Dąbrówka Wielka – wieś w mieście. Animacja zaangażowana w zachowaniu miejscowego stroju ludowego (mediacja na styku etnologii i performatyki)
DOI:
https://doi.org/10.23858/JUE19.2021.006Słowa kluczowe:
nauki o kulturze i religii, strój ludowy, strój rozbarski, animacja zaangażowana, społeczność lokalna, Dąbrówka WielkaAbstrakt
W artykule przybliżam działania dotyczące szeroko rozumianej rewitalizacji (ożywienia, przywrócenia) stroju ludowego podejmowane w miejscowości Dąbrówka Wielka, dzielnicy Piekar Śląskich. Analizuję inicjatywy oddolne zmierzające do zachowania zwyczaju noszenia miejscowego stroju ludowego oraz manifestujące
lokalną tożsamość i przywiązanie do tradycji. Przedsięwzięcia te można zakwalifikować jako magnum opus tzw. animacji zaangażowanej, czyniącej współczesnych nosicieli stroju bohaterami widowisk wpisujących się w specyficzny rodzaj odtwórstwa historycznego.
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Bazielich B. 1976. Moda w strojach regionalnych. Katowice: Biuro Wystaw Artystycznych.
Bazielich B. 1977. Śląskie stroje ludowe. Katowice: Śląsk.
Bazielich B. 2002. Strój Rozbarski. Atlas Polskich Strojów Ludowych. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Bazielich B. 2017. Z bliska i z oddali. Stroje ludowe na Śląsku. Katowice: Muzeum Śląskie.
Białkowski A. 2008. Standardy edukacji kulturalnej. Warszawa: Fundacja Polskiej Rady Muzycznej.
Brzezińska A.W. 2013. Strój ludowy – od biografii przedmiotu do tożsamości podmiotu. [W:] A.W. Brzezińska, Tymochowicz M. (red.). Stroje ludowe jako fenomen kultury. Atlas Polskich strojów Ludowych. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 15–22.
Biernacka M. (red.), 1976. Etnologia Polska. Przemiany kultury ludowej. Kraków: Instytut Historii Kultury Materialnej Polska Akademia Nauk.
Bittner-Szewczykowa H. 1976. Odzież chłopska jako dobro majątkowe (Tezauryzacja ubiorów chłopskich). Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 30/1, 5–18.
Clarke A. E. 1991. Situational Analyses: Grounded Theory Mapping After the Postmodern Turn. Symbolic Interaction 26(4), 553–576.
Dudzik W. (red.) 2009. Rytuał dramat święto spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego. Warszawa: Uniwersytet im. Adana Mickiewicza.
Godlewski G. 2002. Animacja i antropologia. [W:] G. Godlewski, I. Kurz, A. Mencwel, M. Wójtowskiego (red.), Animacja kultury. Doświadczenie i przyszłość. Warszawa: Instytut Kultury Polskiej Uniwersytet Warszawski, 56–70.
Goffman E. 2002. Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: Aletheia.
Jaros J., Minkus J. 1969. Miasta, osiedla i gromady. [W:] H. Rechowicz (red.) Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu., Katowice: Śląsk.
Jedlewska B. 2003. Animatorzy kultury wobec wyzwań edukacyjnych. Lublin: Uniwersytet im. Marii Skłodowskiej-Curie.
Kolankiewicz L. (red) 2010. Antropologia widowisk. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 10–32.
Kuczob H. 2001. Dąbrówka Wielka – dawniej i dziś. Chorzów: Centrum Usług Drukarskich.
Kuzio-Podrucki A. 2003. Henckel von Donnersmarckowie. Kariera i fortuna rodu. Bytom: Wydawnictwo Rococo.
Lysko A., Garstka R. (red.) 2018. Czas Niezwykły. Obrzędowość doroczna na Górnym Śląsku. Katowice: Regionalny Instytut Kultury.
Dziadowiec J. 2011. Tradycyjne show, czyli sceniczny przekaz tradycji na przykładzie regionalnych oper ludowych. [W:] P. Pilcht (red.), Przeszłość we współczesnej narracji kulturowej. Szkice kulturoznawcze. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 61–82.
Malewska-Szałygin A. 2008. Wyobrażenia o państwie i władzy we wsiach nowotarskich 1999–2005 Warszawa: Wydawnictwo DiG.
McKenzie J. 2011. Performuj albo… Od dyscypliny do performensu. Kraków: Universitas.
Mencwel A. 2006. Wyobraźnia antropologiczna. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Pilińska W., Rakowski T. 2009. Badanie – Rozumienie – Działanie społeczne. Projekt etnografii animacyjnej i etnograficznie zorientowanej animacji kultury. [W:] T. Rakowski (red.) Etnografia/animacja/sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 32–50.
Piskorz-Branekova E. 2008. Polskie stroje ludowe I, Warszawa: Wydawnictwo MUZA.
Skórzyńska A. 2008. Gry i zabawy w perspektywie performatyki. O potrzebie badań interdyscyplinarnych w ludologii. Homo Communicativus. Filozofia – komunikacja – język – kultura. 2(4), 31–45.
Strauss A. 1978. A Social World Perspective. [W:] N. Denzin (ed.) Studies in Symbolic Interaction. Greenwitch: JAI Press, 119–128.
Strauss A. 1993. Continual Permutation of Action. New York: Aldine de Gruyter.
Schechner R. 2006. Performatyka. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych.
Toboła-Feliks M. 2020, Między tradycją a nowoczesnością – twórcze i odtwórcze (re)konstrukcje stroju rozbarskiego. [W:] A. W. Brzezińska, M. Tymochowicz, A. Paprot-Wielopolska (red.) (Re)konstruowane stroje ludowe jako znak manifestowania tożsamości lokalnej. Atlas Polskich Strojów Ludowych 49. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Willis P. 2005. Wyobraźnia etnograficzna. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Długosz J., Liber Beneficorum, III, 1470. IAiE PAN, sygn. III 158/9.
http://www.dwonline.pl/bozecialo2016.html, 11.12.2020 (link zarchiwizowany)
https://dabrowkawielka.pl/Zdjecia, 13.12.2020
https://slaskie.naszemiasto.pl/noc-muzeow-2014-w-katowicach-bezplatny-bus-i-zwiedzanie/ar/c13-2719828, 7.01.2021
https://www.dabrowkaparafia.wiara.org.pl, 10.01.2020
Bazielich B. 1977. Śląskie stroje ludowe. Katowice: Śląsk.
Bazielich B. 2002. Strój Rozbarski. Atlas Polskich Strojów Ludowych. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Bazielich B. 2017. Z bliska i z oddali. Stroje ludowe na Śląsku. Katowice: Muzeum Śląskie.
Białkowski A. 2008. Standardy edukacji kulturalnej. Warszawa: Fundacja Polskiej Rady Muzycznej.
Brzezińska A.W. 2013. Strój ludowy – od biografii przedmiotu do tożsamości podmiotu. [W:] A.W. Brzezińska, Tymochowicz M. (red.). Stroje ludowe jako fenomen kultury. Atlas Polskich strojów Ludowych. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze, 15–22.
Biernacka M. (red.), 1976. Etnologia Polska. Przemiany kultury ludowej. Kraków: Instytut Historii Kultury Materialnej Polska Akademia Nauk.
Bittner-Szewczykowa H. 1976. Odzież chłopska jako dobro majątkowe (Tezauryzacja ubiorów chłopskich). Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 30/1, 5–18.
Clarke A. E. 1991. Situational Analyses: Grounded Theory Mapping After the Postmodern Turn. Symbolic Interaction 26(4), 553–576.
Dudzik W. (red.) 2009. Rytuał dramat święto spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego. Warszawa: Uniwersytet im. Adana Mickiewicza.
Godlewski G. 2002. Animacja i antropologia. [W:] G. Godlewski, I. Kurz, A. Mencwel, M. Wójtowskiego (red.), Animacja kultury. Doświadczenie i przyszłość. Warszawa: Instytut Kultury Polskiej Uniwersytet Warszawski, 56–70.
Goffman E. 2002. Człowiek w teatrze życia codziennego. Warszawa: Aletheia.
Jaros J., Minkus J. 1969. Miasta, osiedla i gromady. [W:] H. Rechowicz (red.) Tarnowskie Góry. Zarys rozwoju powiatu., Katowice: Śląsk.
Jedlewska B. 2003. Animatorzy kultury wobec wyzwań edukacyjnych. Lublin: Uniwersytet im. Marii Skłodowskiej-Curie.
Kolankiewicz L. (red) 2010. Antropologia widowisk. Warszawa: Uniwersytet Warszawski, 10–32.
Kuczob H. 2001. Dąbrówka Wielka – dawniej i dziś. Chorzów: Centrum Usług Drukarskich.
Kuzio-Podrucki A. 2003. Henckel von Donnersmarckowie. Kariera i fortuna rodu. Bytom: Wydawnictwo Rococo.
Lysko A., Garstka R. (red.) 2018. Czas Niezwykły. Obrzędowość doroczna na Górnym Śląsku. Katowice: Regionalny Instytut Kultury.
Dziadowiec J. 2011. Tradycyjne show, czyli sceniczny przekaz tradycji na przykładzie regionalnych oper ludowych. [W:] P. Pilcht (red.), Przeszłość we współczesnej narracji kulturowej. Szkice kulturoznawcze. Kraków: Uniwersytet Jagielloński, 61–82.
Malewska-Szałygin A. 2008. Wyobrażenia o państwie i władzy we wsiach nowotarskich 1999–2005 Warszawa: Wydawnictwo DiG.
McKenzie J. 2011. Performuj albo… Od dyscypliny do performensu. Kraków: Universitas.
Mencwel A. 2006. Wyobraźnia antropologiczna. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Pilińska W., Rakowski T. 2009. Badanie – Rozumienie – Działanie społeczne. Projekt etnografii animacyjnej i etnograficznie zorientowanej animacji kultury. [W:] T. Rakowski (red.) Etnografia/animacja/sztuka. Nierozpoznane wymiary rozwoju kulturalnego. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury, 32–50.
Piskorz-Branekova E. 2008. Polskie stroje ludowe I, Warszawa: Wydawnictwo MUZA.
Skórzyńska A. 2008. Gry i zabawy w perspektywie performatyki. O potrzebie badań interdyscyplinarnych w ludologii. Homo Communicativus. Filozofia – komunikacja – język – kultura. 2(4), 31–45.
Strauss A. 1978. A Social World Perspective. [W:] N. Denzin (ed.) Studies in Symbolic Interaction. Greenwitch: JAI Press, 119–128.
Strauss A. 1993. Continual Permutation of Action. New York: Aldine de Gruyter.
Schechner R. 2006. Performatyka. Wrocław: Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych.
Toboła-Feliks M. 2020, Między tradycją a nowoczesnością – twórcze i odtwórcze (re)konstrukcje stroju rozbarskiego. [W:] A. W. Brzezińska, M. Tymochowicz, A. Paprot-Wielopolska (red.) (Re)konstruowane stroje ludowe jako znak manifestowania tożsamości lokalnej. Atlas Polskich Strojów Ludowych 49. Wrocław: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze.
Willis P. 2005. Wyobraźnia etnograficzna. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Długosz J., Liber Beneficorum, III, 1470. IAiE PAN, sygn. III 158/9.
http://www.dwonline.pl/bozecialo2016.html, 11.12.2020 (link zarchiwizowany)
https://dabrowkawielka.pl/Zdjecia, 13.12.2020
https://slaskie.naszemiasto.pl/noc-muzeow-2014-w-katowicach-bezplatny-bus-i-zwiedzanie/ar/c13-2719828, 7.01.2021
https://www.dabrowkaparafia.wiara.org.pl, 10.01.2020
Pobrania
Opublikowane
20.12.2021
Jak cytować
Toboła-Feliks, M. (2021). Dąbrówka Wielka – wieś w mieście. Animacja zaangażowana w zachowaniu miejscowego stroju ludowego (mediacja na styku etnologii i performatyki). Journal of Urban Ethnology, 19, 97–113. https://doi.org/10.23858/JUE19.2021.006
Numer
Dział
Artykuły
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Journal of Urban Ethnology
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
