The Złota culture grave from Święcica, site 30, Sandomierz district
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA71.2019.010Słowa kluczowe:
Złota culture, Globular Amphora culture, niche grave, Late Neolithic, Lesser PolandAbstrakt
The paper presents the results of research on a unique Złota culture niche grave discovered at site 30 in Święcica, Sandomierz district. The construction of the grave, as well as its inventory, bears multiple traces that could be linked to the tradition of the Globular Amphora culture. The structure, dated to the 1st half of the 3rd millennium BC, presents a rare example of funerary rituals using animal remains in the Złota culture, and sheds new light on the processes of origin of this community.
Pobrania
Bibliografia
Bajka M. 2012. Ciekawy grób z okresu późnego neolitu odkryty w Święcicy. Zeszyty Sandomierskie 18(33), 65.
Barga-Więcławska J. A. and Jedynak A. 2014. The contribution of mollusc shells in the reconstruction of the natural environment and the human economy of the northern part of the Sandomierz Upland in the third millennium BC – the case study of site 63 in Krzczonowice (south-eastern Poland). Sprawozdania Archeologiczne 66, 285–314.
Baryshnikov G. F. and Puzachenko A. Yu. 2017. Morphometric analysis of metacarpal and metatarsal bones of cave bears (Carnivora, Ursidae). Fossil Imprint 73(1-2), 7-47.
Bąbel J. T. 1979. Groby neolityczne ze stan. I w Mierzanowicach, woj. tarnobrzeskie. Wiadomości Archeologiczne 44(1), 67-87.
Callmer J. 1994. The Clay Paw Burial Rite of the Åland Islands and Central Russia: A Symbol in Action. Current Swedish Archaeology 2, 13-46.
Florek M. and Zakościelna A. 2005. Cmentarzysko ze schyłku neolitu i początków epoki brązu w Wilczycach, pow. Sandomierz. Archeologia Polski Środkowowschodniej 7, 42-54.
Halicki M. 1970. Cmentarzyska kultury amfor kulistych i kultury pucharów lejkowatych w Klementowicach, pow. Puławy na stanowisku IV. Wiadomości Archeologiczne 35(3), 303-326.
Kamieńska J. and Kulczycka-Leciejewiczowa A. 1970. The Neolithic and Early Bronze Age Settlement at Samborzec in the Sandomierz District. Archaeologia Polona 12, 225–324.
Kempisty E. 1964. Cmentarzyska kultury amfor kulistych w Małoszewku i Sikorzu, pow. Płock. Wiadomości Archeologiczne 30(3-4), 388-397.
Kirkinen T. 2017. “Burning pelts” – brown bear skins in the Iron Age and early medieval (0-1300 AD) burials in south-eastern Fennoscandia. Estonian Journal of Archaeology 21, 1-27.
Kozak-Zychman W. and Trzaska A. 2012. Podwójny pochówek ze schyłkowego neolitu odkryty na stanowisku 30, w miejscowości Święcica, gm. Obrazów, powiat Sandomierz, woj. Świętokrzyskie. Lublin [unpublished manuscript: Institute of Archaeology, Maria Curie-Skłodowska University in Lublin].
Krzak Z. 1961. Materiały do znajomości kultury złockiej. Wrocław-Warszawa-Kraków: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
Krzak Z. 1970. Cmentarzysko kultury złockiej „Nad Wawrem w Złotej”. Wrocław-Warszawa-Kraków: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
Krzak Z. 1972. Dwa groby kultury amfor kulistych w Grójcu Opatowskim. Sprawozdania Archeologiczne 24, 341-347.
Krzak Z. 1976. The Złota Culture. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
Krzak Z. 1977. Cmentarzysko na "Gajowiźnie" pod względem archeologicznym. In J. Kowalczyk (ed.), Cmentarzysko kultury amfor kulistych w Złotej Sandomierskiej. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, 9-82.
Levickyi I. F. 1929. Pam’yatki megalityčnoi kultury na Volyni. Antropologiya 2, 191-222.
Losey R. J., Bazaliiskii V. I., Lieverse A. R., Waters-Rist A., Faccia K., and Weber A. W. 2013. The bear-able likeness of being: ursine remains at the Shamanka II cemetery, Lake Baikal, Siberia. In Ch. Watts (ed.), Relational Archaeologies. Humans, animals, things. London and New York: Routledge, 65-96.
Łoziński W. 1931. Życie polskie w dawnych wiekach. Lwów: Księgarnia H. Altenberga.
Makowicz-Poliszot D. 2013. Animal bones from Złota culture burials on site 2 at Książnice, Pacanów commune. Sprawozdania Archeologiczne 65, 367-370.
Makowiecki D. 2016. Gdy umiera człowiek, umiera świat cały. Zwierzęta – towarzysze czy ofiary? In W. Dzieduszycki and J. Wrzesiński (eds.), Gdy umiera człowiek, umiera świat cały (= Funeralia Lednickie 18). Poznań: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział w Poznaniu, 71-88.
Makowiecki D. and Makowiecka M. 2000. Gospodarka zwierzętami społeczności kultury pucharów lejkowatych (grupy: wschodnia i radziejowska) oraz kultury amfor kulistych. In A. Kośko (ed.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. 3, cz. 4: Osadnictwo kultur późno neolitycznych oraz interstadium epok neolitu i brązu: 3900-1400/1300 przed Chr. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 347-378.
Makowiecki D. and Makowiecka M. 2008. Depozyt szczątków zwierzęcych z grobu ludności kultury amfor kulistych z Chodzieży, stan. 3. Nowe informacje. In J. Bednarczyk, J. Czebreszuk, P. Makarowicz, and M. Szmyt (eds.), Na pograniczu światów. Studia z pradziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko w 60. rocznicę urodzin. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 371-379.
Makowiecki D., Makowiecka M. and Osipowicz G. 2014. Depozyty zwierzęce. In. G. Osipowicz (ed.), Kowal 14. Miejsce sepulkralno-obrzędowe ludności kultury amfor kulistych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 208-232.
Marciniak J. 1960. Dwa groby kultury złockiej z Samborca, pow. Sandomierz. Materiały Archeologiczne 2, 73-79.
Mazurowski R. F. 1983. Bursztyn w epoce kamienia na ziemiach polskich. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 5, 7-134.
Nosek S. 1967. Kultura amfor kulistych w Polsce (= Prace Komisji Archeologicznej PAN 8). Wrocław-Warszawa-Kraków: Polska Akademia Nauk. Oddział w Krakowie.
Pasterkiewicz W. 2017. Wyniki badań archeologicznych na cmentarzysku z późnego neolitu w Sadowiu koło Opatowa. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 38, 281-290.
Reimer P. J., Bard E., Bayliss A., Beck J. W., Blackwell P. G., Bronk Ramsey C., Buck C. E., Cheng H., Edwards R. L., Friedrich M., Grootes P. M., Guilderson T. P., Haflidason H., Hajdas I., Hatté C., Heaton T. J., Hoffmann D. L., Hogg A. G., Hughen K. A., Kaiser K. F., Kromer B., Manning S. W., Niu M., Reimer R. W., Richards D. A., Scott E. M., Southon J. R., Staff R. A., Turney C. S. M. and van der Plicht J. 2013. IntCal13 and Marine13 radiocarbon age calibration curves 0–50,000 years cal BP. Radiocarbon 55(4), 1869-1887.
Sobczyk K. 2000. Neolityczny grób skrzynkowy kultury amfor kulistych w Nakonowie, stan. 12, woj. kujawsko-pomorskie. Rocznik Muzealny Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku 8, 7-34.
Stefaniak K., Piskorska T., and Pokryszko B. 2017. Szczątki kostne zwierząt z wielokulturowego stanowiska 3 w Ludwinowie, pow. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie. In I. Marchelak, A. Nierychlewska, I. Nowak, and P. Papiernik (eds.), Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku 3 w Ludwinowie, pow. Włocławek, woj. kujawsko-pomorskie (trasa autostrady A-1). 1 (= Via Archaeologica Lodziensis 7). Łódź: Fundacja Badań Archeologicznych Imienia Profesora Konrada Jażdżewskiego, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, 489-531.
Szmyt M. 1996. Społeczności kultury amfor kulistych na Kujawach. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Szmyt M. 1999. Between west and east people of the Globular Amphora Culture in eastern Europe: 2950-2350 BC (= Baltic-Pontic Studies 8). Poznań: Adam Mickiewicz University Institute of Eastern Studies, Institute of Prehistory.
Szyttler J. 1845. Kuchnia myśliwska czyli na łowach: dla uśmierzenia głodu, dogadzając oraz najdelikatniejszemu smakowi; z dodaniem rad i przepisów, do urządzenia ubitej zwierzyny czworonożnej lub ptastwa, tudzież przygotowania naprędce posiłku z wybranych rozmaitych drobnych cząstek zwierzyny. Wilno: Drukarnia A. Marcinowskiego.
Ścibior J. and Ścibior J. M. 1990. Sandomierz 78 - wielokulturowe stanowisko z przełomu neolitu i epoki brązu. Badania ratownicze w 1984 r. Sprawozdania Archeologiczne 42, 157-201.
Ścibior J. 1986. Nowe stanowiska grupy mazowiecko-podlaskiej kultury amfor kulistych. Sprawozdania Archeologiczne 38, 109-127.
Ścibior J. 1991. Kultura amfor kulistych w środkowowschodniej Polsce. Zarys problematyki. In J. Gurba (ed.), Schyłek neolitu i wczesna epoka brązu w Polsce Środkowowschodniej (materiały z konferencji) (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 6). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 47-67.
Tetzlaff W. 1963. Grobowiec megalityczny kultury amfor kulistych w Złotowie, pow. Szubin. Folia Praehistorica Posnaniensa 13, 1-15.
Wilk S. 2013. A Złota Culture Cemetery at Książnice Site 2, Świętokrzyskie Province. Sprawozdania Archeologiczne 65, 311-362.
Wilk S. 2014. Comments on the Origins of Niche Graves in the Złota Culture. In A. Kośko (ed.), Reception Zones of 'Early Bronze Age' Pontic Culture Traditions: Baltic Basin - Baltic and Black Sea Drainage Borderlands, 4/3 mil. to First Half 2 mil. BC (= Baltic-Pontic Studies 14). Poznań: Adam Mickiewicz University Institute of Eastern Studies, Institute of Archaeology, 157-188.
Wilk S., Haduch E., Szczepanek A., Koszowska E., and Trąbska J. 2011. Groby z nadpalonymi szkieletami z cmentarzyska kultury złockiej w Książnicach, woj. Świętokrzyskie. In A. Jaszewska and A. Michalak (eds.), Ogień – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony, VI Polsko-Niemieckie Spotkania Archeologiczne. Garbacz, 5–6 czerwca 2008. Zielona Góra: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich. Oddział Lubuski, 23–54.
Witkowska B. 2013. Kultura złocka. Taksonomia, osadnictwo i chronologia. Kraków [unpublished doctoral dissertation, Institute of Archaeology, Jagiellonian University in Kraków].
Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Włodarczak P. 2013. Projekt badań chronologii absolutnej eneolitu i początków epoki brązu w Małopolsce. Otázky Neolitu a Eneolitu Našich Krajín – 2010, 373-387.
