Abstrakt
In this article, based on the ethnographic fieldwork conducted in a Mazovian village, Poland, in 2015–2016, I show how local inhabitants and second home owners from Warsaw cooperate and how they cope with difficulties and conflicts arising from their differences. Showing the changes in mutual help and relations occurring during the last 80 years, I follow the ways in which they locate their own groups within the whole Polish society as well as the ways they attempt (and often fail) to cooperate with each other. One of the successful strategies is maintaining ‘favour friendships’ between members of both groups, which has been a traditional way to coexist in such social circumstances, but tends to disappear in the last decades, due to intensive social changes in Poland.
Bibliografia
Albrecht Don E. 1997, The mechanization of agriculture. A historical case study of the implications for families and communities, Culture & Agriculture, vol. 19, nr 1–2, s. 24–32.
Biernacka Maria 1961, Z badań nad współdziałaniem gromadzkim we wsi Potakówka, pow. Jasielskiego, Etnografia Polska, t. 4, s. 261–276.
Biernacka Maria 1962, Potakówka: wieś powiatu jasielskiego 1890–1960, z badań nad współdziałaniem, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Biernacka Maria 1988, Kulturowe przejawy więzi w społecznościach wiejskich, Etnografia Polska, t. 32, z. 1, s. 223–244.
Buchowski Michał 1996, Klasa i kultura w okresie transformacji: antropologiczne studium przypadku społeczności lokalnej, Centre Marc Bloch, Berlin.
Buchowski Michał 2006, Dystynkcja przez pracę w społeczności lokalnej w Wielkopolsce, [w:] J. Kurczewska (red.), Oblicza lokalności. Różnorodność miejsc i czasu, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 193–217.
Bystroń Jan Stanisław 1947, Kultura ludowa, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa.
Cancian Frank 1989, Economic behavior in peasant communities, [w:] S. Plattner (red.), Economic anthropology, Stanford University Press, Stanford, s. 127–170.
Caldwell Melissa L. 2011, Dacha idylls: Living organically in Russia’s countryside, University of California Press, Los Angeles.
Chen Martha A. 2012, The informal economy in comparative perspective, [w:] J.G. Carrier (red.), Handbook of economic anthropology. Second edition, Edward Elgar, Cheltenham, UK – Northhampton, MA, s. 485–499.
Dunn Elizabeth C. 2008, Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, tłum. P. Sadura, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Gallent Nick, Tewdwr-Jones Mark 2000, Rural second homes in Europe: Examining housing supply and planning control, Ashgate, Brookfield.
Hall Michael C., Müller Dieter K. 2004, Tourism, mobility & second homes: Between elite landscape and common ground, Channel View Publications, Clevedon.
Harris Mark 2005, Peasants, [w:] J.G. Carrier (red.), Handbook of economic anthropology, Edward Elgar, Cheltenham, UK – Northhampton, MA, s. 423–438.
Heffner Krystian, Czarnecki Adam (red.) 2011, Drugie domy w rozwoju obszarów wiejskich, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Henig David, Makovicky Nicolette (red.) 2017, Economies of favour after socialism, Oxford University Press, Oxford.
Hoggart Keith, Buller Henry 1995, Retired British home owners in rural France, Ageing& Society, vol. 15, nr 3, s. 325–353.
Jaworska Grażyna, Pieniążek Witold 1995, Konteksty ekonomicznego myślenia. Wolny rynek na wsi z punktu widzenia antropologa, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Warszawa.
Krzyworzeka Amanda 2008, Wieś – miasto. Gdzie leży granica?, (op.cit.,) Maszyna interpretacyjna, nr 40 (3), s. 44–47.
Krzyworzeka Amanda 2014, Rolnicze strategie pracy i przetrwania. Studium z antropologii ekonomicznej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Krzyworzeka Paweł 2017, Lloyd Warner, pierwszy antropolog organizacji, Poltext, Warszawa.
Kwiatkowska Olga 2005, Nowoosadnictwo w Lucimiu, czyli historia pewnego eksperymentu artystyczno-społecznego, Etnografia Polska, t. 49, z. 1–2, s. 147–167.
Leder Andrzej 2014, Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej, Wydawnictwo Krytyka Polityczna, Warszawa.
Łukasiuk Magdalena 2007, Obcy w mieście. Migracja do współczesnej Warszawy, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa.
Mauss Marcel 2001, Szkic o darze, [w:] tenże, Socjologia i antropologia, tłum. M. Król, K. Pomian, J. Szacki, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Mika Mirosław 1997, Drugie domy w Beskidzie Śląskim, Turyzm, nr 7(1), s. 25–42.
Møhl Perle 1997, Village voices: coexistence and communication in a rural community in central France, Museum Tusculanum Press, University of Copenhagen, Copenhagen.
Müller Dieter K. 2002, Second home ownership and sustainable development in Northern Sweden. Tourism and hospitality research, The Surrey Quarterly Review, vol. 3, nr 4, s. 343–355.
Müller Dieter K. 2007, Second homes in the Nordic countries: Between common heritage and exclusive commodity, Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, vol. 7, nr 3, s. 193–201.
Ostrowska Anna M. 2006, Wymiana daru w życiu codziennym społeczności wiejskiej gminy Sterdyń w końcu XX wieku, praca doktorska, Archiwum Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.
Paris Chris 2010, Affluence, mobility and second home ownership, Taylor & Francis, New York.
Pine Frances 2002, Dealing with money: Zlotys, dollars and other currencies in the Polish highlands, [w:] R. Mandel, C. Humphrey (red.), Markets and moralities. Ethnographies of postsocialism, Berg, Oxford–New York, s. 75–97.
Roseberry William 1989, Peasants and the world, [w:] S. Plattner (red.), Economic anthropology, Stanford University Press, Stanford, s. 108–126.
Seeth Harm Tho i in. 1998, Russian poverty: Muddling through economic transition with garden plots, World Development, vol. 26, nr 9, s. 1611–1624.
Southworth Caleb 2006, The dacha debate: Household agriculture and labor markets in post-socialist Russia, Rural Sociology, vol. 71, nr 3, s. 451–478.
Struyk Raymond J., Karen Angelici 1996, ‘The Russian dacha phenomenon’, Housing studies, vol. 11, nr 2, s. 233–250.
Szczurek Małgorzata, Zych Magdalena (red.) 2012, Dzieło-działka, Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli, Kraków.
Thomas William I., Znaniecki Florian 1976, Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1‒5, tłum. A. Bartkowicz i in., Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Wilk Richard R. 1987, House, home, and consumer decision making in two cultures, Advances in Consumer Research, nr 14, s. 303–307.
Wilk Richard R., Cliggett Lisa 2011, Ekonomie i kultury. Podstawy antropologii ekonomicznej, tłum. J. Gilewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Williams Allan M., King Russell, Warnes Anthony 1997, A Place in the Sun. International retirement migration from Northern to Southern Europe, European Urban and Regional Studies, vol. 4, nr 2, s. 115–134.
Williams Allan M., King Russell, Warnes Anthony, Patterson Guy 2000, Tourism and international retirement migration: New forms of an old relationship in southern Europe, Tourism Geographies, vol. 2, nr 1, s. 28–49.
Zawistowicz-Adamska Kazimiera 1951, Pomoc wzajemna i współdziałanie w kulturach ludowych, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź–Lublin.
Zawistowicz-Adamska Kazimiera 1976, Więź społeczna w różnych układach gospodarczo-społecznych polskiej wsi, [w:] M. Biernacka i in. (red.), Etnografia Polski, t. 1: Przemiany kultury ludowej, Biblioteka Etnografii Polskiej, nr 32, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 503–520.
Biernacka Maria 1961, Z badań nad współdziałaniem gromadzkim we wsi Potakówka, pow. Jasielskiego, Etnografia Polska, t. 4, s. 261–276.
Biernacka Maria 1962, Potakówka: wieś powiatu jasielskiego 1890–1960, z badań nad współdziałaniem, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Biernacka Maria 1988, Kulturowe przejawy więzi w społecznościach wiejskich, Etnografia Polska, t. 32, z. 1, s. 223–244.
Buchowski Michał 1996, Klasa i kultura w okresie transformacji: antropologiczne studium przypadku społeczności lokalnej, Centre Marc Bloch, Berlin.
Buchowski Michał 2006, Dystynkcja przez pracę w społeczności lokalnej w Wielkopolsce, [w:] J. Kurczewska (red.), Oblicza lokalności. Różnorodność miejsc i czasu, Instytut Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, s. 193–217.
Bystroń Jan Stanisław 1947, Kultura ludowa, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa.
Cancian Frank 1989, Economic behavior in peasant communities, [w:] S. Plattner (red.), Economic anthropology, Stanford University Press, Stanford, s. 127–170.
Caldwell Melissa L. 2011, Dacha idylls: Living organically in Russia’s countryside, University of California Press, Los Angeles.
Chen Martha A. 2012, The informal economy in comparative perspective, [w:] J.G. Carrier (red.), Handbook of economic anthropology. Second edition, Edward Elgar, Cheltenham, UK – Northhampton, MA, s. 485–499.
Dunn Elizabeth C. 2008, Prywatyzując Polskę. O bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, tłum. P. Sadura, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
Gallent Nick, Tewdwr-Jones Mark 2000, Rural second homes in Europe: Examining housing supply and planning control, Ashgate, Brookfield.
Hall Michael C., Müller Dieter K. 2004, Tourism, mobility & second homes: Between elite landscape and common ground, Channel View Publications, Clevedon.
Harris Mark 2005, Peasants, [w:] J.G. Carrier (red.), Handbook of economic anthropology, Edward Elgar, Cheltenham, UK – Northhampton, MA, s. 423–438.
Heffner Krystian, Czarnecki Adam (red.) 2011, Drugie domy w rozwoju obszarów wiejskich, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa Polskiej Akademii Nauk, Warszawa.
Henig David, Makovicky Nicolette (red.) 2017, Economies of favour after socialism, Oxford University Press, Oxford.
Hoggart Keith, Buller Henry 1995, Retired British home owners in rural France, Ageing& Society, vol. 15, nr 3, s. 325–353.
Jaworska Grażyna, Pieniążek Witold 1995, Konteksty ekonomicznego myślenia. Wolny rynek na wsi z punktu widzenia antropologa, Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, Warszawa.
Krzyworzeka Amanda 2008, Wieś – miasto. Gdzie leży granica?, (op.cit.,) Maszyna interpretacyjna, nr 40 (3), s. 44–47.
Krzyworzeka Amanda 2014, Rolnicze strategie pracy i przetrwania. Studium z antropologii ekonomicznej, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Krzyworzeka Paweł 2017, Lloyd Warner, pierwszy antropolog organizacji, Poltext, Warszawa.
Kwiatkowska Olga 2005, Nowoosadnictwo w Lucimiu, czyli historia pewnego eksperymentu artystyczno-społecznego, Etnografia Polska, t. 49, z. 1–2, s. 147–167.
Leder Andrzej 2014, Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej, Wydawnictwo Krytyka Polityczna, Warszawa.
Łukasiuk Magdalena 2007, Obcy w mieście. Migracja do współczesnej Warszawy, Wydawnictwo Akademickie Żak, Warszawa.
Mauss Marcel 2001, Szkic o darze, [w:] tenże, Socjologia i antropologia, tłum. M. Król, K. Pomian, J. Szacki, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Mika Mirosław 1997, Drugie domy w Beskidzie Śląskim, Turyzm, nr 7(1), s. 25–42.
Møhl Perle 1997, Village voices: coexistence and communication in a rural community in central France, Museum Tusculanum Press, University of Copenhagen, Copenhagen.
Müller Dieter K. 2002, Second home ownership and sustainable development in Northern Sweden. Tourism and hospitality research, The Surrey Quarterly Review, vol. 3, nr 4, s. 343–355.
Müller Dieter K. 2007, Second homes in the Nordic countries: Between common heritage and exclusive commodity, Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, vol. 7, nr 3, s. 193–201.
Ostrowska Anna M. 2006, Wymiana daru w życiu codziennym społeczności wiejskiej gminy Sterdyń w końcu XX wieku, praca doktorska, Archiwum Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego.
Paris Chris 2010, Affluence, mobility and second home ownership, Taylor & Francis, New York.
Pine Frances 2002, Dealing with money: Zlotys, dollars and other currencies in the Polish highlands, [w:] R. Mandel, C. Humphrey (red.), Markets and moralities. Ethnographies of postsocialism, Berg, Oxford–New York, s. 75–97.
Roseberry William 1989, Peasants and the world, [w:] S. Plattner (red.), Economic anthropology, Stanford University Press, Stanford, s. 108–126.
Seeth Harm Tho i in. 1998, Russian poverty: Muddling through economic transition with garden plots, World Development, vol. 26, nr 9, s. 1611–1624.
Southworth Caleb 2006, The dacha debate: Household agriculture and labor markets in post-socialist Russia, Rural Sociology, vol. 71, nr 3, s. 451–478.
Struyk Raymond J., Karen Angelici 1996, ‘The Russian dacha phenomenon’, Housing studies, vol. 11, nr 2, s. 233–250.
Szczurek Małgorzata, Zych Magdalena (red.) 2012, Dzieło-działka, Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli, Kraków.
Thomas William I., Znaniecki Florian 1976, Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1‒5, tłum. A. Bartkowicz i in., Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.
Wilk Richard R. 1987, House, home, and consumer decision making in two cultures, Advances in Consumer Research, nr 14, s. 303–307.
Wilk Richard R., Cliggett Lisa 2011, Ekonomie i kultury. Podstawy antropologii ekonomicznej, tłum. J. Gilewicz, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Williams Allan M., King Russell, Warnes Anthony 1997, A Place in the Sun. International retirement migration from Northern to Southern Europe, European Urban and Regional Studies, vol. 4, nr 2, s. 115–134.
Williams Allan M., King Russell, Warnes Anthony, Patterson Guy 2000, Tourism and international retirement migration: New forms of an old relationship in southern Europe, Tourism Geographies, vol. 2, nr 1, s. 28–49.
Zawistowicz-Adamska Kazimiera 1951, Pomoc wzajemna i współdziałanie w kulturach ludowych, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Łódź–Lublin.
Zawistowicz-Adamska Kazimiera 1976, Więź społeczna w różnych układach gospodarczo-społecznych polskiej wsi, [w:] M. Biernacka i in. (red.), Etnografia Polski, t. 1: Przemiany kultury ludowej, Biblioteka Etnografii Polskiej, nr 32, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 503–520.