Leon Kozłowski (1892-1944) – krakowski etap życia naukowca, żołnierza, polityka

Marzena Woźny

doi:10.23858/PA69.2021.2065

Published: 2021-09-03

Vol. 69 (2021)

Leon Kozłowski (1892-1944): the Kraków phase in the life of the researcher, soldier, and politician

Marzena Woźny

Przegląd Archeologiczny

Section: Articles

https://doi.org/10.23858/PA69.2021.2065

Abstract

Leon Kozłowski (1892-1944), the outstanding prehistorian, soldier, and politician, was connected with Kraków from the beginning of his studies until he obtained his postdoctoral degree. He studied natural sciences and then archaeology at the Jagiellonian University while being also an unofficial assistant at the Archaeological Museum of the Academy of Arts and Sciences in Kraków. The Academy appointed him to explore Lusatian cemeteries near Tarnobrzeg, to excavate a Palaeolithic site in Jaksice (former Miechów district), megalithic graves in Kuyavia, and the Mammoth Cave in the Polish Jura. He collected materials for the Academy during a scientific expedition to the Crimea and the Caucasus organized by Robert Rudolf Schmidt (1882-1950) from the University of Tübingen. During the First World War, Kozłowski joined the Polish Legions and was thus involved in the struggle for Polish independence. He moved to Warsaw to write his doctoral thesis based on the collection of the Erazm Majewski Museum and then defended it in Tübingen. After he gained his postdoctoral degree in Kraków, he took the chair of prehistory in Lwów/Lviv and his contacts with the Jagiellonian University and the Academy of Arts and Sciences in Kraków came to a close. It was only in 1935 that he was elected a corresponding member of the Academy.

Keywords:

Leon Kozłowski (1892-1944), Kraków, the Jagiellonian University, the Academy of Arts and Sciences, World War I, history of archaeology

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Woźny, M. (2021). Leon Kozłowski (1892-1944): the Kraków phase in the life of the researcher, soldier, and politician. Przegląd Archeologiczny, 69, 243–278. https://doi.org/10.23858/PA69.2021.2065

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Abramowicz A. (1991). Historia archeologii polskiej XIX i XX wiek. Warszawa-Łódź: Instytut Historii Kultury Materialnej PAN.
Google Scholar

Antoniewicz W. (1920). Cmentarzysko ciałopalne z końca epoki brązowej w Skotnikach pod Krakowem. Prace i Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, 1, 53-94.
Google Scholar

Bieniarzówna J., Małecki J. (1979). Dzieje Krakowa. Kraków w latach 1796-1818. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Bieńkowski W. (1983). Rola Krakowa w polskim życiu naukowym. W: J. Małecki (red.), Kraków na przełomie XIX i XX wieku. Materiały sesji naukowej z okazji Dni Krakowa w 1981 roku (19-44). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Bilas N. (2010). Leon Kozłowski – profesor Katedry Archeologii Prehistorycznej ze specjalnym uwzględnieniem prehistorii ziem polskich (1921–1939) Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W: S.K. Kozłowski, O. Sytnyk, (red.), Profesor Leon Kozłowski (328-367). Lwów-Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

Bilas N. (2018). Archaeological Research at the Lvov University: Interwar Period. W: D.H. Werra, M. Woźny (red.), Between History and Archaeology. Papers in honour of Jacek Lech (435-453). Oxford: Archaeopress.
Google Scholar

Corpus studiosorum… (2009). Corpus studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51–1917/18, K-Ł. W: K. Stopka (red.), Z prac Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Seria C(3). Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”.
Google Scholar

Demetrykiewicz W. (1897). Cmentarzyska i osady przedhistoryczne w Tarnobrzeskiem. Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, 2, 135-156.
Google Scholar

Dużyk J. (1972). Z dziejów nagrody im. Probusa Barczewskiego. Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie, 18, 149-197.
Google Scholar

Dybiec J. (1979). Finansowanie nauki i oświaty w Galicji. 1860–1918. Kraków.
Google Scholar

Dybiec J. (1993). Polska Akademia Umiejętności 1872–1952. Kraków.
Google Scholar

Gedl M. (1971). Kierunek archeologii Polski na Uniwersytecie Jagiellońskim przed 1945 rokiem. Światowit, 32, 187-197.
Google Scholar

Gedl M. (2000). Włodzimierz Demetrykiewicz (1859–1937). W: J. Dybiec (red.), Uniwersytet Jagielloński. Złota księga Wydziału Historycznego (130-137). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Godlewski L. (2010). Studia Leona Kozłowskiego. W: S.K. Kozłowski, O. Sytnyk (red.), Profesor Leon Kozłowski (303-327). Lwów-Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

Hulewicz J. (1948). Polska Akademia Umiejętności 1873–1948. Zarys dziejów. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Jażdżewski K., Jędruszczak T. (1970). Kozłowski Leon Tadeusz (1892-1944). W: Polski Słownik Biograficzny, 15 (19-21). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Kaczorowski G. (2010). Badania terenowe i publikacje Leona Kozłowskiego. W: S.K. Kozłowski, O. Sytnyk (red.), Profesor Leon Kozłowski (409-439). Lwów-Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

Kot M. (2019). Historia badań w jaskini Gvardjilas Klde w Gruzji. W: M. Kot et al. (red.), Jaskinia Gvardjilas Klde w Gruzji (54-95). Opracowanie wydane w stulecie badań polskiego archeologa Stefana Krukowskiego. Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie i Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Kostrzewski J. (1922). Rec.: L. Kozłowski, Groby megalityczne na wschód od Odry, Kraków 1921. Wiadomości Archeologiczne, 7, 168-174.
Google Scholar

Kostrzewski J. (1925). Rec.: L. Kozłowski, Młodsza epoka kamienna w Polsce, Lwów 1924. Wiadomości Archeologiczne, 9(3-4), 262-296.
Google Scholar

Kostrzewski J. (1946–1947). Śp. prof. dr Leon Kozłowski. Przegląd Archeologiczny, 7, 311-312.
Google Scholar

Kostrzewski J. (1949). Dzieje polskich badań prehistorycznych. Poznań.
Google Scholar

Kostrzewski J. (1970). Z mego życia. Wrocław.
Google Scholar

Kozłowski L. (1911a). Sprawozdanie tymczasowe z poszukiwań archeologiczno-przedhistorycznych w dorzeczu Przemszy, Dłubni i Szreniawy. Przedstawione na posiedzeniu 14 stycznia 1911 r. Komisji Antropologicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (z 5-ma mapkami). Światowit, 9, 79-86.
Google Scholar

Kozłowski L. (1911b). Sprawozdanie tymczasowe z poszukiwań archeologiczno-przedhistorycznych w dorzeczu Przemszy i Dłubni. Przedstawił p. E. Majewski. Posiedzenie z dnia 20 stycznia 1911 r. Sprawozdania z posiedzeń Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, Dział II. Wydział nauk antropologicznych, społecznych, historii i filozofii, 4(1), 42-47.
Google Scholar

Kozłowski L. (1912). Cmentarzysko ciałopalne w Iwanowicach na Górze Klin (pow. Miechowski, g. Kielecka). Światowit, 10, 25-48.
Google Scholar

Kozłowski L. (1913a). Siedziba neolityczna na „Babiej Górze” w Iwanowicach pow. Miechowski gub. Kielecka. Światowit, 11, 15-41.
Google Scholar

Kozłowski L. (1913b). Jama mieszkalna na górze Klin w Iwanowicach (pow. Miechowski, gub. Kielecka). Światowit, 11, 61-76.
Google Scholar

Kozłowski L. (1917). Badania archeologiczne na górze Klin w Iwanowicach, powiatu Miechowskiego. Prace Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, II. Wydział nauk antropologicznych, społecznych, historii i filozofii, 17. Warszawa.
Google Scholar

Kozłowski L. (1921). Groby megalityczne na wschód od Odry. Prace i Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, 2, 1-63.
Google Scholar

Kozłowski L. (1922). Starsza epoka kamienna w Polsce (Paleolit). Poznań.
Google Scholar

Kozłowski L. (1923). Epoka kamienia na wydmach wschodniej części Wyżyny Małopolskiej. Lwów-Warszawa.
Google Scholar

Kozłowski L. (1924). Młodsza epoka kamienna w Polsce (neolit). Lwów.
Google Scholar

Kozłowski L. (1925a). Die ältere Steinzeit in Polen. Leipzig.
Google Scholar

Kozłowski L. (1925b). W odpowiedzi p. Sawickiemu słów kilka. Przegląd Archeologiczny, 2(1922-1924), 323-325.
Google Scholar

Kozłowski L. (1925c). Odpowiedź na recenzję p. St. Krukowskiego o mej pracy o polskim paleolicie. Przegląd Archeologiczny, 2(1922-1924), 239-242.
Google Scholar

Kozłowski L. (2005). Autobiografia Leona Kozłowskiego zapisana w więzieniu na Łubiance. W: M. Kozłowski, Sprawa premiera Leona Kozłowskiego. Zdrajca czy ofiara (216-227). Warszawa: Wydawnictwo ISKRY.
Google Scholar

Kozłowski L., Kuźniar W. (1914). Paleolit w Jaksicach nad Wisłą. Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, 13, 3-9.
Google Scholar

Kozłowski M. (2005). Sprawa premiera Leona Kozłowskiego. Zdrajca czy ofiara. Warszawa: Wydawnictwo ISKRY.
Google Scholar

Kozłowski S.K. (1993). Pierwsi profesorowie. W: S.K. Kozłowski, J. Kolendo, Dzieje archeologii na Uniwersytecie Warszawskim (53-70). Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

Kozłowski S.K. (1996). Jak Erazm Majewski wyciągnął Leona Kozłowskiego z kryminału. W: S.K. Kozłowski, J. Lech (red.), Erazm Majewski i warszawska szkoła prehistoryczna na początku XX wieku (97-98). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Kozłowski S.K. (2007). Stefan Krukowski. Narodziny giganta. Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne i Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział w Warszawie.
Google Scholar

Kozłowski S.K. (2010). Leon. W: S.K. Kozłowski, O. Sytnyk (red.), Profesor Leon Kozłowski (205-302). Lwów-Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

Krukowski S. (1925a). Recenzja pracy L. Kozłowskiego o paleolicie polskim i uwagi o materiałach, uwzględnionych przez tegoż. Przegląd Archeologiczny, 2(1922-1924), 147-160.
Google Scholar

Krukowski S. (1925b). O replice p. L. Kozłowskiego na moją recenzję jego pracy o paleolicie Polski. Przegląd Archeologiczny, 2(1922-1924), 320-322.
Google Scholar

Kutrzeba S. (1939). Polska Akademia Umiejętności. 1872-1938. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Lech J. (1996). Erazm Majewski jako archeolog i tradycja polskich badań epoki kamienia. W: S.K. Kozłowski, J. Lech (red.), Erazm Majewski i warszawska szkoła prehistoryczna na początku XX wieku (45-77). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Lech J. (1997-1998). Between captivity and freedom: Polish archaeology in the 20th century. Archaeologia Polona, 35-36, 25-222.
Google Scholar

Lech J. (2000). Kultura archeologiczna: z dziejów jednego pojęcia. W: S. Tabaczyński (red.), Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa (151-183). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Lech J. (2001). Archeologia Jury Ojcowskiej w zarysie. W: J. Lech, J. Partyka (red.), Z archeologii Ukrainy i Jury Ojcowskiej (127-182). Ojców: Muzeum im. Profesora Władysława Szafera (Ojcowski Park Narodowy).
Google Scholar

Lech J. (2006). Z badań polsko-ukraińskich związków w archeologii do II wojny światowej. Przegląd Archeologiczny, 54, 5-59.
Google Scholar

Lech J., Piotrowska D. (2006). Leon Kozłowski i jego związki z Jurą Ojcowską. W: J. Lech, J. Partyka (red.), Jura Ojcowska w pradziejach i w początkach państwa polskiego (159-192). Ojców: Ojcowski Park Narodowy.
Google Scholar

Majkowska R. (red.). (2006). Poczet członków Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności w latach 1872–2000. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Michalewska K. (1997). Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Jagiellońskiego (1849–1945). W: J. Michalewicz (red.), Inwentarz akt wydziałów i studiów Uniwersytetu Jagiellońskiego 1850–1939 (1954). Z prac Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Seria A(7) (227-284). Kraków: Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Modrzewska H. (1983/1987). Erazm Majewski badacz starożytności i twórca Muzeum Archeologicznego w Warszawie w świetle swego „Notatnika”. Wiadomości Archeologiczne, 48(2), 163-191.
Google Scholar

Nosek S. (1967). Zarys historii badań archeologicznych w Małopolsce. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar

Perkowska U. (1990). Uniwersytet Jagielloński w latach I wojny światowej, Kraków.
Google Scholar

Perkowska U. (2007). Corpus Academicorum Facultatis Philosophiae Universitatis Iagellonicae 1850–1945. Z prac Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Seria F(6). Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Piotrowska D. (2006). Stefan Krukowski, Jura Ojcowska i archeologia w świetle listów i dokumentów ze zbiorów Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie. W: J. Lech, J. Partyka (red.), Jura Ojcowska w pradziejach i w początkach państwa polskiego (193-224). Ojców: Ojcowski Park Narodowy.
Google Scholar

Sawicki L. (1925). Rec. z pracy: L. Kozłowski, Epoka kamienia na wydmach wschodniej części Wyżyny Małopolskiej, Lwów – Warszawa 1923. Przegląd Archeologiczny, 2(1922-1924), 243-255.
Google Scholar

Spis wykładów… (1910). Spis wykładów w półroczu zimowym. Rok szkolny 1910/11. Kraków: C. K. Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar

Spis wykładów… (1911a). Spis wykładów w półroczu letnim. Rok szkolny 1910/11. Kraków: C. K. Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar

Spis wykładów… (1911b). Spis wykładów w półroczu zimowym. Rok szkolny 1911/12. Kraków: C. K. Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar

Spis wykładów… (1912). Spis wykładów w półroczu letnim. Rok szkolny 1911/12. Kraków: C. K. Uniwersytet Jagielloński.
Google Scholar

Sprawozdania z posiedzeń… (1914). Sprawozdania z posiedzeń Komisji antropologicznej odbytych w r. 1912 i 1913. Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, 13, 8-21.
Google Scholar

Sprawozdania z posiedzeń… (1919). Sprawozdania z posiedzeń Komisji antropologicznej jakie odbyły się w latach 1914–1919. Materiały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne, 14, 6-26.
Google Scholar

Sprawozdanie… (1913). Sprawozdanie Sekretarza Generalnego z czynności Akademii od kwietnia 1912 do kwietnia 1913. Rocznik Akademii Umiejętności w Krakowie, R. 1912/1913, 72-145.
Google Scholar

Sprawozdanie… (1914). Sprawozdanie Sekretarza Generalnego z czynności Akademii od kwietnia 1913 do kwietnia 1914. Rocznik Akademii Umiejętności w Krakowie, R. 1913/1914, 8-82.
Google Scholar

Sprawozdanie… (1939). Sprawozdanie z czynności i wydawnictw PAU od czerwca 1937 do czerwca 1938. Rocznik Polskiej Akademii Umiejętności, R. 1937/1938, 3-66.
Google Scholar

Stachowska K. (1990). Polska Akademia Umiejętności. W: B. Sordylowa (red.), Słownik Polskich Towarzystw Naukowych 2(1), (43-56). Wrocław-Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar

Stolpiak B. (1984). Rozwój prahistorii polskiej w okresie 20-lecia międzywojennego. Część I: 1918–1928. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Stopka K., Banach A.K., Dybiec J. (2000). Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Google Scholar

Sytnyk O. (2006). Katedry archeologii Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1905-2005. Przegląd Archeologiczny, 54, 125-159.
Google Scholar

Sytnyk O. (2010). Kulturalno-historyczne tło rozwoju badań archeologicznych we Lwowie w okresie międzywojennym. W: S.K. Kozłowski, O. Sytnyk (red.), Profesor Leon Kozłowski (82-204). Lwów-Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Google Scholar

W sprawie docentury prywatnej… ([1919-1920]). W sprawie docentury prywatnej na uniwersytetach polskich. Memoriał Towarzystwa docentów prywatnych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Maszynopis. Archiwum UJ, sygn. S II 583.
Google Scholar

Tymczasowy skład… (1920). Tymczasowy skład Państwowego Grona Konserwatorów Zabytków Przedhistorycznych. Wiadomości Archeologiczne, 5, 82-83.
Google Scholar

Woźny M. (2018). Włodzimierz Demetrykiewicz (1850–1937). Prehistoryk z przełomu epok. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar

Wrońska J. (1986). Archeolodzy warszawscy na początku XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar