Pomniki bez cokołów – realizacje przedstawiające mężczyzn
Słowa kluczowe:
pomniki, miejskie pomniki, mężczyźni na pomnikach, pomniki w Łodzi, pomniki w Poznaniu, pomniki w WarszawieAbstrakt
W niniejszym tekście, koncentrując się na pomnikach przedstawiających mężczyzn, opisuję kulturowe konteksty wybranych realizacji. Nie interesują mnie pomniki idące całkowicie pod prąd współczesnej sztuki, czyli te monumentalne i mieszczące rzeźby na cokołach. Uwagę kieruję ku rzeźbie pomnikowej włączonej w życie miasta, ku pomnikom pozbawionym cokołów i zaprzeczających monumentalności, wyrastających wprost z chodników, przedstawiających mężczyzn naturalnego wzrostu i w naturalnych pozach. Mają one wiodące warianty tematyczne i konwencje formalne. Wariant realizacji podstawowy i najpopularniejszy to mężczyzna siedzący na ławeczce, krześle, w fotelu lub stojący w swobodnej pozie na chodniku. Jest to zazwyczaj osoba znana, choć coraz więcej jest przedstawień „zwykłych” ludzi ukazywanych przez pozy i czynności wykonywane na co dzień, nawiązujących do lokalnej historii i lokalnych opowieści o „zwykłych” życiowych doświadczeniach mieszkańców
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Bondi Liz 1993, The Sphinx in the City Elizabeth Wilson, “Feminist Review”, Vol. 45, s. 138‒140
de Certeau Michel 2008, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, Wydawnictwo UJ, Kraków
Erbel Joanna 2001, W stronę heterogenicznej metropolii. Sztuka publiczna Warszawy a mniejszości, [w:] B. Jałowiecki, E. A. Sekuła (red.), Metropolie mniejszości, mniejszości w metropoliach, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 75‒92
Ferenc Tomasz 2011, Architektura przymusu – kilka uwag o pewnym projekcie fotograficznym, „Tematy z Szewskiej”, Nr 1, s. 189‒196
Gadamer Hans-Georg 1997, The Ontological Foundations of the Occasional and the Decorative, [w:] N. Leach (red.), Rethinking Architecture. A Reader in Cultural Theory, RoutledgeTaylor&Francis Group, London–New York, s. 121‒131
Gębczyńska-Janowicz Agnieszka 2010, Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku, Wydawnictwo Neriton, Warszawa
Gębczyńska-Janowicz Agnieszka 2012, Ślady przeszłości w miastach przyszłości, „Architektura. Czasopismo Techniczne” Z. 1, s. 163‒169: https://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i1/i2/i2/i4/i1/r12241/GebczynskaJanowiczA_Slady Przeszlosci.pdf [dostęp: 13.01.2013]
Giedion Sigfried 1959, Architektura a społeczeństwo, „Architektura”, Nr 6, s. 279
Grzesiuk-Olszewska Irena 1995, Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945‒1995, Wydawnictwo Neriton, Warszawa
Grzesiuk-Olszewska Irena 2000, Przydrożni, przyuliczni, lecz niekoniecznie święci, [w:] B. Wierzbicka (red.), Święci, przydrożni patroni przyuliczni, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Warszawa, s. 218‒235
Grzesiuk-Olszewska Irena 2003, Warszawska rzeźba pomnikowa, Wydawnictwo Neriton, Warszawa
Hansen Oskar 2005, Zobaczyć świat, Zachęta, Narodowa Galeria Sztuki, Muzeum ASP w Warszawie, Warszawa
Hojda Zdenek, Pokorný Jiří 1996, Pomniký a zapomníky, Paseka, Praha–Litomyšl
Jałowiecki Bohdan, Sekuła Elżbieta Anna 2010, Funkcje pomnika w przestrzeni miejskiej, [w:] E. Rewers, A. Skórzyńska (red.), Sztuka – kapitał kulturowy polskich miast, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 25–44
Jarecka Dorota 2010, Przeciw pomnikom. „Gazeta Wyborcza”, 9‒10 października
Karpińska Grażyna Ewa 2004, Palimpsestowe oblicze miasta. Przykład Łodzi przemysłowej, „Ochrona Zabytków”, Nr 3–4, s. 127–140
Korzeniewski Bartosz 2007, Medializacja i mediatyzacja pamięci – nośniki pamięci i ich rola w kształtowaniu pamięci przeszłości, „Kultura Współczesna”, Nr 3, s. 5‒23
Krajewski Marek 2007, Kobiety w mieście, [w:] M. Krajewski (red.), Wizualność miasta. Wytwarzanie miejskiej ikonosfery, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań s. 249‒254
Kula Marcin 2002, Nośniki pamięci historycznej, Wydawnictwo DIG, Warszawa
Kula Marcin 2008, O co chodzi w historii?, Wydawnictwo UW, Warszawa
Lefebvre Henri 2003, The Urban Revolution, University of Minnesota Press, Minneapolis–London
Lisicki Grzegorz 2009, Guma znów stoi na Stalowej. Promocja menela czy sztuka?, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34887,7373583,Guma_znow_stoi_na_Stalowej__Promocja_menela_czy_sztuka_.html, 13.01.2013
Nijakowski Lech P. 2006, Domeny symboliczne. Konflikty narodowościowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Ortner Sherry B. 1982, Czy kobieta ma się tak do mężczyzny jak „natura” do „kultury”?, [w:] T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Czytelnik, Warszawa, s. 112‒141
Pietrzyk Anna 2007, Spiżowe persony Łodzi. Pomniki galerii wielkich łodzian widziane przez pryzmat antropologii codzienności, [w:] M. Krajewski (red.), Wizualność miasta. Wytwarzanie miejskiej ikonsfery, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 51‒57
Podolska Joanna 2003, Łydka z drutem, „GazetaWyborcza. Łódź”, 17 stycznia
Pollock Griselda b.d., Modernity and the Spaces of Femininity, https://www.msu.edu/course/ha/446/ griseldapollock.pdf, 13.01.2013
Praczyk Małgorzata 2011, Materialność – polityka – emocje. Pomniki Poznania i Strasburga (XIX i XX wiek), praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Tomasza Schramma w Instytucie Historii UAM
Praczyk Małgorzata 2012, Poznańskie pomniki początku XXI wieku jako forma wytwarzania tożsamości lokalnej, „Sensus Historiare” Vol. 1, s. 133‒150, http://www.staff.amu.edu.pl/~ewa/Praczyk,%20Poznanskie%20 pomniki.pdf, 10.04.2013
Rewers Ewa 2005, Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Universitas, Kraków
Rihtman-Auguštin Dunja 2000, Ulice moga grada. Antropologija domaćeg terena, Čigoja štampa, Beograd
Sarzyński Piotr 2013, Dosiąść się do Piłsudskiego, „Polityka”, Nr 17/18, s. 106‒109
Szacka Barbara 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Taborska Halina 2005, Współczesna sztuka publiczna i nie-miejsca Warszawy – z Europą w tle, „Kultura Współczesna”, Nr 4, s. 14‒33
Taborska Halina 2010, Dobre i złe pomniki. Rozmowa z prof. Haliną Taborską o trudnej sztuce upamiętniania, „Polityka”, Nr 36, s. 20‒21
Taborska Halina 2010, Współczesna sztuka publiczna w spuściźnie kulturowej miasta, [w:] E. Rewers, A. Skórzyńska (red.), Sztuka – kapitał kulturowy polskich miast, Poznań, s. 17‒24
Wallis Aleksander 1971, Socjologia i kształtowanie przestrzeni, PIW, Warszawa
Wilson Elizabeth 1992, The Invisible Flâneur, „New Left Review” Vol. 1 January – February, http://pl.scribd.com/doc/22801069/Elizabeth-Wilson-The-Invisible-Flaneur, 13.01.2013
Wolff Janet 2002, Kobiety i nowoczesne miasto: refleksje na temat flâneuse/Women and the Modern City: Reflections on the „flâneuse”, [w:] A. Budak (red.), Co to jest architektura. Antologia tekstów/Whatis Architecture? Anthology of Texts, Galeria Sztuki Współczesnej, Kraków, s. 243‒271
de Certeau Michel 2008, Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, Wydawnictwo UJ, Kraków
Erbel Joanna 2001, W stronę heterogenicznej metropolii. Sztuka publiczna Warszawy a mniejszości, [w:] B. Jałowiecki, E. A. Sekuła (red.), Metropolie mniejszości, mniejszości w metropoliach, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, s. 75‒92
Ferenc Tomasz 2011, Architektura przymusu – kilka uwag o pewnym projekcie fotograficznym, „Tematy z Szewskiej”, Nr 1, s. 189‒196
Gadamer Hans-Georg 1997, The Ontological Foundations of the Occasional and the Decorative, [w:] N. Leach (red.), Rethinking Architecture. A Reader in Cultural Theory, RoutledgeTaylor&Francis Group, London–New York, s. 121‒131
Gębczyńska-Janowicz Agnieszka 2010, Polskie założenia pomnikowe. Rola architektury w tworzeniu miejsc pamięci od połowy XX wieku, Wydawnictwo Neriton, Warszawa
Gębczyńska-Janowicz Agnieszka 2012, Ślady przeszłości w miastach przyszłości, „Architektura. Czasopismo Techniczne” Z. 1, s. 163‒169: https://suw.biblos.pk.edu.pl/resources/i1/i2/i2/i4/i1/r12241/GebczynskaJanowiczA_Slady Przeszlosci.pdf [dostęp: 13.01.2013]
Giedion Sigfried 1959, Architektura a społeczeństwo, „Architektura”, Nr 6, s. 279
Grzesiuk-Olszewska Irena 1995, Polska rzeźba pomnikowa w latach 1945‒1995, Wydawnictwo Neriton, Warszawa
Grzesiuk-Olszewska Irena 2000, Przydrożni, przyuliczni, lecz niekoniecznie święci, [w:] B. Wierzbicka (red.), Święci, przydrożni patroni przyuliczni, Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, Warszawa, s. 218‒235
Grzesiuk-Olszewska Irena 2003, Warszawska rzeźba pomnikowa, Wydawnictwo Neriton, Warszawa
Hansen Oskar 2005, Zobaczyć świat, Zachęta, Narodowa Galeria Sztuki, Muzeum ASP w Warszawie, Warszawa
Hojda Zdenek, Pokorný Jiří 1996, Pomniký a zapomníky, Paseka, Praha–Litomyšl
Jałowiecki Bohdan, Sekuła Elżbieta Anna 2010, Funkcje pomnika w przestrzeni miejskiej, [w:] E. Rewers, A. Skórzyńska (red.), Sztuka – kapitał kulturowy polskich miast, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 25–44
Jarecka Dorota 2010, Przeciw pomnikom. „Gazeta Wyborcza”, 9‒10 października
Karpińska Grażyna Ewa 2004, Palimpsestowe oblicze miasta. Przykład Łodzi przemysłowej, „Ochrona Zabytków”, Nr 3–4, s. 127–140
Korzeniewski Bartosz 2007, Medializacja i mediatyzacja pamięci – nośniki pamięci i ich rola w kształtowaniu pamięci przeszłości, „Kultura Współczesna”, Nr 3, s. 5‒23
Krajewski Marek 2007, Kobiety w mieście, [w:] M. Krajewski (red.), Wizualność miasta. Wytwarzanie miejskiej ikonosfery, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań s. 249‒254
Kula Marcin 2002, Nośniki pamięci historycznej, Wydawnictwo DIG, Warszawa
Kula Marcin 2008, O co chodzi w historii?, Wydawnictwo UW, Warszawa
Lefebvre Henri 2003, The Urban Revolution, University of Minnesota Press, Minneapolis–London
Lisicki Grzegorz 2009, Guma znów stoi na Stalowej. Promocja menela czy sztuka?, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34887,7373583,Guma_znow_stoi_na_Stalowej__Promocja_menela_czy_sztuka_.html, 13.01.2013
Nijakowski Lech P. 2006, Domeny symboliczne. Konflikty narodowościowe i etniczne w wymiarze symbolicznym, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Ortner Sherry B. 1982, Czy kobieta ma się tak do mężczyzny jak „natura” do „kultury”?, [w:] T. Hołówka (red.), Nikt nie rodzi się kobietą, Czytelnik, Warszawa, s. 112‒141
Pietrzyk Anna 2007, Spiżowe persony Łodzi. Pomniki galerii wielkich łodzian widziane przez pryzmat antropologii codzienności, [w:] M. Krajewski (red.), Wizualność miasta. Wytwarzanie miejskiej ikonsfery, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, s. 51‒57
Podolska Joanna 2003, Łydka z drutem, „GazetaWyborcza. Łódź”, 17 stycznia
Pollock Griselda b.d., Modernity and the Spaces of Femininity, https://www.msu.edu/course/ha/446/ griseldapollock.pdf, 13.01.2013
Praczyk Małgorzata 2011, Materialność – polityka – emocje. Pomniki Poznania i Strasburga (XIX i XX wiek), praca doktorska napisana pod kierunkiem prof. dr hab. Tomasza Schramma w Instytucie Historii UAM
Praczyk Małgorzata 2012, Poznańskie pomniki początku XXI wieku jako forma wytwarzania tożsamości lokalnej, „Sensus Historiare” Vol. 1, s. 133‒150, http://www.staff.amu.edu.pl/~ewa/Praczyk,%20Poznanskie%20 pomniki.pdf, 10.04.2013
Rewers Ewa 2005, Post-polis. Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta, Universitas, Kraków
Rihtman-Auguštin Dunja 2000, Ulice moga grada. Antropologija domaćeg terena, Čigoja štampa, Beograd
Sarzyński Piotr 2013, Dosiąść się do Piłsudskiego, „Polityka”, Nr 17/18, s. 106‒109
Szacka Barbara 2006, Czas przeszły, pamięć, mit, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa
Taborska Halina 2005, Współczesna sztuka publiczna i nie-miejsca Warszawy – z Europą w tle, „Kultura Współczesna”, Nr 4, s. 14‒33
Taborska Halina 2010, Dobre i złe pomniki. Rozmowa z prof. Haliną Taborską o trudnej sztuce upamiętniania, „Polityka”, Nr 36, s. 20‒21
Taborska Halina 2010, Współczesna sztuka publiczna w spuściźnie kulturowej miasta, [w:] E. Rewers, A. Skórzyńska (red.), Sztuka – kapitał kulturowy polskich miast, Poznań, s. 17‒24
Wallis Aleksander 1971, Socjologia i kształtowanie przestrzeni, PIW, Warszawa
Wilson Elizabeth 1992, The Invisible Flâneur, „New Left Review” Vol. 1 January – February, http://pl.scribd.com/doc/22801069/Elizabeth-Wilson-The-Invisible-Flaneur, 13.01.2013
Wolff Janet 2002, Kobiety i nowoczesne miasto: refleksje na temat flâneuse/Women and the Modern City: Reflections on the „flâneuse”, [w:] A. Budak (red.), Co to jest architektura. Antologia tekstów/Whatis Architecture? Anthology of Texts, Galeria Sztuki Współczesnej, Kraków, s. 243‒271
Pobrania
Opublikowane
01.01.2013
Jak cytować
Karpińska, G. E. (2013). Pomniki bez cokołów – realizacje przedstawiające mężczyzn. Journal of Urban Ethnology, 11, 105–116. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/jue/article/view/655
Numer
Dział
Artykuły
