Autoidentyfikacja cieszyńskich Ślązaków we współczesnym dyskursie publicznym. Echa pierwszej wojny światowej
Słowa kluczowe:
Cieszyn, Czeski Cieszyn, Śląsk Cieszyński, pogranicze, tożsamość, autoidentyfikacja, dyskurs publiczny, I wojna światowaAbstrakt
Konsekwencją wybuchu I wojny światowej dla mieszkańców Śląska Cieszyńskiego było ukształtowanie państw narodowych i ustalenie polsko-czeskiej granicy na rzece Olzie. W efekcie tych działań do Czechosłowacji włączony został obszar zamieszkały przez autochtoniczną ludność polską, zwany Zaolziem. Współcześnie dochodzi tam do symbolicznej „wojny o autoidentyfikację” w ramach znaczeń przypisywanych przez poszczególne wspólnoty przestrzeniom, a za ich pośrednictwem historii, postaciom i artefaktom. Zobrazowaniu omawianych zjawisk społecznych służą przykłady dyskursu publicznego, na płaszczyźnie którego obserwujemy negocjowanie tożsamości w środowisku mniejszości polskiej (przygotowania do spisu powszechnego) i otwarte konflikty o symboliczną dominację (wznoszenie pomników, tworzenie map) pomiędzy czeską większością i autochtoniczną ludnością polską
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Anderson B. 1997, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Społeczny Instytut Wydawniczy Znak, Fundacja im. Stefana Batorego, Kraków
Cichá I. 2014, Když se řekne Zaolzie. Materiały z konferencji pt. Zaolzie. Genius loci, genius populi, organizowanej w dn. 1-2 sierpnia 2014 w Czeskim Cieszynie i Jabłonkowie. http://politologia.uksw.edu.pl/wp-content/uploads/Irena-Cicha.pdf, 5.08.2014
Chlebowczyk J. 1971, Nad Olzą. Śląsk Cieszyński w wiekach XVIII, XIX i XX, Śląski Instytut Naukowy, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice
Chlup D. 2012, Dla jednych bohater, dla innych zbrodniarz, „Głos Ludu” 2012, nr 129, s.1
Chlup D. 2013, Stop dla wspólnej historii? „Głos Ludu” 2013, nr 50, s. 1
Chlup D. 2013, Jeden Euroregion, dwa odmienne zdania, „Głos Ludu” 2013, nr 50, s. 7
Co będzie z nami?, „Gwiazdka Cieszyńska. Pismo poświęcone wiadomościom politycznym, nauce, przemysłowi i zabawie” 1918, nr 83, s.1-2
Czapliński M. i in. 2002, Historia Śląska, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
Dąbrowski W. (red.) 1923, Kwestja cieszyńska. Zbiór dokumentów z okresu walki o Śląsk Cieszyński 1918-1920, [b.w.] Katowice 1923
Dijk van Teun A. (red.) 2001, Dyskurs jako struktura i proces, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Do moich ludów! Manifest cesarski, „Gwiazdka Cieszyńska. Pismo poświęcone wiadomościom politycznym, nauce, przemysłowi i zabawie” 1914, nr 61, s. 1
Drobik A. (red.) 2014, Rozmowy o Śląsku Cieszyńskim, wydanie własne, Ustroń
Drost J. 2012, Pomnik gen. Šnejdárka w Bystrzycy: Polacy mówią o czeskiej prowokacji, „Dziennik Zachodni”, http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/729967,pomnik-gen-snejdarka-w--bystrzycy-polacy-mowia-o-czeskiej-prowokacji,id,t.html, 21.03.2014
Edensor T. 2004, Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Hannan K. 1996, Borders of Language and Identity in Teschen Silesia, „Berkeley Insights in Linguistics and Semiotics”, vol. 28, New York
Kadłubiec K. D. 1995, Górniczy śmiech. Komizm ludowy pogranicza polsko-czeskiego, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław
Kajfosz J. 2011, Tradycja jako przedmiot rywalizacji, negocjacji i władzy, [w:] Styka J., Dziekanowska M. (red.), Tradycja w kontekstach społecznych, t. 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 47-61
Kajfosz J. 2013, Magic in the Social Construction of the Past. The Case of Teschen Silesia, „Polish Sociological Review“ 2013, nr 3 (183), s. 351-367
Kantor R. 1996, Pogranicze jako narodowy obszar kulturowy, [w:] Jasiński Z. (red.), Społeczno-cywilizacyjny wymiar edukacji, Instytut Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 111-129
Kościński P. 2013, Polacy na Zaolziu szykanowani, „Rzeczpospolita”, http://www.rp.pl/artykul/153228,976765-Polacy-na-Zaolziu-szykanowani.html, 21.03.2104
Lewowicki T. 1995, Problemy tożsamości narodowej – w poszukiwaniu sposobów uogólnionych ujęć kwestii poczucia tożsamości i zachowań z tym związanych, [w:] Urlińska M. M. (red.) Edukacja a tożsamość etniczna. Materiały z konferencji naukowej w Rabce, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 51-63
Mapa Zaolzia w roli głównej, „Głos Ludu” 2013, nr 22, s. 2
Marcol K. 2003, „My” i „oni” w dziecięcej twórczości ustnej na pograniczu śląskocieszyńskim, [w:] Pogranicza kulturowe i etniczne w Polsce, Archiwum Etnograficzne, t. 41, Kłodnicki Z. i Rusek H. (red.), Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 93-101
Nowak K. 2001, Dzieje Śląska Cieszyńskiego po 1918 roku [w:] Śląsk Cieszyński. Środowisko naturalne, zarys dziejów, zarys kultury materialnej, Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn, s. 203-227
Nowak K. 2008, Pierwsza niepodległość. Polacy na Śląsku Cieszyńskim w 1918 roku, Urząd Miejski, Cieszyn, http://www.cieszyn.pl/Historia i tradycja/Dzieje miasta/Powołanie Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, 28.03.2014
Ong W. J. 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin
Pamięć o Janie Kubiszu, „Głos Ludu” 2012, nr 115, s. 2
Sadowski A. 1997,Pogranicze i tożsamość narodowa mieszkańców pograniczy[w:] Jasiński Zenon, Kozłowska Anna (red.) Tożsamość narodowa młodzieży na pograniczach, Instytut Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego, Opolska Oficyna Wydawnicza, Opole, s. 41-50
Sikora J. 2012, Popłynęli z Kubiszem, „Głos Ludu” 2012, nr 126, s. 1
Straczuk J. 1999, Język a tożsamość człowieka w warunkach społecznej wielojęzyczności. Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1999
Szymeczek J. 2012, Buciorami w polską duszę?, „Głos Ludu” 2012, nr 129, s. 3
Valenta J. 2002, Zaolzie w XX wieku: historia, legenda, stereotyp [w:] Szymeczek J. (red.), Polacy na Zaolziu 1920-2000. Poláci na Tĕšínsku, Kongres Polaków w Republice Czeskiej, Czeski Cieszyn, s. 61-62
Wolff T. 2012, Wróciła sprawa pomnika, „Głos Ludu” 2012, nr 149, s. 2
Cichá I. 2014, Když se řekne Zaolzie. Materiały z konferencji pt. Zaolzie. Genius loci, genius populi, organizowanej w dn. 1-2 sierpnia 2014 w Czeskim Cieszynie i Jabłonkowie. http://politologia.uksw.edu.pl/wp-content/uploads/Irena-Cicha.pdf, 5.08.2014
Chlebowczyk J. 1971, Nad Olzą. Śląsk Cieszyński w wiekach XVIII, XIX i XX, Śląski Instytut Naukowy, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice
Chlup D. 2012, Dla jednych bohater, dla innych zbrodniarz, „Głos Ludu” 2012, nr 129, s.1
Chlup D. 2013, Stop dla wspólnej historii? „Głos Ludu” 2013, nr 50, s. 1
Chlup D. 2013, Jeden Euroregion, dwa odmienne zdania, „Głos Ludu” 2013, nr 50, s. 7
Co będzie z nami?, „Gwiazdka Cieszyńska. Pismo poświęcone wiadomościom politycznym, nauce, przemysłowi i zabawie” 1918, nr 83, s.1-2
Czapliński M. i in. 2002, Historia Śląska, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław
Dąbrowski W. (red.) 1923, Kwestja cieszyńska. Zbiór dokumentów z okresu walki o Śląsk Cieszyński 1918-1920, [b.w.] Katowice 1923
Dijk van Teun A. (red.) 2001, Dyskurs jako struktura i proces, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Do moich ludów! Manifest cesarski, „Gwiazdka Cieszyńska. Pismo poświęcone wiadomościom politycznym, nauce, przemysłowi i zabawie” 1914, nr 61, s. 1
Drobik A. (red.) 2014, Rozmowy o Śląsku Cieszyńskim, wydanie własne, Ustroń
Drost J. 2012, Pomnik gen. Šnejdárka w Bystrzycy: Polacy mówią o czeskiej prowokacji, „Dziennik Zachodni”, http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/729967,pomnik-gen-snejdarka-w--bystrzycy-polacy-mowia-o-czeskiej-prowokacji,id,t.html, 21.03.2014
Edensor T. 2004, Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Hannan K. 1996, Borders of Language and Identity in Teschen Silesia, „Berkeley Insights in Linguistics and Semiotics”, vol. 28, New York
Kadłubiec K. D. 1995, Górniczy śmiech. Komizm ludowy pogranicza polsko-czeskiego, Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Wrocław
Kajfosz J. 2011, Tradycja jako przedmiot rywalizacji, negocjacji i władzy, [w:] Styka J., Dziekanowska M. (red.), Tradycja w kontekstach społecznych, t. 3, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 47-61
Kajfosz J. 2013, Magic in the Social Construction of the Past. The Case of Teschen Silesia, „Polish Sociological Review“ 2013, nr 3 (183), s. 351-367
Kantor R. 1996, Pogranicze jako narodowy obszar kulturowy, [w:] Jasiński Z. (red.), Społeczno-cywilizacyjny wymiar edukacji, Instytut Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego, Opole, s. 111-129
Kościński P. 2013, Polacy na Zaolziu szykanowani, „Rzeczpospolita”, http://www.rp.pl/artykul/153228,976765-Polacy-na-Zaolziu-szykanowani.html, 21.03.2104
Lewowicki T. 1995, Problemy tożsamości narodowej – w poszukiwaniu sposobów uogólnionych ujęć kwestii poczucia tożsamości i zachowań z tym związanych, [w:] Urlińska M. M. (red.) Edukacja a tożsamość etniczna. Materiały z konferencji naukowej w Rabce, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 51-63
Mapa Zaolzia w roli głównej, „Głos Ludu” 2013, nr 22, s. 2
Marcol K. 2003, „My” i „oni” w dziecięcej twórczości ustnej na pograniczu śląskocieszyńskim, [w:] Pogranicza kulturowe i etniczne w Polsce, Archiwum Etnograficzne, t. 41, Kłodnicki Z. i Rusek H. (red.), Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, s. 93-101
Nowak K. 2001, Dzieje Śląska Cieszyńskiego po 1918 roku [w:] Śląsk Cieszyński. Środowisko naturalne, zarys dziejów, zarys kultury materialnej, Macierz Ziemi Cieszyńskiej, Cieszyn, s. 203-227
Nowak K. 2008, Pierwsza niepodległość. Polacy na Śląsku Cieszyńskim w 1918 roku, Urząd Miejski, Cieszyn, http://www.cieszyn.pl/Historia i tradycja/Dzieje miasta/Powołanie Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego, 28.03.2014
Ong W. J. 1992, Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin
Pamięć o Janie Kubiszu, „Głos Ludu” 2012, nr 115, s. 2
Sadowski A. 1997,Pogranicze i tożsamość narodowa mieszkańców pograniczy[w:] Jasiński Zenon, Kozłowska Anna (red.) Tożsamość narodowa młodzieży na pograniczach, Instytut Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego, Opolska Oficyna Wydawnicza, Opole, s. 41-50
Sikora J. 2012, Popłynęli z Kubiszem, „Głos Ludu” 2012, nr 126, s. 1
Straczuk J. 1999, Język a tożsamość człowieka w warunkach społecznej wielojęzyczności. Pogranicze polsko-litewsko-białoruskie, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1999
Szymeczek J. 2012, Buciorami w polską duszę?, „Głos Ludu” 2012, nr 129, s. 3
Valenta J. 2002, Zaolzie w XX wieku: historia, legenda, stereotyp [w:] Szymeczek J. (red.), Polacy na Zaolziu 1920-2000. Poláci na Tĕšínsku, Kongres Polaków w Republice Czeskiej, Czeski Cieszyn, s. 61-62
Wolff T. 2012, Wróciła sprawa pomnika, „Głos Ludu” 2012, nr 149, s. 2
Pobrania
Opublikowane
01.01.2014
Jak cytować
Marcol, K. (2014). Autoidentyfikacja cieszyńskich Ślązaków we współczesnym dyskursie publicznym. Echa pierwszej wojny światowej. Journal of Urban Ethnology, 12, 69–84. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/jue/article/view/661
Numer
Dział
Artykuły
