To smooth or not to smooth? A traceological and experimental approach to surface processing of Bronze and Iron Age ceramics

Abstrakt

Podejście biograficzne, rozumiane jako badanie poszczególnych etapów "życia" przedmiotów jest często stosowane w analizach zabytków wykonanych z surowców skalnych, krzemieni, kości, poroża i metalu. Obiekty wykonane z glinych, choć często są najpowszechniej występującą kategorią zabytków na wielu stanowiskach pradziejowych, rzadko są przedmiotami takich analiz. Z tego powodu, w artykule zajęłyśmy się krótkim odcinkiem "życia" ceramiki, w którym jej powierzchnia była wygładzana i wyświecana. Obie cechy są typowa dla ceramiki pochodzącej z terenów dzisiejszej Polski i datowanej na epokę brązu i wczesną epokę żelaza. Skupiłyśmy się na dwóch podstawowych czynnikach mających wpływ na osiągnięcie pożądanego efektu, a były to: czas schnięcia naczynia oraz zastosowane narzędzie/narzędzia. W tym celu połączyłyśmy wyniki analiz makro- i mikroskopowych 46 próbek ceramiki pradziejowej ze stanowisk znajdujących się obecnie w południowo-zachodniej Polsce z wynikami obserwacji wykonanych próbek referencyjnych. Nasze badania pokazały, że kluczowym czynnikiem w skuteczności opracowania powierzchni był czas schnięcia, podczas gdy zastosowane narzędzia to najczęściej proste przedmioty bez wcześniejszej obróbki, takie jak otoczaki czy fragmenty poroża. Zaobserwowałyśmy także związek między wyborem gładzonej powierzchni (wewnętrzna/zewnętrzna),a  przeznaczeniem naczynia (ceramika osadowa/grobowa).