Uwagi na temat edycji testamentów mieszczańskich z województwa sandomierskiego (XVI–XVIII wiek)

Katarzyna Justyniarska-Chojak

Published: 2015-01-01

Vol. 63 No. 4 (2015)

Some remarks on editing burgher testaments from the region of Sandomierz (16th-18th c.)

Katarzyna Justyniarska-Chojak

Abstract

The edition of testament from the municipal books of the Sandomierz region, entitled “Wszyscy śmiertelni jesteśmy i dlatego rozrządzamy majętności swoje”. Wybór testamentów z ksiąg miejskich województwa sandomierskiego (XVI–XVIII wiek) [“We are all mortal and thus dispose of our property”. A selection of testaments from the municipal books of the Sandomierz region (16th–18th c.)], was published in Kielce in 2014. Its aim was to collect the wills of in-habitants of small towns. The volume includes mostly the wills of burghers from small towns, in addition to some testaments from Sandomierz, the largest town of the region. The source edition comprises 76 testaments registered in the municipal books of the former voivodship of Sandomierz between the 16th and 18th c., 43 made by men and 29 by women. In four cases the edition includes subsequent versions of wills made by the same person. Most of those documents were written down by municipal clerks and then registered in the municipal books after the testator’s death. In six cases the wills were presented to the offi ce by relatives or executors. or or testators dictated their wills in person in the municipal court. The volume also includes documents connected with executing last wills, e.g. probate in-ventories, records of dividing the estate among the heirs, or accounts of the cost of burial cer-emonies recorded in the municipal books. Unfortunately, in the records from the Sandomierz region there are few cases of a will and a probate inventory concerning the same person or a will and a record of its execution. The selection includes fi ve cases when probate inventories were made in addition to the will, at the request of the testator or of the heirs. Probate inventories were often treated as integral part of testaments and were recorded together with them in municipal books, only separated by a heading. In three cases the edition includes a will and a testimony of the division of the estate among the heirs. There is only one case when the record includes not only a will and a probate inventory but also a detailed account of the funeral ex-penses and the executor’s account of his actions.The materials were selected in order to provide an insight into all the aspects of the functioning of the inheritance law in towns and to highlight the wide spectrum of issues that can be researched on the basis of testaments and probate inventories. These sources collected in one volume allow historians to compare changes made by testators in their subsequent wills or to investigate the circumstances which induced such changes.

Keywords:

16th-18th century - Poland, Sandomierz-region (Poland), Polish bourgeoisie, testaments of burghers, editing of testaments

Most read articles by the same author(s)

Katarzyna Justyniarska-Chojak, Funeral ceremonies in towns of Lesser Poland in the lightof probate inventories (16th–18th c.) , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Vol. 67 No. 3 (2019)
Katarzyna Justyniarska-Chojak, “Taking the inventory of things” of the town clerk Rozesław Marcin Brzeski from Szydłowiec (1637) , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Vol. 69 No. 3 (2021)
Katarzyna Justyniarska-Chojak, Taxatio rerum olim… — 16 th century probate inventories from the municipal books of the Sandomierz voivodship , Kwartalnik Historii Kultury Materialnej: Vol. 63 No. 1 (2015)

Download files

PDF (Język Polski)

Citation rules

Justyniarska-Chojak, K. (2015). Some remarks on editing burgher testaments from the region of Sandomierz (16th-18th c.). Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 63(4), 637–646. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/880

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Aleksandrowicz-Szmulikowska M. 1995. Radziwiłłówny w świetle swoich testamentów. Przyczynek do badań mentalności magnackiej XVI–XVII wieku, Warszawa.
Google Scholar

Augustyniak U. 2014. Testamenty ewangelików reformowanych w Wielkim Księstwie Litewskim, wyd. II, Warszawa.
Google Scholar

Danowska E. 1997. „Taka jest ostatniej woli mojej ordynacyja”. Testament Elżbiety Kuligowiczowej z roku 1709, „Teki Krakowskie”, nr 4
Google Scholar

Danowska E. 1999. W kręgu krakowskiego mieszczaństwa. Testament Barbary z Attelmajerów Belli z 1722 roku, „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie”, R. XLIV.
Google Scholar

Falniowska-Gradowska A., Noga Z. 2001. Testament Jana Sroczyńskiego (jako aneks w:) Jan Sroczyński (1614–1696), mieszczanin krakowski i dzieje jego fundacji, „Rocznik Krakowski”, t. 67.
Google Scholar

Guldon Z. 1987. Księgi miast lewobrzeżnej części województwa sandomierskiego z XV–XVIII wieku, „Studia Kieleckie”, t. 53, nr 1.
Google Scholar

Guldon Z. 1994. Testament Bernarda Servallego (Serwallego), [w:] Z. Guldon, J. Kaczor, Górnictwo i hutnictwo w Staropolskim Okręgu Przemysłowym w II poł. XVIII w., Kielce.
Google Scholar

Justyniarska K. 2001. Testament mieszczanina przedborskiego Łukasza Janczurkowica z 1668 roku, „Al-manach Historyczny”, t. 3.
Google Scholar

Justyniarska K. 2002. Testamenty mieszkańców Krzyżanowic z XVI–XVIII wieku, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i Materiały Historyczne”, t. 3.
Google Scholar

Justyniarska-Chojak K. 2009. Wydziedziczenie w testamentach mieszczańskich z województwa sandomierskiego (w XVI–XVIII wieku), „Almanach Historyczny”, t. 11.
Google Scholar

Justyniarska-Chojak K. 2010. Inwentarz pośmiertny „gwałtownie utonionego” Andrzeja Wikańskiego z 1640 roku, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i Materiały Historyczne”, t. 11.
Google Scholar

Karpiński A. 1995. Kobieta w mieście polskim w II połowie XVI i w XVII wieku, Warszawa.
Google Scholar

Karpiński A. 2011. Dobroczynne i religijne legaty lwowskich mieszczan w świetle ich testamentów z lat1550–1700, „Kw.HKM”, R. LIX, nr 3–4.
Google Scholar

Kazusek S. 2014. Testament mieszczanki żarnowskiej Agnieszki Frejec-kiej z 1755 roku, „Między Wisłą a Pilicą. Studia i Materiały Historyczne”, t. 15.
Google Scholar

Kiryk F. 1994. Urbanizacja Małopolski. Województwo sandomierskie XIII–XVI wiek, Kielce.
Google Scholar

Kizik E. 2000 Pośmiertny inwentarz gdańskiego kramarza korzen-nego, menonity Hendrika van Dührena z 1694 roku, „Almanach Historyczny”, t. 2.
Google Scholar

Kizik E. 2002. Inwentarz pośmiertny gdańskiej mennonitki Cathariny Siemens z 1776 roku, [w:] W kręgu badań profesora Wacława Odyńca, red. J. Włodarski, Gdańsk.
Google Scholar

Kizik E. 2003. Śmierć starego nauczyciela w Gdańsku w 1699 roku, [w:] Studia z historii sztuki i kultury Gdańska i Europy Północnej. Studia ofiarowane pamięci dr Katarzyny Cieślak, red. J. Friedrich, E. Kizik, Gdańsk.
Google Scholar

Kizik E. 2003. Mieszczaństwo gdańskie wobec Żydów w XVII–XVIII wieku, „Kwartalnik Historii Żydów”, nr 3.
Google Scholar

Kizik E. 2004. Dwa gdańskie inwentarze topielców z 1781 i 1786 roku, „Kw.HKM”, R. LII, nr 2.
Google Scholar

Klonder A. 2011. Koszty pogrzebu w testamentach oraz inwentarzach pośmiertnych mieszczan dawnej Rzeczypospolitej, „Kw.HKM”, R. LIX, nr 3–4.
Google Scholar

Kowalski G.M., Pietrzyk Z. 2005. Testament Bartłomieja Groickiego (1603), „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, R. LV.
Google Scholar

Kowalski W. 1985. Testament daleszyckiego rajcy z 1637 roku, „Studia Kieleckie”, t. 45, nr 1.
Google Scholar

Krochmal J. 1989. Przemyskie testamenty staropolskie, „Rocznik Historyczno-Archiwalny”, t. VI.
Google Scholar

Możejko B. 2010. Rozrachunek z życiem doczesnym. Gdańskie testamenty mieszczańskie z XV i początku XVI wieku, Gdańsk.
Google Scholar

Muszyńska J. 1999. Testamenty mieszczan szydłowieckich 1638–1645, [w:] Szydłowiec — z dziejów miasta, red. J. Wijaczka, Szydłowiec.
Google Scholar

Piwowarczyk E. 2006. Legaty na kościół Panny Marii (Mariacki) w Krakowie (XIV–XV w.). Przyczynek do badań nad religijnością miejską, „Rocznik Krakowski”, R. LXXII.
Google Scholar

Piwowarczyk E. 2010. Legaty testamentowe ad pias causas w XV-wiecznym Krakowie. Z badań nad pobożnością miejską, Kraków.
Google Scholar

Popiołek B. 2008. „Przyjaciel domowy, żona moja najmilsza...” — wizerunek kobiety w świetle testamentów staropolskich z XVII i XVIII wieku, [w:] Kobieta epok dawnych w literaturze, kulturze i społeczeństwie, red. I. Maciejewska, K. Stasiewicz, Olsztyn.
Google Scholar

Popiołek B. 2009. Woli mojej ostatniej testament ten... Testamenty staropolskie jako źródło do historii mentalności XVII i XVIII wieku, Kraków.
Google Scholar

Sowina U. 1991. Najstarsze sieradzkie testamenty mieszczańskie z początku XVI w. Analiza źródłoznawcza, „Kw.HKM”, R. XXXIX, nr 1.
Google Scholar

Sowina U. 2002. Testament pewnego kmiecia. Przyczynek do badań nad relacjami międzystanowymi w późnym średniowieczu i wczesnej nowożytności, [w:] Civitas et villa.Miasto i wieś w średniowiecznej Europie środkowej, red. C. Buśko, J. Klápšté, L. Leciejewicz, S. Moździoch, Wrocław–Praha.
Google Scholar

Stępkowski L. 1998. Bodzentyn nowożytny. Z dziejów miasta biskupiego w XVI–XVIII wieku, [w:] Bodzentyn. Z dziejów miasta w XII–XX wieku, red. K. Bracha, Kielce.
Google Scholar

Stolot F. 1970. Testament Tomasza Nikla. Przyczynek do dziejów pińczowskich warsztatów budowlanych i kamieniarsko-rzeźbiarskich na przełomie wieków XVI i XVII, „Biul. Hist. Sztuki”, R. 32, nr 3–4.
Google Scholar

Tandecki J., Kopiński K. 2014. Edytorstwo źródeł historycznych, Warszawa.
Google Scholar

Wijaczka J. 1998. Testament Tomasza Wróbla, mieszczanina szydłowieckiego (jako aneks artykułu) Legaty na rzecz kościoła w Szydłowcu z XVII wieku, [w:] Z dziejów parafii szydłowieckiej, red. J. Wijaczka, Szydłowiec.
Google Scholar

Wiślicz T. 2001. Ile kosztował pogrzebchłopa w Polsce XVII–XVIII wieku (i kto za to płacił?), [w:] Wesela, chrzciny i pogrzeby w XVI–XVIII wieku. Kultura życia i śmierci, red. H. Suchojad, Warszawa.
Google Scholar

Zielecka W. 2010. Testamenty prawosławnych i unitów jako źródło do badań nad dziejami konfesji wschodnich w Rzeczypospolitej XVI–XVIII wieku (stan badań, postulaty badawcze), „Kw.HKM”, R. LVIII, nr 2.
Google Scholar

Ziemierski M. 2006-2007. W kręgu życia prywatnego mieszczan krakowskich. Testament Barbary Cezarowej oraz jej wnuka Franciszka Cezarego młodszego z 1665 i 1723 roku, tamże, R. LVI–LVII.
Google Scholar

Ziemierski M. 2009. Testament rajcy krakowskiego Mikołaja Królika (1628–1711) — źródło do dziejów kilku rodzin mieszczan krakowskich w 2. połowie XVII i na początku XVIII wieku oraz położenia różnowierców w Rzeczypospolitej, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej”, R. LIX.
Google Scholar

Ziemierski M. 2011. Rajca krakowski Jan Feliks Treffer (1718–1761) i jego inwentarz z 20 lipca 1761 r., „Rocznik Biblioteki Naukowej PAN i PAU w Krakowie”, R. LVI.
Google Scholar

Ziemierski M. 2012. Ceremonie pogrzebowe mieszczan krakowskich w drugiej połowieXVII i pierwszej połowie XVIII wieku, „Rocznik Biblioteki PAU i PAN w Krako-wie”, R. LVII.
Google Scholar