„Inwentowanie rzeczy” pisarza miejskiego Rozesława Marcina Brzeskiego z Szydłowca (1637)

Katarzyna Justyniarska-Chojak

doi:10.23858/KHKM69.2021.3.009

Opublikowane: 2021-12-16

Tom 69 Nr 3 (2021)

„Inwentowanie rzeczy” pisarza miejskiego Rozesława Marcina Brzeskiego z Szydłowca (1637)

Katarzyna Justyniarska-Chojak

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Dział: Źródła

https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.3.009

Abstrakt

W tekście przedstawiono inwentarz pośmiertny Marcina Rozesława Brzeskiego, pełniącego funkcję pisarza miejskiego w Szydłowcu na początku XVII w. Dokument powstał w 1637 r. w celu zabezpieczenia praw spadkowych jego potomków. Rejestr otwiera skromna lista odzieży, dalej wymieniono kosztowności i nakrycia głowy należące do zmarłego, na końcu zaś informacje o cennych lichtarzach, srebrnych łyżkach oraz przedmiotach wykonanych z mosiądzu. Zaskakujący jest brak w spisie danych o innych elementach majątku: nieruchomościach, zasobach gotówki lub zobowiązaniach finansowych, które pozostawił po sobie urzędnik. Na tle innych mieszczańskich inwentarzy z małopolskich miast i miasteczek z tego czasu rejestr Brzeskiego wyróżnia się ze względu na wykaz broni oraz obszerną listę książek, które były w jego posiadaniu.

Słowa kluczowe:

inwentarz pośmiertny, pisarz miejski, Szydłowiec, Małopolska, źródła, nowożytność

Inne teksty tego samego autora

Katarzyna Justyniarska-Chojak, Uroczystości funeralne w małopolskich miastach w świetle inwentarzy pośmiertnych (XVI–XVIII wiek) , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Tom 67 Nr 3 (2019)
Katarzyna Justyniarska-Chojak, Uwagi na temat edycji testamentów mieszczańskich z województwa sandomierskiego (XVI–XVIII wiek) , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Tom 63 Nr 4 (2015)
Katarzyna Justyniarska-Chojak, Taxatio rerum olim… — szesnastowieczne inwentarze pośmiertne z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Tom 63 Nr 1 (2015)

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Justyniarska-Chojak, K. (2021). „Inwentowanie rzeczy” pisarza miejskiego Rozesława Marcina Brzeskiego z Szydłowca (1637). Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 69(3), 409–420. https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.3.009

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/12 (Księga ławnicza biecka 1603–1612).
Google Scholar

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/13 (Księga ławnicza biecka 1612–1624).
Google Scholar

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/18 (Księga ławnicza biecka 1662–1677).
Google Scholar

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Wiśnicz [Akta miasta Wiśnicza], sygn. 29/118/0/2/5 (Księga ławnicza Wiśnicza 1634–1680).
Google Scholar

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Wiśnicz [Akta miasta Wiśnicza], sygn. 29/118/0/2/9 (Księga ławnicza Wiśnicza 1720–1753).
Google Scholar

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/3/71 (Księga podwójcińsko-ławnicza Pilzna 1625–1644, 1692–1699).
Google Scholar

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/36 (Acta scabinalia 1610–1615).
Google Scholar

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/37 (Acta scabinalia 1613–1617).
Google Scholar

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/64 (Acta scabinalia 1683–1688).
Google Scholar

ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/85 (Acta consularia 1658–1662).
Google Scholar

BCK [Biblioteka Czartoryskich w Krakowie], sygn. 3907, Acta scabinalia, consularia et advocatialia oppidi Szydłowiec 1614–1650.
Google Scholar

BJ [Biblioteka Jagiellońska w Krakowie], sygn. 5253, Akta radzieckie Chęcin 1631–1649.
Google Scholar

Atlas. 1993. Atlas historyczny Polski. Województwo sandomierskie w II połowie XVI wieku, cz. 2, red. W. Pałucki, Warszawa.
Google Scholar

Baranowski Bogdan. 1975. Życie codzienne małego miasteczka w XVII i XVIII wieku, Warszawa.
Google Scholar

Bartkiewicz Magdalena. 1974. Odzież i wnętrza domów mieszczańskich w Polsce w II poł. XVI i w XVII wieku, Wrocław.
Google Scholar

Bętkowska Barbara, Bieniarzówna Janina. 1957. Inwentarze ruchomości ubogiego mieszczaństwa krakowskiego w I połowie XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. V, nr 1, s. 76–99.
Google Scholar

Czapliński Władysław. 1972. Lipski Andrzej, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVII, red. E. Rostworowski, Wrocław, s. 415–417.
Google Scholar

Borodziuk Wacław. 1989. Andrzeja Lipskiego Observationes practicae. Uwagi źródłoznawcze, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. XLI, nr 2, s. 69–85.
Google Scholar

Bieniarzówna Janina. 1962. Janidło Jakub, [w:] Polski słownik biograficzny, t. X, red. K. Lepszy, Wrocław, s. 512.
Google Scholar

Dumała Krzysztof. 1964. Z dziejów kultury i obyczajów mieszczan Szydłowca w XVI i XVII w., „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego”, t. 2, s. 213–229.
Google Scholar

Dumała Krzysztof. 1967. Studia z dziejów Szydłowca, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego”, t. 4, s. 177–260.
Google Scholar

Dumała Krzysztof. 1992. Zróżnicowanie społeczno-majątkowe mieszczan szydłowieckich w pierwszej połowie XVII wieku, [w:] Nędza i dostatek na ziemiach polskich od średniowiecza po wiek XX, red. J. Sztetyłło, Warszawa, s. 69–73.
Google Scholar

Dumanowski Jarosław. 2006. Świat rzeczy szlachty wielkopolskiej w XVIII wieku, Toruń.
Google Scholar

Dzieje Krakowa. 1984. Dzieje Krakowa, t. 2: Kraków w wiekach XVI–XVIII, red. J. Bieniarzówna, J.M. Małecki, Kraków.
Google Scholar

Dzieje Poznania. 1988. Dzieje Poznania, t. 1, cz. 1: do roku 1793, red. J. Topolski, Warszawa–Poznań.
Google Scholar

Estreicher Karol. 1882. Bibliografia polska, t. 8, Kraków.
Google Scholar

Fejtová Olga. 2001. Prywatne biblioteki w Pradze w XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLIX, nr 1–2, s. 45–58.
Google Scholar

Gloger Zygmunt. 1996. Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 1, wyd. 6, Warszawa.
Google Scholar

Groicki Bartłomiej. 1953. Porządek sądów i spraw miejskich prawa majdeburskiego w Koronie Polskiej, wyd. K. Koranyi, Warszawa.
Google Scholar

Groicki Bartłomiej. 1954. Artykuły prawa majdeburskiego, wyd. K. Koranyi, Warszawa.
Google Scholar

Hajdukiewicz Leszek. 1968. Czasy renesansowej świetności, [w:] Kraków stary i nowy. Dzieje kultury, red. J. Bieniarzówna, Kraków.
Google Scholar

Hernas Czesław. 1998. Barok, Warszawa.
Google Scholar

Historia. 1971. Historia państwa i prawa Polski, t. 2: od połowy XV wieku do r. 1795, red. J. Bardach, Warszawa.
Google Scholar

Instrukcja. 1953. Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX w., red. K. Lepszy, Wrocław.
Google Scholar

Inwentarze. 1995. Inwentarze mieszczan wojnickich 1589–1822, wyd. B. Trelińska, Wojnicz.
Google Scholar

Inwentarze. 1961. Inwentarze mieszczańskie z lat 1528–1635 z ksiąg miejskich Poznania, wyd. S. Nawrocki, J. Wisłocki, Poznań.
Google Scholar

Jaczynowska Maria. 1984. Historia starożytnego Rzymu, Warszawa.
Google Scholar

Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2004. Inwentarze pośmiertne z ksiąg miejskich Sandomierza z XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LII, nr 1, s. 37–50.
Google Scholar

Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2010a. Testamenty i inwentarze pośmiertne z ksiąg miejskich województwa
Google Scholar

sandomierskiego (XVI–XVIII wiek), Kielce.
Google Scholar

Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2010b. Inwentarz pośmiertny „gwałtownie utonionego” Andrzeja Wikańskiego z 1640 roku, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i Materiały Historyczne”, t. 11, s. 165–172.
Google Scholar

Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2015. Taxatio rerum olim… — szesnastowieczne inwentarze pośmiertne z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXIII, nr 1, s. 41–54.
Google Scholar

Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2016. Książki w mieszczańskich inwentarzach pośmiertnych z terenu Małopolski, [w:] Historia magistra vitae est… Studia z dziejów społeczno-politycznych, gospodarczych i kulturalnych. Księga jubileuszowa dedykowana prof. zw. dr. hab. Wiesławowi Cabanowi z okazji 45-lecia pracy naukowej, red. L. Michalska-Bracha, M. Przeniosło, B. Wojciechowska, Kielce, s. 57–66.
Google Scholar

Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2020. Inwentarze pośmiertne z małych i średnich miast Małopolski (w XVI–XVIII wieku), Kielce.
Google Scholar

Kamińska-Kwak Jolanta, Kwak Jan. 2004. Ruchomości mieszczańskie w Rzeszowie i Przemyślu od schyłku XVI do końca XVIII stulecia, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LII, nr 1, s. 51–58.
Google Scholar

Kempa Tomasz. 2000. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka (1549–1616), wojewoda wileński, Warszawa.
Google Scholar

Kizik Edmund. 2003. Śmierć starego nauczyciela w Gdańsku w 1699 roku, [w:] Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej. Studia ofiarowane pamięci dr Katarzyny Cieślak, Gdańsk, s. 317–332.
Google Scholar

Klonder Andrzej. 2000. Wszystka spuścizna w Bogu spoczywającego. Majątek ruchomy zwykłych mieszkańców Gdańska i Elbląga w XVII wieku, Warszawa.
Google Scholar

Klonder Andrzej. 2001. Mienie godne szlachcica i mieszczanina w krajach Europy Środkowej w XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLIX, nr 1–2, s. 81–93.
Google Scholar

Kultura. 1997. Kultura Polski średniowiecznej XIV–XV w., red. B. Geremek, Warszawa.
Google Scholar

Linde Samuel Bogumił. 1951. Słownik języka polskiego, t. 1, 3, 4, wyd. 3, Warszawa.
Google Scholar

Michałowska Marta. 1995. Słownik terminologiczny włókiennictwa, Warszawa.
Google Scholar

Motylewicz Jerzy. 2005. Społeczeństwo Przemyśla w XVI i XVII wieku, Rzeszów.
Google Scholar

Muszyńska Jadwiga. 1999. Testamenty mieszczan szydłowieckich z lat 1638–1645, [w:] Szydłowiec - z dziejów miasta, red. J. Wijaczka, Szydłowiec, s. 15–34.
Google Scholar

Pośpiech Andrzej. 1986. Miejsce ubioru w wielkopolskich pośmiertnych inwentarzach szlacheckich XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXXIV, nr 3, s. 437–449.
Google Scholar

Pośpiech Andrzej. 1989. Majsterkowicz w kontuszu (szlachecki pośmiertny inwentarz mobiliów jako źródło do badań osobowości), [w:] Szkice z dziejów materialnego bytowania społeczeństwa polskiego, Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, t. LXI, red. M. Dembińska, Wrocław, s. 177–190.
Google Scholar

Pośpiech Andrzej. 1992. Pułapka oczywistości. Pośmiertne spisy ruchomości szlachty Wielkopolskiej z XVII wieku, Warszawa.
Google Scholar

Słownik Staropolski. 1988. Słownik Staropolski, t. 10, red. S. Urbańczyk, Wrocław.
Google Scholar

Słownik polszczyzny. 1974. Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 8: Góra–Irzyk, red. M.R. Mayenowa, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Google Scholar

Słownik polszczyzny. 1995. Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 23: P–Phy, red. M.R. Mayenowa, Warszawa.
Google Scholar

Szwejkowska Hanna. 1983. Książka drukowana XV–XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław–Warszawa.
Google Scholar

Tandecki Janusz, Kopiński Krzysztof. 2014. Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa.
Google Scholar

Torój Elżbieta. 2000. Inwentarze książek lubelskich introligatorów z pierwszej połowy XVII wieku, Lublin.
Google Scholar

Torój Elżbieta. 2004/2005. Mieszczańskie kolekcje książek w siedemnastowiecznym Lublinie, „Folia Bibliologica”, R. LII/LIII, s. 19–37.
Google Scholar

Turnau Irena. 1999. Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Warszawa.
Google Scholar

Uruszczak Wacław. 2015. Historia państwa i prawa polskiego, t. 1: (966–1795), Warszawa.
Google Scholar

Wijaczka Jacek. 1998. Legaty na rzecz kościoła w Szydłowcu w XVII wieku, [w:] Z dziejów parafii szydłowieckiej, red. J. Wijaczka, Szydłowiec, s. 17–36.
Google Scholar

Wiśniewski Jan. 1909–1911. Dekanat iłżecki, Radom.
Google Scholar

Wszyscy. 2014. „Wszyscy śmiertelni jesteśmy i dlatego rozrządzamy majętności swoje”. Wybór testamentów z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego (XVI–XVIII wiek), oprac. K. Justyniarska-Chojak, Kielce.
Google Scholar

Ziemierski Maciej. 2011. Rajca krakowski Jan Feliks Treffler (1718–1761) i jego inwentarz z 20 lipca 1761 r., „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”, R. LVI, s. 55–104.
Google Scholar

Ziemierski Maciej. 2013. Józef Treffler (zm. 1728) i Antoni Frączkiewicz (1690–1741) dwa splecione życiorysy (w oparciu o inwentarze ich dóbr i testament Anny Marianny z Kauffmannów 1v. Trefflerowej 2v. Frączkiewiczowej), „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”, R. LVIII, s. 47–92.
Google Scholar

Ziomek Jerzy. 1998. Renesans, Warszawa.
Google Scholar

Żelewski Roman. 1960–1961. Herburt Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IX, red. K. Lepszy, Wrocław, s. 441.
Google Scholar