The The Settlement and Economy of the Pyrzyce Lowland in the Pre-Roman and Roman Iron Ages

Marta Chmiel-Chrzanowska; Michał Adamczyk

doi:10.23858/PA70.2022.2613

Published: 2022-12-16

Vol. 70 (2022)

The The Settlement and Economy of the Pyrzyce Lowland in the Pre-Roman and Roman Iron Ages

Marta Chmiel-Chrzanowska , Michał Adamczyk

Przegląd Archeologiczny

Section: Articles

https://doi.org/10.23858/PA70.2022.2613

Abstract

The article presents the results of research on the settlement of the Pyrzyce Lowland, NW Poland, in the Pre Roman and Roman Iron Ages. The central part of this area was covered in the past by a large water body, pre-Miedwie lake, which due to natural processes and subsequent human intervention was partially drained. In order to carry out the research, 85 Pre-Roman and 305 Roman Iron Age sites were catalogued. The main method of researching the spatial organization was triangulation and subsequent polygon networking. The results of the spatial analysis were confronted with data from lake Racze’s palynological profile. Thanks to this procedure information was obtained on settlement structures, population, environment and economy, as well as their changes in time. The similarities and differences between the Pre-Roman and Roman Iron Ages were then discussed. During the research a strong suggestion of settlements having been relocated according to changes of the palaeo-shoreline of pre-Miedwie lake was concluded. Also, the change from inhabiting large and stable settlements in PRIA to single, often relocating farms in RIA was registered. There were no significant changes
in terms of economy, which stayed diversified during the entire PRIA and RIA periods. The changes in anthropopression were most likely linked with changes in population size, reflecting 8 distinct phases of settlement in the area.

Keywords:

Settlement Archaeology, Pre-Roman Iron Age, Roman Iron Age, Palynology

Most read articles by the same author(s)

Marta Chmiel-Chrzanowska, Michał Adamczyk, Responding to Przemysław Krajewski’s polemic text , Przegląd Archeologiczny: Vol. 72 (2024)
Marta Chmiel-Chrzanowska, Senility in Wielbark Culture , Przegląd Archeologiczny: Vol. 64 (2016)

Download files

pdf

Citation rules

Chmiel-Chrzanowska, M., & Adamczyk, M. (2022). The The Settlement and Economy of the Pyrzyce Lowland in the Pre-Roman and Roman Iron Ages. Przegląd Archeologiczny, 70. https://doi.org/10.23858/PA70.2022.2613

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Bender W. (1981). Osadnictwo. In: W. Hensel, J. Wielowiejski (eds.), PZP V (285-306). Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar

Blume E. (1912). Die germanischen Stamme und die Kulturen zwischen Oder rund Passarge zur römischen Kaiserzeit, I-II. Mannus Bibliothek. Würzburg: C. Kabitzsch.
Google Scholar

Borówka R.K. (2007). Jak kształtowała się geologia i rzeźba Niziny Pyrzyckiej. In: R.K. Borówka (ed.), Jezioro Miedwie i Nizina Pyrzycka. Harmonia przyrody i ludzkich marzeń (6-21). Szczecin: Oficyna.
Google Scholar

Brück J., Goodman M. (1999). Places in Prehistoric world. Themes in settlement Archaeology. London: Routledge.
Google Scholar

Chmiel M. (2010). Mezoregion osadniczy jezior Miedwie i Płoń w neolicie. Studium osadnicze. Maszynopis pracy magisterskiej, Szczecin.
Google Scholar

Chmiel-Chrzanowska M. (2017). Struktury osadnicze w okresie wpływów rzymskich na Nizinie Pyrzyckiej: Próba interpretacji. Rocznik Chojeński: pismo historyczno-społeczne, 9, 9-42.
Google Scholar

Chmiel-Chrzanowska M., Fetner R. (2020). The story of one woman: new bioarchaeological data on the interpretation of a Roman Iron age grave in a log coffin from Bagicz (woj. zachodniopomorskie / PL). Archäologisches Korrespondenzblatt, 50/3, 371-386.
Google Scholar

Domański G. (1996). Okres przedrzymski i wpływów rzymskich we wschodnim Nadodrzu. In: L. Leciejewicz, E. Gringmuth-Dallmer (eds.), Człowiek i środowisko w środkowym i dolnym Nadodrzu. Badania nad osadnictwem pra- i wczesnodziejowym (151-160). Wrocław: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Dorka G. (1939). Urgeschichte des Weizacker Kreises Pyritz. Stettin: Sauniers.
Google Scholar

Eggers H.J. (1959). Die Grabfunde der Völkerwanderungszeit aus Pommern. Baltische Studien, Neue Folge, 46, 13-28.
Google Scholar

Godłowski K. (1983). Człowiek a środowisko w okresie lateńskim, rzymskim i wędrówek ludów. In: J.K. Kozłowski, S.K. Kozłowski (eds.), Człowiek a środowisko w pradziejach (286-308). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Grygiel M. (2015). Kultura jastorfska na Niżu Polskim. Próba określenia chronologii, zasięgu i powiązań. Wiadomości Archeologiczne, 66, 127-182.
Google Scholar

Hachman R. (1961). Die Chronologie der jüngeren vorrömischen Eisenzeit. Studien zum Stand der Forschung im nördlichen Mitteleuropa und in Skandinavien. Bericht der Römisch-Germanischen Kommission, 41.
Google Scholar

Hodder I., Orton C. (1976). Spatial analysis in Archaeology. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Jaszewska A., Leciejewska A., Machajewski A., Pawlak E., Wolanin P. (2009). Opracowanie wyników ratowniczych badań archeologicznych na stanowisku nr 10 w Świętem, gm. Stargard Szczeciński, woj. zachodniopomorskie. Zielona Góra – Poznań. Download from: http://www.nid.pl.
Google Scholar

Kesling H. (1969). Die vorrömische Eisenzeit im Elbe-Karthe-Gebiet (Kreis Perleberg und Kreis Ludwigslust). Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte der Bezirke Rostock, Schwerin und Neubrandenburg, 3. Schwerin.
Google Scholar

Kobyliński Z. (1986). Koncepcja „terytorium eksploatowanego przez osadę” w archeologii brytyjskiej i jej implikacje badawcze. Archeologia Polski, 31, 7-29.
Google Scholar

Kondracki J. (2002). Geografia regionalna Polski. Warszawa: PWN.
Google Scholar

Kostrzewski J. (1919). Die Ostgermanische Kultur der Spätlatenezeit. Mannus Bibliothek. Leipzig. C. Kabitzsch.
Google Scholar

Krajewski P. (1992). Grób z okresu wpływów rzymskich z Przelewic na Ziemi Pyrzyckiej, Materiały Zachodniopomorskie, 44, 159-171.
Google Scholar

Krzywicki L. (2003). Ustroje społeczno-gospodarcze w okresie dzikości i barbarzyństwa. Seria Wznowienia, 16. Poznań: PTPN.
Google Scholar

Latałowa M. (2007). Gospodarka człowieka w diagramach pyłkowych. In: M. Makohonienko, D. Makowiecki, Z. Kurnatowska (eds.), Studia interdyscyplinarne nad środowiskiem i kulturą w Polsce. Środowisko-Człowiek-Cywilizacja 1 (171-187). Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Machajewski H. (1992). Z badań nad chronologią dębczyńskiej grupy kulturowej w dorzeczu Parsęty. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Google Scholar

Machajewski H. (1996). Główne kierunki badań nad społecznościami Pomorza Zachodniego zmłodszego okresu przedrzymskiego, rzymskiego i wędrówek ludów. In: E. Wilgocki, P. Krajewski, M. Dworaczyk, D. Kozłowska (eds.), 50 lat archeologii polskiej na Pomorzu Zachodnim (49-69). Szczecin: Stowarzyszenie naukowe archeologów polskich.
Google Scholar

Machajewski H. (2005). Południowo-zachodnia strefa basenu Morza Bałtyckiego u schyłku starożytności. In: P. Kaczanowski, M. Parczewski (eds.), Archeologia o początkach Słowian (181-202). Kraków: Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Księgarnia Akademicka.
Google Scholar

Machajewski H. (2010). Studia i materiały nad najdawniejszymi dziejami Równiny Gorzowskiej. Epoka żelaza. Poznańskie Studia Archeologiczne 4. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Machajewski H. (2012a). Ze studiów nad formami osad z okresu rzymskiego w dorzeczu dolnej Odry. Przykład osady z Czarnowa, powiat pyrzycki, woj. zachodniopomorskie. In: A. Jaszewska (ed.), Z najdawniejszych dziejów. Grzegorzowi Domańskiemu na pięćdziesięciolecie pracy naukowej (404-415). Zielona Góra: Wydawnictwo Fundacji Archeologicznej.
Google Scholar

Machajewski H. (2012b). Wprowadzenie do problematyki kulturowej zabytków z okresu wpływów rzymskich i wczesnej fazy wędrówek ludów. In: K. Kowalski, D. Kozłowska-Skoczka (eds.), Zaginione – Ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności Pomorskich (203-222). Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Google Scholar

Maciałowicz A. (2016). It’s a Man’s World... Germanic societies of the Jastorf and the Przeworsk cultures in southern and central Poland (300 BC–10 AD). In: A. Rzeszotarska-Nowakiewicz (ed.), The Past Societies 4. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages: 500 BC - 500 AD (72-110). Warszawa: PWN.
Google Scholar

Maciałowicz A., Rudnicki M., Strobin A. (2016). With gold and sword. Contacts of Celts and early Germanics in central Europe. The historical background: 3rd–1st c. BC. In: A. Rzeszotarska-Nowakiewicz (ed.), The Past Societies 4. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages: 500 BC - 500 AD (134-161). Warszawa: PWN.
Google Scholar

Mann C.C. (2008). 1491. Ameryka przed Kolumbem. Poznań: Rebis.
Google Scholar

Mitchell R.J., Rose R.J., Palmer S.C.F. (2008). Restoration of Calluna vulgaris on grass-dominated moorlands: The importance of disturbance, grazing and seeding. Biological Conservation, 141(8), 2100-2111.
Google Scholar

Pachulski P., Żychliński D. (2009). Wstępne wyniki badań ratowniczych prowadzonych przez Archeologiczną Pracownię Badawczą „THOR” na trasie drogi ekspresowej S3, In: A. Janowski, K. Kowalski, S. Słowniński (eds.), Acta Archaeologica Pomoranica III, Część 1. Od epoki kamienia do okresu wczesnośredniowiecznego (221-234). Szczecin: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich, Muzeum Narodowe w Szczecinie, Muzeum w Stargardzie.
Google Scholar

Pędziszewska A., Latałowa M., Święta-Musznicka J., Zimny M., Kupryjanowicz M., Noryśkiewicz M., Bloom K. (2020). Pollen evidence of change in environment and settlement during the 1st millennium AD. In: A. Bursche, J. Hines, A. Zapolska (eds.), The Migration Period between the Odra and the Vistula. Vol. 1 (137-198). Leiden: Koninklijke Brill NV.
Google Scholar

Porucznik J. (2014). Bastarnowie – źródła pisane a materiał archeologiczny. Wratislaviensium Studia Classica olim Classica Wratislaviensia III, XXXIV, 57-76.
Google Scholar

Publiusz Korneliusz Tacyt (2008). Germania. Przetłumaczył z łaciny T. Płóciennik, Zeszyty Źródłowe Historii Społeczeństw Antycznych, X, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Rogalski B. (2010). Przemiany kulturowe na Pomorzu Zachodnim i Przednim w młodszym okresie przedrzymskim (III - I w. p.n.e.). Szczecin: Muzeum Narodowe w Szczecinie.
Google Scholar

Rogalski B. (2014). Główne kierunki badań nad okresem wpływów rzymskich w rejonie kolana Odry. Rocznik Chojeński, 6, 11-28.
Google Scholar

Rogalski B. (2017). Skupisko pyrzyckie w okresie wpływów rzymskich – stan studiów i postulaty badawcze. In: A. Chludziński (ed.), V Nadodrzańskie Spotkania z Historią 2017 (11-24). Pruszcz Gdański – Mieszkowice: Wydawnictwo Jasne.
Google Scholar

Schummann H. (1898). Die Waffen und Smucksachen Pommerns zur Zeit des Lateneeinflusses. In: O. Knoop, A. Haase (eds.), Beiträge zur Geschichte und Altertumskunde Pommerns. Festschrift zur 25-jährigen Jubiläum des Herrn Gymnasialdirektor Professor H. Lemcke (97-101). Stettin: Hercke & Lebeling.
Google Scholar

Schuster J. (2010). Lübsow. Älterkaiserzeitliche Fürstengräber im nördlichen Mitteleuropa. Bonner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichtlichen Archäologie 12. Bonn: Universität Bonn.
Google Scholar

Schuster J. (2018). Ab Oceano. Ein Beitrag zur Besiedlungsgeschichte der Küste Vorpommerns während der römischen Kaiserzeit. Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mecklenburg-Vorpommerns 53. Schwerin: Landesamt für Kultur und Denkmalpflege Mecklenburg-Vorpommern.
Google Scholar

Siedlik K. (2007). Odczytana z map historia Miedwia. In: R.K. Borówka (ed.), Jezioro Miedwie i Nizina Pyrzycka. Harmonia przyrody i ludzkich marzeń (66-83). Szczecin: Oficyna.
Google Scholar

Słota W., Sankowski M. (2009). Opracowanie ratowniczych badań wykopaliskowych na stanowisku archeologicznym Święte, nr 8 (AZP: 33–10/97), pow. Stargard Szczeciński, woj. zachodniopomorskie, związanych z budową obwodnicy Stargardu Szczecińskiego. Download from: http://www.nid.pl.
Google Scholar

Valde-Nowak P. (1995). Osadnictwo wczesnorolnicze średniogórza niemieckiego. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar

Wielowiejski J. (1981). Produkcja. In: W. Hensel, J. Wielowiejski (ed.), PZP V (315-334). Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar

Walter E. (1889). Prähistorische Funde In Pommern zwischen Oder rund Rega. Programm der. Kgl. Marienstiftsgymnasium. Stettin: Herrcke & Lebeling.
Google Scholar

Wołągiewicz M.D., Wołągiewicz R. (1963). Uzbrojenie ludności Pomorza Zachodniego u progu naszej ery. Materiały Zachodniopomorskie, 9, 9-166.
Google Scholar

Wołągiewicz R. (1959). Uwagi do zagadnienia stosunków kulturowych w okresie lateńskim na Pomorzu Zachodnim. Materiały Zachodniopomorskie, 5, 121-143.
Google Scholar

Wołągiewicz R. (1963). Oblicze kulturowe osadnictwa Pomorza Zachodniego u progu naszej ery. In: K. Jażdżewski, W. Hensel, W. Kočka (eds.), Munera Archaeologica Iosepho Kostrzewski aninquagesimum Annom Optimum Artium Studiis Deditum Peragenti Ab Amicis, Collegia, Discipulis Oblata (291-313). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Google Scholar

Wołągiewicz R. (1970). Kultura jastorfska na Pomorzu Zachodnim. Materiały do prahistorii ziem polskich, V. Epoka żelaza, z. 4. Okres późnolateński i rzymski (43-89).
Google Scholar

Wołejko L., Banieczko W., Prajs B., Kowalski W.W., Ziarnek K. (2007). Szata roślinna. In: R.K. Borówka (ed.), Jezioro Miedwie i Nizina Pyrzycka. Harmonia przyrody i ludzkich marzeń. Szczecin: Oficyna.
Google Scholar