„Inwentowanie rzeczy” pisarza miejskiego Rozesława Marcina Brzeskiego z Szydłowca (1637)
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.3.009Słowa kluczowe:
inwentarz pośmiertny, pisarz miejski, Szydłowiec, Małopolska, źródła, nowożytnośćAbstrakt
W tekście przedstawiono inwentarz pośmiertny Marcina Rozesława Brzeskiego, pełniącego funkcję pisarza miejskiego w Szydłowcu na początku XVII w. Dokument powstał w 1637 r. w celu zabezpieczenia praw spadkowych jego potomków. Rejestr otwiera skromna lista odzieży, dalej wymieniono kosztowności i nakrycia głowy należące do zmarłego, na końcu zaś informacje o cennych lichtarzach, srebrnych łyżkach oraz przedmiotach wykonanych z mosiądzu. Zaskakujący jest brak w spisie danych o innych elementach majątku: nieruchomościach, zasobach gotówki lub zobowiązaniach finansowych, które pozostawił po sobie urzędnik. Na tle innych mieszczańskich inwentarzy z małopolskich miast i miasteczek z tego czasu rejestr Brzeskiego wyróżnia się ze względu na wykaz broni oraz obszerną listę książek, które były w jego posiadaniu.
Pobrania
Bibliografia
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/12 (Księga ławnicza biecka 1603–1612).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/13 (Księga ławnicza biecka 1612–1624).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Biecz [Akta miasta Biecza], sygn. 29/101/0/2/18 (Księga ławnicza biecka 1662–1677).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Wiśnicz [Akta miasta Wiśnicza], sygn. 29/118/0/2/5 (Księga ławnicza Wiśnicza 1634–1680).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Wiśnicz [Akta miasta Wiśnicza], sygn. 29/118/0/2/9 (Księga ławnicza Wiśnicza 1720–1753).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], Pilzno [Akta miasta Pilzna], sygn. 29/112/0/3/71 (Księga podwójcińsko-ławnicza Pilzna 1625–1644, 1692–1699).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/36 (Acta scabinalia 1610–1615).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/37 (Acta scabinalia 1613–1617).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/64 (Acta scabinalia 1683–1688).
ANK [Archiwum Narodowe w Krakowie], AmNS [Akta miasta Nowego Sącza], sygn. 29/110/85 (Acta consularia 1658–1662).
BCK [Biblioteka Czartoryskich w Krakowie], sygn. 3907, Acta scabinalia, consularia et advocatialia oppidi Szydłowiec 1614–1650.
BJ [Biblioteka Jagiellońska w Krakowie], sygn. 5253, Akta radzieckie Chęcin 1631–1649.
Atlas. 1993. Atlas historyczny Polski. Województwo sandomierskie w II połowie XVI wieku, cz. 2, red. W. Pałucki, Warszawa.
Baranowski Bogdan. 1975. Życie codzienne małego miasteczka w XVII i XVIII wieku, Warszawa.
Bartkiewicz Magdalena. 1974. Odzież i wnętrza domów mieszczańskich w Polsce w II poł. XVI i w XVII wieku, Wrocław.
Bętkowska Barbara, Bieniarzówna Janina. 1957. Inwentarze ruchomości ubogiego mieszczaństwa krakowskiego w I połowie XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. V, nr 1, s. 76–99.
Czapliński Władysław. 1972. Lipski Andrzej, [w:] Polski słownik biograficzny, t. XVII, red. E. Rostworowski, Wrocław, s. 415–417.
Borodziuk Wacław. 1989. Andrzeja Lipskiego Observationes practicae. Uwagi źródłoznawcze, „Czasopismo Prawno-Historyczne”, t. XLI, nr 2, s. 69–85.
Bieniarzówna Janina. 1962. Janidło Jakub, [w:] Polski słownik biograficzny, t. X, red. K. Lepszy, Wrocław, s. 512.
Dumała Krzysztof. 1964. Z dziejów kultury i obyczajów mieszczan Szydłowca w XVI i XVII w., „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego”, t. 2, s. 213–229.
Dumała Krzysztof. 1967. Studia z dziejów Szydłowca, „Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego”, t. 4, s. 177–260.
Dumała Krzysztof. 1992. Zróżnicowanie społeczno-majątkowe mieszczan szydłowieckich w pierwszej połowie XVII wieku, [w:] Nędza i dostatek na ziemiach polskich od średniowiecza po wiek XX, red. J. Sztetyłło, Warszawa, s. 69–73.
Dumanowski Jarosław. 2006. Świat rzeczy szlachty wielkopolskiej w XVIII wieku, Toruń.
Dzieje Krakowa. 1984. Dzieje Krakowa, t. 2: Kraków w wiekach XVI–XVIII, red. J. Bieniarzówna, J.M. Małecki, Kraków.
Dzieje Poznania. 1988. Dzieje Poznania, t. 1, cz. 1: do roku 1793, red. J. Topolski, Warszawa–Poznań.
Estreicher Karol. 1882. Bibliografia polska, t. 8, Kraków.
Fejtová Olga. 2001. Prywatne biblioteki w Pradze w XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLIX, nr 1–2, s. 45–58.
Gloger Zygmunt. 1996. Encyklopedia staropolska ilustrowana, t. 1, wyd. 6, Warszawa.
Groicki Bartłomiej. 1953. Porządek sądów i spraw miejskich prawa majdeburskiego w Koronie Polskiej, wyd. K. Koranyi, Warszawa.
Groicki Bartłomiej. 1954. Artykuły prawa majdeburskiego, wyd. K. Koranyi, Warszawa.
Hajdukiewicz Leszek. 1968. Czasy renesansowej świetności, [w:] Kraków stary i nowy. Dzieje kultury, red. J. Bieniarzówna, Kraków.
Hernas Czesław. 1998. Barok, Warszawa.
Historia. 1971. Historia państwa i prawa Polski, t. 2: od połowy XV wieku do r. 1795, red. J. Bardach, Warszawa.
Instrukcja. 1953. Instrukcja wydawnicza dla źródeł historycznych od XVI do połowy XIX w., red. K. Lepszy, Wrocław.
Inwentarze. 1995. Inwentarze mieszczan wojnickich 1589–1822, wyd. B. Trelińska, Wojnicz.
Inwentarze. 1961. Inwentarze mieszczańskie z lat 1528–1635 z ksiąg miejskich Poznania, wyd. S. Nawrocki, J. Wisłocki, Poznań.
Jaczynowska Maria. 1984. Historia starożytnego Rzymu, Warszawa.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2004. Inwentarze pośmiertne z ksiąg miejskich Sandomierza z XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LII, nr 1, s. 37–50.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2010a. Testamenty i inwentarze pośmiertne z ksiąg miejskich województwa
sandomierskiego (XVI–XVIII wiek), Kielce.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2010b. Inwentarz pośmiertny „gwałtownie utonionego” Andrzeja Wikańskiego z 1640 roku, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i Materiały Historyczne”, t. 11, s. 165–172.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2015. Taxatio rerum olim… — szesnastowieczne inwentarze pośmiertne z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXIII, nr 1, s. 41–54.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2016. Książki w mieszczańskich inwentarzach pośmiertnych z terenu Małopolski, [w:] Historia magistra vitae est… Studia z dziejów społeczno-politycznych, gospodarczych i kulturalnych. Księga jubileuszowa dedykowana prof. zw. dr. hab. Wiesławowi Cabanowi z okazji 45-lecia pracy naukowej, red. L. Michalska-Bracha, M. Przeniosło, B. Wojciechowska, Kielce, s. 57–66.
Justyniarska-Chojak Katarzyna. 2020. Inwentarze pośmiertne z małych i średnich miast Małopolski (w XVI–XVIII wieku), Kielce.
Kamińska-Kwak Jolanta, Kwak Jan. 2004. Ruchomości mieszczańskie w Rzeszowie i Przemyślu od schyłku XVI do końca XVIII stulecia, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LII, nr 1, s. 51–58.
Kempa Tomasz. 2000. Mikołaj Krzysztof Radziwiłł Sierotka (1549–1616), wojewoda wileński, Warszawa.
Kizik Edmund. 2003. Śmierć starego nauczyciela w Gdańsku w 1699 roku, [w:] Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej. Studia ofiarowane pamięci dr Katarzyny Cieślak, Gdańsk, s. 317–332.
Klonder Andrzej. 2000. Wszystka spuścizna w Bogu spoczywającego. Majątek ruchomy zwykłych mieszkańców Gdańska i Elbląga w XVII wieku, Warszawa.
Klonder Andrzej. 2001. Mienie godne szlachcica i mieszczanina w krajach Europy Środkowej w XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XLIX, nr 1–2, s. 81–93.
Kultura. 1997. Kultura Polski średniowiecznej XIV–XV w., red. B. Geremek, Warszawa.
Linde Samuel Bogumił. 1951. Słownik języka polskiego, t. 1, 3, 4, wyd. 3, Warszawa.
Michałowska Marta. 1995. Słownik terminologiczny włókiennictwa, Warszawa.
Motylewicz Jerzy. 2005. Społeczeństwo Przemyśla w XVI i XVII wieku, Rzeszów.
Muszyńska Jadwiga. 1999. Testamenty mieszczan szydłowieckich z lat 1638–1645, [w:] Szydłowiec - z dziejów miasta, red. J. Wijaczka, Szydłowiec, s. 15–34.
Pośpiech Andrzej. 1986. Miejsce ubioru w wielkopolskich pośmiertnych inwentarzach szlacheckich XVII wieku, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXXIV, nr 3, s. 437–449.
Pośpiech Andrzej. 1989. Majsterkowicz w kontuszu (szlachecki pośmiertny inwentarz mobiliów jako źródło do badań osobowości), [w:] Szkice z dziejów materialnego bytowania społeczeństwa polskiego, Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej, t. LXI, red. M. Dembińska, Wrocław, s. 177–190.
Pośpiech Andrzej. 1992. Pułapka oczywistości. Pośmiertne spisy ruchomości szlachty Wielkopolskiej z XVII wieku, Warszawa.
Słownik Staropolski. 1988. Słownik Staropolski, t. 10, red. S. Urbańczyk, Wrocław.
Słownik polszczyzny. 1974. Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 8: Góra–Irzyk, red. M.R. Mayenowa, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Słownik polszczyzny. 1995. Słownik polszczyzny XVI wieku, t. 23: P–Phy, red. M.R. Mayenowa, Warszawa.
Szwejkowska Hanna. 1983. Książka drukowana XV–XVIII wieku. Zarys historyczny, Wrocław–Warszawa.
Tandecki Janusz, Kopiński Krzysztof. 2014. Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa.
Torój Elżbieta. 2000. Inwentarze książek lubelskich introligatorów z pierwszej połowy XVII wieku, Lublin.
Torój Elżbieta. 2004/2005. Mieszczańskie kolekcje książek w siedemnastowiecznym Lublinie, „Folia Bibliologica”, R. LII/LIII, s. 19–37.
Turnau Irena. 1999. Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Warszawa.
Uruszczak Wacław. 2015. Historia państwa i prawa polskiego, t. 1: (966–1795), Warszawa.
Wijaczka Jacek. 1998. Legaty na rzecz kościoła w Szydłowcu w XVII wieku, [w:] Z dziejów parafii szydłowieckiej, red. J. Wijaczka, Szydłowiec, s. 17–36.
Wiśniewski Jan. 1909–1911. Dekanat iłżecki, Radom.
Wszyscy. 2014. „Wszyscy śmiertelni jesteśmy i dlatego rozrządzamy majętności swoje”. Wybór testamentów z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego (XVI–XVIII wiek), oprac. K. Justyniarska-Chojak, Kielce.
Ziemierski Maciej. 2011. Rajca krakowski Jan Feliks Treffler (1718–1761) i jego inwentarz z 20 lipca 1761 r., „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”, R. LVI, s. 55–104.
Ziemierski Maciej. 2013. Józef Treffler (zm. 1728) i Antoni Frączkiewicz (1690–1741) dwa splecione życiorysy (w oparciu o inwentarze ich dóbr i testament Anny Marianny z Kauffmannów 1v. Trefflerowej 2v. Frączkiewiczowej), „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie”, R. LVIII, s. 47–92.
Ziomek Jerzy. 1998. Renesans, Warszawa.
Żelewski Roman. 1960–1961. Herburt Jan, [w:] Polski słownik biograficzny, t. IX, red. K. Lepszy, Wrocław, s. 441.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
