Słowa kluczowe
pokazy entograficzne
dyskurs rasowy
Völkerschauen
ludzkie zoo
wyprawa etnograficzna
Jan Czekanowski
dyskurs rasowy
Völkerschauen
ludzkie zoo
wyprawa etnograficzna
Jan Czekanowski
Jak cytować
Demski, D. (2018). „SPOGLĄDAJĄC WSTECZ…” WYSTAWA „SZCZEPÓW” Z DOLINY NILU W POZNANIU, 1914. Etnografia Polska, 62(1-2), 199–219. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/ep/article/view/138
Abstrakt
This article presents the ethnic show dedicated to the Tribes of the Nile Valley in Poznań (1914), one of the shows of non-European peoples (German: Völkerschauen) which were taking place in the territories incorporated into Prussia between 1876 and 1914. This phenomenon could be interpreted both as an ethnic show, and as public popular lecture of anthropology. Völkerschauen were organized on the grounds belonging to the Poznań zoological garden, and displayed representatives of 6 groups of Africans. The form and content of these shows aimed to illustrate the main assumptions of the race discourse. Therefore these performances should be interpreted as forming part of the race discourse which dominated Europe before the First World War. The data presented here is based on press releases and archive materials.
Bibliografia
Abbattista Guido 2015, Beyond the ‘human zoos’. Exoticism, ethnic exhibitions and the power of the gaze, Richerche storiche, vol. 45, nr 1–2, s. 207–210
Abbattista Guido (red.) 2014, Moving bodies displaying nations. National cultures, race and gender in world expositions. Nineteenth to twenty century, EUT, Trieste
Ames Eric 2012, Carl Hagenbeck’s empire of entertainments, University of Washington, Seattle
Baraniecka-Olszewska Kamila 2019, Buffalo Bill and patriotism. The criticism of the wild west shows in Polish press in 1906, East Central Europe (w druku)
Barkan Elazar 1990, The retreat of scientific racism. Changing concepts of race and in Britain and the United States between the world wars, Cambridge University Press, Cambridge
Blanchard Pascal, Bancel Nicolas, Boetsch Gilles, Deroo Eric, Lemaire Sandrine, Forsdick Charles 2008, Human zoos. Science and spectacle in the age of colonial empires, Liverpool University Press, Liverpool
Czarnecka Dominika 2018, „A w niedzielę szło się oglądać ludzi”. Pokazy etnograficzne we wrocławskim ogrodzie zoologicznym 1876–1930, Etnografia Polska, vol. 62, nr 1–2, s. 183
Czarnecka Dominika 2019, “Black” female bodies and the “white” view. The Dahomey amazon show in Poland at the end of the nineteenth century, East Central Europe (w druku)
Czekanowski Jan 1958, W głąb lasów Aruwimi. Dziennik wyprawy do Afryki Środkowej, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław
Demski Dagnosław 2018, Azja w cudzych oczach. „Pokazy” ludów azjatyckich na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku, [w:] K. Baraniecka-Olszewska, I. Kabzińska, O. Tangad (red.), Lokalne i globalne perspektywy azjanistyczne. Księga jubileuszowa dla Profesora Sławoja Szynkiewicza, Wydawnictwo IAE PAN, Warszawa, s. 295–308
Demski Dagnosław 2019, Spaces of modernity. Exotic shows in Poznań, 1879–1928, East Central Europe (w druku)
Green Jeffrey 1999, A revelation in strange humanity: Six Pygmies in Britain, 1905–1907, [w:] Bernth Lindfors (red.), Africans on stage. Studies in ethnological show business, Indiana University Press, Bloomington–Indianapolis, s. 156–187
Greenhalgh Paul (red.) 1988, Ephemeral vistas. The expositions universelles, great exhibitions and world’s fairs, 1851–1939, Manchester University Press, Manchester
Haller John S. J r. 1971, Race and the concept of progress in nineteenth century American ethnology, American Anthropologist New Series, vol. 73, nr 3, s. 710–724
Harrison Faye V. 1995, The persistent power of „race” in the cultural and political economy of racism, Annual Review of Anthropology, vol. 24, s. 47–74
Harrison James 1905, Life among the Pygmies of the Iturri forest, Congo Free State, Hutchinson, London
Hinsley Curtis M. J r. 1981, Savages and scientists: The Smithsonian Institution and the development of American anthropology, 1846–1910, Smithsonian Institution, Washington
Karp Ivan, Steven D. Lavine (red.) 1991, Exhibiting cultures: The poetics and politics of museum display, Smithsonian Institution, Washington
Kirshenblatt-Gimblett Barbara 1998, Destination culture. Tourism, museums, and heritage, University of California Press, Berkeley
Kowner Rotem, Walter Demel (red.) 2014, Race and racism in modern East Asia. Western and Eastern constructions, Brill, Leiden–Boston
Kubica Grażyna 2015, Antropologiczny dyskurs rasowy: jego twórcy i dekonstruktorzy, [w:] J. Barański, M. Golonka-Czajkowska, A. Niedźwiedź (red.), W krainie metarefleksji. Księga poświęcona Profesorowi Czesławowi Robotyckiemu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 94–117
Kuklick Henrika 1978, The sins of the fathers: British anthropology and African colonial administration, Research in the Sociology of Knowledge, Science and Art, vol. 1, s. 93–119
di Leonardo Micaela 1998, Exotics at home: Anthropologies, Others, and American modernity, University of Chicago Press, Chicago
Lindfors Bernth 1999, Africans on stage: Studies in ethnological show business, Indiana University Press, Bloomington
Marcus George E., Fischer Michael 1999, Anthropology as cultural critique: An experimental moment in the human sciences, University of Chicago Press, Chicago
Pawlik Jacek Jan 2008, Egzotyzm – wątpliwy zachwyt odmiennością, [w:] P.A. Sokołowski (red.), Misje w XIX wieku. Wybrane zagadnienia, Misyjne Seminarium Duchowne Księży Werbistów w Pieniężnie, Pieniężno, s. 35–52
Poignant Roslyn 2004, Professional savages. Captive lives and Western spectacle, Yale University Press, New Haven–London
Pratt Mary Louise 2011, Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja, tłum. E.E. Nowakowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Qureshi Sadiah 2011, Peoples on parade: Exhibitions, empire, and anthropology in nineteenth-century Britain, University of Chicago Press, Chicago, London
Rajewski Maciej 2010, Antropolodzy wobec kolonializmu. Koncepcja sytuacji kolonialnej i jej wykorzystanie w badaniach antropologicznych, [w:] K. Stępnik, D. Trześniowski (red.), Studia postkolonialne nad kulturą i cywilizacją polską, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie--Skłodowskiej, Lublin, s. 21–50
Schwarz Werner Michael 2001, Anthropologische Spektakel. Zur Schaustellung “exotischer” Menschen Wien 1870–1910, Verlag Turia + Kant, Wien
Smith Woodruff D. 2011, German colonial empire, The University of North Carolina Press, Chapel Hill
Sontag Susan 1964, The anthropologist as hero, [w:] taż, Against interpretation, A Delta Book, New York
Stocking George W. Junior (red.) 1991, Colonial situations. Essays on contextualization of ethnographic knowledge, [w:] History of anthropology, vol. 7, University of Wisconsin Press, Madison
Thode-Arora Hilke 1989, Für fünfzig Pfennig um die Welt. Die Hagenbeckschen Völkerschauen, Campus Verlag, Frankfurt–New York
Tylor Edward Burnett 1997, Antropologia. Wstęp do badania człowieka i cywilizacji, tłum. A. Bąkowska, Biblioteka Dzieł Naukowych, Cieszyn
Wolf Eric R. 1994, Perilous ideas: race, culture, people, Current Anthropology, vol. 35, nr 1, s. 1–12
Abbattista Guido (red.) 2014, Moving bodies displaying nations. National cultures, race and gender in world expositions. Nineteenth to twenty century, EUT, Trieste
Ames Eric 2012, Carl Hagenbeck’s empire of entertainments, University of Washington, Seattle
Baraniecka-Olszewska Kamila 2019, Buffalo Bill and patriotism. The criticism of the wild west shows in Polish press in 1906, East Central Europe (w druku)
Barkan Elazar 1990, The retreat of scientific racism. Changing concepts of race and in Britain and the United States between the world wars, Cambridge University Press, Cambridge
Blanchard Pascal, Bancel Nicolas, Boetsch Gilles, Deroo Eric, Lemaire Sandrine, Forsdick Charles 2008, Human zoos. Science and spectacle in the age of colonial empires, Liverpool University Press, Liverpool
Czarnecka Dominika 2018, „A w niedzielę szło się oglądać ludzi”. Pokazy etnograficzne we wrocławskim ogrodzie zoologicznym 1876–1930, Etnografia Polska, vol. 62, nr 1–2, s. 183
Czarnecka Dominika 2019, “Black” female bodies and the “white” view. The Dahomey amazon show in Poland at the end of the nineteenth century, East Central Europe (w druku)
Czekanowski Jan 1958, W głąb lasów Aruwimi. Dziennik wyprawy do Afryki Środkowej, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław
Demski Dagnosław 2018, Azja w cudzych oczach. „Pokazy” ludów azjatyckich na ziemiach polskich na przełomie XIX i XX wieku, [w:] K. Baraniecka-Olszewska, I. Kabzińska, O. Tangad (red.), Lokalne i globalne perspektywy azjanistyczne. Księga jubileuszowa dla Profesora Sławoja Szynkiewicza, Wydawnictwo IAE PAN, Warszawa, s. 295–308
Demski Dagnosław 2019, Spaces of modernity. Exotic shows in Poznań, 1879–1928, East Central Europe (w druku)
Green Jeffrey 1999, A revelation in strange humanity: Six Pygmies in Britain, 1905–1907, [w:] Bernth Lindfors (red.), Africans on stage. Studies in ethnological show business, Indiana University Press, Bloomington–Indianapolis, s. 156–187
Greenhalgh Paul (red.) 1988, Ephemeral vistas. The expositions universelles, great exhibitions and world’s fairs, 1851–1939, Manchester University Press, Manchester
Haller John S. J r. 1971, Race and the concept of progress in nineteenth century American ethnology, American Anthropologist New Series, vol. 73, nr 3, s. 710–724
Harrison Faye V. 1995, The persistent power of „race” in the cultural and political economy of racism, Annual Review of Anthropology, vol. 24, s. 47–74
Harrison James 1905, Life among the Pygmies of the Iturri forest, Congo Free State, Hutchinson, London
Hinsley Curtis M. J r. 1981, Savages and scientists: The Smithsonian Institution and the development of American anthropology, 1846–1910, Smithsonian Institution, Washington
Karp Ivan, Steven D. Lavine (red.) 1991, Exhibiting cultures: The poetics and politics of museum display, Smithsonian Institution, Washington
Kirshenblatt-Gimblett Barbara 1998, Destination culture. Tourism, museums, and heritage, University of California Press, Berkeley
Kowner Rotem, Walter Demel (red.) 2014, Race and racism in modern East Asia. Western and Eastern constructions, Brill, Leiden–Boston
Kubica Grażyna 2015, Antropologiczny dyskurs rasowy: jego twórcy i dekonstruktorzy, [w:] J. Barański, M. Golonka-Czajkowska, A. Niedźwiedź (red.), W krainie metarefleksji. Księga poświęcona Profesorowi Czesławowi Robotyckiemu, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 94–117
Kuklick Henrika 1978, The sins of the fathers: British anthropology and African colonial administration, Research in the Sociology of Knowledge, Science and Art, vol. 1, s. 93–119
di Leonardo Micaela 1998, Exotics at home: Anthropologies, Others, and American modernity, University of Chicago Press, Chicago
Lindfors Bernth 1999, Africans on stage: Studies in ethnological show business, Indiana University Press, Bloomington
Marcus George E., Fischer Michael 1999, Anthropology as cultural critique: An experimental moment in the human sciences, University of Chicago Press, Chicago
Pawlik Jacek Jan 2008, Egzotyzm – wątpliwy zachwyt odmiennością, [w:] P.A. Sokołowski (red.), Misje w XIX wieku. Wybrane zagadnienia, Misyjne Seminarium Duchowne Księży Werbistów w Pieniężnie, Pieniężno, s. 35–52
Poignant Roslyn 2004, Professional savages. Captive lives and Western spectacle, Yale University Press, New Haven–London
Pratt Mary Louise 2011, Imperialne spojrzenie. Pisarstwo podróżnicze a transkulturacja, tłum. E.E. Nowakowska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Qureshi Sadiah 2011, Peoples on parade: Exhibitions, empire, and anthropology in nineteenth-century Britain, University of Chicago Press, Chicago, London
Rajewski Maciej 2010, Antropolodzy wobec kolonializmu. Koncepcja sytuacji kolonialnej i jej wykorzystanie w badaniach antropologicznych, [w:] K. Stępnik, D. Trześniowski (red.), Studia postkolonialne nad kulturą i cywilizacją polską, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie--Skłodowskiej, Lublin, s. 21–50
Schwarz Werner Michael 2001, Anthropologische Spektakel. Zur Schaustellung “exotischer” Menschen Wien 1870–1910, Verlag Turia + Kant, Wien
Smith Woodruff D. 2011, German colonial empire, The University of North Carolina Press, Chapel Hill
Sontag Susan 1964, The anthropologist as hero, [w:] taż, Against interpretation, A Delta Book, New York
Stocking George W. Junior (red.) 1991, Colonial situations. Essays on contextualization of ethnographic knowledge, [w:] History of anthropology, vol. 7, University of Wisconsin Press, Madison
Thode-Arora Hilke 1989, Für fünfzig Pfennig um die Welt. Die Hagenbeckschen Völkerschauen, Campus Verlag, Frankfurt–New York
Tylor Edward Burnett 1997, Antropologia. Wstęp do badania człowieka i cywilizacji, tłum. A. Bąkowska, Biblioteka Dzieł Naukowych, Cieszyn
Wolf Eric R. 1994, Perilous ideas: race, culture, people, Current Anthropology, vol. 35, nr 1, s. 1–12