Zmiany w przestrzeni gdańskiego miejskiego zespołu osadniczego pod panowaniem zakonu krzyżackiego a problem lokalizacji miasta samorządowego w Gdańsku w XIII w.

Wiesław Długokęcki

Opublikowane: 2015-01-01

Tom 63 Nr 2 (2015)

Zmiany w przestrzeni gdańskiego miejskiego zespołu osadniczego pod panowaniem zakonu krzyżackiego a problem lokalizacji miasta samorządowego w Gdańsku w XIII w.

Wiesław Długokęcki

Abstrakt

SPATIAL CHANGES IN THE GDAŃSK CONURBATION UNDER THE TEUTONIC ORDER RULE AND THE ISSUE OF LOCATING THE LÜBECK-LAW TOWN IN GDAŃSK IN THE 13TH CENTURY

One of the unresolved research questions in the history of Gdańsk (Danzig) in the 14th c. is the issue of locating the Council-governed town: it is hypothesized to have been situated near St Catherine’s church (in the Old Town) or on the Motława in the vicinity of St Mary’s church (the Main Town). There have been attempts at solving the puzzle through researching the beginnings and functions of those churches. New criteria that can be helpful: determining the exact reference of the term “old town”, delimiting the borders of the land that belonged to the chartered town before 1308 and to the Main Town, and the analysis of the agreement between the Main Town and the bishop of Włocławek made on 11 November 1356 and the data on the estates owned by the Oliwa monastery in the Main Town from the latter from the council of Gdańsk to the Grand Marshal of the Teutonic Order of 29 May 1347, suggest that the 13th-century council-governed town was not identical with the Main Town but was probably situated in the Old Town. This location, however, has not yet been confirmed by archaeological finds.

Słowa kluczowe:

średniowiecze -- Polska, miasta średniowieczne -- Polska, lokacje miast w średniowieczu, przestrzeń miejska, układ przestrzenny miast średniowiecznych, przemiany przestrzenne miast średniowiecznych, Gdańsk (Polska)

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Długokęcki, W. (2015). Zmiany w przestrzeni gdańskiego miejskiego zespołu osadniczego pod panowaniem zakonu krzyżackiego a problem lokalizacji miasta samorządowego w Gdańsku w XIII w. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 63(2), 305–330. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/848

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bieniak J. 1999. Powstanie miasta samorządowego — najstarsze lokacje miejskie, [w:] Włocławek. Dzieje miasta, red. J. Staszewski, t. I: Od początków do 1918 roku, Włocławek.
Google Scholar

Borcowski Z. 2009. Stanowisko 5 w ujęciu funkcjonalno-chronologicznym, Archeologia Gdańska, t. 1, Gdańsk.
Google Scholar

Długokęcki W. 1996. Mierzeja Wiślana od XIII do połowy XV wieku (1454 r.), Gdańsk.
Google Scholar

Długokęcki W. 2009. Hanza a Gdańsk na przełomie XIII i XIV wieku, [w:] Rzeź Gdańska z 1308 roku w świetle najnowszych badań, red. B. Śliwiński, Gdańsk.
Google Scholar

Dworzaczkowa J. 1962. Dziejopisarstwo gdańskie do połowy XVI wieku, Gdańsk.
Google Scholar

Grabski A.F. 1968. Polska w opiniach Europy Zachodniej XIV–XV w., Warszawa.
Google Scholar

Grulkowski M. 2009. Rynek renty w Głównym Mieście Gdańsku w świetle najstarszych ksiąg gruntowych w XIV–XV wieku, [w:] Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, red. E. Kizik, cz. 1, Gdańsk.
Google Scholar

Hołowińska Z. 1967. Dzielnica rzemieślnicza z XIII i XIV wieku w Gdańsku (stanowisko 2), Gdańsk Wczesnośredniowieczny, t. VI, red. J. Kamińska, Gdańsk.
Google Scholar

Jasiński K. 1974. Z problematyki trzynastowiecznego Gdańska. Kościoły gdańskie, „Zap. Hist.”, t. 39, z. 3.
Google Scholar

Jasiński K. 1985. Chronologia kościołów gdańskich XII i XIII wieku. Uwagi metodyczne. Cz. I–II. Na marginesie książki H. Lingenberga, Die Anfänge des Klosters Oliva und die Entstehung der deutschen Stadt Danzig, Stuttgart 1982, „Zap. Hist.”, t. 50, z. 1.
Google Scholar

Jurek T. 2005. Przebieg lokacji Poznania, [w:] Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, red. Z. Kuratowska, T. Jurek, Poznań.
Google Scholar

Keyser E. 1972. Die Baugeschichte der Stadt Danzig, Köln–Wien.
Google Scholar

Kiryk F. 2013. Lokacje miejskie nieudane, translacje miast i miasta zanikłe w Małopolsce do połowy XVII stulecia, [w:] F. Kiryk, Miasta małopolskie w średniowieczu i czasach nowożytnych, Kraków.
Google Scholar

Kościński B., Paner H. 2005. Nowe wyniki datowania grodu gdańskiego — stanowisko 1 (wyk. I–V), [w:] XIV Sesja Pomorzoznawcza, t. 2: Od wczesnego średniowiecza do czasów nowożytnych, red. H. Paner, M. Fudziński, Gdańsk.
Google Scholar

Leciejewicz L., Rębkowski M. 2000. Kołobrzeg. Średniowieczne miasto nad Bałtykiem, Kołobrzeg.
Google Scholar

Lepówna B. 1967. Próba synchronizacji stanowisk archeologicznych na terenie Gdańska w oparciu o materiał ceramiczny, Gdańsk wczesnośredniowieczny, t. VI, red. J. Kamińska, Gdańsk.
Google Scholar

Lingenberg H. 1985. Das topographische Problem der deutschrechtlichen Stadt Danzig im 13. Jahrhundert, [w:] Danzig in acht Jahrhunderten. Beiträge zur Geschichte eines hansischen und preußischen Mittelpunktes, red. B. Jähnig, P. Letkemann, Münster-Westf.
Google Scholar

Możejko B., Śliwiński B., Kaczor D. 2006. Zarys dziejów klasztoru dominikańskiego w Gdańsku od średniowiecza do czasów nowożytnych (1226/1227–1835), Archeologia Gdańska, t. I, red. H. Paner, Gdańsk.
Google Scholar

Paner H. 2006. Archeologia Gdańska w latach 1988–2005, Archeologia Gdańska, t. I, red. H. Paner, Gdańsk.
Google Scholar

Piskorski J.M. 1990. Kolonizacja wiejska Pomorza zachodniego w XIII i początkach XIV wieku na tle procesów osadniczych w średniowiecznej Europie, Poznań.
Google Scholar

Popielas–Szultka B. 1990. Początki i lokacje miast na Pomorzu Sławieńsko-Słupskim do połowy XIV wieku, Słupsk.
Google Scholar

Powierski J. 1997. Dzieje polityczne Gdańska w latach 1308–1454, [w:] Wielka księga miasta Gdańska, Gdańsk.
Google Scholar

Rębkowski M. 2001. Pierwsze lokacje miast w księstwie zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe, Kołobrzeg.
Google Scholar

Rogalanka A. 1988. Lokacja miasta na lewym brzegu Warty w 1253 r., [w:] Dzieje Poznania do roku 1793, red. J. Topolski, Warszawa–Poznań.
Google Scholar

Rozenkranz E. 1966. Prawo lubeckie w Gdańsku w latach 1261/63–1346, „Rocznik Gdański”, R. 25.
Google Scholar

Samól P. 2009. Kościół grodowy w Gdańsku. Studium z pogranicza historii i architektury, Studia z dziejów średniowiecza, nr 15, Malbork.
Google Scholar

Samsonowicz H. 1965. Tło gospodarcze wydarzeń 1308 roku na Pomorzu Gdańskim, „Przegl. Hist.”, t. 56, z. 2.
Google Scholar

Śliwiński B. 2003. Pomorze Wschodnie w okresie rządów księcia polskiego Władysława Łokietka w latach 1306–1309, Gdańsk .
Google Scholar

Śliwiński B. 2009. Początki Gdańska. Dzieje ziem nad zachodnim brzegiem Zatoki Gdańskiej w I połowie X wieku, Gdańsk.
Google Scholar

Śliwiński B. 2009. Wydarzenia w Gdańsku i w okolicach w okresie od września do 12/13 listopada 1308 roku, [w:] Rzeź Gdańska z 1308 roku w świetle najnowszych badań, red. B. Śliwiński, Gdańsk.
Google Scholar

Piekalski J. 2005. Przemiany topografii miast Europy Środkowej w XII–XIII wieku. Aktualne problemy badawcze, [w:] Civitas Cholbergensis. Transformacja kulturowa w strefie nadbałtyckiej w XIII w., red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg.
Google Scholar

Powierski J. 1997. Co naprawdę wiemy o pobycie św. Wojciecha w Gdańsku, „Rocznik Gdański”, R. 57, z. 1.
Google Scholar

Wędzki A. 1974. Początki reformy miejskiej w Środkowej Europie do połowy XIII wieku (Słowiańszczyzna Zachodnia), Warszawa–Poznań.
Google Scholar

Zdrenka J. 2009. Odrodzenie miasta Gdańska po wydarzeniach 1308 roku, [w:] Rzeź Gdańska z 1308 roku w świetle najnowszych badań, red. B. Śliwiński, Gdańsk.
Google Scholar

Zgłobicki B. 2007. Miasta lokacyjne w średniowiecznym Włocławku, [w:] Pogranicze polsko-pruskie i krzyżackie (II), red. K. Grążawski, Włocławek–Brodnica.
Google Scholar