Zespoły ceramiczne ze starszych faz wczesnego średniowiecza na wybranych stanowiskach Środkowego Nadodrza w świetle najnowszych wyników datowań przyrodniczych

Bartłomiej Gruszka; Ewa Pawlak; Paweł Pawlak

Opublikowane: 2013-01-01

Tom 58 Nr 1-2 (2013)

Zespoły ceramiczne ze starszych faz wczesnego średniowiecza na wybranych stanowiskach Środkowego Nadodrza w świetle najnowszych wyników datowań przyrodniczych

Bartłomiej Gruszka , Ewa Pawlak , Paweł Pawlak

Abstrakt

Badania prowadzone w ostatnich latach na obszarze Środkowego Nadodrza przyniosły odkrycia licznych zespołów naczyń datowanych na starsze fazy wczesnego średniowiecza. Ceramika ta charakteryzuje się specyficznym zestawem cech zarówno formalnych, stylistycznych, jak i technologicznych. Chronologię znalezisk doprecyzowano, wykorzystując przede wszystkim metodę termoluminescencyjną oraz 14C, a w pojedynczych przypadkach także dendrochronologiczną. Najstarsze zespoły naczyń mogą być datowane na VI w. Dodatkowo wykonano liczne analizy petrograficzne, dzięki którym określono technologię produkcji naczyń.

Tłumacz: Iwona Zych

Słowa kluczowe:

wczesne średniowiecze, datowanie ceramiki, analizy petrograficzne, analizy ternoluminescencyjne

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Gruszka, B., Pawlak, E., & Pawlak, P. (2013). Zespoły ceramiczne ze starszych faz wczesnego średniowiecza na wybranych stanowiskach Środkowego Nadodrza w świetle najnowszych wyników datowań przyrodniczych. Archeologia Polski, 58(1-2), 171–198. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/apol/article/view/173

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Biermann F., Kieseler A., Nowakowski D. 2011. Od ogniska do zniszczenia pożarem. Grodzisko w Klenicy, gm. Bojadła, w świetle wyników nowych badań wykopaliskowych, [w:] Ogień – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony. VI PNSA, Garbicz, 5–6 czerwca 2008 r., A. Jaszewska, A. Michalak red., Zielona Góra, s. 329–348
Buko A., Dzieńkowski T., Kusiak J. 2008. Próba datowania ceramiki wczesnośredniowiecznej metodą termoluminescencji; przykład badań zespołu grodowego w Busównie, „Archeologia Polski”, t. 53, z. 1, s. 25–49
Chrapek M. 2011. Osadnictwo łużyckie i wczesnośredniowieczne na stanowisku nr 17 w Św. Wojciechu, powiat międzyrzecki, województwo lubuskie, Poznań, maszynopis przechowywany w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu
Ciesielski M. 2006. Wielokulturowe stanowisko archeologiczne nr 11 z Międzyrzecza, [w:] Współczesnymidrogami w przeszłość. IV PNSA, Dychów, 15–18 listopada 2005 r., t. 2, A. Jaszewska, S. Groblica red., Zielona Góra, s. 295–343
Dąbrowski E. 1962. Słowiańska chata z VI wieku. (Z badań archeologicznych w Pszczewie), „Rocznik Lubuski”, t. 3, s. 274–289
Dąbrowski E. 1971. Dotychczasowe wyniki badań archeologicznych w Osiecznicy i Białogórze, pow. Krosno Odrzańskie, na tle niektórych zagadnień z pogranicza późnego okresu rzymskiego i wczesnego średniowiecza, „Zielonogórskie Zeszyty Muzealne”, t. 2, s. 39–82
Dąbrowski E. 1990. Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w woj. zielonogórskim, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, M. Kobusiewicz, Z. Kurnatowska W. Łosiński, T. Makiewicz red, Poznań–Wrocław–Warszawa, s. 165–172
Dąbrowski E. 1995. Chronologia najniższych warstw osadniczych Santoka na tle porównawczym wczesnośredniowiecznych materiałów archeologicznych z zachodniej Wielkopolski, Ziemi Lubuskiej i północnego obszaru Dolnego Śląska, [w:] Santok – początki grodu. Materiały z sesji historycznej, D. Rymar red., Gorzów Wielkopolski, s. 23–46 + 19 tablic z rycinami
Dąbrowski E. 1996. Początki wczesnego średniowiecza w mikroregionie Krosna Odrzańskiego, [w:] Słowiańszczyzna w Europie średniowiecznej, t. 1, Z. Kurnatowska red., Wrocław, s. 185–190
Dąbrowski E. 1997. Początki wczesnego średniowiecza w mikroregionie Krosna Odrzańskiego, „Dolnośląskie Wiadomości Prahistoryczne”, t. 4, s. 117–153
Dąbrowski E. 2001. Nowe materiały z najstarszej fazy wczesnego średniowiecza. Buków pod Sulechowem, w woj. lubuskim, „Slavia Antiqua”, Poznań, t. 42, s. 129–158
Dąbrowski E. 2006. Wczesnośredniowieczny obiekt mieszkalny z Broniszowa koło Zielonej Góry (stanowisko 1), [w:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza, M. Dworaczyk, A.B. Kowalska, S. Moździoch, M. Rębkowski red., Szczecin–Wrocław, s. 219–246
Dulinicz M. 2001. Kształtowanie się Słowiańszczyzny północno-zachodniej. Studium archeologiczne, Warszawa
Dzieduszycki W. 1998. Żółwin, st. 8 (GAZ nr 66) – badania wykopaliskowe, [w:] Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. 1, Ziemia Lubuska, R. Mazurowski red., Poznań 1998, s. 403–419
Dzieduszycki W., Makiewicz T., Sobucki A. 1998. Nowa wieś, st. 1 i 12, gmina Bledzew, GAZ nr 43/43a, AZP 51–12: 7 i 55, [w:] Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. 1, Ziemia Lubuska, R. Mazurowski red., Poznań 1998, s. 117–181
Dziedzic P. 1998. Wczesnośredniowieczna osada w Letnicy stanowisko 13, woj. zielonogórskie, Archeologia Środkowego Nadodrza, Zielona Góra, t. 1, s. 165–181
Gruszka B. 2006. Materiały z okresu wczesnośredniowiecznego, [w:] Wyniki badań wykopaliskowych na stanowisku nr 14 w Sulechowie, pow. zielonogórski, Zielona Góra, maszynopis przechowywany w archiwum Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze
Gruszka B. 2007. Osada z najstarszej fazy wczesnego średniowiecza w Stożnem, stan. 2, pow. Zielona Góra. Wstępne wyniki badań, Archeologia Środkowego Nadodrza, Zielona Góra, t. 5, s. 299–327
Gruszka B. 2008. Wczesnośredniowieczne talerze gliniane ze stanowiska 1 w Zawadzie, powiat zielonogórski, [w:] Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego, B. Gruszka red., Zielona Góra, s. 363–374
Gruszka B. 2010. Obiekt z początków średniowiecza w Stożnem, stan. 2, pow. zielonogórski, „Slavia Antiqua”, Poznań, t. 51, s. 227–267
Gruszka B. 2010. Wczesnośredniowieczna osada w Jordanowie, stan. 7, [w:] Jordanowo, gm. Świebodzin, stan. 7 (S3–112). Opracowanie wyników badań, P. Osypiński red., Zielona Góra,maszynopis przechowywany w archiwum Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze
Gruszka B. 2010. Wczesnośredniowieczna osada w Grodziszczu, stan. 9, [w:] Wyniki badań wykopaliskowych na stanowisku nr 9 w Grodziszczu, gm. Świebodzin, w związku z budową trasy S3, Zielona Góra, maszynopis przechowywany w archiwum Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Zielonej Górze
Gruszka B. 2010. Wczesnośredniowieczna osada przygrodowa (podgrodzie?) w Klenicy (stan. 4), pow. zielonogórski. Opracowanie wyników badań z 1962 r., Archeologia Środkowego Nadodrza, Zielona Góra, t. 7, s. 109–190
Gruszka B. 2011. Materiały ceramiczne z początków wczesnego średniowiecza z Kalska (stan. 1), woj. lubuskie w świetle nowych ustaleń chronologicznych metodą termoluminescencyjną, „Slavia Antiqua”, Poznań, t. 52, s. 119–131
Gruszka B. 2012. Metody datowania zabytków ruchomych oraz chronologia wczesnośredniowiecznego grodziska w Nowińcu, stan. 2, [w Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczu śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, B. Gruszka red., Zielona Góra 2012, s. 213–215
Gruszka B. 2012. Przyczynek do problematyki produkcji dziegciu/smoły we wczesnym średniowieczu. Glińsk, stan. 1, woj. lubuskie, [w:] Z najdawniejszych dziejów. Grzegorzowi Domańskiemu na pięćdziesięciolecie pracy naukowej, A. Jaszewska red., Zielona Góra, s. 271–279
Gunia P. 2012. Wyniki badań petrograficznych zabytków ceramicznych z wczesnośredniowiecznego grodziska w Nowińcu, stan. 2, gm. Lubsko, woj. lubuskie, [w:] Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczu śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, B. Gruszka red., Zielona Góra 2012, s. 335–339
Gunia P., Gruszka B. 2010. Technologia i zaplecze surowcowe wczesnośredniowiecznej ceramiki użytkowej ze stanowiska 2 w Stożnem w świetle badań petrograficznych, „Slavia Antiqua”, Poznań, t. 51, s. 269–280.
Gunia P., Gruszka B. 2011. Technologia i zaplecze surowcowe wczesnośredniowiecznej ceramiki użytkowej ze stanowiska 4 w Klenicy w świetle badań petrograficznych, [w:] Ogień – żywioł ujarzmiony i nieujarzmiony. VI PNSA, Garbicz, 5–6 czerwca 2008 r., A. Jaszewska, A. Michalak red., Zielona Góra, s. 349–369
Jaszewska A., Wawrzyniak P. 2007. Wstępne wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w 2005 r. na obwodnicy Sulechowa, pow. Zielona Góra, woj. lubuskie, Archeologia Środkowego Nadodrza, Zielona Góra, t. 5, s. 288–295
Kabaciński J., Krause E., Szamałek K., Winiarska - Kabacińska M. 1998. Żółwin, st. 29, gmina Międzyrzecz, GAZ nr 63, AZP 51–15:120, [w:] Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. 1, Ziemia Lubuska, R. Mazurowski red., Poznań 1998, s. 313–359
Kara M. 2009. Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań
Klimowicz P., Klimowicz A. 2011. Osadnictwo wielokulturowe na stanowisku nr 78 w Międzyrzeczu, powiat Międzyrzecz, województwo lubuskie, Poznań, maszynopis przechowywany w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu
Krause E., Krzyszowski A. 1998. Pszczew, st. 160, gmina Pszczew, GAZ nr 83, AZP 51-17:32, [w:] Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. 1, Ziemia Lubuska, R. Mazurowski red., Poznań 1998, s. 467–505
Krzyszowski A. 2006. Wyniki badań wykopaliskowych na wielokulturowej osadzie w Międzyrzeczu (stan. 78) w woj. lubuskim, [w:] Współczesnymi drogami w przeszłość. IV PNSA, Dychów, 15–18 listopada 2005 r., t. 2, A. Jaszewska, S. Groblica red., Zielona Góra, s. 7–101
Kusiak J. 2012. Perspektywy wykorzystania metody termoluminescencyjnej w datowaniu wczesnośredniowiecznej ceramiki na podstawie wyników analiz dla stan. 2 w Nowińcu (gm. Lubsko, woj. lubuskie), [w:] Nowiniec, stan. 2. Wczesnośredniowieczny gród na pograniczu śląsko-łużyckim w świetle badań interdyscyplinarnych, B. Gruszka red., Zielona Góra 2012, s. 227–234
Lewczuk J. 1992. Wczesnośredniowieczna osada z fazy A na stan. 1 w Kalsku, gm. Sulechów, woj. zielonogórskie. AZP 58-15/14, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 2, s. 67–69
Lewczuk J., Lewczuk M. 2008. Osadnictwo kultury sukowskiej w rejonie miejscowości Przewóz, gmina Bojadła, powiat zielonogórski, [w:] Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego, B. Gruszka red., Zielona Góra, s. 265–283
Marchelak I. 2011. Badania ratownicze na stanowisku 3 w Ludwinowie, pow. włocławski, woj. kujawsko-pomorskie, w latach 2004–2006, [w:] Raport 2005–2006, S. Kadrow red., s. 69–90
Parczewski M. 1988. Początki kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Krytyka i datowanie źródeł archeologicznych, Wrocław
Parczewski M. 1990. Głos w dyskusji podczas sesji przedpołudniowej, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, A. Galos red., Poznań–Wrocław–Warszawa, s. 210
Pawlak E. 2011. Bytkowo, pow. poznański, stan. 1. Osadnictwo wczesnośredniowieczne, maszynopis przechowywany w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu
Pawlak E., Pawlak P. 2006. Osadnictwo wczesnośredniowieczne na stanowisku 10 w Sulechowie, Zielona Góra, maszynopis przechowywany w archiwum Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej Alina Jaszewska
Pawlak E., Pawlak P. 2006. Analiza reliktów osadnictwa wczesnośredniowiecznego ze stan. 6 w Niedoradzu, [w:] Ratownicze badania archeologiczne na stanowisku nr 6 (AZP 63-15/28) w Niedoradzu, gm. Otyń, województwo lubuskie, Zielona Góra, maszynopis przechowywanyw archiwum Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej Alina Jaszewska, s. 21–73
Pawlak E., Pawlak P. 2008. Osiedla wczesnośredniowieczne w Markowicach pod Poznaniem wraz z pozostałościami osadnictwa pradziejowego, Poznań
Pawlak P. 2012. Wczesnośredniowieczne osadnictwo na stanowisku nr 5 w Gościkowie, pow. świebodziński, Archeologia Środkowego Nadodrza, Zielona Góra, t. 9, s. 139–208
Walanus A., Goslar T. 2004. Wyznaczanie wieku metodą 14C dla archeologów, Rzeszów Google Scholar