Abstract
The purpose of this article is to elaborate a holistic anthropological approach to the experience of people who have had laryngectomy (surgical voice box removal). While most social approaches to illness and disability focus either on power relations, social constructions or individual subject’s experience, we propose to dive deep into the bodily reality of laryngectomy, investigating physiological adaptations to the changed anatomy, development of new habits and interactive behavior patterns. The linkage between body and more typical anthropological concerns – namely social practices and self-narratives – is developed using new materialism and enactivism as theoretical bases. In result, we demonstrate remarkable creativity of body-self that can be traced at every level of embodiment (from organic processes to storytelling).
References
Alaimo Stacy 2010, Bodily Natures: Science, Environment, and the Material Self, Indiana University Press, Bloomington.
Bennett Jane 2010, Vibrant Matter: A Political Ecology of Things, Duke University Press, Durham i Londyn.
Braidotti Rosi 2014, Po Człowieku, tłum. Joanna Bednarek i Agnieszka Kowalczyk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Braidotti Rosi 2019, Polityka życia jako bios–zoe, przeł. Igor Holewiński. Machina Myśli, http://machinamysli.org/polityka-zycia-jako-bios-zoe/.
Cooper Alan, Reimann Robert, Cronin David i Noessel Christopher 2014, About Face: The Essentials of Interaction Design. 4. edycja, Wiley, Indianapolis.
De Jaegher Hanne, Di Paolo Ezequiel 2007, Participatory Sense-Making: An Enactive Approach to Social Cognition, Phenomenology and the Cognitive Sciences, vol. 6, s. 485–507, https://doi.org/10.1007/s11097-007-9076-9.
Di Paolo Ezequiel, Buhrmann Thomas i Barandiaran Xabier 2017, Sensorimotor Life: An Enactive Proposal, Oxford University Press, Oxford.
Di Paolo Ezequiel, Cuffari Elena i De Jaegher Hanne 2018, Linguistic Bodies: The Continuity between Life and Language, The MIT Press, Cambridge i Londyn.
Di Paolo Ezequiel, Cuffari Elena i De Jaegher Hanne 2019, Linguistic Bodies 1: Context, Enaction, Model, prezentacja: https://www.youtube.com/watch?v=9tg2uP222YA.
Foucault Michel 1999, Narodziny kliniki, przeł. Paweł Pieniążek, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Frank Arthur 1997, The Wounded Storyteller: Body, Illness and Ethics. The Univeristy of Chicago Press, Chicago i Londyn.
Frost Samantha 2016, Biocultural Creatures: Toward a New Theory of the Human. Duke University Press, Durham.
Garland-Thomson Rosemarie 2020, Gapienie się, czyli o tym, jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym, przeł. Katarzyna Ojrzyńska, Fundacja Teatr 21, Warszawa.
Gil David 2013, Para-Linguistic Usages of Clicks [w:] Matthew S. Dryer, Martin Haspelmath (red.), The World Atlas of Language Structures Online, Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology, Leipzig, https://wals.info/chapter/142.
Godlewska Katarzyna, Jamróz Barbara, Chmielewska-Walczak Joanna i Milewska Magdalena 2020, Ocena funkcjonowania chorych z zaburzeniami połykania po operacji radykalnego usunięcia krtani, Logopedia Silesiana, vol. 9, s. 1–21. https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2020.09.06.
Goodley Dan 2016, Disability Studies: An Interdisciplinary Introduction, 2. edycja, SAGE Publications, Los Angeles, Londyn, New Delhi, Singapur, Waszyngton.
Goodley Dan, Lawthom Rebecca i Runswick-Cole Katherine 2014, Posthuman Disability Studies, Subjectivity vol. 7, https://doi.org/10.1057/sub.2014.15.
Goodwin Charles 1995, Co-Constructing Meaning in Conversations With an Aphasic Man, Research on Language and Social Interaction, vol. 28, nr 3, s. 233–60, https://doi.org/10.1207/s15327973rlsi2803_4.
Górska Magdalena 2016, Breathing Matters: Feminist Intersectional Politics of Vulnerability, praca doktorska, Linköping University Electronic Press, https://doi.org/10.3384/diss.diva-128607
Hamerlińska Agnieszka 2019, Mowa Przełykowa. Studium Onkologopedyczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Jakobson Roman 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. Krystyna Pomorska, Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej, vol. 51, nr 2, s. 431–473.
Lykke Nina 2019, Making Live and Letting Die: Cancerous Bodies between Anthropocene Necropolitics and Chthulucene Kinship, Environmental Humanities, vol. 11, nr 1, s. 108–136, https://doi.org/10.1215/22011919-7349444.
Maturana Humberto R. i Varela Francisco J. 1980, On Machines, Living and Otherwise [w:] Maturana Humberto R. i Varela Francisco J. (red.), Autopoiesis and Cognition: The Realization of the Living, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht, s. 77–84, https://doi.org/10.1007/978-94-009-8947-4_9.
Mertl Jiří, Žáčková Eva i Řepová Barbora 2018, Quality of Life of Patients after Total Laryngectomy: The Struggle against Stigmatization and Social Exclusion Using Speech Synthesis, Disability and Rehabilitation. Assistive Technology, vol. 13, nr 4, s. 342–352, https://doi.org/10.1080/17483107.2017.1319428.
Mroczkowski Bartosz 2021, Konceptualizacje i praktyki ciała w perspektywie posthumanizmu i nowego materializmu, praca doktorska, https://hill.psych.uw.edu.pl/downloads/Bartosz-Mroczkowski.pdf.
Plage Stefanie 2021, Deploying Normality: Cancer Survivor Identity and Authenticity in Ritual-like Practice, Medical Anthropology, vol. 40, nr 5, s. 473–89, https://doi.org/10.1080/01459740.2021.1909582.
Rączaszek-Leonardi Joanna i Nomikou Iris 2015, Beyond Mechanistic Interaction: Value-Based Constraints on Meaning in Language, Frontiers in Psychology, vol. 6, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01579.
Rakowski Tomasz 2013, Antropologia medyczna jako stosowana nauka humanistyczna [w:] Ząbek Maciej (red.), Antropologia stosowana, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Międzynarodowe Centrum Dialogu Miedzykulturowego i Miedzyreligijnego UKSW, Warszawa i Włocławek, s. 355-374.
Reddy Vasu, 2020, Is It Even a ‘Thing’? Getting a Grip on a ‘New’ Phenomena, prezentacja konferencyjna, Quali-Quant Conference.
Sacks Harvey, Schegloff Emanuel A. i Jefferson Gail 1974, A Simplest Systematics for the Organization of Turn-Taking for Conversation, Language, vol. 50, nr 4, s. 696–735, https://doi.org/10.2307/412243.
Scheper-Hughes Nancy i Lock Margaret M. 1987, The Mindful Body: A Prolegomenon to Future Work in Medical Anthropology, Medical Anthropology Quarterly, vol. 1, nr 1, s. 6–41.
Shildrick Margrit 2022, Visceral Prostheses: Somatechnics and Posthuman Embodiment, Bloomsbury Publishing, Londyn, Nowy Jork, Oxford, New Delhi, Sydney.
Smyrski Łukasz i Halemba Agnieszka 2015, How to Train an Anthropologist?, Jahrbuch Für Europäische Ethnologie. Polen, vol.10, s. 49-66.
Sontag Susan 1999, Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, przeł. Jarosław Anders, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Spool Jared 2004, The KJ-Technique: A Group Process for Establishing Priorities, UX Articles by UIE (blog), https://articles.uie.com/kj_technique/.
Statkiewicz Robert 2019, Etnografia w badaniu synestezji, czyli skąd ten pomysł, po co i dlaczego „Coca-Cola” się nie świeci?, AVANT. The Journal of the Philosophical-Interdisciplinary Vanguard. vol. 10, nr 3, https://doi.org/10.26913/avant.2019.03.10.
Stilwell Peter, Stilwell Christie, Sabo Brenda i Harman Katherine 2021, Painful Metaphors: Enactivism and Art in Qualitative Research, Medical Humanities, vol. 47, s. 235-247, https://doi.org/10.1136/medhum-2020-011874.
Szyfter Witold (red.) 2015, Nowotwory w Otorynolaryngologii, 2. edycja, Wydawnictwo Termedia, Poznań.
Thompson Evan i Varela Francisco J. 2001, Radical Embodiment: Neural Dynamics and Consciousness, Trends in Cognitive Sciences, vol. 5, nr 10, s. 418–425, https://doi.org/10.1016/s1364-6613(00)01750-2.
Wierciński Hubert 2015, Rak. Antropologiczne studium praktyk i narracji. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Wójcik Agnieszka, Marszałek Sławomir i Kirwil Monika 2020, Fizjoterapia w Onkologopedii [w:] Agnieszka Hamerlińska, Beata Mikuła (red.), Onkologopedia. Podejście Interdyscyplinarne, α-medica press, s. 61–89.
Wolfe Cary 2010, What Is Posthumanism?, University of Minnesota Press, Minneapolis i Londyn.
Bennett Jane 2010, Vibrant Matter: A Political Ecology of Things, Duke University Press, Durham i Londyn.
Braidotti Rosi 2014, Po Człowieku, tłum. Joanna Bednarek i Agnieszka Kowalczyk, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Braidotti Rosi 2019, Polityka życia jako bios–zoe, przeł. Igor Holewiński. Machina Myśli, http://machinamysli.org/polityka-zycia-jako-bios-zoe/.
Cooper Alan, Reimann Robert, Cronin David i Noessel Christopher 2014, About Face: The Essentials of Interaction Design. 4. edycja, Wiley, Indianapolis.
De Jaegher Hanne, Di Paolo Ezequiel 2007, Participatory Sense-Making: An Enactive Approach to Social Cognition, Phenomenology and the Cognitive Sciences, vol. 6, s. 485–507, https://doi.org/10.1007/s11097-007-9076-9.
Di Paolo Ezequiel, Buhrmann Thomas i Barandiaran Xabier 2017, Sensorimotor Life: An Enactive Proposal, Oxford University Press, Oxford.
Di Paolo Ezequiel, Cuffari Elena i De Jaegher Hanne 2018, Linguistic Bodies: The Continuity between Life and Language, The MIT Press, Cambridge i Londyn.
Di Paolo Ezequiel, Cuffari Elena i De Jaegher Hanne 2019, Linguistic Bodies 1: Context, Enaction, Model, prezentacja: https://www.youtube.com/watch?v=9tg2uP222YA.
Foucault Michel 1999, Narodziny kliniki, przeł. Paweł Pieniążek, Wydawnictwo KR, Warszawa.
Frank Arthur 1997, The Wounded Storyteller: Body, Illness and Ethics. The Univeristy of Chicago Press, Chicago i Londyn.
Frost Samantha 2016, Biocultural Creatures: Toward a New Theory of the Human. Duke University Press, Durham.
Garland-Thomson Rosemarie 2020, Gapienie się, czyli o tym, jak patrzymy i jak pokazujemy siebie innym, przeł. Katarzyna Ojrzyńska, Fundacja Teatr 21, Warszawa.
Gil David 2013, Para-Linguistic Usages of Clicks [w:] Matthew S. Dryer, Martin Haspelmath (red.), The World Atlas of Language Structures Online, Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology, Leipzig, https://wals.info/chapter/142.
Godlewska Katarzyna, Jamróz Barbara, Chmielewska-Walczak Joanna i Milewska Magdalena 2020, Ocena funkcjonowania chorych z zaburzeniami połykania po operacji radykalnego usunięcia krtani, Logopedia Silesiana, vol. 9, s. 1–21. https://doi.org/10.31261/LOGOPEDIASILESIANA.2020.09.06.
Goodley Dan 2016, Disability Studies: An Interdisciplinary Introduction, 2. edycja, SAGE Publications, Los Angeles, Londyn, New Delhi, Singapur, Waszyngton.
Goodley Dan, Lawthom Rebecca i Runswick-Cole Katherine 2014, Posthuman Disability Studies, Subjectivity vol. 7, https://doi.org/10.1057/sub.2014.15.
Goodwin Charles 1995, Co-Constructing Meaning in Conversations With an Aphasic Man, Research on Language and Social Interaction, vol. 28, nr 3, s. 233–60, https://doi.org/10.1207/s15327973rlsi2803_4.
Górska Magdalena 2016, Breathing Matters: Feminist Intersectional Politics of Vulnerability, praca doktorska, Linköping University Electronic Press, https://doi.org/10.3384/diss.diva-128607
Hamerlińska Agnieszka 2019, Mowa Przełykowa. Studium Onkologopedyczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Jakobson Roman 1960, Poetyka w świetle językoznawstwa, przeł. Krystyna Pomorska, Pamiętnik Literacki: czasopismo kwartalne poświęcone historii i krytyce literatury polskiej, vol. 51, nr 2, s. 431–473.
Lykke Nina 2019, Making Live and Letting Die: Cancerous Bodies between Anthropocene Necropolitics and Chthulucene Kinship, Environmental Humanities, vol. 11, nr 1, s. 108–136, https://doi.org/10.1215/22011919-7349444.
Maturana Humberto R. i Varela Francisco J. 1980, On Machines, Living and Otherwise [w:] Maturana Humberto R. i Varela Francisco J. (red.), Autopoiesis and Cognition: The Realization of the Living, D. Reidel Publishing Company, Dordrecht, s. 77–84, https://doi.org/10.1007/978-94-009-8947-4_9.
Mertl Jiří, Žáčková Eva i Řepová Barbora 2018, Quality of Life of Patients after Total Laryngectomy: The Struggle against Stigmatization and Social Exclusion Using Speech Synthesis, Disability and Rehabilitation. Assistive Technology, vol. 13, nr 4, s. 342–352, https://doi.org/10.1080/17483107.2017.1319428.
Mroczkowski Bartosz 2021, Konceptualizacje i praktyki ciała w perspektywie posthumanizmu i nowego materializmu, praca doktorska, https://hill.psych.uw.edu.pl/downloads/Bartosz-Mroczkowski.pdf.
Plage Stefanie 2021, Deploying Normality: Cancer Survivor Identity and Authenticity in Ritual-like Practice, Medical Anthropology, vol. 40, nr 5, s. 473–89, https://doi.org/10.1080/01459740.2021.1909582.
Rączaszek-Leonardi Joanna i Nomikou Iris 2015, Beyond Mechanistic Interaction: Value-Based Constraints on Meaning in Language, Frontiers in Psychology, vol. 6, https://doi.org/10.3389/fpsyg.2015.01579.
Rakowski Tomasz 2013, Antropologia medyczna jako stosowana nauka humanistyczna [w:] Ząbek Maciej (red.), Antropologia stosowana, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Międzynarodowe Centrum Dialogu Miedzykulturowego i Miedzyreligijnego UKSW, Warszawa i Włocławek, s. 355-374.
Reddy Vasu, 2020, Is It Even a ‘Thing’? Getting a Grip on a ‘New’ Phenomena, prezentacja konferencyjna, Quali-Quant Conference.
Sacks Harvey, Schegloff Emanuel A. i Jefferson Gail 1974, A Simplest Systematics for the Organization of Turn-Taking for Conversation, Language, vol. 50, nr 4, s. 696–735, https://doi.org/10.2307/412243.
Scheper-Hughes Nancy i Lock Margaret M. 1987, The Mindful Body: A Prolegomenon to Future Work in Medical Anthropology, Medical Anthropology Quarterly, vol. 1, nr 1, s. 6–41.
Shildrick Margrit 2022, Visceral Prostheses: Somatechnics and Posthuman Embodiment, Bloomsbury Publishing, Londyn, Nowy Jork, Oxford, New Delhi, Sydney.
Smyrski Łukasz i Halemba Agnieszka 2015, How to Train an Anthropologist?, Jahrbuch Für Europäische Ethnologie. Polen, vol.10, s. 49-66.
Sontag Susan 1999, Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory, przeł. Jarosław Anders, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa.
Spool Jared 2004, The KJ-Technique: A Group Process for Establishing Priorities, UX Articles by UIE (blog), https://articles.uie.com/kj_technique/.
Statkiewicz Robert 2019, Etnografia w badaniu synestezji, czyli skąd ten pomysł, po co i dlaczego „Coca-Cola” się nie świeci?, AVANT. The Journal of the Philosophical-Interdisciplinary Vanguard. vol. 10, nr 3, https://doi.org/10.26913/avant.2019.03.10.
Stilwell Peter, Stilwell Christie, Sabo Brenda i Harman Katherine 2021, Painful Metaphors: Enactivism and Art in Qualitative Research, Medical Humanities, vol. 47, s. 235-247, https://doi.org/10.1136/medhum-2020-011874.
Szyfter Witold (red.) 2015, Nowotwory w Otorynolaryngologii, 2. edycja, Wydawnictwo Termedia, Poznań.
Thompson Evan i Varela Francisco J. 2001, Radical Embodiment: Neural Dynamics and Consciousness, Trends in Cognitive Sciences, vol. 5, nr 10, s. 418–425, https://doi.org/10.1016/s1364-6613(00)01750-2.
Wierciński Hubert 2015, Rak. Antropologiczne studium praktyk i narracji. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Wójcik Agnieszka, Marszałek Sławomir i Kirwil Monika 2020, Fizjoterapia w Onkologopedii [w:] Agnieszka Hamerlińska, Beata Mikuła (red.), Onkologopedia. Podejście Interdyscyplinarne, α-medica press, s. 61–89.
Wolfe Cary 2010, What Is Posthumanism?, University of Minnesota Press, Minneapolis i Londyn.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Copyright (c) 2022 Etnografia Polska