Early Bronze Age barrow in Jawczyce, site 1, Wieliczka Foothills, Lesser Poland
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/72.2020.2.2016Słowa kluczowe:
Early Bronze Age, barrow grave, Wieliczka Foothills, faience beadsAbstrakt
Barrow 11 at site 1 in Jawczyce is the first burial mound in the Wieliczka Foothills, and also in the whole of Lesser Poland, dated to the 19th and 18th centuries BC and associated with the late phase of the Mierzanowice culture. The grave under the mound had a wooden construction, and within it were found faience beads as well as four flint arrowheads. The interment was not preserved. The radiocarbon date acquired from charcoal is 3580±35 BP (Poz-101091), which is 1974-1888 BC after calibration. This dating can be correlated with the beginnings of the late phase of the Mierzanowice culture. The mound in Jawczyce combines older Final Neolithic traditions (the barrow) with Early Bronze ones (the grave goods, arrangement of the deceased). Therefore, it significantly supplements current knowledge of the funeral rite of the Mierzanowice culture.
Pobrania
Bibliografia
Baczyńska B. 1993. Cmentarzysko kultury mierzanowickiej w Szarbi, woj. kieleckie. Studium obrządku pogrzebowego. Kraków: Wydawnictwo i Drukarnia Secesja.
Bargieł B. 2006. Kultura strzyżowska w świetle znalezisk grobowych. Wiadomości Archeologiczne 58, 65-99.
Bátora J. 1991. The reflection of economy and social structure in the cemeteries of the Chlopice-Veselé and Nitra cultures. Slovenská Archeológia 39, 91-142.
Bátora J. 2011. Pochovávanie pod mohylami v oblasti stredného Dunaja v závere eneolitu a na počiatku doby bronzovej. In H. Kowalewska-Marszałek and P. Włodarczak (eds), Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e. Kraków, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Instytut Archeologii UW, 163-170.
Bąbel J. T. 2013a. Cmentarzyska społeczności kultury mierzanowickiej na Wyżynie Sandomierskiej. Część 1. Obrządek pogrzebowy (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 24/1). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii UR.
Bąbel J.T. 2013b. Cmentarzyska społeczności kultury mierzanowickiej na Wyżynie Sandomierskiej. Część 2. Źródła (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 24/2). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii UR.
Borkowski W. 1987. Neolithic and Early Bronze Age heart-shaped arrow-heads from the Little Poland Upland. In J. K. Kozłowski and S. K. Kozłowski (eds), New in Stone Age archaeology (= Archaeologia Interregionalis 8). Warsaw, Cracow: Instytut Archeologii UW, Instytut Archeologii UJ, 147-181.
Bourgeois Q. 2013. Monuments on the horizon. The formation of the barrow landscape throughout the 3rd and 2nd millennium BC. Leiden: Sidestone Press.
Bouzek J. 2015. Únětická kultura a civilizace východního Středomoří, Egypta a Mezpotámie. In J. Bátora and P. Tóth (eds), Keď bronz vystriedal meď. Zborník príspevkov z XXIII. medzinárodného sympózia „Staršia doba bronzová v Čechách, na Morave a na Slovensku“. Levice 8.–11. októbra 2013 (= Archaeologica Slovaca Monographiae 18). Nitra, Bratislava: SAV, 39-50.
Bronk Ramsey C. 2017. Methods for Summarizing Radiocarbon Datasets. Radiocarbon 59(2), 1809-1833.
Budziszewski J., Jarosz P., Libera J., Szczepanek A., Witkowska B. and Włodarczak P. 2016. Kurhany ze stanowiska 30 w Stryjowie, pow. krasnostawski. In P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 505-532.
Galas P. 1948. Jawczyce, pow. Wieliczka. Z otchłani wieków 17, 83.
Gancarski J., Machnikowie A. and J. 1986. Wyniki badań kurhanu A kultury ceramiki sznurowej we wsi Bierówka, gmina Jasło w woj. krośnieńskim. Acta Archaeologica Carpathica 25, 55-87.
Gancarski J., Machnikowie A. and J. 1990. Kurhan B kultury ceramiki sznurowej w Bierówce, gm. Jasło w świetle badań archeologicznych. Acta Archaeologica Carpathica 29, 99-124.
Górski J. and Jarosz P. 2006. Cmentarzysko kultury ceramiki sznurowej i trzcinieckiej w Gabułtowie. Sprawozdania Archeologiczne 58, 401-451.
Gregerová M., Hložek M. and Sulovský P. 2006. Přírodovědné analýzy fajánsového korálku z hrobu nitranské kultury ze Slatinic, okres Olomouc. Slovenská Archeológia 54(1), 33-40.
Grigoriev S. 2019. Central European Impulses in Eastern Europe in the Early Second Millennium BC. Slovenská Archeológia 67( 2), 225 - 239.
Hozer M., Machnik J. and Bajda-Wesołowska A. 2017. Groby kultury ceramiki sznurowej i domniemane kultury mierzanowickiej w Szczytnej, pow. Jarosław – źródła, analiza, wnioski. In P. Jarosz and J. Machnik (eds), Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Szczytnej na Wysoczyźnie Kańczuckiej (= Via Archaeologica Ressoviensia 12). Rzeszów: Oficyna Wydawnicza Zimowit, 7-130.
Jarosz P. 2002. Kurhan kultury ceramiki sznurowej w Średniej st. 3, pow. Przemyśl. Wyniki badań wykopaliskowych prowadzonych w 2001 r. Rocznik Przemyski 38. Archeologia 2, 3-19.
Jarosz P. 2006. Badania ratownicze na stanowisku 1 w Wiatowicach, gm. Gdów, woj. małopolskie. Acta Archaeologica Carpatica 41, 161-170.
Jarosz P. 2011. Kurhany kultury ceramiki sznurowej na pogórzach i wysoczyznach karpackich. In H. Kowalewska-Marszałek and P. Włodarczak (eds), Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e. Kraków, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Instytut Archeologii UJ, 255-277.
Jarosz P. 2018. The Settlement of the Corded Ware Culture and Early Phases of the Mierzanowice Culture in Carpathian Mountains. In A. Pelisiak, M. Nowak and C. Astaloş (eds), People in the Mountains. Current Approaches to the Archaeology of Mountainous Landscapes. Oxford: Archaeopress Publishing Ltd, 139-152.
Jarosz P. and Włodarczak P. 2007. Chronologia bezwzględna kultury ceramiki sznurowej w Polsce południowo-wschodniej oraz na Ukrainie. Przegląd Archeologiczny 55, 71-108.
Juras A., Makarowicz P., Chyleński M., Ehler E., Malmström H., Krzewińska M., Pospieszny Ł., Górski J., Taras H., Szczepanek A., Polańska M., Włodarczak P., Szyca A., Lasota-Kuś A., Wójcik I., Jakobsson M. and Dabert M. 2020. Mitochondrial genomes from Bronze Age Poland reveal genetic continuity from the Late Neolithic and additional genetic affinities with the steppe populations. American Journal of Physical Anthropology 2020; 1-13. DOI: 10.1002/ajpa.24057.
Kadrow S. 1995. Gospodarka i społeczeństwo. Wczesny okres epoki brązu w Małopolsce. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Kadrow S. 2001. U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział w Krakowie.
Kadrow S. and Machnik J. 1997. Kultura mierzanowicka. Chronologia, taksonomia i rozwój przestrzenny (= Prace Komisji Archeologicznej 29). Kraków: Wydawnictwo Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.
Kadrow S. and Machnikowie A. and J. 1992. Iwanowice. Stanowisko Babia Góra, część II. Cmentarzysko z wczesnego okresu epoki brązu. Kraków: Secesja.
Kern D. 2011. Äneolithische und frühbronzezeitliche Hügelgräber in Ostösterreich. In H. Kowalewska-Marszałek and P. Włodarczak (eds), Kurhany i obrządek pogrzebowy w IV-II tysiącleciu p.n.e. Kraków, Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Instytut Archeologii UJ, 171-178.
Klochko V. I. 2001. Weaponry of Societies of the Northern Pontic Culture Circle: 5000-700 BC. Baltic-Pontic Studies 10.
Komornicki T., Gerlach T., Zasoński S. and Oleksynowa K. 1990. Gleba w otoczeniu kurhanów neolitycznych w Bierówce koło Jasła oraz gleba w kurhanie B. Acta Archaeologica Carpathica 29, 125-142.
Kondracki J. 2000. Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kowiańska-Piaszykowa M. 2008. Cmentarzysko kurhanowe z wczesnej epoki brązu w Łękach Małych (Wilanowie) w Wielkopolsce (= Bibliotheca Fontes Archaeologici Posnanienses 12). Poznań: Muzeum Archeologiczne w Poznaniu.
Libera J. and Zakościelna A. 2013. Retusz rynienkowaty w eneolicie i wczesnej epoce brązu na ziemiach polskich. In M. Nowak, D. Stefański and M. Zając (eds), Retusz – jak i dlaczego? Wieloperspektywiczność elementu twardzowego (= Prace Archeologiczne 66). Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Instytut Archeologii, 215-239.
Machnik J., Bagińska J. and Koman W. 2009. Neolityczne kurhany na Grzędzie Sokalskiej w świetle badań archeologicznych w latach 1988-2006. Z aneksami Jerzego Libery i Lucjana Gazdy. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Machnik J., Jarosz P. and Mazurek M. 2019. Groby ludności kultury ceramiki sznurowej w Mirocinie pow. Przeworsk. In P. Jarosz, J. Machnik and A. Szczepanek (eds), Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Mirocinie na Wysoczyźnie Kańczuckiej (= Via Archaeologica Ressoviensia 15). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 7-139.
Machnik J. and Sosnowska E. 1998. Kurhan ludności kultury ceramiki sznurowej z przełomu III i II tysiąclecia przed Chrystusem w Woli Węgierskiej, gm. Roźwienica, woj. przemyskie. Rocznik Przemyski 34. Archeologia 33, 3-20.
Machnikowie A. i J. and Kaczanowski K. 1987. Osada i cmentarzysko z wczesnego okresu epoki brązu na „Górze Klin” w Iwanowicach. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Novotná M. and Soják M. 2016. Gräberfeld der Košťany-Kultur in Spišské Podhradie (Zips). Acta Archaeologica Carpathica 51, 67-82.
Purowski T. 2019. Od fajansu do szkła. Kontakty ziem polskich z głównymi centrami cywilizacyjnymi w II-I tys. p.n.e. w świetle badań archeometrycznych tworzyw szklistych. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Purowski T. 2020. New data on the technology of faience production in central Europe in the early bronze age. Archaeometry 62(3), 563-576.
Reimer P. J., Bard E., Bayliss A., Beck J. W., Blackwell P. G., Bronk Ramsey C., Grootes P. M., Guilderson T. P., Haflidason H., Hajdas I., Hatté C., Heaton T. J., Hoffmann D. L., Hogg A. G., Hughen K. A., Kaiser K. F., Kromer B., Manning S. W., Niu M., Reimer R. W., Richards D. A., Scott E. M., Southon J. R., Staff R. A., Turney C. S. M. and van der Plicht J. 2013. IntCal13 and Marine13 Radiocarbon Age Calibration Curves 0 – 50,000 Years cal BP. Radiocarbon 55(4).
Robinson C., Baczyńska B. and Polańska M. 2004. The origins of faience in Poland. Sprawozdania Archeologiczne 56, 79-154.
Rybicka M., Głowacz M. and Król D. 2017. Datowanie radiowęglowe wielokulturowego cmentarzyska ze Skołoszowa, stanowisko 7, pow. jarosławski, woj. podkarpackie. In M. Rybicka (ed.), Wielokulturowe cmentarzysko w Skołoszowie, stanowisko 7, pow. jarosławski w kontekście osadnictwa z neolitu i wczesnej epoki brązu we wschodniej części Podgórza Rzeszowskiego. Rzeszów: Oficyna wydawnicza Zimowit, 113-142.
Solon J., Borzyszkowski J., Bidłasik M., Richling A., Badora K., Balon J., Brzezińska-Wójcik T., Chabudziński Ł., Dobrowolski R., Grzegorczyk I., Jodłowski M., Kistowski M., Kot R., Krąż P., Lechnio J., Macias A., Majchrowska A., Malinowska E., Migoń P., Myga-Piątek U., Nita J., Papińska E., Rodzik J., Strzyż M., Terpiłowski S. and Ziaja W. 2018. Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data. Geographia Polonica 91(2), 143-170.
Sulimirski T. 1968. Corded Ware and Globular Amphorae North-East of Carpathians. London: University of London. The Athlone Press.
Šmíd M. 2006. Pohřebiště nitranské kultury ze slatinic, okres Olomouc. Slovenská Archeológia 54(1), 1-40.
Toschev G. N. 2013. In the west of the Catacomb area. Baltic-Pontic Studies 18, 72-85.
Vandkilde H. 1996. From stone to bronze: the metalwork of the late Neolithic and earliest Bronze Age in Denmark. Moesgard: Aarhus Universitetsforlag.
Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Włodarczak P. 2014. The Traits of early-bronze Pontic cultures in the development of old upland Corded Ware (Małopolska Groups) and Złota culture communities. Baltic-Pontic Studies 19, 7-52.
Włodarczak P. 2017. Małopolska at the beginning of the Bronze Age (2000-1600 BC). In U. Bugaj (ed.), The Past Societies. Polish lands from the first evidence of human presence to the Early Middle Ages 3: 2000-500 BC. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 50-85.
Włodarczak P. 2019. Małopolskie społeczności kurhanowe u schyłku neolitu i we wczesnej epoce brązu. In M. Szmyt, P. Chachlikowski, J. Czebreszuk, M. Ignaczak and P. Makarowicz (eds), VIR BIMARIS. Od kujawskiego matecznika do stepów nadczarnomorskich. Studia z dziejów międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko (= Archaeologia Bimaris – Dyskusje 7). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Archeologii, Zakład Prahistorii Europy Środkowo-Wschodniej, 519-532.
Zoll-Adamikowa H. and Niżnik J. 1963. Z badań kopców-mogił w Jawczycach i Wiatowicach (Podkarpacie Polskie) w latach 1960-1961. Acta Archaeologica Carpathica 5, 25-39.
Żaki A. 1952. Początki osadnictwa w Karpatach Polskich. Wierchy 24, 99-116.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Sprawozdania Archeologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
