Ogród w centrum miasta?
Niektóre aspekty rozwoju symbolu ogrodu Eden w tradycji biblijnej
DOI:
https://doi.org/10.23858/JUE18.2020.009Słowa kluczowe:
ogród Eden, raj w Biblii, drzewo życia, eschatologia biblijnaAbstrakt
Artykuł jest próbą opisu procesu transformacji obrazu ogrodu w Eden w kontekście literatury biblijnej. Temat odniesień do Edenu w innych tekstach biblijnych poza Ksiegą Rodzaju 2,4b–3,24 jest mało znany. Autor artykułu jako biblista podejmuje tę kwestię z perspektywy teologiczno-biblijnej. Wśród elementów symbolicznych Edenu, które pojawiają się także w innych tekstach biblijnych, podstawową rolę odgrywają rzeka, drzewa owocowe i drzewo życia. W różnych konfiguracjach symbole te razem pojawiają się w Księdze Ezechiela 47,1-12 i Apokalipsie św. Jana Ap 22,1-2. W perspektywie biblijnej możliwy jest powrót do utraconego Edenu. Jednocześnie jednak okazuje się, że symbol rajskiego ogrodu pozostaje w ścisłym związku z przesłaniem eschatologicznym Biblii. W eschatologicznej nowej Jerozolimie, w centrum miasta, znajduje się rajski ogród, symbol wiecznego szczęścia.
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Aune D.E. 1998, Revelation 17-22, Word Biblical Commentary 52a, Nelson, Nashville (Tennessee).
Beale G.K. 2005, Eden, the Temple and Church’s Mission in the New Creation, “Journal of Evangelical Theological Society”, Vol. 48, No. 1, s. 5–31.
Biblia Hebraica Stuttartensia. Editio quarta emendata, 1966/1977, Elliger K., Rudolph W. (red.), Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart.
Chrostowski W. 1996, Ogród Eden – zapoznane świadectwo asyryjskiej diaspory, Rozprawy i Studia Biblijne 1, Warszawa.
Collins C.J. 2006, Genesis 1-4. A Linguistic, Literary, and Theological Commentary, P&R Publishing, Phillipsburg (New Jersey).
Franciszek 2015, Encyklika Laudato Si’, Libreria Editrice Vaticana, Rzym.
Hieke T. 2006, Der Seher Johannes als neuer Ezechiel, [w:] D. Sänger D. (red.), Das Ezechielbuch in der Johannesoffenbarung, Neukirchner Verlag, Neukirchen-Vluyn, s. 1–30.
Karczewski M. 2010, Reinterpretacja Księgi Rodzaju w Apokalipsie św. Jana, Biblioteka Wydziału Teologii UWM 55, Wydział Teologii, Olsztyn.
Karczewski M. 2013, Szatan w Apokalipsie św. Jana, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego, Olsztyn.
Karczewski M. 2016, Baranek w Apokalipsie św. Jana, Wydział Teologii Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego, Olsztyn.
Karczewski M. 2019, Znaczenie terminu ὥρα w Apokalipsie Janowej, „Verbum Vitae”, t. 35, s. 279–306.
Keener C.S. 2000, Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, Vocatio, Warszawa.
Kotecki D. 2006, Duch Święty w zgromadzeniu liturgicznym w świetle Apokalipsy św. Jana, Rozprawy i Studia Biblijne 26, Vocatio, Warszawa.
Kotecki D. 2013, Jezus a Bóg Izraela w Apokalipsie św. Jana, Scripta Theologica Thoruniensia 27, Toruń.
Kowalski B. 2004, Die Rezeption des Propheten Ezechiel in der Offenbarung des Johannes, Stuttgarter Biblische Beiträge 52, Verlag Katholisches Bibelwerk, Stuttgart.
Krawczyk R. 1994, Drzewo życia. Zagadnienia wybrane z literatury mądrościowej Starego Testamentu, Wydawnictwo Wyższe Seminarium Duchowne, Siedlce.
Krispenz J. 2003, Wie viele Bäume braucht das Paradies?, „Vetus Testamentum”, Vol. 54, Nr 3, s. 301–317.
Lemański J. 2005, Pięcioksiąg. Próba syntezy współczesnych badań, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” t. 38, z. 1, s. 15–28.
Mettinger T.N.D. 2007, The Eden Narrative. A Literary and Religio-historical Study of Genesis 2-3, Eisenbrauns, Winona Lake.
Millard A.R.1984, The Etymology of Eden, „Vetus Testamentum”, t. 34, s. 103–106.
Novum Testamentum Graece, 28th revised edition, 2012, Aland B. and others (red.), Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart.
Otto E. 1996, Die Paradieserzählung Genesis 2-3. Eine nachpriestliche Lehrerzählung in ihrem reli-gionshistorischen Kontext, [w:] Diesel A.A. i inni (red.), „Jedes Ding hat seine Zeit”. Studien zur israelitischen und altorientalischen Weisheit, Beiträge zur Alttestamentlichen Wissenschaft 241, de Gruyter Berlin-New York, s. 183–192.
Pytel J.K. 2008, Apokalipsa św. Jana, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań.Rubinkiewicz R. 1999 (opr.), Apokryfy Starego Testamentu, Vocatio, Warszawa.
Rumianek R. 2007, Orędzie Księgi Ezechiela, „Collectanea Theologica”, t. 77, nr 4, s. 9–20.
Ruppert L. 1994, Urgeschichte oder Urgeschehen?, [w:] Ruppert L., Studien zur Literaturgeschichte des Alten Testaments, Stuttgarter Biblische Aufsatzbände des Alten Testaments 18, Verlag Katholisches Bibelwerk, Stuttgart, s. 66–88.
Septuaginta. Second Revised Edition, 2006, Rahlfs A. (red.), Hanhart R. (przejrzał), Deutsche Bibelwissenschaft, Stuttgart.
Ska J.L. 1989, Creazione e liberazione nel Pentateuco, [w:] Cimoso M., Schökel L.A., Ska J.L. i in. (red.), Creazione e liberazione nei libri dell ’Antico Testamento, Leumann, Torino, s. 13–19.
Spatafora A. 1997, From the Temple of God to God as Temple. A Biblical-Theological Study of Temple in the Book of Revelation, Tesi Gregoriana Serie Teologia 27, Gregoriana, Roma.
Szymański P.F. 2004, Drzewo życia w świetle Ap 2,7b, „Quaestionis Selectae” t.11, nr 18, s. 79–88.
Szymański P.F. 2008, „Drzewo życia” i miejsce na „tronie” według Ap 2,7b; 3,21, „Studia Franciszkańskie” t. 18, s. 201–215.
Tkacz T. 2003, Listy do Siedmiu Kościołów (Ap 2,1-3,22). Studium historyczno-teologiczne, Rozprawy i Studia Biblijne 11, Vocatio, Warszawa.
Wallace H.N. 1992, Eden, [w:] Freedman D.N. (red.), Anchor Bible Dictionary, Doubleday, New York–London–Toronto–Sydney–Auckland, t. II, s. 281.
Witkowski S. 2012, „Wielki Babilon” w Janowej Apokalipsie jako kryptonim imperialnego Rzymu oraz wrogiego Bogu świata, La Salette, Kraków.
Wojciechowski M. 2012, Apokalipsa św. Jana, Nowy Komentarz Biblijny Nowy Testament XX, Święty Paweł, Częstochowa.
Wong D.K.K. 1998, The Tree of Life in Revelation, “Biblioteca Sacra”, Vol. 155, s. 211–226.
Van Seters J. 1989, The Creation of Man and the Creation of the King, „Zeitschrift für Alttestamentliche Wissenschaft”, Vol. 101, s. 173–332.
Beale G.K. 2005, Eden, the Temple and Church’s Mission in the New Creation, “Journal of Evangelical Theological Society”, Vol. 48, No. 1, s. 5–31.
Biblia Hebraica Stuttartensia. Editio quarta emendata, 1966/1977, Elliger K., Rudolph W. (red.), Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart.
Chrostowski W. 1996, Ogród Eden – zapoznane świadectwo asyryjskiej diaspory, Rozprawy i Studia Biblijne 1, Warszawa.
Collins C.J. 2006, Genesis 1-4. A Linguistic, Literary, and Theological Commentary, P&R Publishing, Phillipsburg (New Jersey).
Franciszek 2015, Encyklika Laudato Si’, Libreria Editrice Vaticana, Rzym.
Hieke T. 2006, Der Seher Johannes als neuer Ezechiel, [w:] D. Sänger D. (red.), Das Ezechielbuch in der Johannesoffenbarung, Neukirchner Verlag, Neukirchen-Vluyn, s. 1–30.
Karczewski M. 2010, Reinterpretacja Księgi Rodzaju w Apokalipsie św. Jana, Biblioteka Wydziału Teologii UWM 55, Wydział Teologii, Olsztyn.
Karczewski M. 2013, Szatan w Apokalipsie św. Jana, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego, Olsztyn.
Karczewski M. 2016, Baranek w Apokalipsie św. Jana, Wydział Teologii Uniwersytetu Warmińsko- -Mazurskiego, Olsztyn.
Karczewski M. 2019, Znaczenie terminu ὥρα w Apokalipsie Janowej, „Verbum Vitae”, t. 35, s. 279–306.
Keener C.S. 2000, Komentarz historyczno-kulturowy do Nowego Testamentu, Vocatio, Warszawa.
Kotecki D. 2006, Duch Święty w zgromadzeniu liturgicznym w świetle Apokalipsy św. Jana, Rozprawy i Studia Biblijne 26, Vocatio, Warszawa.
Kotecki D. 2013, Jezus a Bóg Izraela w Apokalipsie św. Jana, Scripta Theologica Thoruniensia 27, Toruń.
Kowalski B. 2004, Die Rezeption des Propheten Ezechiel in der Offenbarung des Johannes, Stuttgarter Biblische Beiträge 52, Verlag Katholisches Bibelwerk, Stuttgart.
Krawczyk R. 1994, Drzewo życia. Zagadnienia wybrane z literatury mądrościowej Starego Testamentu, Wydawnictwo Wyższe Seminarium Duchowne, Siedlce.
Krispenz J. 2003, Wie viele Bäume braucht das Paradies?, „Vetus Testamentum”, Vol. 54, Nr 3, s. 301–317.
Lemański J. 2005, Pięcioksiąg. Próba syntezy współczesnych badań, „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne” t. 38, z. 1, s. 15–28.
Mettinger T.N.D. 2007, The Eden Narrative. A Literary and Religio-historical Study of Genesis 2-3, Eisenbrauns, Winona Lake.
Millard A.R.1984, The Etymology of Eden, „Vetus Testamentum”, t. 34, s. 103–106.
Novum Testamentum Graece, 28th revised edition, 2012, Aland B. and others (red.), Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart.
Otto E. 1996, Die Paradieserzählung Genesis 2-3. Eine nachpriestliche Lehrerzählung in ihrem reli-gionshistorischen Kontext, [w:] Diesel A.A. i inni (red.), „Jedes Ding hat seine Zeit”. Studien zur israelitischen und altorientalischen Weisheit, Beiträge zur Alttestamentlichen Wissenschaft 241, de Gruyter Berlin-New York, s. 183–192.
Pytel J.K. 2008, Apokalipsa św. Jana, Księgarnia Św. Wojciecha, Poznań.Rubinkiewicz R. 1999 (opr.), Apokryfy Starego Testamentu, Vocatio, Warszawa.
Rumianek R. 2007, Orędzie Księgi Ezechiela, „Collectanea Theologica”, t. 77, nr 4, s. 9–20.
Ruppert L. 1994, Urgeschichte oder Urgeschehen?, [w:] Ruppert L., Studien zur Literaturgeschichte des Alten Testaments, Stuttgarter Biblische Aufsatzbände des Alten Testaments 18, Verlag Katholisches Bibelwerk, Stuttgart, s. 66–88.
Septuaginta. Second Revised Edition, 2006, Rahlfs A. (red.), Hanhart R. (przejrzał), Deutsche Bibelwissenschaft, Stuttgart.
Ska J.L. 1989, Creazione e liberazione nel Pentateuco, [w:] Cimoso M., Schökel L.A., Ska J.L. i in. (red.), Creazione e liberazione nei libri dell ’Antico Testamento, Leumann, Torino, s. 13–19.
Spatafora A. 1997, From the Temple of God to God as Temple. A Biblical-Theological Study of Temple in the Book of Revelation, Tesi Gregoriana Serie Teologia 27, Gregoriana, Roma.
Szymański P.F. 2004, Drzewo życia w świetle Ap 2,7b, „Quaestionis Selectae” t.11, nr 18, s. 79–88.
Szymański P.F. 2008, „Drzewo życia” i miejsce na „tronie” według Ap 2,7b; 3,21, „Studia Franciszkańskie” t. 18, s. 201–215.
Tkacz T. 2003, Listy do Siedmiu Kościołów (Ap 2,1-3,22). Studium historyczno-teologiczne, Rozprawy i Studia Biblijne 11, Vocatio, Warszawa.
Wallace H.N. 1992, Eden, [w:] Freedman D.N. (red.), Anchor Bible Dictionary, Doubleday, New York–London–Toronto–Sydney–Auckland, t. II, s. 281.
Witkowski S. 2012, „Wielki Babilon” w Janowej Apokalipsie jako kryptonim imperialnego Rzymu oraz wrogiego Bogu świata, La Salette, Kraków.
Wojciechowski M. 2012, Apokalipsa św. Jana, Nowy Komentarz Biblijny Nowy Testament XX, Święty Paweł, Częstochowa.
Wong D.K.K. 1998, The Tree of Life in Revelation, “Biblioteca Sacra”, Vol. 155, s. 211–226.
Van Seters J. 1989, The Creation of Man and the Creation of the King, „Zeitschrift für Alttestamentliche Wissenschaft”, Vol. 101, s. 173–332.
Opublikowane
31.12.2020
Jak cytować
Karczewski, M. (2020). Ogród w centrum miasta? Niektóre aspekty rozwoju symbolu ogrodu Eden w tradycji biblijnej. Journal of Urban Ethnology, 18, 155–166. https://doi.org/10.23858/JUE18.2020.009
Numer
Dział
Artykuły
Licencja
Prawa autorskie (c) 2020 Journal of Urban Ethnology
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
