Miasta podzielone i pogranicza w studiach socjologicznych – o wyzwaniach i kierunkach badawczych
DOI:
https://doi.org/10.23858/10.23858/JUE19.2021.012Słowa kluczowe:
miasta podzielone, granice, pogranicza, narracjeAbstrakt
W ostatnich latach granice znalazły się w centrum zainteresowania zarówno badaczy wielu dyscyplin, jak i opinii publicznej. Propagowana po upadku „żelaznej kurtyny” optymistyczna wizja świata bez granic okazała się iluzją. Kryzys migracyjny, brexit czy pandemia koronawirusa pokazały, że granice wciąż są ważnym
instrumentem polityki państwa. Celem niniejszego artykułu jest próba refleksji nad nowymi trendami w socjologii pogranicza, w szczególności nad wykorzystaniem koncepcji narracji w studiach miejskich. Artykuł jest wynikiem warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”, które odbyły się w dniach 15–16 października 2020 r. w Ośrodku Badań Regionalnych i Obszarów Pogranicza w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Tekst przedstawia syntezę najważniejszych wniosków z obrad, a jednocześnie omawia nowe kierunki badań i wyzwania związane z analizą pograniczy i zlokalizowanych w nich miast podzielonych.
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Bauman Z. 1996. Tourists and vagabonds: heroes and victims of postmodernity, Reihe Politikwissenschaft /Institut für Höhere Studien, Abt. Politikwissenschaft, 30. Wien: Institut für Höhere Studien (IHS), 1–15. https://nbn-resolving.org/urn:nbn:de:0168-ssoar-266870.
Beck U. i Grande U. 2006. Europa kosmopolityczna Społeczeństwo i polityka w drugiej nowoczesności. Warszawa: Scholar.
Bierwiaczonek K., Dymnicka M., Kajdanek K. i Nawrocki, T. 2017. Miasto Przestrzeń Tożsamość. Studium trzech miast Gdańsk, Gliwice, Wrocław. Warszawa: Scholar.
Brambilla Ch. 2015. Exploring the critical potential of the borderscapes concept. Geopolitics 20(1), 14–34.
Dolińska K. i Makaro J. 2020. O rodzeniu się wielokulturowości z transgraniczem w tle. Na przykładzie pandemii COVID-19 (i jej skutków) w miastach podzielonych. Przegląd Zachodni 4/2020, 225–243.
Dolińska K., Makaro J. i Niedźwiecka-Iwańczak N. 2018. Cud pogranicza? Zgorzelczanie, gubinianie i słubiczanie o życiu w miastach podzielonych. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Gerst D., Klessmann M. i Krämer, H. (eds.) 2021. Grenzforschung. Handbuch für Wissenschaft und Studium. Baden-Baden: Nomos.
Hirschhausen von B. 2020. Granice fantomowe. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 144–157.
Kasperek B. i Olszewski M. 2020. Społeczno-gospodarcze skutki zamknięcia polsko-czeskiej granicy dla pracowników transgranicznych w Euroregionie Śląsk Cieszyński w związku z pandemią COVID-19, http://www.olza.pl/pl/pliki-do-pobrania/, 30.04.2021.
Kłopot S. 2019. Wrocławska socjologia miasta w latach 2009–2019. [W:] E. Wojtaś i J. Wojtaś (red.) Wrocławskie reminiscencje socjologiczne. Kontynuacje. Wrocław: D1 CUBA, 125–135.
Kurcz Z. 2020. Socjologia pogranicza. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 389–399.
Makaro J. 2020. Miasta podzielone. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 218–229.
Niedźwiecka-Iwańczak N. 2020. Pogranicze. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 283–294.
Ohmae K. 2008. The End of the Nation State. [W:] F. J. Lechner i J. Boli (eds.), The Globalization Reader. Malden: Blackwell Publishing, 223–227.
Olszewski M. 2020. Model Komunikacji w Sytuacjach Kryzysowych Model Krizové Komunikace, http://www.olza.pl/pl/dzialalnosc-statutowa/publikacje/16/, 30.04.2021.
Opiłowska E. 2021. The Covid-19 crisis: the end of a borderless Europe? European Societies 23(sup1), 589–600. DOI: 10.1080/14616696.2020.1833065.
Paasi, A. 2009. Bounded spaces in a ‘borderless world’: border studies, power and the anatomy of territory. Journal of Power 2 (2), 213–234. DOI: 10.1080/17540290903064275.
Raczyk A. 2020. Delimitacja obszarów pograniczy. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 56–63.
Słomczyński K. M. 2014. Empiryczne analizy porównawcze w badaniach pogranicza. [W:] M. Zielińska, B. Trzop (red.), Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza i centra współczesnej Europy. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 87–99.
Van Houtum H. i van Naerssen T. 2002. Bordering, Ordering and Othering. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie 93(2), 125–136.
Wassenberg B. i Reitel B. (red.) 2020. Critical Dictionary of Borders, Cross-Border Cooperation and European Integration. Bruksela: Peter Lang.
Wille C. i Weber F. 2020. Analyzing border geographies in times of Covid-19. [W:] G. Mein and J. Pause (esd.) Self and Society in the Corona Crisis. Perspectives from the Humanities and Social Sciences. Melusina Press.
Wille C. 2021. Vom processual shift zum complexity shift: Aktuelle analytische Trends der Grenzforschung. [W:] D. Gerst, M. Klessmann i H. Krämer (eds.), Grenzforschung. Handbuch für Wissenschaft und Studium. Baden-Baden: Nomos, 106–120.
Wilson T. M. i Donnan H. (eds.) 2012. A Companion to Border Studies. Chichester: Wiley-Blackwell.
Bierwiaczonek K. 2020. Miasto jako struktura społeczno-przestrzenna – przestrzenie publiczne i ich znaczenie, narracje miejskie, tożsamość miasta i jego mieszkańców. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”.
Kaczmarek J. i Rogowski Ł. 2020. Projekt “DE-RE-BORD. Socio-spatial transformations in German-Polish “interstices”. Practices of debordering and rebordering”. Wyzwania badania terenów przygranicznych i miast podzielonych, metodologia badań wizualnych i mobilnych. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”.
Kulas P. 2020. Koncepcja narracji jako kategorii teoretycznej i empirycznej. Socjologiczne ujęcie narracji w kontekście innych dyscyplin. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”.
Zenderowski R. 2020. Nikdo nic nevi, czyli krótka historia czesko-cieszyńskiego słupa granicznego. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”.
Beck U. i Grande U. 2006. Europa kosmopolityczna Społeczeństwo i polityka w drugiej nowoczesności. Warszawa: Scholar.
Bierwiaczonek K., Dymnicka M., Kajdanek K. i Nawrocki, T. 2017. Miasto Przestrzeń Tożsamość. Studium trzech miast Gdańsk, Gliwice, Wrocław. Warszawa: Scholar.
Brambilla Ch. 2015. Exploring the critical potential of the borderscapes concept. Geopolitics 20(1), 14–34.
Dolińska K. i Makaro J. 2020. O rodzeniu się wielokulturowości z transgraniczem w tle. Na przykładzie pandemii COVID-19 (i jej skutków) w miastach podzielonych. Przegląd Zachodni 4/2020, 225–243.
Dolińska K., Makaro J. i Niedźwiecka-Iwańczak N. 2018. Cud pogranicza? Zgorzelczanie, gubinianie i słubiczanie o życiu w miastach podzielonych. Kraków: Zakład Wydawniczy Nomos.
Gerst D., Klessmann M. i Krämer, H. (eds.) 2021. Grenzforschung. Handbuch für Wissenschaft und Studium. Baden-Baden: Nomos.
Hirschhausen von B. 2020. Granice fantomowe. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 144–157.
Kasperek B. i Olszewski M. 2020. Społeczno-gospodarcze skutki zamknięcia polsko-czeskiej granicy dla pracowników transgranicznych w Euroregionie Śląsk Cieszyński w związku z pandemią COVID-19, http://www.olza.pl/pl/pliki-do-pobrania/, 30.04.2021.
Kłopot S. 2019. Wrocławska socjologia miasta w latach 2009–2019. [W:] E. Wojtaś i J. Wojtaś (red.) Wrocławskie reminiscencje socjologiczne. Kontynuacje. Wrocław: D1 CUBA, 125–135.
Kurcz Z. 2020. Socjologia pogranicza. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 389–399.
Makaro J. 2020. Miasta podzielone. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 218–229.
Niedźwiecka-Iwańczak N. 2020. Pogranicze. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 283–294.
Ohmae K. 2008. The End of the Nation State. [W:] F. J. Lechner i J. Boli (eds.), The Globalization Reader. Malden: Blackwell Publishing, 223–227.
Olszewski M. 2020. Model Komunikacji w Sytuacjach Kryzysowych Model Krizové Komunikace, http://www.olza.pl/pl/dzialalnosc-statutowa/publikacje/16/, 30.04.2021.
Opiłowska E. 2021. The Covid-19 crisis: the end of a borderless Europe? European Societies 23(sup1), 589–600. DOI: 10.1080/14616696.2020.1833065.
Paasi, A. 2009. Bounded spaces in a ‘borderless world’: border studies, power and the anatomy of territory. Journal of Power 2 (2), 213–234. DOI: 10.1080/17540290903064275.
Raczyk A. 2020. Delimitacja obszarów pograniczy. [W:] E. Opiłowska, M. Dębicki, K. Dolińska, J. Kajta, Z. Kurcz, J. Makaro i N. Niedźwiecka-Iwańczak (red.), Studia nad granicami i pograniczami. Leksykon. Warszawa: Scholar, 56–63.
Słomczyński K. M. 2014. Empiryczne analizy porównawcze w badaniach pogranicza. [W:] M. Zielińska, B. Trzop (red.), Transgraniczność w perspektywie socjologicznej. Pogranicza i centra współczesnej Europy. Zielona Góra: Lubuskie Towarzystwo Naukowe, 87–99.
Van Houtum H. i van Naerssen T. 2002. Bordering, Ordering and Othering. Tijdschrift voor Economische en Sociale Geografie 93(2), 125–136.
Wassenberg B. i Reitel B. (red.) 2020. Critical Dictionary of Borders, Cross-Border Cooperation and European Integration. Bruksela: Peter Lang.
Wille C. i Weber F. 2020. Analyzing border geographies in times of Covid-19. [W:] G. Mein and J. Pause (esd.) Self and Society in the Corona Crisis. Perspectives from the Humanities and Social Sciences. Melusina Press.
Wille C. 2021. Vom processual shift zum complexity shift: Aktuelle analytische Trends der Grenzforschung. [W:] D. Gerst, M. Klessmann i H. Krämer (eds.), Grenzforschung. Handbuch für Wissenschaft und Studium. Baden-Baden: Nomos, 106–120.
Wilson T. M. i Donnan H. (eds.) 2012. A Companion to Border Studies. Chichester: Wiley-Blackwell.
Bierwiaczonek K. 2020. Miasto jako struktura społeczno-przestrzenna – przestrzenie publiczne i ich znaczenie, narracje miejskie, tożsamość miasta i jego mieszkańców. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”.
Kaczmarek J. i Rogowski Ł. 2020. Projekt “DE-RE-BORD. Socio-spatial transformations in German-Polish “interstices”. Practices of debordering and rebordering”. Wyzwania badania terenów przygranicznych i miast podzielonych, metodologia badań wizualnych i mobilnych. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”.
Kulas P. 2020. Koncepcja narracji jako kategorii teoretycznej i empirycznej. Socjologiczne ujęcie narracji w kontekście innych dyscyplin. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”.
Zenderowski R. 2020. Nikdo nic nevi, czyli krótka historia czesko-cieszyńskiego słupa granicznego. Prezentacja wygłoszona podczas warsztatów „Narracje i imaginacje w miastach podzielonych: między socjologią miasta a socjologią pogranicza”.
Pobrania
Opublikowane
20.12.2021
Jak cytować
Dolińska, K., Kajta, J. ., Makaro, J. ., Niedźwiecka-Iwańczak, N., & Opiłowska, E. . (2021). Miasta podzielone i pogranicza w studiach socjologicznych – o wyzwaniach i kierunkach badawczych. Journal of Urban Ethnology, 19, 195–208. https://doi.org/10.23858/10.23858/JUE19.2021.012
Numer
Dział
Artykuły
Licencja
Prawa autorskie (c) 2021 Journal of Urban Ethnology
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
