Flint arrowheads from the inventories of the Corded Ware culture: morphology and function - on the example grave from Mydłów (Sandomierz Upland)
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA/76.2024.1.3574Słowa kluczowe:
Flint arrowheads, graves, Corded Ware culture, Sandomierz Upland, use-wear analysisAbstrakt
Flint arrowheads are one of the most common artefact types found in funerary materials attributed to the Corded Ware culture. One of the most numerous sets was discovered in Mydłów (Sandomierz Upland) in 1990. It was composed of 27 arrowheads deposited in feature No. 2. In order to better understand the character of this collection, it was re-examined with the use of new findings concerning the most recent study of CWC flint-knapping across Lesser Poland. The research was considerably enriched with microscopic analyses – conducted to identify potential use-wear patterns on the surfaces of the artefacts – which made it possible for us to obtain as much information as possible.
Pobrania
Bibliografia
Antoniewicz W. 1925. Eneolityczne groby szkieletowe i ziemianki mieszkalne w Nowym Darominie (pow. sandomierski, Małopolska). Niederlův sborník. Obzor praehistoricky 4, 243-274.
Bargieł B. 1990. Badania wykopaliskowe na terenie gminy Iwaniska w województwie tarnobrzeskim. In J. Gurba (ed.), Sprawozdania z badań terenowych Katedry Archeologii UMCS w 1990 roku. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Katedra Archeologii, 18-24.
Bargieł B. 2009. Z problematyki występowania grocików krzemiennych na przykładzie znaleziska z Mydłowa, pow. opatowski, woj. świętokrzyskie. In H. Taras and A. Zakościelna (eds), Hereditas praeteriti. Additamenta archaeologica et historica dedicata Ioanni Gurba Octogesimo Anno Nascendi. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskie, 195-208.
Baron J., Mirosław F., Hałuszko A. and Kufel-Diakowska B. 2018. Differentiation of burial practices in the Corded Ware Culture. The example of the Magnice site in SW Poland. Praehistorische Zeitschrift 93/2, 169-184.
Bąbel J. 1979. Groby neolityczne ze stan. I w Mierzanowicach, woj. tarnobrzeskie. Wiadomości Archeologiczne 44/1, 67-87.
Bąbel J. T. 2013a. Cmentarzyska społeczności kultury mierzanowickiej na Wyżynie Sandomierskiej. Część 1. Obrządek pogrzebowy. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Bąbel J. T. 2013b. Cmentarzyska społeczności kultury mierzanowickiej na Wyżynie Sandomierskiej. Część 2. Źródła. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Bienia M., Budziszewski J., Niedźwiedź E., Niedźwiedź J. and Włodarczak P. 2016. Kurhan kultury ceramiki sznurowej na stanowisku 5 w Sługocinie, pow. lubelski. In P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 257-286.
Borkowski W. 1987. Neolithic and Early Bronze Age heart-shaped arrow-heads from the Little Poland Upland. In J. K. Kozłowski and S. K. Kozłowski (eds), New in stone age archaeology (= Archaeologia Interregionalis 8). Warsaw, Cracow: Warsaw University, Jagiellonian University, 147-181.
Boroń T. and Winiarska-Kabacińska M. 2014. Analiza wyposażenia grobowego w kulturze ceramiki sznurowej na przykładzie pochówku szkieletowego z Nieborowej na Polesiu Lubelskim. Archeologia Polski 59/1-2, 209-230.
Boroń T. and Włodarczak P. 2019. Obiekt 15: konstrukcja i wyposażenie. In P. Włodarczak (ed.), Wilczyce, stanowisko 10. Norma i precedens w rytuale pogrzebowym małopolskiej kultury ceramiki sznurowej (= Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 9). Kraków, Niepołomice-Pękowice: Wydawnictwo i Pracownia Archeologiczna Profil-Archeo, Stowarzyszenie Archeologów Terenowych „Stater”, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 17-29.
Borowska J., Budziszewski J. and Włodarczak P. 2016. Groby kultury ceramiki sznurowej ze stanowiska 18 w Snopkowie, pow. lubelski. In P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 293-306.
Budziszewski J., Czebreszuk J., Winiarska-Kabacińska M. and Chachlikowski P. 2008. Grób społeczności kultury ceramiki sznurowej z Dąbrowy Biskupiej, stan. 21, pow. Inowrocław, woj. kujawskopomorskie. In J. Bednarczyk, J. Czebreszuk, P. Makarowicz and M. Szmyt (eds), Na pograniczu światów. Studia z międzymorza bałtycko-pontyjskiego ofiarowane Profesorowi Aleksandrowi Kośko w 60 rocznicę urodzin. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 31-70.
Budziszewski J., Jarosz P., Libera J., Szczepanek A., Witkowska B. and Włodarczak P. 2016. Kurhany ze stanowiska 30 w Stryjowie, pow. krasnostawski. In P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 381-409.
Budziszewski J. and Tunia K. 2000. A Grave of the Corded ware culture arrowheads producer in Koniusza, southern Poland. Revisited. In S. Kadrow (ed.), A Turning of Ages. Im Wandel der Zeiten. Jubilee book dedicated to Professor Jan Machnik on His 70th anniversary. Kraków: Institute of Archaeology and Ethnology of Polish Academy of Sciences, 101-135.
Drobniewicz B. 1979. Analiza traseologiczna wyrobów krzemiennych z cmentarzyska kultury ceramiki sznurowej w Koniuszy, woj. Kraków. Sprawozdania Archeologiczne 31, 91-94.
Fischer A., Vemming Hansen P. and Rasmussen P. 1984. Macro and Micro Wear Traces on Lithic Projectile Points. Experimental Results and Prehistoric Examples. Journal of Danish Archaeology 3, 19-46.
Flohr S., Brinker U., Schramm A., Kierdorf U., Staude A., Piek J., Jantzen D., Hauenstein K. and Orschiedt J. 2015. Flint arrowhead embedded in a human humerus from the Bronze Age site in the Tollense valley, Germany – A high-resolution micro-CT study to distinguish antemortem from perimortem projectile trauma to bone. International Journal of Paleopathology 9, 76-81.
Florek M. and Zakościelna Z. 2006. Wyniki badań ratowniczych na stanowisku 6 w Złotej, pow. sandomierski, w latach 2002-2004. Archeologia Polski Środkowowschodniej 8, 41-56.
Gancarski J., Machnikowie A. and J. 1990. Kurhan B kultury ceramiki sznurowej w Bierówce, gmina Jasło, w świetle badań wykopaliskowych. Acta Archaeologica Carpathica 29, 99-124.
Gomułka I. and Hałuszko A. 2017. Zbiorowy grób ludności kultury ceramiki sznurowej ze Szczepanowic, pow. miechowski, woj. małopolskie. In M. Masojć, M. Cendrowska and M. Kopec (eds), XX Śląskie Sympozjum Archeologiczne, Wrocław, 24-27 maja 2017 roku. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocławskie Centrum Akademickie, Muzeum Archeologiczne (oddział Muzeum Miejskiego Wrocławia), Polska Akademia Nauk (oddział we Wrocławiu), Ústav Archeologie Slezská univerzita v Opavě Filozoficko-přírodovědecká fakulta v Opavě, Fundacja Nauki „Archaeologia Silesiae”, 26.
Hozer M., Machnik J. and Bajda-Wesołowska A. 2017. Groby kultury ceramiki sznurowej i domniemane kultury mierzanowickiej w Szczytnej, pow. Jarosław. Źródła, analiza, wnioski. In P. Jarosz and J. Machnik (eds), Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Szczytnej na Wysoczyźnie Kańczuckiej (= Via Archaeologica Ressoviensia 12). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 7-130.
Jarosz P. 2018. Groby oraz pozostałości osadnictwa ze schyłku neolitu i wczesnego okresu epoki brązu w Guciowie, na stan. 6. In J. Górski and A. Tyniec (eds), Fenomen miejsca. Nekropola kurhanowa z neolitu, epoki brązu i wczesnego średniowiecza w Guciowie, pow. zamojski (= Biblioteka Muzeum Archeologicznego w Krakowie 6). Kraków: Muzeum Archeologicznego w Krakowie, 67-85.
Jarosz P., Tunia K. and Włodarczak P. 2009. Burial mound No. 2 in Malżyce, the district of Kazimierza Wielka; Grobowiec nr 2 w Malżycach, pow. Kazimierza Wielka. Sprawozdania Archeologiczne 61, 175-212; 213-231.
Kempisty A. 1978. Schyłek neolitu i początek epoki brązu na Wyżynie Małopolskiej w świetle badań nad kopcami (= Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego 121). Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Kempisty A. and Włodarczak P. 2000. Cemetery of the Corded Ware Culture in Żerniki Górne (= Światowit, Supplement Series P: Prehistory and Middle Age 5). Warszawa: Institute of Archaeology Warsaw University.
Krauss A. 1960. Cmentarzysko kultury ceramiki sznurowej w Bosutowie, pow. Kraków. Materiały Archeologiczne 2, 61-67.
Krzak Z. 1958. Cmentarzysko kultury złockiej na stanowisku „Grodzisko II” we wsi Złota, pow. Sandomierz. Archeologia Polski 2/2, 327-388.
Kubera M. and Zawiślak P. 2016. Grób kultury ceramiki sznurowej na stanowisku 10 w Łagiewnikach, pow. lubelski. In P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 349-358.
Libera J. 2022. Grobowe inwentarze kamienne ludności kultury ceramiki sznurowej z obszaru Małopolski. In A. Szczepanek, P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Społeczności schyłkowego eneolitu w południowo-wschodniej Polsce w świetle badań archeologicznych i analiz interdyscyplinarnych. Pękowice-Kraków: Wydawnictwo Profil-Archeo, 45-212.
Ligoda J. and Podgórska-Czopek J. 2011. Katalog; The Catalogue. In S. Czopek (ed.), Autostradą w przeszłość. Katalog wystawy; Motorway to the past. Exhibition catalogue. Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego; Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego; Muzeum Okręgowe w Rzeszowie. Rzeszów, 133-295.
Machnik J. 1964. Groby kultury ceramiki sznurowej w Książnicach Wielkich, pow. Kazimierza Wielka. In S. Nosek (ed.), Studia i materiały do badań nad neolitem Małopolski (= Polska Akademia Nauk Oddział w Krakowie. Prace Komisji Archeologicznej 4). Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 339-372.
Machnik J. 1966. Studia nad kulturą ceramiki sznurowej w Małopolsce. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Machnik J., Jarosz P. and Mazurek M. 2019. Groby ludności kultury ceramiki sznurowej w Mirocinie, pow. Przeworsk. In P. Jarosz, J. Machnik and A. Szczepanek (eds), Nekropolie ludności kultury ceramiki sznurowej z III tysiąclecia przed Chr. w Mirocinie na Wysoczyźnie Kańczuckiej (= Via Archaeologica Ressoviensia 15). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego, 7-139.
Machnik J. and Pilch A. 1997. Zaskakujące odkrycie zabytków kultury środkowodnieprzańskiej w Młodowie-Zakąciu koło Lubaczowa, w woj. przemyskim. Sprawozdania Archeologiczne 49, 143-170.
Marciniak J. 1960. Materiały neolityczne z Żukowa, pow. Sandomierz. Materiały Archeologiczne 2, 43-56.
Niezabitowska-Wiśniewska B. 2008. Kompleks osadniczy w Ulowie, powiat tomaszowski – wstępne podsumowanie sześcioletnich badań wykopaliskowych. Archeologia Polski Środkowowschodniej 10, 67-93.
Nowak D. and Osipowicz G. 2013. Krzemienne zbrojniki broni miotanej z ziemi chełmińskiej w świetle analiz traseologicznych i badań eksperymentalnych. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia 32, 57-112.
Osipowicz G. 2010. Narzędzia krzemienne w epoce kamienia na ziemi chełmińskiej. Studium traseologiczne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Osipowicz G. 2022. Wyniki analizy traseologicznej wytworów krzemiennych kultury ceramiki sznurowej ze stanowisk kurhanowych zlokalizowanych na Grzędzie Sokalskiej i Roztoczu. In A. Szczepanek, P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Społeczności schyłkowego eneolitu w południowo-wschodniej Polsce w świetle badań archeologicznych i analiz interdyscyplinarnych. Pękowice, Kraków: Wydawnictwo Profil-Archeo, 213-262.
Polańska M. 2016. Grób kultury ceramiki sznurowej odkryty w rejonie ulic Głęboka – Gliniana w Lublinie. In P. Jarosz, J. Libera and P. Włodarczak (eds), Schyłek neolitu na Wyżynie Lubelskiej. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, 287-292.
Pyżewicz K. 2017. Use-wear analysis of flint artefacts from the barrows of the Corded Ware culture in Ulów. Folia Quaternaria 85, 117-134.
Pyżewicz K. 2022. Przykłady strategii produkcji i użytkowania paleolitycznych oraz mezolitycznych narzędzi krzemiennych. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Reyman T. 1948. Dokumentaryczne wartości odkryć w kopcu wschodnim w Rosiejowie, w pow. Pińczowskim. Slavia Antiqua 1, 42-83.
Skłucki J., Kraszewska A., Micyk P. and Valde-Nowak P. 2021. Corded Ware culture at Zagórze in the Middle Beskid (Polish Western Carpathians). Acta Archaeologica Carpathica 56, 175-192.
Tunia K. 1979. Cmentarzysko kultury ceramiki sznurowej w Koniuszy, woj. Kraków. Sprawozdania Archeologiczne 31, 47-77.
Tunia K. 1997. Groby kultury ceramiki sznurowej w Krzyżu, woj. Kielce. Sprawozdania Archeologiczne 49, 181-190.
Tunia K. 1999. Cmentarzysko kultury ceramiki sznurowej w Łękawie, woj. świętokrzyskie. Sprawozdania Archeologiczne 51, 159-180.
Uzarowiczowa A. 1970. Groby kultury ceramiki sznurowej z cmentarzyska wielokulturowego w Mierzanowicach, pow. Opatów. Wiadomości Archeologiczne 35/2, 201-234.
Van Gijn A. 2010 Flint in Focus. Lithic Biographies in the Neolithic and Bronze Age. Leiden: Sidestone Press.
Vaughan P. C. 1985. Use-Wear Analysis of Flaked Stone Tools. Tucson: The University of Arizona Press.
Winiarska-Kabacińska M. 2007. Przywódca neolityczny z Zielonej. Badania traseologiczne. In W. Dzieduszycki and J. Wrzesiński (eds), Środowisko pośmiertne człowieka (= Funeralia Lednickie. Spotkanie 9). Poznań: Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich w Poznaniu, 169-175.
Winiarska-Kabacińska M. 2008. Functional analysis as a tool for the interpretation of mortuary practices. A case-study of the Corded Ware Culture graves at Zielona, southern Poland. In L. Longo and N. Skakun (eds), Prehistoric Technology. 40 years later: Functional Studies and the Russian Legacy (= British Archaeological Reports. International Series 1783). Oxford: Archaeopress, 331-335.
Winiarska-Kabacińska M. 2019. Analiza funkcjonalna zabytków kamiennych i kościanych. In P. Włodarczak (ed.), Wilczyce, stanowisko 10. Norma i precedens w rytuale pogrzebowym małopolskiej kultury ceramiki sznurowej (= Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 9). Kraków, Niepołomice-Pękowice: Wydawnictwo i Pracownia Archeologiczna Profil-Archeo, Stowarzyszenie Archeologów Terenowych „Stater”, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 89-102.
Włodarczak P. 2004. Cemetery of the Corded Ware culture in Zielona, Koniusza commune, Małopolska. Cmentarzysko kultury ceramiki sznurowej w Zielonej, gm. Koniusza, woj. małopolskie. Sprawozdania Archeologiczne 56, 307-360.
Włodarczak P. 2006. Kultura ceramiki sznurowej na Wyżynie Małopolskiej. Kraków: Wydawnictwo Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Oddział w Krakowie.
Włodarczak P. 2020. Schyłek epoki kamienia i początki epoki brązu w okolicach Igołomi i Wawrzeńczyc. In K. Tunia (ed.), Kartki z dziejów igołomskiego powiśla. Kraków, Pękowice: Wydawnictwo i Pracownia Archeologiczna Profil-Archeo, 93-114.
Włodarczak P., Boroń T., Kurzawska A., Osypińska M., Szczepanek A. and Winiarska-Kabacińska M. 2016. Grób kultury ceramiki sznurowej ze stanowiska 10 w Wilczycach, pow. sandomierski. Przegląd Archeologiczny 64, 29-57.
Wolski D. and Kalita M. 2015. An attempt at interpreting untypical modifications of flint Arrowheads: an experimental and use-wear perspective. Sprawozdania Archeologiczne 67, 301-314.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Sprawozdania Archeologiczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
