Skarb wczesnośredniowiecznych grzywien srebrnych z miejscowości Bużyska koło Drohiczyna

Mieczysław Bienia; Grzegorz Śnieżko

doi:10.23858/APol69.2024.007

Opublikowane: 22024-12-31 — zaktualizowane 2024-12-31

Tom 69 (2024)

Skarb wczesnośredniowiecznych grzywien srebrnych z miejscowości Bużyska koło Drohiczyna

Mieczysław Bienia , Grzegorz Śnieżko

Archeologia Polski

Dział: Studia

https://doi.org/10.23858/APol69.2024.007

Abstrakt

Artykuł dotyczy skarbu wczesnośredniowiecznych grzywien srebrnych z miejscowości Bużyska, gm. Korczew, w pobliżu Drohiczyna. Przedmioty ukryte w 2 poł. XII lub 1 poł. XIII stulecia odnaleziono w 2005 r., podczas badań wykopaliskowych na terenie wielokulturowej osady (stan. 10/54, na obszarze AZP 53–81). Zespół składał się z 11 grzywien srebrnych, z których 10 należy do tzw. typu czernihowskiego, a jedenasta to sztabka litewska, zwana też zachodnioruską. W tekście zamieszczono opis okoliczności odkrycia oraz charakterystykę typologiczną i dane metryczne (wymiary i wagę) odnalezionych sztabek. Zaprezentowano również wyniki analiz składu pierwiastkowego metalu, z którego odlano przedmioty. Badania wykonane metodą SEM-EDS, ze względu na niewielką liczbę przeprowadzonych dotychczas analiz specjalistycznych, będą miały duże znaczenie dla przyszłych studiów nad grzywnami.

Słowa kluczowe:

grzywny czernihowskie, grzywny północnoruskie, sztabki srebrne, skarb, Bużyska, Drohiczyn, pogranicze mazowiecko-ruskie

Pobierz pliki

PDF

Zasady cytowania

Bienia, M., & Śnieżko, G. (2024). Skarb wczesnośredniowiecznych grzywien srebrnych z miejscowości Bużyska koło Drohiczyna. Archeologia Polski, 69, 177–203. https://doi.org/10.23858/APol69.2024.007

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Andrzejewski A., Sikora J. 2009. Drohiczyn średniowieczny i nowożytny w świetle badań z roku 2006, „Podlaskie Zeszyty Archeologiczne”, 5, s. 153–195.
Google Scholar

Avenarìus N.P. 1890. Drogičin” Nadbužskìj i ego drevnosti, [w:] Drevnosti Sěvero-zapadnago Kraâ, Materìaly po arheologìi Rossìi, 4, Sanktpeterburg, s. 4–42.
Google Scholar

Bektineev Š.I. 2014. Denežnoe obraŝenie na territorii Belarusi v IX–XVI vekah, Minsk.
Google Scholar

Bienia M. [1998?]. „Sprawozdanie z archeologicznych badań powierzchniowych AZP przeprowadzonych na obszarze nr 53-81 na terenie woj. siedleckiego”, Biała Podlaska, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie, Delegatura w Siedlcach.
Google Scholar

Bienia M. 2005. „Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na osadzie wielokulturowej w Bużyskach st. 10/54, gm. Korczew, woj. Mazowieckie”, Biała Podlaska, Archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Warszawie, Delegatura w Siedlcach.
Google Scholar

Bieniak J. 2012. Państwo Miecława. Studium analityczne, Warszawa.
Google Scholar

Cach F. 1950, Brakteátové razidlo Národního musea a vývoj ražební techniky doby brakteátové, „Numismatický Časopis”, 19, s. 22–36.
Google Scholar

Chabrzyk P., Młodecka H. 2013. Obecność cynku w monetach pochodzących z wczesnośredniowiecznych skarbów z Polski Środkowej, [w:] P. Boroń (red.), Argenti fossores et alii. Znaczenie gospodarcze wschodnich części Górnego Śląska i zachodnich krańców Małopolski w późnej fazie wczesnego średniowiecza (X–XII wiek), Wrocław, s. 243–256.
Google Scholar

Drohiczyn 1988. Drohiczyn „Ruska Strona”, woj. siedleckie. Stanowisko I, [w:] M. Konopka (red.), Informator Archeologiczny. Badania rok 1987, Warszawa, s. 141.
Google Scholar

Drohiczyn 1998. Drohiczyn, st. 57, gm. loco, woj. białostockie, [w:] H. Łygan, H. Zaborowska, S. Żółkowski (red.), Informator Archeologiczny. Badania rok 1993, Warszawa, s. 109–110.
Google Scholar

Duksa Z. 1981. Pinigai ir jų apyvarta, [w:] R. Volkaitė-Kulikauskienė (red.), Lietuvių materialinė kultūra IX–XIII amžiuje, 2, Vilnius, s. 83–129.
Google Scholar

Dzik M., Jusupović A. 2019. Średniowieczny Drohiczyn w świetle źródeł archeologicznych i pisanych, [w:] A. Musin, M. Wołoszyn (red.), The Sphinx of Slavic sigillography – small lead seals of “Drohiczyn type” from Czermno in their East European context / Sfinks słowiańskiej sfragistyki – plomby „typu drohiczyńskiego” z Czermna na wschodnioeuropejskim tle porównawczym, U Źródeł Europy Środkowo-Wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, 6(1), Kraków, s. 85–101.
Google Scholar

Dzik M., Musin A. 2021. Archeologia archiwalna. Materiały Cesarskiej Komisji Archeologicznej do badań nad dziedzictwem materialnym Polski. Część I, Rzeszów.
Google Scholar

FMP III. 2015. Gorlińska D., Suchodolski S., Bogucki M., Ilisch P., Malarczyk D., Nowakiewicz T., współpr. Chabrzyk P., Mitkowa-Szubert K., Piniński J., Romanowski A., Śnieżko G., Widawski M., Zawadzki M., Frühmittelalterliche Münzfunde aus Masowien, Podlachien und Mittelpolen, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar III, Warszawa.
Google Scholar

FMP V. 2016. Bogucki M., Ilisch P., Malarczyk D., Kulesza M., Piniński J., Nowakiewicz T., Frühmittelalterliche Münzfunde aus Ermland und Masuren, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar V, Warszawa.
Google Scholar

Góry 1992. Góry, woj. siedleckie, st. Drohiczyn „Ruska Strona”, [w:] M. Konopka (red.), Informator Archeologiczny. Badania rok 1988, Warszawa, s. 96.
Google Scholar

Jusupović A. 2023. Drohiczyn jako punkt obronny Mazowsza, Wołynia i Jaćwieży w XIII wieku, [w:] D. Michaluk, E. Kotkowicz (red.), Podlasie w działaniach wojennych w średniowieczu i w czasach nowożytnych, Ciechanowiec, s. 123–141.
Google Scholar

Komar A.V. 2015. Platežnye slitki černigovskogo tipa, [w:] L.A. Belâev, P.G. Gajdukov (red.), Goroda i vesi srednevokovoj Rusi. Arheologiâ, istoriâ, kul’tura. K 60-letiû Nikolaâ Andreeviča Makarova, Moskva, s. 531–541.
Google Scholar

Korzuhina G.F. 1954. Russkie klady IX–XIII vv., Moskva.
Google Scholar

Kotlâr N.F. 1996. Severorusskie («černigovskie») monetnye grivny, [w:] A.N. Novosel’cev (red.), Drevnejšie gosudarstva vostočnoj Evropy. 1994 god. Novoe v numizmatike, Moskva, s. 80–142.
Google Scholar

Kotlâr N.F. 1998. Drevnerusskie monetnye grivny (opyt klassifikacii i hronologizacii), [w:] V.V. Sedov (red.), Trudy VI Meždunarodnogo Kongressa slavânskoj arheologii: Novgorod, 26–31 avgusta 1996 g, 4, Obŝestvo, ekonomika, kul’tura i isskustvo slavân, Moskva, s. 174–180.
Google Scholar

Książek K., Krąpiec M., Łydżba-Kopczyńska B., Młodecka H. 2013. Skarb średniowieczny z Głogowa. Analizy specjalistyczne i konserwacja wybranych zabytków, Głogów.
Google Scholar

Melnikova E.A. 1996. Epigrafika drevnerusskih platežnyh slitkov (v svâzi s nadpisâmi na grivnah klada iz Bûrge, Gotland), [w:] A.N. Novosel’cev (red.), Drevnejšie gosudarstva vostočnoj Evropy. 1994 god. Novoe v numizmatike, Moskva, s. 143–150.
Google Scholar

Merkel S.W., Florkiewicz I., Jansen M., Bode M., Wołoszyn M. 2024. Evidence for Slavic lead mining and trade: Early Rus’ lead seals from Czermno and Gródek on the Polish Rus’ border, „Journal of Archaeological Science: Reports”, 56, s. 1–10, https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2024.104539
Google Scholar

Miazga B., Duma P., Cembrzyński P., Matyszczak M., Piekalski J. 2022. Analytical studies on medieval lead ingots from Wrocław and Kraków (Poland): a step towards understanding bulk trade of lead from Kraków and Silesia Upland Pb–Zn deposits, „Heritage Science”, 10, s. 1–15, https://doi.org/10.1186/s40494-022-00819-x
Google Scholar

Mihel’son A.R., Trost’ânskij O.V. 2019. Evropejskie denarii na Rusi v X–XII vekah, 1, Ûžnaâ i ûgozapadnaâ Rus’, Sankt Petersburg.
Google Scholar

Mikołajczyk A. 1994. Leksykon numizmatyczny, Warszawa–Łódź.
Google Scholar

Młodecka H., Chabrzyk P. 2010. Analiza XRF denarów Bolesława Chrobrego i jego syna Mieszka Bolesławowica w świetle wybranych monet z przełomu X i XI wieku (Część II), „Biuletyn Numizmatyczny”, 3, s. 161–178.
Google Scholar

Musianowicz K. 1969. Drohiczyn we wczesnym średniowieczu, „Materiały Wczesnośredniowieczne”, 6, s. 7–235.
Google Scholar

Musianowicz K. 1982. Drohiczyn od VI do XIII wieku, Olsztyn–Białystok.
Google Scholar

Pawlata L. 2014. Problematyka badań nad powstaniem i organizacją przestrzeni miejskiej średniowiecznego Drohiczyna, [w:] M. Zalewski, M. Zemło (red.), Małe Miasta. Perspektywa archeologiczna, Acta Collegii Suprasliensis, 17, Lublin, s. 23–78.
Google Scholar

Ruzas V. 2006. Serebrânye denežnye slitki v muzee Banka Litvy, Bankaŭski vesnìk, luty 2006, s. 56–62.
Google Scholar

Ruzas V. 2015. Lietuvos Didžiosios Kunigaikštystės monetos Lietuvos banko Pinigų muziejuje. Katalogas / Coins of the Grand Duchy of Lithuania at the Money Museum of the Bank of Lithuania. Catalogue, Vilnius.
Google Scholar

Shtalenkov I. 2018. Regional’nye varianty novgorodskih rublej i litovskie trehgrannye grivny, [w:] K. Filipow (red.), Forum Numizmatyczne. Studia i Materiały, 2, Białystok, s. 116–127.
Google Scholar

Shtalenkow I. 2019, Basic types of silver payment ingots in Eastern Europe of 9th–15th centuries, „Wiadomości Numizmatyczne”, 63(1–2), s. 151–163, https://doi.org/10.24425/wn.2019.131219
Google Scholar

Shtalenkov I. w druku. Silver payment ingots in Eastern Europe. Genesis and dating, [w:] Proceedings of the 16th International Numismatic Congress.
Google Scholar

Tyszkiewicz J. 1974. Mazowsze północno-wschodnie we wczesnym średniowieczu. Historia pogranicza nad górną Narwią do połowy XIII w., Prace Mazowieckiego Ośrodka Badań Naukowych, 26, Warszawa.
Google Scholar

Wiśniewski J. 1977. Osadnictwo wschodniej Białostocczyzny, geneza, rozwój oraz zróżnicowanie i przemiany etniczne, „Acta Baltico Slavica”, 11, s. 7–80.
Google Scholar

Wolnicz-Pawłowska E. 2013. O nazwach wodnych w Polsce, Warszawa.
Google Scholar

Wójcik A. 2014. Z badań nad naczyniami typu drohiczyńskiego, [w:] M. Zalewski, M. Zemło (red.), Małe Miasta. Perspektywa archeologiczna, Acta Collegii Suprasliensis, 17, Lublin, s. 79–91.
Google Scholar

Zaitz E. 1990. Wczesnośredniowieczne grzywny siekieropodobne z Małopolski, „Materiały Archeologiczne”, 25, s. 142–178.
Google Scholar