“Baked stuffed lamb, beetroot, and a piece of sweet bread.” Festive dinners of the Kraków Bernardine Nuns in the second half of the 18th century
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM69.2021.3.005Keywords:
modernity, monasticism, culinary culture, nutrition, Bernardine nuns, KrakówAbstract
This article is part of a research trend that is currently developing dynamically in Poland and abroad: studies on culinary culture. On the basis of the last part of the account book of the Kraków Bernardine Nuns from the second half of the 18th century, the author conducted a preliminary analysis of the nuns’ festive dinner (and more rarely supper) menus from November 1765 to November 1766. The menus differed from weekday meals in terms of the number of main courses and their variety. According to the lists, the nuns observed
church fasts before Easter and Christmas, and throughout the year on Wednesdays, Fridays, and Saturdays. The most popular meats were veal and beef, poultry, and fish (pike). As for flour-based products, groats were most frequently consumed, while the most popular soup was broth. The Bernardines also ate vegetables and domestic fruit. Among sweets, gingerbread is the most commonly mentioned in the discussed written record. Wine and vodka were served with festive dinners; there is no information about beer.
Downloads
References
Archiwum Bernardynek Krakowskich, Księga wydatków klasztoru św. Józefa w Krakowie 1762-1766, sygn. 99;
Regestr fundacji, posagów i wyderkafów (1645 – 1773), sygn. 14.
Bogucka Maria. 1977. Z badań nad konsumpcją żywnościową mieszczan warszawskich na przełomie szesnastego i siedemnastego wieku. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXV, nr 1 s. 31-42.
Borkowska Małgorzata. 1996. Panny siostry w roli instytucji usługowej. Czego oczekiwało społeczeństwo od klasztoru żeńskiego w XVII i XVIII wieku, [w:] Klasztor w społeczeństwie średniowiecznym i nowożytnym red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław–Opole, s. 55-63.
Borkowska Małgorzata. 1997. Życie codzienne polskich klasztorów żeńskich w XVII-XVIII w. Warszawa.
Borkowska Małgorzata 2004. Leksykon zakonnic polskich epoki przedrozbiorowej, t. 1: Polska Zachodnia i Północna. Warszawa.
Dembińska Maria. 1963a. Dzienne racje żywnościowe w Europie w IX-XVI wieku, „Studia i Materiały z Historii Kultury Materialnej”, t. 52, nr 1, s. 7-115.
Dembińska Maria. 1963b. Konsumpcja żywnościowa w Polsce średniowiecznej, Wrocław.
Dembińska Maria. 1973. Z badań nad dziennymi racjami żywnościowymi w XIII-XVI w., [w:] Pożywienie ludności wiejskiej, red. E. Waligóra, Kraków, s. 39-46.
Dembińska Maria 1985. Pożywienie postne i pokutne mnichów we wczesnym średniowieczu (V-XI w.), "Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. XXXIII, nr 4, s. 367-381.
Dochody i wydatki Konwentu Braci Eremitów św. Augustyna przy kościele św. Katarzyny w Kazimierzu. Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Krakowie. 2002-2004. t. 1: 1502–1505, t. 2: 1506–1508, wyd. K. Jelonek-Litewka et al., Kraków.
Dumanowski Jarosław. 2014. Wiedza narracja i smak. Staropolskie książki kucharskie i porady kulinarne jako źródło historyczne. „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, R. LXII, nr 4, s.527-540.
Gąsiorowska Patrycja. 2010. Kuchnia i infirmeria w klasztorze klarysek krakowskich do końca XVIII wieku, [w:] Sanctimoniales. Zakony żeńskie w Polsce i Europie Środkowej (do przełomu XVIII i XIX wieku), red. D. Karczewski, A. Radzimiński, Z. Zyglewski, Bydgoszcz-Toruń, s. 394-406.
Gąsiorowska Patrycja. 2013. Obrót gotówką w klasztorze żeńskim na przykładzie osiemnastowiecznych ksiąg rachunkowych wybranych klasztorów krakowskich i lwowskich, [w:] Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej, red. M. Derwich, Wrocław, s. 303-318.
Gronowski Tomasz Michał. 2007. Zwyczajny klasztor, zwyczajni mnisi. Wspólnota tyniecka w średniowieczu, Kraków.
Gustaw Romuald. Sitnik Aleksander Krzysztof. 2013. Kościół i klasztor św. Józefa SS. Bernardynek w Krakowie 1646-2009, wyd. II. Kalwaria Zebrzydowska.
Klonder Andrzej. 1989. Napoje fermentacyjne w Prusach Królewskich w XVI-XVII wieku. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
Klonder Andrzej. 1983. Browarnictwo w Prusach Królewskich (2 połowa XVI-XVII w.). Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź.
Klonder Andrzej. 2018. Piwo, wódka i inni konkurencji wina w Polsce nowożytnej, [w:] Wino i historia. Studia z historii wina w Polsce, t. II, red. D. Dias-Lewandowska, G. Kurczewski, Warszawa: s. 20-40.
Kracik Jan.1985. Post po staropolsku, „Nasza Przeszłość”, t. 75, s. 65-90.
Kramarska-Anyszek Krystyna. 1977. Dzieje klasztoru PP. Norbertanek w Krakowie na Zwierzyńcu do roku 1840, „Nasza Przeszłość”, t. 47, s. 5-169.
Księga szafarska dworu Jana III Sobieskiego 1695-1696. 2013. opr. J. Dumanowski, M. Próba, Ł. Truściński, Monumenta Poloniae Culinaria, t. IV, Warszawa.
Kucharz doskonały pożyteczny dla zatrudniających się gospodarstwem. 2012. wyd. i opr. J. Dumanowski, współudział A. Kleśta-Nawrocka, Monumenta Poloniae Culinaria t. III, Warszawa.
Przybyłowicz Miriam Olga. 2011. Rachunki klasztorne jako źródło do poznania realiów życia klasztornego. Najstarsza księga rachunkowa klarysek ze Starego Sącza, [w:]: Realia życia codziennego w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska. Antoni Barciak (red.) Katowice – Zabrze, s. 107-130.
Przybyłowicz Olga Miriam. 2013. Jak panny zakonne rozliczały się? Księgi rachunkowe jako źródło do badań nad polskimi klasztorami żeńskimi w XVI-XVIII w., [w:] Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytne, red. Marek Derwich. Wrocław, s. 101-114.
Przybyłowicz Olga Miriam. 2019. Źródła rękopiśmienne z klasztoru klarysek gnieźnieńskich w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie. Stan wiedzy, prezentacja zachowanej spuścizny i możliwości badawcze, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 112, s. 317–336, https://doi.org/10.31743/abmk.2019.112.16 (dostęp 30.05.2021).
Rajman Jerzy. 2001. O źródłach do zagadnienia posiłków i napojów w klasztorze średniowiecznym, „Studia Historyczne”, t. 44, nr 2, s. 183–198.
Rajman Jerzy. 2010. Jadłospis norbertanek zwierzynieckich z XVIII wieku, [w:] Sanctimoniales. Zakony żeńskie w Polsce i Europie Środkowej (do przełomu XVIII i XIX wieku), red. D. Karczewski, A. Radzimiński, Z. Zyglewski, Bydgoszcz–Toruń, s. 407–411.
Staropolskie przepisy. 2017. Staropolskie przepisy kulinarne. Receptury rozproszone z XVI–XVIII w. Źródła rękopiśmienne, red. J. Dumanowski, t. VII, Warszawa.
Szylar Anna. 2004. Kuchnia benedyktynek sandomierskich, „Zeszyty Sandomierskie”, nr 22, s. 32–38.
Szylar Anna. 2005. Rzecz o tym, jak benedyktynki kuchnię prowadziły…, „Nasza Przeszłość”, t. 103, s. 189–224.
Szylar Anna. 2013. „Sprawa o tym, jak benedyktynki gospodarstwo prowadziły”. Organizacja i funkcjonowanie gospodarki benedyktynek w Sandomierzu w XVII i XVIII w., [w:] Klasztor w gospodarce średniowiecznej i nowożytnej, red. M. Derwich, Wrocław, s. 447–460.
Więcławski Bogusław. 1989. Zaopatrzenie i konsumpcja w Poznaniu w drugiej połowie XVIII wieku, Warszawa–Poznań.
Wyrwa Andrzej Marek. 2004. W kuchni i przy stole „szarych mnichów”, czyli o wyżywieniu cystersów w świetle źródeł normatywnych zakonu oraz wybranych źródeł pisanych, archeologicznych i przyrodniczych, [w:] Materiały z VII Sesji Naukowej Uniwersyteckiego Centrum Archeologii Średniowiecza i Nowożytności „Wyposażenie wnętrz w średniowieczu”, Toruń, 21–22 listopada 2002 roku, red. J. Olczak, Archaelogia Historica Polona, t. 14, Toruń, s. 51–113.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2021 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
Publication co-financed by the Ministry of Science and Higher Education under the program "Support for scientific journals 2019-2020"
