Traditions of ceramics production in the Central and Eastern Europe Eneolithic: Tripolye, late Malice and Lublin-Volhynian cultures

Autor

  • Elena Starkova The State Hermitage Museum
  • Anna Zakościelna Institute of Archaeology, Maria Curie-Skłodowska University

DOI:

https://doi.org/10.23858/SA70.2018.004

Słowa kluczowe:

pottery, comparative analysis, cultures, Tripolye, late Malice, Lublin-Volhynian, technology

Abstrakt

In the area of Podolsk Upland and Upper Dniester in the second half of the V and in the first half of IV millennia BC periodically co-existed the communities of three Eneolithic cultures, significantly different in terms of cultural inventories and economic systems: Tripolye (stages BII, CI), Malice (late phase) and Lublin-Volhynian (classical phase). For these cultures the indicated area was a peripheral zone of ranges, on which a various mutual relations, manifested in ceramic and flint production, took place.

The most explicit evidences of intercultural relations are manifested in the pottery production, when the technical and stylistic traditions are diffused among culturally different communities, living on the same or closely adjacent territories. In the contact zone occurs not only a syncretistic cultural units, such as the Ostrog-Zeman cemetery, but also ceramics of mixed traditions, with elements of Tripolye, Malice and Lublin-Volhynian cultures, such as the Bodaki settlement.

In order to identify the directions and nature of the relationship between these cultures, analysis of selected ceramic collections was carried out, taking into account a successive stages of production: selection of raw material, preparation of ceramic mass, forming vessels along with surface treatment, decorating and firing. In addition to archaeological methods, the petrographic and spectral analyzes (chromatography-mass spectrometry) were used to determine the organic components of the ceramic painting of the Tripolye and Lublin-Volhynian cultures.

Pobrania

Download data is not yet available.

Bibliografia

Bandriwski M., 2004. Wczesnoeneolityczna osada w Zaleścach na Górnym Podniestrzu. In J. Libera, A. Zakościelna (eds.) Przez pradzieje i wczesne średniowiecze. Księga jubileuszowa na siedemdziesiąte piąte urodziny docenta doktora Jana Gurby, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 89-100.

Glushkov I.G. 1996. Keramika kak arkheologicheskij istochnik. Novosibirsk. Izdatelstvo Instituta arkheologii i etnografii SO RAN.

Gurba J., Jasiński A. 1963. Zniszczone cmentarzysko tzw. kultury ceramiki wstęgowej malowanej w Ornatowicach, pow. Hrubieszów. Wiadomości Archeologiczne 4, 361-362.

Gusev S.O. 1995. Trypilska kultura Srednogo Pobuzhzhya rubezhu IV-III tys. do n.e. Vinnytsa: Anteks – ULTD.

Kadrow S., 1996. Faza rzeszowska kultury malickiej. In J.K. Kozłowski (ed.) Kultura malicka. Drugi etap adaptacji naddunajskich wzorcόw kulturowych w neolicie pόłnocnej części Środkowej Europy, Krakόw: Polska Akademia Umiejętności, 51-70.

Kadrow S. 2006. Kultura malicka / The Malice Culture. In M. Kaczanowska (ed.) Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epok kamienia i miedzi / The danubian Heritage: Lesser Poland at the turn of the Stone and Copper Ages. Kraków, 63-76. Biblioteka Muzeum Archeologicznego 1.

Kadrow S., Rauba-Bukowska A. 2016. Ceramics Technology and Transfer of Ideas in the West Carpathian Region in Neolithic. In S. Ţerna and B. Govedarica (eds.) Interactions, Changes and Meanings. Essays in honour of Igor Manzura on the occasion of his 60th birthday. Кishinev: University of High Anthropological School, 65-72.

Kadrow S., Rauba-Bukowska A. 2017a. The selection of ceramic raw material: convenience or a technological idea? A case study of the Danubian cultures north of the Carpathians. Archeologickй rozhledy 69, 261-280.

Kadrow S., Rauba-Bukowska A. 2017b. The Technology of Neolithic Pottery North and South of the Western Carpathians. In T. Pereira, X. Terradas and N. Bicho (eds.) The Exploitation of Raw Materials in Prehistory: Sourcing, Processing and Distribution. Cambridge: Cambridge Scholars Publishing, 414-431.

Kadrow S., Zakościelna А. 2000. An Outline of the Evolution of Danubian Cultures in Małopolska and Western Ukraine. In A. Kośko (ed.) The western border area of the Tripolye culture, Poznań, 187-255. Baltic-Pontic Studies 9.

Kalinina K., Starkova E. 2009. An analytical study of organic components of decoration of painted pottery from the Neolithic site of Polivanov Yar (Cucuteni-Tripolye). In Mass Spectrometry and Chromatography 2009 Meeting. Abstracts. London, 31.

Kalinina K., Starkova E. 2012. Issledovannya svyazuyushchih sloyev keramiki kultury Tripole-Kukuteni. In Kultury stepnoy Evrazii i ikh vyazimodeystvie s drevnimi tsivilizacyami. Sankt Peterburg: IIMK RAN, Periferiya. Kn. 1, 384-390.

Kalinina K., Starkova E. 2016. Tekhnologicheskie osobennosti tripolskogo keramicheskogo proizvodstva. In Traditsii i innovatsii v izuchenii drevney keramiki. Materialy mezhdunarodnoj nauchnoj konferencii. 24-27 may 2016 g. Sankt Peterburg, 125-128.

Kircho L.B. 1999. K izucheniyu eneolita Juzhnogo Turkmenistana. St. Peterburg. (Arkheologicheskie izyskaniya 60).

Komorowski P., 1958. Osada bagienna kultury nadcisańskiej w Werbkowicach, pow. Hrubieszów. Materiały Starożytne 4, 323-340.

Konopla V.M. 1990. Lendelskaya kultura. In A.P. Chernysh (ed.) Arkheologiya Prikarpatya, Volini i Zakarpatya. Eneoloit, bronza i ranne zhelezo. Kiev: Naukova Dumka, 4-17.

Konopla V.M. 1997. Starozhitnosti Volini. Lviv.

Korobkova G.F. 1987. Khozyaystvennye kompleksy rannikh zemledelchesko-skotovodcheskikh obshchestv Yuga SSSP. Leningrad: Nauka. Lenigradstkoje otdelenije.

Kovnurko G.M., Skakun N.N., Starkova E.G. 2005. Petrograficheskiy analiz keramicheskogo materiala tripolskogo poseleniya Bodaki. In: Arkheologicheskiye issledovaniya tripolskogo poseleniya Bodaki v 2005 godu. Kiev-St. Peterburg, 97-105.

Kozhin P.M. 2007. Etnokulturnye kontakty naseleniya Evrazii v eneolite – rannem zheleznom veke (paleokulturologya i kolesnyi transport). Vladivostok: Dalnauka.

Kozhin P.M. Tipologiya drevney materialnoy kultury Evrazii (Neolit – Zheleznyy vek). In Tipologiya osnovnikh elementov traditsionnoy kultury. Moskva: Nauka, 201-220.

Markevich V.I. 1981. Pozdnetripolskiye plemena Severnoy Moldavii. Kishinev: Shtinitsa.

Movsha T.G., 2000. The Tripolye-Cucuteni and the Lengyel-Polgár Cultures. In A. Kośko (ed.) The western border area of the Tripolye culture, Poznań, 133-167. Baltic-Pontic Studies 9.

Palaguta I.V. 1998. K proleme sviazey Tripolya-Kukuteni s kulturami eneolita stepnoy zony Severnogo Prichernomoria. Rossiyskaya arkheologiya 1, 5-14.

Palaguta I.V. 2006. O tekhnologii izgotovlenia i ornamentatsii keramiki v nachale razvitogo Tripolya (BI). Materiali ta doslidzhennya z arkheologii Skhidnoy Ukrayni 4, 75-92.

Palaguta I.V. 2007. “Binoklevidnye” izdelya v kulture Tripolye-Kukuteni: opyt kompleksnogo issledovaniya kategorii “kultovykh” predmetov. Revista Archeologica 3/1-2, 110-137.

Pawlikowski M., 1996. Badania mineralogiczno-petrograficzne próbek ceramiki z Krakowa Nowej Huty – Mogiły, stan. 48 oraz ze stanowisk słowackich. J.K. Kozłowski (ed.) Kultura malicka. Drugi etap adaptacji naddunajskich wzorców kulturowych w neolicie północnej części Środkowej Europy, Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 29-33.

Podvigina N.L., Pisareva S.A., Kireeva V.N. and Palaguta I.V. 1999. Issledovaniya raspisnoy eneolitcheskoy keramiki kultury Tripolye-Kukuteni (IV-III tys. do n.e.). In V.V. Zverev (ed.) Khudozhestvennoe nasledie. Khraneniye, isslediovaniye, restavratsiya. Moskva: PIO GosNIIR, 33-37.

Pozikhovskiy O.L., Samolyuk V.O. 2008. Eneolitychnyy krematsiynyy mogylnyk v okolitsakh Ostroga na Zakhidniy Volyni. Arkheologiya 1, 28-41

Ryzhov S.M. 2001. Goncharstvo pelemen tripilskoy kultury. In Davnya keramika Ukrainy. Kyiv: IA NANU, 5-60.

Sayko E.V. Tekhnika i tekhnologiya keramicheskogo proizvodstva Sredney Azii v istoricheskom razvitii. Moskva: Nauka.

Semenov S.A. 1957. Pervobytnaya tekhnika. Moskva – Leningrad (Materlialy i issledovaniya po arkheologii SSSR № 54).

Semenov S.A., Korobkova G.F. 1983. Tekhnologiya drevneyshikh proizvodtstv. Mezolit – eneolit. Leningrad: Nauka.

Shepard A.O. 1956. Ceramics for the Archaeologist Carnegie Institution of Washington. Publikation 609. Washington.

Shtern E.R. 1907. Doistoricheskaya grecheskaya kultura na Yuge Rosii. In Trudy XIII Arkheologicheskogo Sezda v Ekaterinoslave v 1905 g. Moskva, 9-95.

Skakun N.N. 2004. Predvaritelnye rezultaty izucheniya materialov tripolskogo posleniya Bodaki (kremneobrabatyvajushchie kompleksy). In G.F. Korobkova (ed.) Orudiya truda i sistemy zhizneobespecheniya naseleniya Evrazii. St. Peterburg: Evropeyskiy Dom, 57-79.

Skakun N.N., Starkova E.G. 2003. K voprosu o mezhkulturnykh svyazyakh v epokhu razvitogo Tripolya BII (po keramicheskim materialam poseleniya Bodaki). In V.I. Timofeev (ed.) Neolit – eneolit Yuga i neolit Severa Vostochnoy Evropy (novye materialy, issledovaniya, problemy neolityzatsii regyonov). St. Peterburg: IIMK RAN, 123-139.

Sorokin V.Ya. Orudiya truda i khozyaystvo plemen srednego Tripolya Dnestrovskogo mezhdurechiya. Kishinev: Shtinitsa.

Starkova E.G. 2011. Keramicheskie kompleksy finala razvitogo Tripolya (po materialam noseleniy Podolskoy Vozvyshennosti i Verkhnego Poddnestroviya. Avtoreferat diss. kand. ist. nauk. Sankt Peterburg.

Starkova E.G. Problema formirovaniya lokalnykh variantov v severo-zapadnoy chastii tripolskogo areala v period BII. In S.A. Vasilev, L.V. Kulakovskaya (eds.) S.N. Bibikov i pervobytnaya arkheologiya. Sankt Peterburg: RAN IIMK, NANU IA, 299-305.

Tkachuk T. 2000. The Koshylivtsy Group as a synthesis of the Tripolye and Polgár traditions. In A. Kośko (ed.) The western border area of the Tripolye culture. Poznań, 69-85. Baltic-Pontic Studies 9.

Tkaczuk T. 2005. Importy kultur malickiej i lubelsko-wołyńskiej na osadach kultury trypolskiej etapu BI-BII. Archeologia Polski Środkowowschodniej 7, 150-155.

Tsvek E.V. 1994. Goncharnoe proizvodstvo plemen tripolskoy kultury. In S.S. Berezanskaya, E.V. Tsvek, V.I. Klochko and S.N. Lyashko (eds.) Remeslo epokhi eneolita-bronzy na Ukraine. Kiev: Naukova Dumka, 55-95.

Tsvek O.V. 2000. The eastern Tripolye Culture and its contacts with the eneolithic tribes of Europe. In A. Kośko (ed.) The western border area of the Tripolye culture, Poznań, 111-132. Baltic-Pontic Studies 9.

Zakościelna A., Gurba J. 1997. Z problematyki kultury malickiej na Wyżynie Lubelsko-Wołyńskiej. Archeologia Polski Środkowowschodniej 2, 201-209.

Zakościelna A. 1986. Z badań osady kultury wołyńsko-lubelskiej ceramiki malowanej w Lesie Stockim, stan. 7, gm. Końskowola. Sprawozdania Archeologiczne 38, 31-48.

Zakościelna A. 1996. Krzemieniarstwo kultury wołyńsko-lubelskiej ceramiki malowanej. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Zakościelna A. 2006. Kultura lubelsko-wołyńska. Zagadnienia jej genezy, periodyzacji i chronologii / The Lublin-Volhynian Culture. The problems of its origin, periodization and chronology. In M. Kaczanowska (ed.) Dziedzictwo cywilizacji naddunajskich: Małopolska na przełomie epok kamienia i miedzi / The Danubian Heritage: Lesser Poland at the turn of the Stone and Copper Ages. Kraków, 77-94. Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie.

Zhurakovskiy B.S. 1994. Pro tekhnologiyu vygotovlennya trypilskoy keramiki. Arkheologiya 1, 88-92.

Opublikowane

2018-12-16

Jak cytować

Starkova , E., & Zakościelna, A. (2018). Traditions of ceramics production in the Central and Eastern Europe Eneolithic: Tripolye, late Malice and Lublin-Volhynian cultures . Sprawozdania Archeologiczne, 70, 67–85. https://doi.org/10.23858/SA70.2018.004

Numer

Dział

Artykuły

Inne teksty tego samego autora

1 2 > >>