Archeologia ciała

Authors

  • Magdalena Domicela Matczak

Keywords:

ciało, definicje, teoria archeologii, archeologia postprocesualna

Abstract

The article presents a new sub-discipline of archaeology which is archaeology of the body. Studies in the body in archaeology emerged on the ground of the postprocesual archaeology in 90's of 20th century. In this sub-discipline the body is consider as a research category through which an interpretations of the past social and economical processes are created. The article discuses different definitions of the body which varied in relation to social theories applied for analysis. The body as a source, presented body, the body as a scene of display, shaped body, the body as a representation/emodied experience, performative body and fractal body might be distinguish among many others. Academics interested in the body, their thesis and inspirations are presented in the article. Moreover, the publication shows consequences of the research and new propositions for the future

Downloads

Download data is not yet available.

References

Barrett J. C. 1994 Fragments from antiquity. An archaeology of social life in Britain, 2900-1200 BC, Oxford UK & Cambridge USA.
Bazelmans J. 2001 Moralities of Dress and the Dress of the Dead in early Medieval Europe, (w:) Y. Hamilakis,M. Pluciennik, S. Tarlow (red.), Thinkingthrough the body: Archaeologies of Corporeality,New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow, 71-84.
-
de Beauvoir S. 2003 Druga płeć, Warszawa.
Borić D. 2005 Body Metamorphosis and animality: VolatileBodies and Boulder Artworks from Lepenski Vir, „Cambridge Archaeological Journal”, nr 15(1), 35-69.
-
Borić D., Robb J. 2008 Past Bodies: Body-Centred Research in Archaeology, Oxford.
Boyd B. 2001 Ways of eating/ ways of being in the later epipaleolithic (Natufian) Levant, (w:) Y. Hamilakis, M. Pluciennik, S. Tarlow (red.), Thinking through the body: Archaeologies of Corporeality, New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow, 137-152.
-
Bugaj E. 2010 O antropomorfizowaniu i potrzebie przedstawień figuralnych w sztuce greckiej, (w:) E. Bugaj, A. P. Kowalski (red.), Estetyka w archeologii. Antropomorfizacje w pradziejach i starożytności, Poznań, 151-178.
Bynum C. W. 2002 Skąd taki zamęt wokół ciała? (z perspektywy mediewistyki), „Teksty Drugie”, nr 5(77), 74-96.
Chapman R., Kinnes I., Randsborg K. (red.) 1981 The archaeology of death, Cambridge.
Chapman R., Randsborg K. 1981 Approaches to the archaeology of death, (w:)R. C hapman, I. Kinnes, K. Randsborg (red.), The archaeology of death, Cambridge, 1-24.
Ciesielska A. 2002 Elementy teorii społecznej w archeologii. Koncepcje grup, instytucji i struktur społecznych, Poznań.
Daniell C. 1997 Death and burial in medieval England, 1066-1550, London.
-
Domańska E. 2010 Jakiej metodologii potrzebuje współczesna humanistyka?, „Teksty Drugie”, nr 1/2, 45-55.
Domańska E. 2012 Historia egzystencjalna. Krytyczne studium narratywizmu i humanistyki zaangażowanej, Poznań.
Feher M., Nadaff R., Tazi N. (red.) 1989 Fragments for a History of the Human Body, Cambridge.
Foucault M. 1998 Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Warszawa.
Fowler C. 2001 Body Parts. Personhood and Materiality in the Earlier Manx Neolithic, (w:) Y. Hamilakis, M. Pluciennik, S. Tarlow (red.), Thinking Through the Body: Archaeologies of Corporeality, New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow, 47-70.
Fowler C. 2004 The Archaeology of Personhood. An Anthropological Approache, New York, London.
-
Fowler C. 2008 Fractal bodies in the past and present, (w:) D. Borić, J. Robb (red.), Past Bodies. Body-Centred Research in Archaeology, Oxford, 47-57.
Gajewski L. 1959 Cmentarzysko kultury łużyckiej w Szmiszowie, pow. Strzelce opolskie, „Materiały Archeologiczne”, nr 1, 115-137.
Gamble C. 2001 Archaeology. The Basics, London.
Gardeła L., Kajkowski K. 2013 Motyw głowy w dawnych kulturach w perspektywie porównawczej, Bytów.
Gąssowski J. 1950-1951 Wczesnohistoryczne cmentarzysko szkieletowe w Radomiu, „Wiadomości Archeologiczne”, nr 17, 305-326.
Gąssowski J. 1953 Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Złotej pod Sandomierzem, „Wiadomości Archeologiczne”, nr 19, 80-91.
Gediga B. 1963 Cmentarzyska kultury łużyckiej w badaniach stosunków społecznych, „Archeologia Polski”, nr 8, 7-45.
Geller P. L. 2005 Skeletal analysis and theoretical complications, „World Archaeology”, nr 37(4), 597-609.
Gilchrist R. 1991 Women’s Archaeology? Political Feminism, Gender Theory and Historical Revision, „Antiquity”, nr 65, 495-501.
Grosz E. 1995 Space, Time and Perversion, New York.
Hamilakis Y. 2001 The Past as Oral History. Towards an Archaeology of the Senses (w:) Y. Hamilakis, M. Pluciennik, S. Tarlow (red.), Thinking Through the Body: Archaeologies of Corporeality, New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow, 121-136.
Hamilakis Y., Pluciennik M. Tarlow S. 2001 Introduction, (w:) Y. Hamilakis, M. Pluciennik, S. Tarlow (red.), Thinking Through the Body: Archaeologies of Corporeality, New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow, 1-21.
Hamilakis Y., Pluciennik M. Tarlow S. (red.) 2001 Thinking Through the Body: Archaeologies of Corporeality, New York, Boston, Dordrecht,London, Moscow.
Hendon J. A. 2007 Living and Working at Home: the social Archaeology of Household Production and Social Relations, (w:) L. Meskell, R. W. Preucel (red.), A Companion to Social Archaeology, Malden, Oxford, Victoria, 272-286.
Herle A., Elliot M., Empson R. (red.) 2009 Assembling Bodies. Art, Science and Imagination, Cambridge.
Hodder I. 2001 Introduction: A Review of Contemporary Theoretical Debates in Archaeology, (w:) I. Hodder (red.), Archaeological Theory Today, Cambridge, 1-13.
Ingold T. 2000 Envolving Skills, (w:) H. Rose, S. Rose (red.), Alas, Poor Darwin: Arguments Against Evolutionary Psychology, London, 225-246.
Jakubowska H. 2009 Socjologia ciała, Poznań.
Joyce R. 2002 Beauty, Sexuality, Body Ornamentation, and Gender in Ancient Meso-America, (w:) S. M. Nelson, M. Rosen-Ayalon (red.), In pursuit of Gender. Worldwide Archaeological Approaches, Walnut Creek, Lanham, New York, Oxford, 81-91.
Joyce R. 2005 Archaeology of the body, „Annual Review of Anthropology”, nr 34, 139-158.
Kostrzewski J. 1958 Kultura łużycka na Pomorzu, Poznań.
Labuda G. 1957 Próba nowej systematyki i nowej interpretacji źródeł historycznych, „Studia Źródłoznawcze”, nr 1, 3-48.
Ławecka D. 2009 Wstęp do archeologii, Warszawa.
Maetzke G. 1986 Źródła archeologiczne jako odwzorowanie procesu społeczno-kulturowego, (w:) W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź, 246-302.
Majewski K. 1953 Historia kultury materialnej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, nr 1, 3-26.
Malafouris L. 2008 Is it „me” or is it „mine”? The Mycenaean sword as a body part, (w:) D. Borić, J. Robb (red.), Past Bodies: Body-Centred Research in Archaeology, Oxford, 115-123.
Marciniak A. 2006 Problematyka stref kontaktowych w pradziejach, (w:) H. Machajewski, J. Rola (red.), Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych, Poznań, 15-21.
Marciniak A. 2012 Teoria w archeologii, (w:) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Poznań, 84-116.
Marcus M. I. 1993 Incorporating the Body: Adorment, Gender and Social Identity in Ancient Iran, „Cambridge Archaeological Journal”, nr 3 (2), 157-178.
Marcus M. I. 1996 Sex and the politics of female adronment in Pre-Achaemenid Iran (1000-800 BCE), (w:) N. Kampen (red.), Sexuality in Ancient Art, Cambridge, 41-54.
Matczak M. D. 2010 What about the body? Czyli przygody ciał świętych – analiza wizerunków świętych z Rotundy w Salonikach (Grecja) z V wieku, (w:) L. Gardeła, Ł. Ciesielski (red.), Na marginesie. W kręgu tematów pomijanych, Poznań, 91-124.
Matczak M. D. 2011 Osteobiografie – biografie odczytane z kości, (w:) M. Kania, D. Kobiałka (red.), Biografie żywiołów. Kulturowy wymiar świata, Poznań, 72-87.
Matczak M. D. 2012 Niepełnosprawność jako problem badawczy we współczesnej archeologii, (w:) W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Obcy. Funeralia Lednickie Spotkanie 14, Poznań, 255-268.
Mauss M. 1973 Szkic o darze, (w:) M. Mauss (red.), Socjologia i antropologia, Warszawa, 211-415.
Merleau-Ponty M. 2001 Fenomenologia percepcji, Warszawa.
Meskell L. 1998 Intimate archaeologies: the case of Kha and Merit, „World Archaeology”, nr 29(3), 363-379.
Meskell L. 1999 Archaeologies of Life and Death, „American Journal of Archaeology”, nr 103, 181-199.
Meskell L. 1999 Archaeologies of Social Life. Age, sex, Class et cetera in Ancient Egypt, Oxford.
Meskell L. 2000 Writing the body in archaeology, (w:) Rautman E. (red.), Reading the Body: Representations and Remains in the Archaeological Record, Philadelphia, 13-21.
Meskell L. 2000 Cycles of life and death: narrative homology and archaeological realities, „World Archaeology”, nr 31(3), 423-441.
Mierzwiński A. 2012 Tajemnice pól popielnicowych. Pogranicze doczesności i zaświatów w perspektywie pradziejowej antropologii śmierci, Wrocław.
Minta-Tworzowska D. 1994 Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, Poznań.
Minta-Tworzowska D. 1998 Jerzego Topolskiego koncepcja źródeł historycznych a ujęcia źródeł archeologicznych, (w:) W. Wrzosek (red.), Świat historii, Poznań, 329-340.
Minta-Tworzowska D. 2000 Kwestia przełomu metodologicznego w prahistorii i w archeologii polskiej, (w:) M. Kobusiewicz, S. Kurnatowski (red.), Archeologia i prahistoria polska w ostatnim półwieczu, Poznań, 527-535.
Minta-Tworzowska D. 2012 Klasyfikacja i typologia w archeologii, (w:) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Poznań, 409-428.
Parker Pearson M. 2011 The Archaeology of Death and Burial, Gloucestershire.
Pawleta M. 2008 Archeologii problemy z wielokulturowością w świetle dyskursu postkolonialnego, (w:) H. Mamzer (red.), Czy klęska wielokulturowości?, Poznań, 109-131.
Pawleta M. 2008 Szanuj swych przodków i dbaj o ich szczątki. Archeolodzy a neopoganie wobec kwestii obchodzenia się ze szczątkami zmarłych na przykładzie„reburial issue” w Wielkiej Brytanii, „Przegląd Archeologiczny”, nr 56, 127-144.
Pearce M. 2011 Have Rumours of the „Death Theory” been Exaggevated?, (w:) J. Bintliff, M. Pearce (red.), The Death of Archaeological Theory?, Oxford, 80-89.
Rautman A. (red.) 2000 Reading the Body: Representations and Remains in the Archaeological Record, Philadelphia.
Rebay-Salisbury K., Sørensen M. L. S., Hughes J. (red.) 2010 Body Parts and Bodies Whole. Changing Relations and Meanings, Oxford, Oakville.
Robb J. 2001 Time and Biography: Osteobiography of the Italian neolithic lifespan, (w:) Y. Hamilakis, M. Pluciennik, S. Tarlow (red.), Thinking through the body: Archaeologies of Corporeality, New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow, 153-171.
Rysiewska T. 1996 Struktura rodowa w społecznościach pradziejowych. Cmentarzyska z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, Warszawa.
Schiffer M. B. 2000 Social Theory in Archaeology: Building Bridges, (w:) M. B. Schiffer (red.), Social Theory in Archaeology, Salt Lake City, 1-13.
Shilling C. 2011 Socjologia ciała, Warszawa.
Sikora J. 2013 Głowa w grobie. Rola głowy w sposobach komunikowaniatożsamości zmarłego na wczesnośredniowiecznych cmentarzyskach pomorskich, (w:) L. Gardeła, K. Kajkowski (red.), Motyw głowy w dawnych kulturach w perspektywie porównawczej, Bytów, 194-234.
Sofaer J. R.2006 The Body as Material Culture, Cambridge.
Szafrański W. 1954 Z badań nad epoką patriarchalnej wspólnoty rodowej, „Wiadomości Archeologiczne”, nr 20, 125-127.
Topolski J. 1997 Rozważania o teorii źródeł historycznych, (w:) A. Barszczewska-Krupa, S. Ziszewski, W. Puś, J. Szymczak (red.), W kręgu historii, historiografii i polityki, Łódź, 9-19.
Tarlow S. 2001 The Aesthetic Corpse in Nineteenth – century Britain, (w:) Y. Hamilakis, M. Pluciennik, S. Tarlow (red.), Thinking through the body: Archaeologies of Corporeality, New York, Boston, Dordrecht, London, Moscow, 85-97.
Trigger B. 2006 A History of Archaeological Thought, Cambridge.
Urbańczyk P. 2012 Archeologiczne spojrzenie na zwłoki jako bio-zabytek, (w:) W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Obcy. Funeralia Lednickie Spotkanie 14, Poznań, 413-418.
Winter I. J. 1996 Sex, rethoric and the public monument: the alluring body of Naram-Sin of Agade, (w:) N. B. Kampen (red.), Sexuality in Ancient Art: Near East, Egypt, Greece and Italy, Cambridge, 11-26.
Wrzosek W. 1995 Historia – Kultura – Metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii, Wrocław.
Yates T. 1993 Frameworks for an archaeology of the body, (w:) C. Tilley (red.), Interpretive archaeology, 31-72.
Żak J. 1957 Czy grób uzbrojonego jeźdźca z Ciepłego, pow. gniewski, jest grobem skandynawskim?, „Archeologia Polski”, nr 1, 164-180.

Published

2013-01-01

How to Cite

Matczak, M. D. (2013). Archeologia ciała. Przegląd Archeologiczny, 61, 51–75. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/pa/article/view/1106

Issue

Section

Articles
Share |