https://doi.org/10.23858/PA68.2020.002
In this paper, paratheatrical activities are defined and archaeological finds that may confirm their presence are indicated. They are first of all manifested through the burial type and certain forms of artefacts. The analysis of the phenomenon focuses on the Bronze Age in Central Europe. It is discussed in the context of the following archaeological cultures: the Únětice culture, the Tumulus culture, and the Urnfield culture.
Pobierz pliki
Cited by / Share
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Bibliografia
A. S. (1900). Niecenie ognia.... Lud, 1, 143.
Google Scholar
Arystoteles (1988). Retoryka, Poetyka. Przełożył i komentarzem opatrzył Henryk Podbielski. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Almgren O. (1934). Nordische Felszeichnungen als religiose Urkunden. Frankfurt am Main: Moritz Diesterweg.
Google Scholar
Ałpatow M. (1976). Historia sztuki, I. Starożytność. Warszawa: Arkady.
Google Scholar
Angutek D. (2003). Magiczne źródło filozofii greckiej. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Google Scholar
Baruch M. (1907). Boże stopki. Warszawa: E Wende i S-ka.
Google Scholar
Bing J. (1915). Das Kivikdenkmal. Mannus, 7, 61-77.
Google Scholar
Broendstedt J. (1962). Bronzezeit in Dänemark, t. 2. Neumünster: Wachholtz.
Google Scholar
Buśko C. (1987). Rekonstrukcja niektórych elementów obrządku pogrzebowego ludności kultury łużyckiej. Silesia Antiqua, 29, 59-94.
Google Scholar
Buśko C. (1993). Symboliczny obraz świata. Z badań nad kurhanami ludności kultury łużyckiej. Studia Archeologiczne, 24, 85-103.
Google Scholar
Cabalska M. (1967). Ze studiów nad obrządkiem ciałopalnym w Europie przedhistorycznej. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, 149. Prace Archeologiczne, 8, 39-60.
Google Scholar
Cabalska M. (1972). Ze studiów nad systemami religijnymi związanymi z obrządkiem ciałopalnym (próba rekonstrukcji). Wiadomości Archeologiczne, 38, 3-18.
Google Scholar
Chausidis N. (2017). Македонските бронзи и религијата и митологијата на железнодобните заедници од Средниот Балкан. Skopje: Центар за истражување на Предисторијата.
Google Scholar
Capelle T. (1972). Felsbilder in Nordwest Deutchland. Acta Archaelogica Kopenhagen, 42, 229-238.
Google Scholar
Coles J. (1995). Rock art as a pictures show. W: K. Helskog, B. Olsen (red.), Perceiving rock art: social and political perspectives. ACRA: the Alta Conference on Rock Art (181-199). Oslo: Novus Forlag.
Google Scholar
Czarnowski S. (1963). Podział przestrzeni i jej rozgraniczenie w religii i magii. W: N. Assorodobraj, S. Ossowski (red.), Dzieła 3 (221-236).Warszawa: PWN.
Google Scholar
Czyborra I. (1997). Gefäßdeponierungen – Speise und Trank für Götter und Menschen. W: B. Hansel (red.), Gaben an die Götter. Schätze der Bronzezeit Europas (87-89). Berlin: SMPK
Google Scholar
Eliade M. (1996). Sacrum i profanum. O istocie religijności. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar
Eliade M. (1997). Historia wierzeń i idei religijnych, t. 1. Od epoki kamiennej do misteriów eleuzyńskich. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
Google Scholar
Frazer J.G. (1962). Złota gałąź. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Furmánek V., Veliačik L., Vladár J. (1991). Slovensko v dobe bronzovej. Bratislava: Veda.
Google Scholar
Gąssowski J. (1994). Prahistoria sztuki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Szczepan Szymański.
Google Scholar
Gediga B. (1970). Motywy figuralne w sztuce ludności kultury łużyckiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Gediga B. (1976). Śladami religii Prasłowian. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Gediga B. (1978). Starszy okres epoki brązu na zachodnich ziemiach polskich w zasięgu ‘kultury przedłużyckiej’. W: J. Machnik, B. Gediga, J. Miśkiewicz, W. Hensel (red.), Prahistoria Ziem Polskich, t. III, Wczesna epoka brązu (137-172). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Ossolineum.
Google Scholar
Gediga B. (2003). Bemerkungen zur Rolle der Karpaten in Beziehungen zwischen Süden und Norden in den frühen Bronzeperioden. W: C. Kacsó, A. Vulpe (red.), Bronzezeitliche Kulturerscheinungen im Karpatischen Raum. Die Beziehungen zu den benachbarten Gebieten: Ehrensymposium für Alexandru Vulpe zum 70. Geburtstag, Baia Mare, 10.-13. Oktober 2001 (171-181). Baia Mare: Muzeul Judeţean Maramureş.
Google Scholar
Gediga B. (2006). O muzykowaniu w epoce brązu i we wczesnej epoce żelaza w Europie. Kopiowanie rzeczywistości w sztuce. W: M. Kwapiński (red.), Estetyka w archeologii. Kopie i naśladownictwa (85-105). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Google Scholar
Gediga B., Józefowska A. (2018). Cmentarzysko wczesnej epoki żelaza w Domasławiu 10/11/12, powiat wrocławski. T. I-III. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Gediga B., Józefowska A. (2019). Przemiany obrządku grzebalnego w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza w świetle analizy źródeł z cmentarzyska w Domasławiu, pow. wrocławski i nekropolii bliskiego rejonu (problemy zmian społeczno-kulturowych). Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Gedl M. (1975). Kultura przedłużycka. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Geschwendt F. (1939a). Ein schlesischen Opferstein. Altschlesiche Blätter, 14, 138-139.
Google Scholar
Geschwendt F. (1939b). Der Napfschenstein von Neudorf Kr. Freystadt. Nachrichtenblatt für Deutsche Vorzeit, 15, 124-125.
Google Scholar
Geschwendt F. (1944). Die bedeutendtsten Napfschensteine Niederschlesien. Altschlesiche Blätter, 19, 20-21.
Google Scholar
Goldhahn J. (1999). Sagaholm – hällristningar och gravri¬tual. Studia Archaeologica Universitatis Umensis, 11. Jönköping: AB Småland Quebecor.
Google Scholar
Goldhahn J. (2009). Bredarör on Kivik: a monumental cairn and the history of its interpretation. Antiquity, 83, 359-371.
Google Scholar
Goody J. (1997). Representations and Contradictions. Ambivalence towards images, theatre, fiction, relics and sexuality. Oxford: Blackwell.
Google Scholar
Gralak T. 1998. Kamień jako hierofania w pradziejach i wczesnym średniowieczu ziem polski. Wrocław: Archiwum Instytutu Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego (maszynopis).
Google Scholar
Gralak T. (2007). Osadnictwo ludności kultury unietyckiej na stan. Wojkowice 15, gm. Żórawina, pow. Wrocław. W: B. Gediga (red.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe, z. 5. Badania na autostradzie A4, cz. III (131-304). Wrocław: Zespół Badań Ratowniczych IAiE PAN.
Google Scholar
Gralak T. (2009a). Ślady pobytu ludności kultury unietyckiej na stanowiskach Piskorzówek 11 i 14, w gm. Domaniów, w powiecie oławskim. W: B. Gediga (red.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe, z. 9. Badania na autostradzie A4, cz. VII (7-20). Wrocław: Zespół Badań Ratowniczych IAiE PAN.
Google Scholar
Gralak T. (2009b). Pochówki głów ludzkich z wczesnego okresu epoki brązu ze stanowiska Wojkowice 15 w powiecie wrocławskim. W: B. Gediga (red.), Archeologiczne Zeszyty Autostradowe, z. 9, Badania na autostradzie A4, cz. VII (21-27). Wrocław: Zespół Badań Ratowniczych IAiE PAN.
Google Scholar
Gralak T. (2011). Pochówki bydlęce i depozyty kości zwierzęcych ze stanowisk kultury unietyckiej na Śląsku. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 53, 211-223.
Google Scholar
Gralak T. (2015). The structure and style – a cultural border in central Poland in period II of the Bronze Age. W: P. Suchowska-Ducke, S. Scott Reiter, H. Vandkilde (red.), Forging Identities. The Mobility of Culture in Bronze Age Europe. Report from a Marie Curie Project 2009-2012 with Concluding Conference at Aarhus University, Volume 2 (193-200). BAR International Series 2772. Oxford: British Archaeological Reports.
Google Scholar
Gralak T. (2018). Architecture, style and structure in the Early Iron Age in Central Europe. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Graslund B. (1994). Prehistoric Soul Beliefs in Northern Europe. Proceedings of the Prehistoric Society, 60, 15-26.
Google Scholar
Graves R. (1974). Mity greckie. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Grossman A., Popławska D. (2018). Ryt(m) naczyniowy – intencje i konsekwencje. Zapis tańca z epoki brązu i żelaza. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Inspiracje i funkcje sztuki, pradziejowej i wczesnośredniowiecznej (265-282). Biskupin-Wrocław: Muzeum Archeologiczne Biskupin; Polska Akademia Nauk Oddział Wrocław.
Google Scholar
Grotowski J. (1979). Wędrowanie z teatrem źródeł. Dialog, 11/283, rok XXIV, 94-103.
Google Scholar
Gumiński W. (1980). Kto wprowadził ciałopalenie w Europie Środkowej. Z otchłani wieków, 46/1, 11-17.
Google Scholar
Hansen S. (2015). Aspects of bronze age art. W: S. Hansen, V.I. Molodin (red.), The bronze age art, Proceedings of international symposium April 15–19, 2013, Stralsund, Germany (141-158). Novosibirsk-Berlin: Institut arkheologii i ėtnografii SO RAN.
Google Scholar
Häusler A. (1977). Die Bestattungssitten der frühen Bronzezeit zwischen Rhein und oberer Wolga, ihre Voraussetzungen und ihre Beziehungen. Zeitschrift für Archäologie, 11, 13-48.
Google Scholar
Hensel W. (1988). Polska starożytna. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Herbert E.W. (1984). Red Gold of Africa: Copper in Precolonial History and Culture. Madison: University of Wisconsin Press.
Google Scholar
Hezjod (1999). Narodziny bogów (Theogonia). Prace i dni. Tarcza. Przełożył, wstępem i przypisami opatrzył Jerzy Łanowski. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Google Scholar
Homer (1990). Iliada. Przełożył Franciszek Ksawery Dmochowski z oryginałem skolacjonował, opracował, komentarzem opatrzył i aneks zestawił Zygmunt Kubiak. Warszawa: PIW.
Google Scholar
Horst F. (1977). Bronzezeitliche Speiseopfer in Gefässen. W: B. Gediga, H. Hołubowicz, L. Leciejewicz (red.), Geneza kultury łużyckiej na terenie Nadodrza (109-148). Wrocław: Polska Akademia Nauk.
Google Scholar
Hrala J., Špaček J. (2001). Ein spätebronzezeitlischer Maskenfund aus Mittelböhmen. W: B. Gediga, A. Mierzwiński, W. Piotrowski (red.), Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej (213-218). Wrocław-Biskupin: Polska Akademia Nauk Oddział Wrocław.
Google Scholar
Jurewicz J. (2010). Fire and cognition in the Ṛgveda. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Google Scholar
Jurewicz J. (2016a). Etymologies in the Brāhmaṇas and the Ṛgveda: A Case Study of ‘Fire’s Precedence’. W: P. Koskikallio, A. Parpola (red.), Papers of the 12th world sanskrit conference held in Helsinki, Finland, 13-18 july 2003, t. 1 (251-270). Delhi: Motilal Banarsidass Publishers.
Google Scholar
Jurewicz J. (2016b). Fire, death and philosophy: a history of ancient Indian thinking. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa.
Google Scholar
Kadrow S. (2001). U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk.
Google Scholar
Kaelber W.O. (1979). Tapas and Purification in Early Hinduism. Numen, 26/2, 192-214.
Google Scholar
Kalif A. (2007). Fire, Water, Heaven and Earth. Ritual practice and cosmology in ancient Scandinavia: An Indo-European perspective. Lund: Riksantikvarieämbetet.
Google Scholar
Kapuściński R. (1999). Opisuję stany ducha. Gabriela Łęcka, wywiad z Ryszardem Kapuścińskim. Polityka, luty 1999.
Google Scholar
Klimaszewska J. (1981). Doroczne obrzędy ludowe. W: M. Biernacka, M. Frankowska, W. Paprocka (red.), Etnografia Polski. Przemiany kultury ludowej (127-153). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Kocur M. (2013). Źródła teatru. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Kolankiewicz L. (1999). Dziady. Teatr święta zmarłych. Gdańsk: Słowo Obraz Terytoria.
Google Scholar
Kowalska M. (2003). Urny kultury pomorskiej jako „rekwizyty” w dramaturgii obrzędu pogrzebowego. W: B. Gediga, A.P. Kowalski (red.), Estetyka w archeologii (29-35). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Google Scholar
Kowalski A.P. (1999). Symbol w kulturze archaicznej. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.
Google Scholar
Kowalski A.P. (2001). Myślenie przedfilozoficzne. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Google Scholar
Kowalski A.P. (2014). Antropologia zamierzchłych znaczeń. Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne.
Google Scholar
Kristiansen K. (2013). Religion and society in the Bronze Age. W: L. Bredholt Christensen, O. Hammer, D.A. Warburton (red.), The Handbook of Religions in Ancient Europe (77-92). Londyn: Routledge.
Google Scholar
Kristiansen K., Larsson T.B. (2005). The rise of Bronze Age society: travels, transmissions and transformations. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar
Kulczycka-Leciejewiczowa A. (1979). Pierwsze społeczeństwa rolnicze na ziemiach polskich. Kultury kręgu naddunajskiego. W: W. Hensel, T. Wiślański (red.), Prahistoria Ziem Polskich, t. II. Neolit (19-164). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Ossolineum.
Google Scholar
Kwapiński M. (1993). Wozy w kulturze pomorskiej. Pomorania Antiqua, 15, 1-28.
Google Scholar
Lorencova A., Beneš J., Podborsky V. (1987). Tĕšetice-Kyjovice III. Únětycke pohřebište. Brno: Universita J. E. Purkyně v Brně.
Google Scholar
Makarowicz P. (2017). The birth of a new world. Barrows, warriors, and metallurgists. W: P. Urbańczyk (red.), The past societies. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages, vol. 3, (2000 – 500 BC) (128-186). Warszawa: Instytut Archeo¬logii i Etnologii PAN.
Google Scholar
Makiewicz T. (1993). Z badań nad ofiarami i miejscami ofiarnymi na terenie Polski w okresie przedrzymskim i rzymskim. W: M. Kwapiński, H. Paner (red.), Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich (65-76). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Google Scholar
Malinowski T. (1961). Katalog cmentarzysk ludności kultury łużyckiej w Polsce, t. 1. Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Kultury Materialnej.
Google Scholar
Marciniak A. (1996). Archeologia i jej źródła. Materiały faunistyczne w praktyce badawczej archeologii. Łódź: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar
Marinatos N. (2009). Minoan kingship and the solar goddess. A Near Eastern Koine. Urbana: University of Illinois Press.
Google Scholar
Matusiak S. (1908). Olimp polski według Długosza. Lud, 14, 19-89.
Google Scholar
Mickiewicz A. (1992). Dziady. W: Dzieła poetyckie 3. Warszawa: Czytelnik.
Google Scholar
Mierzwiński A. (2010). Pola popielnicowe – eschatologiczne aspekty antropomorfizacji metalurgii. W: E. Bugaj, A.P. Kowalski (red.), Estetyka w archeologii Antropomorfizacje w pradziejach i starożytności (93-114). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Mierzwiński A. (2012a). Tajemnice pól popielnicowych. Pogranicze doczesności w perspektywie pradziejowej antropologii śmierci. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN – Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza.
Google Scholar
Mierzwiński A. (2012b). Biesiady w rytuale pogrzebowym nadodrzańskiej strefy pól popielnicowych. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN – Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza.
Google Scholar
Moszyński K. (1967). Kultura ludowa Słowian, t. 1. Kultura materialna. Warszawa: Książka i Wiedza.
Google Scholar
Niesiołowska-Wędzka A. (1980). Procesy urbanizacyjne w kulturach wczesnej i środkowej epoki brązu na terenie Kotliny Karpackiej w świetle oddziaływań kręgu kultur egejsko-bałkańskiego. Archeologia Polski, 25, 29-78.
Google Scholar
Nowiński J.T. (2000). Grzechotki ludności kultury łużyckiej w kontekście przestrzeni sakralnej. W: D. Piotrowska, B. Gediga (red.), Kultura symboliczna kręgu pól popielnicowych epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie środkowej (259-272). Warszawa-Wrocław-Biskupin: Muzeum Archeologiczne Biskupin; Polska Akademia Nauk Oddział Wrocław.
Google Scholar
Oleszczak Ł., Twardowski W. (2011). Tresta Rządowa, stanowisko 1. Cmentarzysko kultury łużyckiej z Polski Środkowej, Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 1. Pękowice-Kraków. Wydawnictwo i Pracownia Archeologiczna Profil; Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu. Wydanie ilustrowane. (2000). Warszawa-Poznań: Pallottinum.
Google Scholar
Peterson Royse A. (2010). Antropologia Sztuk Widowiskowych. Artyzm wirtuozeria i interpretacja w perspektywie międzykulturowej. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar
Pomberger B.M. (2016). The Development of Musical Instruments and Sound Objects from the Late Bronze Age to the La Tène Period in the Area between the River Salzach and the Danube Bend. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red.), Europa w okresie od VIII w. p.n. Chr. do I w. n.e. (45-76). Biskupin-Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN, Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar
Popko M. (1980). Religie starożytnej Anatolii. Warszawa: Iskry.
Google Scholar
Primas M. (1977). Untersuchungen zu den Bestattungs¬sitten der ausgehenden Kupfer- und frühen Bronzezeit. Berichte der Römmisch Germanischen Kommission, 58, 1-160.
Google Scholar
Rivers V.Z. (1999). The Shining Cloth: Dress and Adornment That Glitters. London: Thames & Hudson.
Google Scholar
Rutkowski B. (1990). Sztuka minojska i mykeńska. W: Sztuka Świata, t. 2 (7-34). Warszawa: Arkady.
Google Scholar
Sarnowska W. (1969). Kultura unietycka w Polsce, t. 1. Wrocław-Warszawa-Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Schliemann H. (1878). Mycenae; a narrative of researches and discoveries at Mycenae and Tiryns. London: Murray.
Google Scholar
Schmeiduch K. (2016). Rasseln der Lausitzer Kultur in Deutschland und Polen. W: B. Gediga, A. Grossman, W. Piotrowski (red). Europa w okresie od VIII w. przed Chr. do I w. n.e. (77-85). Biskupin-Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN, Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar
Segal Ch. (2000). Słuchacz i widz. W: J.-P. Vernant (red.), Człowiek Grecji (221-260). Warszawa: Świat Książki.
Google Scholar
Skogstrand L. (2006). I krig og evighet? Kjønnsideologiske forestillinger i yngre bronsealder og eldre førromersk jernalder belyst gjennom graver og helleristninger i Østfold. W: C. Prescott (red.), Kjønnsideologi og kosmografi i den østnorske bronsealder. Oslo arkeologiske serie (15-168). Oslo: Institutt for arkeologi, kunsthistorie og konservering, Universitetet i Oslo.
Google Scholar
Romanow J. (1973). Cmentarzysko ludności kultury unietyckiej. W: J. Romanow, K. Wachowski, B. Miszkiewicz, Tomice, pow. Dzierżoniów, wielokulturowe stanowisko archeologiczne (101-152). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Stomma L. (2008). A jeśli było inaczej... Antropologia historii. Poznań: Wydawnictwo Sens.
Google Scholar
Szafrański W. (1974). Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne w dawnej Europie. W: B. Kupis (red.), Zwyczaje, obrzędy i symbole religijne (353-402). Warszawa: Iskry.
Google Scholar
Szafrański W. (1987). Prahistoria religii na ziemiach polskich. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Szmukier L. (1980). Stosunki kulturowe w Polsce południowo-zachodniej na przełomie wczesnej i starszej epoki brązu (stan badań). Archeologia Polski, 25, 7-28.
Google Scholar
Treherne P. (1995). The warrior’s beauty: the masculine body and self-identity in Bronze-Age Europe. Journal of European Archaeology, 3/1, 105-144.
Google Scholar
Tomiccy J. R. (1975). Drzewo życia. Ludowa wizja świata i człowieka. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.
Google Scholar
Vernant J.-P. (2000). Człowiek Grecji. W: (red.), Człowiek Grecji (5-30). Warszawa: Świat Książki.
Google Scholar
Vincenz S. (2002). Na wysokiej połoninie. Prawda starowieku. Sejny: Fundacja „Pogranicze”.
Google Scholar
Wiślański T. (1979a). Kształtowanie się miejscowych kultur rolniczo-hodowlanych. Plemiona kultury pucharów lejkowatych. W: W. Hensel, T. Wiślański (red.), Prahistoria Ziem Polskich, t. II. Neolit (165-260). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Wiślański T. (1979b). Dalszy rozwój ludów neolitycznych. Plemiona kultury amfor kulistych. W: W. Hensel, T. Wiślański (red.), Prahistoria Ziem Polskich, t. II. Neolit (261-300). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Witort J. (1906). Filozofia pierwotna i animistyczna. Lud, 7, 1-29.
Google Scholar
Woźny J. (2005). Czerwona ochra i ziarna zbóż. Symbolika odrodzenia zmarłych w obrzędach pogrzebowych kultur archaicznych międzymorza bałtycko-pontyjskiego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Google Scholar
Wygotski L. (1989). Myślenie i mowa. Warszawa: PWN.
Google Scholar
Zajączkowski W. (2000). Naczynie kultury łużyckiej ze sceną figuralną z Wenecji Górnej, woj. bydgoskie. W: D. Piotrowska, B. Gediga (red.), Kultura symboliczna kręgu pól popielnicowych epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie środkowej (201-208). Warszawa-Wrocław-Biskupin: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN, Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar
Żygulski Z. jun. (1998). Broń starożytna. Grecja, Rzym, Galia, Germania. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza.
Google Scholar
Język Polski
English