Próba rekonstrukcji wyrobu wczesnośredniowiecznych naczyń glinianych z Wolina  i chronologia ich użytkowania

Marek Dworaczyk

doi:10.23858/PA72.2024.3671

Opublikowane: 2024-11-14

Tom 72 (2024)

Próba rekonstrukcji wyrobu wczesnośredniowiecznych naczyń glinianych z Wolina i chronologia ich użytkowania

Marek Dworaczyk

Przegląd Archeologiczny

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.23858/PA72.2024.3671

Abstrakt

The article contains the results of recent research on early medieval Wolin ceramics, based on the study of sources from excavations 6/1660, 6/109 and 8, located in the Old Town, where the origins of this settlement complex are found. Based on their results, an attempt was made to reconstruct how the vessels were made and the chronology of their use was determined. The chronological assessment used a qualitative-quantitative analysis method, which is based on the assumption of temporal coincidence of sets of vessels with similar or similar sets of components constituting them. The description of the collections carried out in this way made it possible to distinguish several phases of the development the ceramics of early medieval Wolin, which correspond to the latest proposal for the periodization of this category of sources in Western Pomerania. This dating was supported by the results of radiocarbon and dendrological research.

Słowa kluczowe:

early Middle Ages, Wolin, pottery, technique, chronology

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Dworaczyk, M. (2024). Próba rekonstrukcji wyrobu wczesnośredniowiecznych naczyń glinianych z Wolina i chronologia ich użytkowania. Przegląd Archeologiczny, 72, 187–213. https://doi.org/10.23858/PA72.2024.3671

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Białęcka F. (1961). Ceramika ze stanowiska wykopaliskowego 4 w Wolinie. Materiały Zachodniopomorskie, 7, 293-370.
Google Scholar

Brorsson T. (2003). Ceramics as an identity marker – a preliminary study on the Gross Strömkendorf pottery. Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern, 50 (Jahrbuch 2002), 247-256.
Google Scholar

Brorsson T., Stanisławski B. (1999). Ceramika słowiańska typu Feldberg i Fresendorf w Skanii, na tle produkcji garncarskiej wczesnośredniowiecznego Wolina. Materiały Zachodniopomorskie, 45, 283-320.
Google Scholar

Buko A. (1981). Wczesnośredniowieczna ceramika sandomierska. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
Google Scholar

Buko A. (1982). Czytelność znaków garncarskich a zagadnienie ich funkcji. Archeologia Polski, 27(1), 79-109.
Google Scholar

Buko A. (1990). Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
Google Scholar

Cnotliwy E. (1986). Chronologia ceramiki i nawarstwień wczesnośredniowiecznego Białogardu. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (146-169). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.
Google Scholar

Cnotliwy E. (2005). Pierwsze dendrodaty z białogardzkiego grodziska. Folia Praehistorica Posnaniensia, 13/14, 271-278. DOI: https://doi.org/10.14746/fpp.2005.13.19
Google Scholar

Cnotliwy E. (2014a). Umocnienia obronne wczesnośredniowiecznego Wolina. W: B. Stanisławski, W. Filipowiak (red.), Wolin wczesnośredniowieczny 2. Origines Polonorum 7 (197-277). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Cnotliwy E. (2014b). Archeologia Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Google Scholar

Cnotliwy E., Łosiński W., Wojtasik J. (1986). Rozwój przestrzenny wczesnośredniowiecznego Wolina w świetle analizy porównawczej struktur zespołów ceramicznych. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (62-117). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.
Google Scholar

Dworaczyk M. (2003). Ceramika naczyniowa. W: Dworaczyk M., Kowalska A.B., Rulewicz M., Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wschodnia część suburbium, W. Łosiński (red.). Polskie Badania Archeologiczne 33 (300-308). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Dworaczyk M. (2007). Multidisciplinary investigations on the early Middle Ages organisation of the Szczecin pottery production – an outline of problems. Schriftenreihe der Deutschen Gesellschaft für Geowissenschaften, 53, 91-92.
Google Scholar

Dworaczyk M. (2010). Próba interpretacji zespołów ceramiki naczyniowej z polokacyjnych nawarstwień wykopu na Rynku Warzywnym w Szczecinie. Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria, 4/5, 191-230.
Google Scholar

Dworaczyk M. (2011a). Methods of analysis and a chronology of early medieval pottery from Szczecin. Археология и история Пскова и Псковской земли, 56, 237-247.
Google Scholar

Dworaczyk M. (2011b). Garncarstwo. W: A.B. Kowalska, M. Dworaczyk, Szczecin wczesnośredniowieczny. Nadodrzańskie centrum. Origines Polonorum 5 (345-354). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN – Trio.
Google Scholar

Dworaczyk M. (2015). Ceramika naczyniowa. W: M. Rębkowski, F. Biermann (red.), Klasztor premonstratensów w Białobokach. Archeologia i historia (81-103). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Dworaczyk M. (2016). Wczesnośredniowieczna i przejściowa ceramika naczyniowa. W: M. Majewski (red.), Archeologia Stargardu 2(2). Badania na obszarze dawnego kościoła augustiańskiego (13-102). Stargard: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Stargardzie.
Google Scholar

Dworaczyk M. (2019a). Ceramika średniowieczna. W: A.B. Kowalska (red.), Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I (67-90). Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Google Scholar

Dworaczyk M. (2019b). Pottery vessels. W: M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 2. Studies on Finds (5-45). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Dworaczyk M. (w druku). Wczesnośredniowieczna ceramika zachodniopomorska.
Google Scholar

Dworaczyk M., Durdyń G. (2018). Early Medieval Pottery Vessels. W: M. Rębkowski (red.), Lubin. Early Medieval Stronghold at the Mouth of the Oder River (245-271). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Filipowiak W. (1958). Wolin – największe miasto słowiańszczyzny zachodniej. W: G. Labuda (red.), Szkice z dziejów Pomorza. Pomorze średniowieczne 1 (36-72). Warszawa.
Google Scholar

Filipowiak W., Stanisławski B. (2012). Przez most do przeszłości – badania wykopaliskowe w dzielnicy Ogrody. W: B. Stanisławski, W. Filipowiak (red.), Wolin wczesnośredniowieczny 1. Origines Polonorum 6 (65-169). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Górczak M. (2011). Wczesnośredniowieczne grodzisko z Wrześnicy, stanowisko 7, pow. Sławno, woj. Zachodniopomorskie, w świetle materiałów z majdanu. Poznań (maszynopis pracy magisterskiej: Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza).
Google Scholar

Hensel W. (1987). Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Zarys kultury materialnej. Wydanie IV uzupełnione. Warszawa.
Google Scholar

Hołubowicz W. (1950). Garncarstwo wiejskie zachodnich terenów Białorusi. Toruń.
Google Scholar

Hołubowicz W. (1965). Garncarstwo wczesnośredniowieczne Słowian. Wrocław.
Google Scholar

Jagodziński M.F. (2010). Truso. Między Weonodlandem a Witlandem. Bydgoszcz.
Google Scholar

Kołos-Szafrańska Z. (1953). Z badań nad znakami garncarskimi z terenu ziem polskich. Wiadomości Archeologiczne, 19, 180-197.
Google Scholar

Kołos-Szafrańska Z. (1962). Nowa próba interpretacji funkcji znaków na dnach wczesnośredniowiecznych naczyń słowiańskich. Światowit, 24, 443-458.
Google Scholar

Leciejewicz L., Rulewicz M., Wesołowski S., Wieczorowski T. (1972). La ville de Szczecin des IXe-XIIIe siècles. W: Archaeologia urbium, 2. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Google Scholar

Lepówna B. (1968). Garncarstwo gdańskie w X-XIII wieku. Gdańsk wczesnośredniowieczny, 7. Gdańsk.
Google Scholar

Łosiński W. (1972). Początki wczesnośredniowiecznego osadnictwa grodowego w dorzeczu dolnej Parsęty (VII-X/XI w.). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.
Google Scholar

Łosiński W. (2008). Pomorze Zachodnie we wczesnym średniowieczu. Studia archeologiczne. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Łosiński W., Rogosz R. (1983a). Zasady klasyfikacji i schemat taksonomiczny ceramiki. W: E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński (red.), Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe. Polskie Badania Archeologiczne 23 (202-226). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.
Google Scholar

Łosiński W., Rogosz R. (1983b). Garncarstwo. W: E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński (red.), Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe. Polskie Badania Archeologiczne 23 (279-282). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.
Google Scholar

Łosiński W., Rogosz R. (1985). Die Periodisierung der frühmittelalterlichen Keramik aus Szczecin. Przegląd Archeologiczny, 32, 187-207.
Google Scholar

Łosiński W., Rogosz R. (1986a). Metody synchronizacji warstw kulturowych wczesnośredniowiecznych obiektów wielowarstwowych na podstawie ceramiki ze Szczecina. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (9-50). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.
Google Scholar

Łosiński W., Rogosz R. (1986b). Próba periodyzacji ceramiki wczesnośredniowiecznej ze Szczecina. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (51-61). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.
Google Scholar

Maetzke G., Rysiewska T., Tabaczyński S., Urbańczyk P. (1978). Problemy analizy opisowej w badaniach wielowarstwowych obiektów archeologicznych. Archeologia Polski, 23(1), 7-52.
Google Scholar

Michczyński A., Rębkowski M. (2019). Chronology of the Cultural Deposits. W: M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 1. Settlement Structure, Stratigraphy & Chronology (95-113). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Rębkowski M. (1995). Średniowieczna ceramika miasta lokacyjnego w Kołobrzegu. Kołobrzeg: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Rębkowski M. (2001). Pierwsze lokacje miast w księstwie zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe. Kołobrzeg: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Rębkowski M. (2007). Chronologia ceramiki. Uwagi na podstawie zbioru uzyskanego w wykopie badanym w 1997 roku. W: L. Leciejewicz, M. Rębkowski (red.), Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem. Origines Polonorum 2 (199-213). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Rębkowski M. (2019). Introduction. The Wolin Excavations Revisited. W: M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 1. Settlement Structure, Stratigraphy & Chronology (5-14). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Rogosz R. (1974). Grodzisko wczesnośredniowieczne w Szczecinie-Mścięcinie. Warszawa.
Google Scholar

Rogosz R. (1986). Stargard nad Iną w świetle analizy chronologicznej ceramiki. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (118-145). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.
Google Scholar

Rzeźnik P. (1995). Ceramika naczyniowa z Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu w X-XI wieku. Poznań.
Google Scholar

Schuldt E. (1956). Die slawische Keramik in Mecklenburg. Berlin. DOI: https://doi.org/10.1515/9783112568903
Google Scholar

Schuldt E. (1964). Slawische Töpferei in Mecklenburg. Schwerin.
Google Scholar

Stanisławski B. (2011). Obce wyroby garncarskie we wczesnośredniowiecznym Wolinie. Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria, 6/7, 203-221.
Google Scholar

Stanisławski B. (2012a). Garncarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Stanisławski B. (2012b). Garncarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina w procesach kulturowych. W: B. Stanisławski, W. Filipowiak (red.), Wolin wczesnośredniowieczny 1. Origines Polonorum 6 (249-290). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Stasiełowicz G. (2003). Ceramika z długiego domu z osady w Janowie Pomorskim – Truso. Studia Galindzkie, 1, 245-260.
Google Scholar

Stilke H. (2001). Tatinger Ware. W: H. Lüdtke, K. Schietzel (red.), Handbuch zur mittelalterlichen Keramik in Nordeuropa (257-270). Neumünster.
Google Scholar

Stoksik H. (2007). Technologia warsztatu ceramicznego średniowiecznego Śląska w świetle badań specjalistycznych i eksperymentalnych. Wrocław.
Google Scholar

Wojtasik J. (1999). Srebrne Wzgórze w Wolinie – wstępne wyniki badań z lat 1961-1969. Materiały Zachodniopomorskie, 45, 313-384.
Google Scholar

Wolin 1. (2019). M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 1. Settlement Structure, Stratigraphy & Chronology (95-113). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Wolin 2. (2019). M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 2. Studies on Finds. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Wzgórze Zamkowe (1983). E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński (red.), Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe. Polskie Badania Archeologiczne 23. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.
Google Scholar

Marek Dworaczyk

m.dworaczyk@iaepan.edu.pl
https://orcid.org/0000-0001-7510-2317

Afiliacja:

Instytut Archeologii i Etnologii PAN , Ośrodek Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich w Szczecinie, ul. Kuśnierska 12/12a, 70-536 Szczecin, Poland