Nowe miasto tkackie? Szkic do dziejow społeczno-gospodarczych podkrakowskiego Kazimierza

Autor

  • Marcin Starzyński Instytut Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, ul. Gołębia 13, 31-007 Kraków
  • Michał Schmidt Instytut Historii PAN, Pracownia Słownika Historyczno-Geograficznego Małopolski w Średniowieczu

Słowa kluczowe:

średniowiecze -- Polska, rzemiosła miejskie średniowieczne, tkactwo średniowieczne, miasta tkackie, Kazimierz (Kraków, Polska)

Abstrakt

A NEW TOWN OF WEAVERS? SOME PRELIMINARIES TO THE SOCIO-ECONOMIC HISTORY OF KAZIMIERZ NEAR CRACOW

This article, inspired by Marek Słoń’s monograph Miasta podwójne i wielokrotne w średniowiecznej Europie [Double and multiple towns in mediaeval Europe], explores some aspects of the development of Kazimierz near Cracow, the fi rst urban commune established by King Casimir (Kazimierz) the Great, which was undoubtedly exceptional among his foundations, since it was named after the King himself (Kazimiria) and it was granted the privilege of using royal symbols (the crowned head and the crowned monogram K) as its emblems. On the basis of available sources the authors claim that the intention of the founder was to create a strong centre of the weaving trade, perhaps modelled on Silesian towns. They argue that plans for establishing a new centre of textile production are evident not only from the town charter but also from the very layout of the new town, which refl ects the leading role assigned to weaving in the early years of the commune. Further arguments for this thesis come from the mediaeval municipal books of Kazimierz and Cracow, which mention weaving and tools needed for this craft. A comparison of those two towns shows that in the fi rst half of the 14th c. there were few weavers in Cracow, in contrast to the second half of this century, when both Cracow and Kazimierz had many of them, with Kazimierz still prevailing. The latter town, unlike Cracow, had a wide production base. The authors also highlight the topography of Kazimierz as an argument for their hypothesis, since its location on an island was very favourable for weaving. Another signifi cant fact is that the Cracow colony of weavers was situated outside the city walls, near St Nicholas’ church, and in the vicinity of the Kazimierz island. The authors’ findings confi rm the leading role of Kazimierz in the development of the weaving trade in the Cracow conurbation, which was intended by the founders of the new commune and fully realized in later years. Thus, although Kazimierz was not a town of weavers in the sense proposed by Marek Słoń, its function in the economic development of the conurbation was similar to that of the towns of weavers in Lower Silesia.

Pobrania

Download data is not yet available.

Bibliografia

Berdecka A. 1982. Lokacje i zagospodarowanie miast królewskich w Małopolsce za Kazimierza Wielkiego (1333–1370), Wrocław.

Biskup M. 1993. Wojny Polski z Zakonem Krzyżackim (1308–1521), Gdańsk.

Blaschke K.-H. 1970. Altstadt — Neustadt — Vorstadt. Zur Typologie genetischer und topographischer Stadgeschichtsforschung, „Vierteljahr-schrift für Sozial- und Wirtschaftsgeschichte”, t. LVII.

Bogucka M., Mączak A., Wyrozumski J. 1966. Sukiennictwo wraz z produkcją innych tkanin wełnianych i półwełnianych, [w:] Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca XVIII wieku, red. J. Kamińska, I. Turnau, Wrocław–Warszawa–Kraków.

Dąbrowski J. 1960 . Czy Kazimierz i Kleparz założono jako miasta konkurencyjne dla Krakowa, [w:] Prace z dziejów Polski feudalnej ofiarowane Romanowi Grodeckiemu w 70. rocznicę urodzin, red. Z. Budkowa i in., Warszawa.

Dygo M. 2006. Wschód i Zachód. Gospodarka Europy w XIV–XV wieku, [w:] Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średniowiecznej Europy, red. S. Gawlas, Warszawa.

Goliński M. 1996. Cechy a wspólnoty sąsiedzkie w miastach śląskich (na przykładzie rzemiosł włókienniczych), [w:] Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa w średniowieczu, t. I, red. M. Bogucka i in., Studia Polonica Historiae Urbanae, t. 1, Toruń.

Goliński M. 1997. Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia (przestrzeń — podatnicy — rzemiosło), Acta Universitatis Wratislaviensis, no. 2010, Historia, t. 134, red. M. Górny, Wrocław.

Goliński M. 2010. Zagadki śląskich nowych miast, [w:] Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. A. Bartoszewicz, G. Myśliwski, J. Pysiak, P. Żmudzki, Warszawa.

Kozłowska-Budkowa Z. 1969. W sprawie Uniwersytetu Kazimierzowskiego (przegląd nowych ustaleń, dyskusji i hipotez), „Studia Historyczne”, t. XII.

Krasnowolski B. 2007. Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych, [w:] Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, BK, t. 150, red. J. Wyrozumski, Kraków.

Krasnowolski B. 2004. Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII i XIV wieku, cz. 1: Miasta ziemi krakowskiej, chronologia procesów osadniczych i typologia układów urbanistycznych, Kraków.

Krasnowolski B. 1992. Ulice i place krakowskiego Kazimierza. Z dziejów chrze-ścijan i Żydów w Polsce, Kraków.

Małłek J. 1995. Königsberg. Von der Hauptstadt des Deutschen Ordens zur Residenz des Herzogtums Preuβen, [w:] Metropolen im Wandel. Zentrali-tät in Ostmitteleuropa an der Wende vom Mittelalter zur Neuzeit, red. E.M. Engel, K. Lambrecht, H. Nogossek, Berlin.

Małłek J. 2001. Marienburg und Königsberg. Die Hauptstädte des Deutschordenslandes als Zentren der Rezeption und des Transfers von Ideen und Institutionen, [w:] Kulturtransfer Polen-Deutschland. Wechsel Beziehungen in Sprache, Kultur und Gesellschaft, Bd. II, red. K. Sauerland, Bonn.

Małowist M. 1954. Studia z dziejów rzemiosła w okresie kryzysu feudalizmu w zachodniej Europie w XIV i XV wieku, Warszawa.

Piech Z. 2008. Herb miasta Kazimierza pod Krakowem, [w:] Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, red. Z. Piech, Kraków.

Piech Z. 1996. Herrschaftszeichen und Staatssymbolik in der Monarchie der letzten Piasten (1320–1370), „Quaestiones Medii Aevi Novae”, t. I.

Rajman J. 2011. Mieszczanie z Górnego Śląska w elicie władzy Krakowa w XIV wieku, [w:] Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, red. Z. Noga, Kraków.

Rajman J. 2011. Raciborzanie w Krakowie w XIV wieku. Kryterium imienne w badaniach nad narodowością mieszczan napływowych, „Średniowiecze Polskie i Powszechne”, t. II (VI).

Słoń M. 2010. Miasta podwójne i wielokrotne w średniowiecznej Europie, Wrocław.

Słoń M. 2006. Sukiennictwo w Europie Środkowej i wrocławskie Nowe Miasto, „Sobótka”, t. LXI.

Sowina U. 2009. Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym. Ziemie polskie z Europą w tle, Warszawa.

Starzyński M. 2010. Krakowska rada miejska w średniowieczu, Maiestas, Potestas, Communitas, t. 3, Kraków.

Wyrozumski J. 1971.,Beginki i begardzi w Polsce, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 261, Prace Historyczne, z. 35

Wyrozumski J. 1992. Kraków do schyłku wieków średnich, [w:] Dzieje Krakowa, t. 1, red. J. Bieniarzówna, J.M. Małecki, Kraków.

Wyrozumski J. 2010. Kraków średniowieczny jako ośrodek produkcji i handlu tekstylnego, [w:] Cracovia mediaevalis, red. M. Starzyński, Kraków.

Wyrozumski J. 1963. Produkcja sukiennicza w zgromadzeniach religijnych Polski średniowiecznej, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, 71, Prace Historyczne, z. 12.

Wyrozumski J. 1972. Tkactwo małopolskie w późnym średniowieczu, Warszawa–Kraków.

Pobrania

Opublikowane

2015-01-01

Jak cytować

Starzyński, M., & Schmidt, M. (2015). Nowe miasto tkackie? Szkic do dziejow społeczno-gospodarczych podkrakowskiego Kazimierza. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 63(1), 15–27. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/823

Numer

Dział

Studia i materiały