„Mistrzowie koziobrodzi” — krawcy i ich cech w Krakowie XIV–XV wieku
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM70.2022.2.002Słowa kluczowe:
średniowiecze, miasto, Kraków, cechy rzemieślnicze, rzemiosła, krawiectwoAbstrakt
Cech krawców krakowskich nie był dotąd przedmiotem osobnego opracowania. Wykorzystując wzmianki z najstarszych ksiąg miejskich, wilkierz z 1392 r. oraz zachowany statut z 1434 r. Autor przedstawił genezę tej organizacji rzemieślniczej, powstanie której datował na czasy panowania Kazimierza Wielkiego, oraz geografię rozmieszczenia pracowni w przestrzeni miasta. Uzupełniając wywód o źródła ikonograficzne, materialne (XV-wieczny notatnik krawiecki) i głównie nowożytną literaturę ludową wyjaśnił, dlaczego krawca przedstawiano z „kozią” brodą oraz jakie negatywne cechy przypisywano przedstawicielom tego rzemiosła.
Pobrania
Bibliografia
Abancourt de Franqueville Helena d’. 1906. Notatnik krawiecki, „Sprawozdania Komisyi do Badania Historyi Sztuki w Polsce”, t. VII, z. 4, s. CCCLXXV–CCCLXXX.
ASC. 1904. Acta scabinalia Cracoviensia 1365–1376 et 1390–1397, wyd. S. Krzyżanowski, Kraków.
Bartoszewicz Agnieszka, Starzyński Marcin. 2020. Der Krakauer Bürger Heinrich Smedt und die Rechnungen seiner Flandernreise 1401–1402, „Hansische Geschichtsblätter”, t. CXXXVIII, s. 75–110.
Bielski Marcin. 1587. Rozmowá nowych prorokow / dwu báránow o iedney głowie / stárych obywátelow krákowskich / o przemienność ninieyszego wieku náprzećiw stáremu / w porządkach / w obyczáiách / y w spráwách ludzkich, wyd. J. Bielski, Kraków.
CA. 1917. Cracovia artificum 1300–1500, wyd. J. Ptaśnik, Źródła do Historyi Sztuki i Cywilizacyi w Polsce, t. 4, Kraków.
Chmiel Adam. 1922. Godła rzemieślnicze i przemysłowe krakowskie. c.d., „Przemysł–Rzemiosło–Sztuka. Czasopismo Poświęcone Wytwórczości Przemysłowej i Rękodzielniczej oraz Sztuce Plastycznej”, R. II, nr 1, s. 1–5.
Estreicher Karol. 1933. Minjatury Kodeksu Bema oraz ich treść obyczajowa, „Rocznik Krakowski”, t. XXIV, s. 199–244.
Fraszka. 1948. Polska fraszka mieszczańska. Minucje sowiźrzalskie, wyd. K. Badecki, Kraków.
Goliński Mateusz. 1997. Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia, Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 2010, Historia, nr 134, Wrocław.
Katalog. 2007. Kraków europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257–1791. Katalog wystawy, red. G. Lichończak-Nurek, Kraków.
KDMK. 1879. Codex diplomaticus civitatis Cracoviensis I., wyd. F. Piekosiński, Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. 5, Kraków.
KDMK. 1882. Codex diplomaticus civitatis Cracoviensis II., wyd. F. Piekosiński, Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. 7, Kraków.
Kiermasz. 1902. Kiermasz wieśniacki. Utwór z pierwszej połowy XVII w., wyd. T. Wierzbowski, Warszawa.
Król Mateusz. 2015. Cech malarzy krakowskich w świetle statutu z 1490 roku, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Prace Historyczne, 142, z. 1, s. 79–98.
Księga. 2000. Księga cechowa złotników krakowskich 1462–1566, wyd. B. Dybaś, J. Tandecki, Złotnicy krakowscy XIV–XVI wieku i ich księga cechowa, t. 2,Warszawa.
Midzio Stanisław. 1980. Z dziejów rzemiosła krawieckiego w Warszawie 1339–1980, Warszawa.
Mikulski Krzysztof. 1999. Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV do początku XVIII wieku, Toruń.
Molenda Maria, Sepiał Marcin. 2005. Tailor’s Books in Polish Archives, [w:] Crossroads of Costume and Textiles in Poland, red. B. Biedrońska-Słotowa, Kraków, s. 59–64.
Mrozowski Krzysztof. 2020. Przestrzeń i obywatele Starej Warszawy od schyłku XV wieku do 1569 roku, Warszawa.
NKRK. 1878. Libri antiquissimi civitatis Cracoviensis 1300 ad 1400, wyd. F. Piekosiński, J. Szujski, Monumenta Medii Aevi Historica Res Gestas Poloniae Illustrantia, t. 4, Cracoviae.
Okniński Piotr. 2020. Kodeks Baltazara Behema jako świadectwo miejskiej ideologii władzy, „Studia Źródłoznawcze”, R. LVIII, s. 137–149.
Pazdro Zbigniew. 1900. Uczniowie i towarzysze cechów krakowskich od drugiej połowy wieku XIV. do połowy wieku XVII, Studya nad Historyą Prawa Polskiego, t. I, z. 4, red. O. Blazer, Lwów.
Pietrusiński Jerzy. 2000. Złotnicy krakowscy XIV–XVI wieku i ich cech, Złotnicy krakowscy XIV–XVI wieku i ich księga cechowa, t. 1, red. J. Pietrusiński, Warszawa.
Poloczkowa Barbara. 2001. Wzory XVI-wiecznej odzieży w księdze cechowej krawców cieszyńskich, „Pamiętnik Cieszyński”, t. 16, s. 22–40.
Rajman Jerzy. 2004. Kraków, zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333, Kraków.
Rettelbach Johannes. 1994. Die Schere im Kopf. Zur Moralisierung des Fastnachtspiels bei Hans Sachs, [w:] Jeux de carnaval et Fastnachtspiele, red. D. Buschinger, W. Spiewok, Greifswald, s. 101–113.
Sachs Hans. 1893–1894. Sämtliche Fabeln und Schwänke, wyd. E. Goetze, t. 1–2, Halle a. S.
Samsonowicz Henryk. 2014. Liczba i wielkość miast późnego średniowiecza Polski, [w:] Samsonowicz Henryk, Studia z dziejów miast w średniowieczu, Poznań, s. 187–206.
Schade Oskar. 1856. Vom deutschen Handwerksleben in Brauch, Spruch und Lied, „Weimarisches Jahrbuch für deutsche Sprache, Litteratur und Kunst”, t. IV, s. 241–344.
Schmidt Michał. 2015. Sądownictwo cechów krakowskich w średniowieczu w świetle ksiąg cechowych, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Prace Historyczne, 142, z. 1, s. 61–77.
Sowina Urszula. 2009. Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym. Ziemie polskie z Europą w tle, Warszawa.
Starzyński Marcin. 2009. Controversy over the Authorship of the Behem Codex, „Quaestiones Medii Aevi Novae”, R. XIV, s. 319–338.
Stesłowicz Władysław. 1892. Cechy krakowskie w okresie powstania i wzrostu, „Kwartalnik Historyczny”, R. VI, s. 277–333.
Świeboda Wojciech. 2018. Błędy krawca Stanisława. Przyczynek do badań nad działalnością antyheretycką Stanisława ze Skarbimierza, „Roczniki Historyczne”, R. LXXXIV, s. 139–169.
Turnau Irena. 2000. Technika polskiego krawiectwa od XIV do pierwszej połowy XIX wieku, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki”, R. IX, z. 2, s. 201–223.
Wiesiołowski Jacek. 1997. Socjotopografia późnośredniowiecznego Poznania, Poznań.
Wisłocki Władysław. 1873. Dwie rzadkości bibliograficzne. Marcina Bielskiego Sen majowy jednego pustelnika i Rozmowa dwu baranów o jednéj głowie (Dokończenie), „Przewodnik Naukowy i Literacki”, R. I, t. I, z. 4, s. 259–275.
Wissel Rudolf. 1929. Des alten Handwerks Recht und Gewohnheit, Bd. 1, Berlin.
Wyrozumski Jerzy. 1983. The Textile Trade of Poland in the Middle Ages, [w:] Cloth and Clothing in Medieval Europe. Essays in Memory of Professor E.M. Carus-Wilson, red. N.B. Harte, K.G. Ponting, London, s. 248–258.
Wyrozumski Jerzy. 1992. Kraków do schyłku wieków średnich, Kraków.
Żurek Dorota. 2015. Przestrzeń i społeczeństwo Chrzanowa średniowiecznego i nowożytnego, Kraków.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
