Cultural and settlement changes in the second half of the 4th Millennium BC in the area between Bug, Dniester and Prut rivers
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/72.2020.1.004Słowa kluczowe:
Funnel Beaker culture, Tripolye culture, Western Ukraine, Brinzeni groupAbstrakt
As part of the project NCN Opus 8 UMO 204/15/B/HS3/02486 “Between The East and the West. Dynamics of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th – beginning of the of 3th Millennium BC”, research was conducted on the relationship between Funnel Beaker Culture and Tripolye Culture, as well as the chronology and extent of the Funnel Beaker Culture in Western Ukraine and northern Moldova.
The literature on the subject emphasizes the migration of the CII Tripolye culture from south to north. A particularly interesting issue is the presence of imports of Funnel Beaker Culture in the environment of the Moldovan group Brinzeni, and especially from which regions its oecumens they come from. Because along with the ceramics of the Funnel Beaker Culture in the Brinzeni group, objects from the Volhyn raw material were also discovered in the literature, Volhynia was highlighted as the area from which these materials foreign to the Tripolye culture may come from. The concept of migration from south to north may explain this issue.
The discovery of about 150 km north of the Brinzeni group of a stable Funnel Beaker Culture settlement in Kotoryny near Zhydachiv has raised a number of questions about this problem. Also, the identification in the Western Volhyn region of the Tripolye Culture settlement in Novomalin-Podobanka near Ostrog, from which vessels with the characteristics of the Brinzeni group and Funnel Beaker Culture come from, shows that clarifying the relationships between South and North Tripolye Culture communities requires further research.
The discovery of about 150 km north of the Brinzeni group of a stable Funnel Beaker Culture settlement in Kotoryny near Zhydachiv has raised a number of questions about this problem. Also, the identification in the Western Volhyn region of the Tripolye Culture settlement in Novomalin-Podobanka near Ostrog, from which vessels with the characteristics of the Brinzeni group and Funnel Beaker Culture come from, shows that clarifying the relationships between South and North Tripolye Culture communities requires further research.
Pobrania
Bibliografia
Balcer B. 1981. Związki między kulturą pucharów lejkowatych (KPL) a kulturą trypolską (KT) na podstawie materiałów krzemiennych. In T. Wiślański (ed.), Kultura pucharów lejkowatych w Polsce (studia i materiały). Poznań, 82-91.
Balcer B. 1983. Wytwórczość narzędzi krzemiennych w neolicie ziem Polski. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Czerniak L., Kośko 1993. Z badań nad genezą rozwoju i systematyką kultury pucharów lejkowatych na Kujawach, Poznań.
Diachenko A. 2019. The Late Tripolye: Spatio-demographic frames for culture change. In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th – beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów.
Diachenko A., Harper T. K. 2016. The absolute chronology of Late Tripolye sites: a regional approach. Sprawozdania Archeologiczne 68, 81–105.
Diachenko A., Rybicka M. 2019. Volhynian flint and the trans-regional networks of the Funnel Beaker populations. In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th - beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 179-196.
Diachenko A., Rybicka M., Hawinskyj A., Król D and Sirbu G. 2019. New excavations in Vynnyky and the issue of the Funnel Beaker culture – Tripolye frontier. In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th – beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 17-30.
Diaczenko A., Król D., Kyrylenko A., Rybicka M. and Werteletski D., Nowomalin-Podobanka i Kurgany Dubowa. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu. Rzeszów: Instytut Archeologii UR, Wydawnictwo Zimowit.
Dobrzyński M., Piątkowska K. 2015. Krzemienne materiały pracowniane z pierwszego sezonu badań na stanowisku Nowomalin-Podobanka, rejon Ostrog, obwod Rownieński, Давні майстерні та виробництво у Вісло-Дніпровському регіоні. (=Наукові Студії). Жешів–Винники–Львів: Історико-Краєзнaвчий Музей м. Винники, Bипуск 8, 76–95.
Grygiel R. 2008. Neolit i początki epoki brązu w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek, t. II, Środkowy neolit. Grupa brzesko-kujawska kultury lendzielskiej. Łódź: Fundacja Imienia Konrada Jażdżewskiego, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi.
Grygiel R. 2016. Podstawy źródłowe. Charakterystyka obiektów i materiałów ze stanowisk badanych wykopaliskowo w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek. In R. Grygiel, T. Łapińska and P. Papiernik (eds.), Neolit i początki epoki brązu w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek. III. Środkowy i późny neolit. Kultura pucharów lejkowatych. Łódź: Fundacja Badań Archeologicznych imienia profesora Konrada Jażdżewskiego, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, 17-596.
Harmatowa K., Machnik J. and Rybicka M. (eds), Natural environment and Man on the Upper Dniester - region of the Halyč-Bukačivci basin - in prehistory and early medieval period, Prace Komisji Prehistorii Karpat (=PAU VI), Kraków.
Harper T. K. 2012. Sustaining Talianki: a model of eneolithic subsistence economics at a Giant-settlement of the Western Tripolye Culture, Ukraine. SUNY at Buffalo (2012), (M.A Thesis).
Harper T. K. 2013. The effect of climate variability on population dynamics of the Cucuteni-Tripolye cultural complex and the rise of the Western Tripolye giant-settlements. Chronika 3, 28-46.
Harper T. K. 2017. Demography and climate in Late Eneolithic Ukraine, Moldova, and Romania: multiproxy evidence and pollen-based regional corroboration. Journal of Archeological Science Reports, https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2017.06.01.
Harper T., Diachenko A., Rassamakin Y. and Kennett D. J. 2019. Ecological dimenssions of population dynamics and subsistence in Neo-Eneolithic Eastern Europe. Journal of Anthropological Archaeology 53, 92-101, https://doi.org/10.1016/j.jaa.2018.11.006.
Hawinskyj, A., Pasterkiewicz, W., and Rybicka M. 2013. Kotoryny, rej. Żydaczów, stan. Grodzisko III. Osadnictwo z okresu neolitu In K. Harmatowa, J. Machnik, and M. Rybicka (eds.), Natural environment and man on the upper Dniester - region of the Halyč-Bukačivci basin - in prehistory and early medieval period. Kraków: Prace Komisji Prehistorii Karpat (=PAU VI), 169–284.
Jastrzębski S. 1989. Kultura Cucuteni-Trypole i jej osadnictwo na Wyżynie Wołyńskiej. Lublin.
Kobyliński Z. 1988. Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i w początkach wczesnego średniowiecza. Wrocław: Ossolineum.
Kośko A. 1981 Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych. Grupa mątewska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, seria archeologiczna 19, Poznań.
Król D. 2019. Eneolithic settlements of the Funnel Beaker culture and the Late Tripolye culture of the Western Ukraine and Northern Moldova in the topo-hydrological contexts. A comparative study. In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th –beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 217-230.
Kruc V. (Kruts V., Kpyц B.) 1994. „Osiedla-giganty” oraz niektore problemy demograficzne
kultury trypolskiej, Archeologia Polski 39, 7–30.
Kruk J. 1980. 1980. Gospodarka w Polsce południowo-wschodniej w V-III tysiącleciu p.n.e. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kruk J., Alexandrowicz S. W., Milisauskas S. and Śnieszko Z. 1996. Osadnictwo i zmiany środowiska naturalnego wyżyn lessowych. Studium archeologiczne i paleogeograficzne nad neolitem w dorzeczu Nidzicy. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Kruk J., Milisauskas S. 1999. Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Kruts V., Ryzhov S. 2000. Tripolye culture in Volhynia (Gorodsk-Volhynian group). In A. Kośko (ed.), The Western Border Area of the Trypolye Culture. (=Baltic-Pontic Studies) Poznań, 86-110.
Levi-Stauss C. 1979. Drogi masek. Wydawnictwo Łódzkie, Łódź.
Makohonienko M. 2011. Przyrodnicze aspekty pradziejowych i wczesnohistorycznych szlaków tranzytowych bałtycko-pontyjskiej przestrzeni kulturowej. In M. Ignaczak, A. Kośko and M. Szmyt (eds.), Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki międzymorza IV-I tys. przed. Chr.(= Archaeologia Bimaris 4). Poznań, 21-60.
Malinowski B. 1986. Ogrody koralowe i ich magia. Studium metod uprawy ziemi oraz obrzędów towarzyszących rolnictwu na Wyspach Triobranda. Dzieła, t. 4. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Pasterkiewicz W., Pozikhovski A., Rybicka M. and Verteletskyi D. 2013. Z badań nad problematyką oddziaływań kręgu badeńskiego na wschodnie rejony Wyżyny Wołyńskiej. In A. Pozikhovski, J. Rogozinski and M. Rybicka (eds.), Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej. (=Colectio Archaeologica Ressoviensis 26). 251-291. Rzezszów: Instytut Archeologii UR, Wydawnictwo Mitel.
Pelisiak A. 2005. Pogranicze kultury trypolskiej i kultury pucharów lejkowatych. Stan badań. In A. Garbacz, M. Kuraś (eds.), Kultura trypolska. Wybrane problemy, Stalowa
Wola, 32–41.
Pelisiak A. 2018. Centrum i peryferia osadnictwa w neolicie i wczesnej epoce brązu na Podksarpaciu i we wschodniej części polskich Karpat. (=Colectio Archaeologica Ressoviensis). Rzeszów.
Pelisiak A., Rybicka M. and Ralska-Jasiewiczowa M. 2006. From the Mesolithic to Modern Times. Settlement Organization and Economy Recorded in Annually Laminated Sediments of the Lake Gościąż (Central Poland). (=Collectio Archaeologica Ressoviensis 2). Rzeszów: Instytut Archeologii UR, Wydawnictwo Mitel.
Pozikhovskyj O. 2019a. Eneolithic pottery kiln from Ostrog in Western Ukraine. In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th –beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 9-16.
Pozikhovskyj O. 2019b. An attempt to define a chronology of the Late Tripolye settlement near the village of Holyshiv in the Western Volhynia. In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th – beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 31-42.
Rauba-Bukowska A. 2019. Specialized analyses of ceramic vessels of the Funnel Beaker culture and the Tripolye culture from sites Kurgany-Dubova, Vynnyky-Zhupan, Mezhyrich, Vynnyky-Lysivka, and Gordineşti II--Stînca goală. In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th –beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzezszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego,133-144.
Rybicka M. 2004. Kultura pucharów lejkowatych na Pojezierzu Gostynińskim. Chronologia, osadnictwo, gospodarka. Muzeum w Łęczycy.
Rybicka M. 2015. Eastern peripheries of the Funnel Beaker culture. In A. Diachenko, F. Menotti, S. Ryzhov, K. Bunyatyan and S. Kadrow (eds.), The Cucuteni-Tripolye cultural complex and its neighbours: Essays in memory of Volodymyr Kruts. Lviv: Astrolabe, 167–182.
Rybicka M. 2016a. Nowe dane w kwestii datowania kultury pucharów lejkowatych na Podgórzu Rzeszowskim Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 37, 69-83.
Rybicka M. 2016b. Ceramika o zachodniej lub południowo-zachodniej afiliacji. In A. Diachenko, D. Król, A. Kyrylenko, M. Rybicka and D. Werteletski, Nowomalin-Podobanka i Kurgany Dubowa. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu. Rzeszów: Instytut Archeologii UR, Wydawnictwo Zimowit, 101-118.
Rybicka M. 2017. Kultura trypolska – kultura pucharów lejkowatych. Natężenie kontaktów i ich chronologia. (=Collectio Archaeologica Ressoviensis 37). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego i Wydawnictwo Zimowit.
Rybicka M., Diaczenko A. 2016. New Evidence regarding the Interactions between Populations of the Funnel Beaker Culture and Tripolye Culture in Western Ukraine. In C. Preoteasa, Ciprian-Dorin Nicola (eds.), Cucuteni culture within the European neo-eneolithic context. Piatra-Neamţ, 679-699.
Rybicka M., Hawinskyi A., Król D. and Diachenko A. 2018. Eastern impulses in the eastern group of the Funnel Beaker culture. Papers and Materials of the Archaeological and Ethnographic Museum in Łódź, Archaeological Series 47,
Rybicka M., Hawinskyj A. and Pasterkiewicz W. 2019. Leżnica, stanowisko Czub – osiedle kultury pucharów lejkowatych na zachodnim Wołyniu z analizą zabytków krzemiennych autorstwa Witalija Konopli. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Rybicka M., Król D. and Rogoziński J. 2014. Pawłosiów, stan 52, woj. podkarpackie. Osada kultury pucharów lejkowatych. In M. Rybicka (ed.), Wschodnie pogranicze grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych (=Collectio Archaeologica Ressoviensis 28). Rzeszów: Instytut Archeologii UR, Wydawnictwo Mitel, 67-256.
Sady A. 2019. Contribution to Studies on plant Economies of Neolithic Communities in Moldova and Ukraine. In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th – beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 145-156.
Sieradzka E., Głowacz M. 2017. Materiały kultury pucharów lejkowatych ze stanowiska 31 w Skołoszowie, pow. jarosławski, woj. podkarpackie. In M. Rybicka (ed.), Wielokulturowe cmentarzysko w Skołoszowie, stanowisko 7, pow. jarosławski w kontekście osadnictwa z neolitu i wczesnej epoki brązu we wschodniej części Podgórza Rzeszowskiego. Rzeszów: Instytut Archeologii UR, Wydawnictwo Zimowit, 71-105.
Sobkowiak-Tabaka I. 2019. Flint knapping industry of the Funnel Beaker culture population from the site Vynnyky-Lysivka, Lviv district (excavation season 2016). In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th –beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 157-172.
Szmyt M. 2013. Late Neolithic landscapes one the Polish lowland: people, culture and economy in Kujawy – 4th and 3rd millennia BC. Series: Studien zur Archäologie in Ostmitteleuropa / Studia nad Pradziejami Europy Środkowej 12. Poznań and Bonn: Wydawnictwo Naukowe UAM and Dr Rudolf Habelt GmbH.
Verteletskyi D. 2019a. Pottery of Gordineşti group of the Tripolye culture from Vynnyky-Zhupan. Preliminary study. In: A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th – beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 43-90.
Verteletskyi D. 2019b. Pottery of Gordineşti group of the Tripolye culture from Zvenyachyn. Preliminary study. In A. Diachenko, M. Rybicka, D. Król and G. Sirbu (eds.), Between the East and the West. Dynamic of Social Changes from the Eastern Carpathians to the Dnieper in the 4th –beginning of 3rd Millennium BC (Preliminary study). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 91-102.
Videiko M. Y. 2000. Trypolye and the Cultures of Central Europe. Facts and Character of interactions: 4200-2750 BC. In A. Kośko (ed.), The Western Border Area of the Tripolye Culture. (=Baltic-Pontic Studies 9), Poznań, 13-68.
Wacnik A., Rybicka M. 2012. Palinologiczne fazy wzmożonej aktywności człowieka. Korelacja danych paleośrodowiskowych z wynikami badań archeologicznych. In: M. Rybicka, A. Wacnik (eds.), The impact of prehistoric and Medieval societies on the natural environment of the Gostynin Lake District, central Poland. Rzeszów (=Collectio Archaeologica Ressoviensis 19), Wydawnictwo Mitel, 171-183.
Włodarczak P. 2006. Chronologia grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych w świetle dat radiowęglowych. In J. Libera, K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych, Lublin–Kraków, 27–66.
Zabilska M. 2013.
Вертелецький Д. 2016a. Керамика поселения Новомалин-Подобанка. In: A. Diaczenko, D. Król, A. Kyrylenko, M. Rybicka and D. Werteletski, Nowomalin-Podobanka i Kurgany-Dubowa. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu. Rzeszów: Instytut Archeologii UR, Wydawnictwo Zimowit, 35-69.
Бардецький А.Б., Вертелецький Д. Ю. 2018. Дослідження укріпленого поселення трипільської культури етапу СІІ Мирогоща-15 у Дубенському районі Рівненської області. Археологічні дослідження в Україні (w druku).
Видейко M. 2007. Трипілльска культурa у европейскoму контексті. In Wspólnota dziedzictwa archeologicznego ziem Ukrainy i Polski. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego, Łańcut (26-28.X.2005 r.), Warszawa, 315-333.
Гавінський А. (Hawinskyj A.) 2009. Поселення культури лійчастого посуду в Малих Грибовичах. Матеріали і дослідження з археології Прикарпаття і Волині 13, 172- 197.
Гавінський A. (Hawinskyj A.) 2013. Поселення культури лійчастих кубків Винники-Лисівка. In A. Pozikhovski, J. Rogoziński and M. Rybicka (eds.), Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej (=Collectio Archaeologica Ressoviensis 26), Instytut Archeologii UR, Mitel, 55–74.
Гавінський A., Пастеркєвіч B. (Hawinskyj A., Pasterkiewicz W.) 2016. Ареологічні пам’ятки культури лійчастого посуду на території України, Львів.
Дергачев В. А. 1980. Памятники позднего Триполья. Штиинца. Кишинев.
Дяченко А., Кириленко А. 2016. Позднее Триполье Западной Волыни: состояние источников и краткий обзор хронологических схем. In A. Diaczenko, D. Król, A. Kyrylenko, M. Rybicka and D. Werteletski, Nowomalin-Podobanka i Kurgany-Dubova. Osiedla kultury trypolskiej na zachodnim Wołyniu. Rzeszów: Instytut Archeologii UR, Wydawnictwo Zimowit, 125-132.
Конoпля B. 1998. Класифікація крем’яної сировини заходу України. Наукові записки Львівського університету 7, 139-157.
Конoпля B. 2013. Вироби з кременю пам'ятки Которини ІІІ. In K. Harmatowa, J. Machnik and M. Rybicka (eds), Natural environment and man on the upper Dniester - region of the Halyč-Bukačivci basin - in prehistory and early medieval period. Kraków: Prace Komisji Prehistorii Karpat (=PAU VI), 285-301.
Конoпля B. 2019. ВИРОБИ З КРЕМЕНЮ ПОСЕЛЕННЯ ЛЕЖНИЦЯ – “ЧУБ”. In M. Rybicka, A. Hawinskyj and W. Pasterkiewicz, Leżnica, stanowisko Czub – osiedle kultury pucharów lejkowatych na zachodnim Wołyniu z analizą zabytków krzemiennych autorstwa Witalija Konopli. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 67-88.
Конoпля B., Гавінський A. 2013. Поселeння кульури лійчастого посуду Рудни-ки в півночно-східному Передкарпатті. In A. Pozikhovski, J. Rogoziński and M. Rybicka (eds.), Na pograniczu kultury pucharów lejkowatych i kultury trypolskiej. (=Collectio Archaeologica Ressoviensis 26). Rzeszow, 37–54.
Маркевич В. І. 1981. Позднетрипольские племена северной Молдавии. Штиинца. Кишинев.
Мовша Т. 1972. Періодизація і хронологія середнього та пізнього Трипілля. Археологія 5, Київ, 3–24.
Мовша Т. 1985. Взаемовідносини Трипілля-Кукутені з синхронними кулътурами Центральної Європи. Археологія 51, 22-31.
Пелещишин М.А. 2004. Енеолітичне поселення Зимне в Західній Волині. Тернопіль.
Позіховський О.Л., Самолюк В. О. 2008. Енеолітичний кремаційний могильник в околицях Острога на Західній Волині. Археологія 1, 28-41.
Рижов C. M. 2007. Сучасний стан вивчення культурно-історичної спільності Кукутень-Трипілля. В Ю. Я. Рассамакін, C. M. Рижов (ред.), Олег Ольжич. Археологія, Київ: Видавництво ім. Олени Теліги, 437–477.
Ткачук Т. 1998. Походження та відносна хронологія кошиловецької групи. В: Олійник B. (ред.), Міжнародна конференція «Трипільське поселення Кошилівці-Обоз» (до 100-річчя відкриття), Прикарпаття. Заліщики, 15–17.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Sprawozdania Archeologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
