Próba rekonstrukcji wyrobu wczesnośredniowiecznych naczyń glinianych z Wolina  i chronologia ich użytkowania

Marek Dworaczyk

doi:10.23858/PA72.2024.3671

Autor

Marek Dworaczyk Instytut Archeologii i Etnologii PAN , Ośrodek Archeologii Średniowiecza Krajów Nadbałtyckich w Szczecinie, ul. Kuśnierska 12/12a, 70-536 Szczecin https://orcid.org/0000-0001-7510-2317

DOI:

https://doi.org/10.23858/PA72.2024.3671

Słowa kluczowe:

early Middle Ages, Wolin, pottery, technique, chronology

Abstrakt

The article contains the results of recent research on early medieval Wolin ceramics, based on the study of sources from excavations 6/1660, 6/109 and 8, located in the Old Town, where the origins of this settlement complex are found. Based on their results, an attempt was made to reconstruct how the vessels were made and the chronology of their use was determined. The chronological assessment used a qualitative-quantitative analysis method, which is based on the assumption of temporal coincidence of sets of vessels with similar or similar sets of components constituting them. The description of the collections carried out in this way made it possible to distinguish several phases of the development the ceramics of early medieval Wolin, which correspond to the latest proposal for the periodization of this category of sources in Western Pomerania. This dating was supported by the results of radiocarbon and dendrological research.

Pobrania

Download data is not yet available.

Bibliografia

Białęcka F. (1961). Ceramika ze stanowiska wykopaliskowego 4 w Wolinie. Materiały Zachodniopomorskie, 7, 293-370.

Brorsson T. (2003). Ceramics as an identity marker – a preliminary study on the Gross Strömkendorf pottery. Bodendenkmalpflege in Mecklenburg-Vorpommern, 50 (Jahrbuch 2002), 247-256.

Brorsson T., Stanisławski B. (1999). Ceramika słowiańska typu Feldberg i Fresendorf w Skanii, na tle produkcji garncarskiej wczesnośredniowiecznego Wolina. Materiały Zachodniopomorskie, 45, 283-320.

Buko A. (1981). Wczesnośredniowieczna ceramika sandomierska. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.

Buko A. (1982). Czytelność znaków garncarskich a zagadnienie ich funkcji. Archeologia Polski, 27(1), 79-109.

Buko A. (1990). Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.

Cnotliwy E. (1986). Chronologia ceramiki i nawarstwień wczesnośredniowiecznego Białogardu. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (146-169). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.

Cnotliwy E. (2005). Pierwsze dendrodaty z białogardzkiego grodziska. Folia Praehistorica Posnaniensia, 13/14, 271-278.

Cnotliwy E. (2014a). Umocnienia obronne wczesnośredniowiecznego Wolina. W: B. Stanisławski, W. Filipowiak (red.), Wolin wczesnośredniowieczny 2. Origines Polonorum 7 (197-277). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Cnotliwy E. (2014b). Archeologia Zamku Książąt Pomorskich w Szczecinie. Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.

Cnotliwy E., Łosiński W., Wojtasik J. (1986). Rozwój przestrzenny wczesnośredniowiecznego Wolina w świetle analizy porównawczej struktur zespołów ceramicznych. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (62-117). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.

Dworaczyk M. (2003). Ceramika naczyniowa. W: Dworaczyk M., Kowalska A.B., Rulewicz M., Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wschodnia część suburbium, W. Łosiński (red.). Polskie Badania Archeologiczne 33 (300-308). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Dworaczyk M. (2007). Multidisciplinary investigations on the early Middle Ages organisation of the Szczecin pottery production – an outline of problems. Schriftenreihe der Deutschen Gesellschaft für Geowissenschaften, 53, 91-92.

Dworaczyk M. (2010). Próba interpretacji zespołów ceramiki naczyniowej z polokacyjnych nawarstwień wykopu na Rynku Warzywnym w Szczecinie. Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria, 4/5, 191-230.

Dworaczyk M. (2011a). Methods of analysis and a chronology of early medieval pottery from Szczecin. Археология и история Пскова и Псковской земли, 56, 237-247.

Dworaczyk M. (2011b). Garncarstwo. W: A.B. Kowalska, M. Dworaczyk, Szczecin wczesnośredniowieczny. Nadodrzańskie centrum. Origines Polonorum 5 (345-354). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN – Trio.

Dworaczyk M. (2015). Ceramika naczyniowa. W: M. Rębkowski, F. Biermann (red.), Klasztor premonstratensów w Białobokach. Archeologia i historia (81-103). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Dworaczyk M. (2016). Wczesnośredniowieczna i przejściowa ceramika naczyniowa. W: M. Majewski (red.), Archeologia Stargardu 2(2). Badania na obszarze dawnego kościoła augustiańskiego (13-102). Stargard: Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Stargardzie.

Dworaczyk M. (2019a). Ceramika średniowieczna. W: A.B. Kowalska (red.), Civitas et urbs. Szczecin od średniowiecza do współczesności. Kwartał I (67-90). Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.

Dworaczyk M. (2019b). Pottery vessels. W: M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 2. Studies on Finds (5-45). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Dworaczyk M. (w druku). Wczesnośredniowieczna ceramika zachodniopomorska.

Dworaczyk M., Durdyń G. (2018). Early Medieval Pottery Vessels. W: M. Rębkowski (red.), Lubin. Early Medieval Stronghold at the Mouth of the Oder River (245-271). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Filipowiak W. (1958). Wolin – największe miasto słowiańszczyzny zachodniej. W: G. Labuda (red.), Szkice z dziejów Pomorza. Pomorze średniowieczne 1 (36-72). Warszawa.

Filipowiak W., Stanisławski B. (2012). Przez most do przeszłości – badania wykopaliskowe w dzielnicy Ogrody. W: B. Stanisławski, W. Filipowiak (red.), Wolin wczesnośredniowieczny 1. Origines Polonorum 6 (65-169). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Górczak M. (2011). Wczesnośredniowieczne grodzisko z Wrześnicy, stanowisko 7, pow. Sławno, woj. Zachodniopomorskie, w świetle materiałów z majdanu. Poznań (maszynopis pracy magisterskiej: Instytut Prahistorii Uniwersytetu im. A. Mickiewicza).

Hensel W. (1987). Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna. Zarys kultury materialnej. Wydanie IV uzupełnione. Warszawa.

Hołubowicz W. (1950). Garncarstwo wiejskie zachodnich terenów Białorusi. Toruń.

Hołubowicz W. (1965). Garncarstwo wczesnośredniowieczne Słowian. Wrocław.

Jagodziński M.F. (2010). Truso. Między Weonodlandem a Witlandem. Bydgoszcz.

Kołos-Szafrańska Z. (1953). Z badań nad znakami garncarskimi z terenu ziem polskich. Wiadomości Archeologiczne, 19, 180-197.

Kołos-Szafrańska Z. (1962). Nowa próba interpretacji funkcji znaków na dnach wczesnośredniowiecznych naczyń słowiańskich. Światowit, 24, 443-458.

Leciejewicz L., Rulewicz M., Wesołowski S., Wieczorowski T. (1972). La ville de Szczecin des IXe-XIIIe siècles. W: Archaeologia urbium, 2. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.

Lepówna B. (1968). Garncarstwo gdańskie w X-XIII wieku. Gdańsk wczesnośredniowieczny, 7. Gdańsk.

Łosiński W. (1972). Początki wczesnośredniowiecznego osadnictwa grodowego w dorzeczu dolnej Parsęty (VII-X/XI w.). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk.

Łosiński W. (2008). Pomorze Zachodnie we wczesnym średniowieczu. Studia archeologiczne. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Łosiński W., Rogosz R. (1983a). Zasady klasyfikacji i schemat taksonomiczny ceramiki. W: E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński (red.), Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe. Polskie Badania Archeologiczne 23 (202-226). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.

Łosiński W., Rogosz R. (1983b). Garncarstwo. W: E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński (red.), Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe. Polskie Badania Archeologiczne 23 (279-282). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.

Łosiński W., Rogosz R. (1985). Die Periodisierung der frühmittelalterlichen Keramik aus Szczecin. Przegląd Archeologiczny, 32, 187-207.

Łosiński W., Rogosz R. (1986a). Metody synchronizacji warstw kulturowych wczesnośredniowiecznych obiektów wielowarstwowych na podstawie ceramiki ze Szczecina. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (9-50). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.

Łosiński W., Rogosz R. (1986b). Próba periodyzacji ceramiki wczesnośredniowiecznej ze Szczecina. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (51-61). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.

Maetzke G., Rysiewska T., Tabaczyński S., Urbańczyk P. (1978). Problemy analizy opisowej w badaniach wielowarstwowych obiektów archeologicznych. Archeologia Polski, 23(1), 7-52.

Michczyński A., Rębkowski M. (2019). Chronology of the Cultural Deposits. W: M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 1. Settlement Structure, Stratigraphy & Chronology (95-113). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Rębkowski M. (1995). Średniowieczna ceramika miasta lokacyjnego w Kołobrzegu. Kołobrzeg: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Rębkowski M. (2001). Pierwsze lokacje miast w księstwie zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe. Kołobrzeg: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Rębkowski M. (2007). Chronologia ceramiki. Uwagi na podstawie zbioru uzyskanego w wykopie badanym w 1997 roku. W: L. Leciejewicz, M. Rębkowski (red.), Kołobrzeg. Wczesne miasto nad Bałtykiem. Origines Polonorum 2 (199-213). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Rębkowski M. (2019). Introduction. The Wolin Excavations Revisited. W: M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 1. Settlement Structure, Stratigraphy & Chronology (5-14). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Rogosz R. (1974). Grodzisko wczesnośredniowieczne w Szczecinie-Mścięcinie. Warszawa.

Rogosz R. (1986). Stargard nad Iną w świetle analizy chronologicznej ceramiki. W: Problemy chronologii ceramiki wczesnośredniowiecznej na Pomorzu Zachodnim (118-145). Warszawa: Wydawnictwa PKZ.

Rzeźnik P. (1995). Ceramika naczyniowa z Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu w X-XI wieku. Poznań.

Schuldt E. (1956). Die slawische Keramik in Mecklenburg. Berlin.

Schuldt E. (1964). Slawische Töpferei in Mecklenburg. Schwerin.

Stanisławski B. (2011). Obce wyroby garncarskie we wczesnośredniowiecznym Wolinie. Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria, 6/7, 203-221.

Stanisławski B. (2012a). Garncarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Stanisławski B. (2012b). Garncarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina w procesach kulturowych. W: B. Stanisławski, W. Filipowiak (red.), Wolin wczesnośredniowieczny 1. Origines Polonorum 6 (249-290). Warszawa: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej – Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Stasiełowicz G. (2003). Ceramika z długiego domu z osady w Janowie Pomorskim – Truso. Studia Galindzkie, 1, 245-260.

Stilke H. (2001). Tatinger Ware. W: H. Lüdtke, K. Schietzel (red.), Handbuch zur mittelalterlichen Keramik in Nordeuropa (257-270). Neumünster.

Stoksik H. (2007). Technologia warsztatu ceramicznego średniowiecznego Śląska w świetle badań specjalistycznych i eksperymentalnych. Wrocław.

Wojtasik J. (1999). Srebrne Wzgórze w Wolinie – wstępne wyniki badań z lat 1961-1969. Materiały Zachodniopomorskie, 45, 313-384.

Wolin 1. (2019). M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 1. Settlement Structure, Stratigraphy & Chronology (95-113). Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Wolin 2. (2019). M. Rębkowski (red.), Wolin – the Old Town 2. Studies on Finds. Szczecin: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Wzgórze Zamkowe (1983). E. Cnotliwy, L. Leciejewicz, W. Łosiński (red.), Szczecin we wczesnym średniowieczu. Wzgórze Zamkowe. Polskie Badania Archeologiczne 23. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź.