Kraków w poematach Jalu Kurka  i Mariana Czuchnowskiego

Joanna Kulczyńska-Kruk

doi:10.23858/JUE21.2023.011

Opublikowane: 20.12.2023

Tom 21 (2023)

Kraków w poematach Jalu Kurka i Mariana Czuchnowskiego

Dr Joanna Kulczyńska-Kruk

Journal of Urban Ethnology

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.23858/JUE21.2023.011

Abstrakt

W artykule przedstawiono częściowe wyniki badań dotyczące literackich reprezentacji międzywojennego Krakowa. Ich podstawę stanowią prospołeczne poematy Usta na pomoc Jalu Kurka (Kraków 1933) i Reporter róż Mariana Czuchnowskiego (Kraków 1932), w których można zaobserwować inspiracje gatunkami pozaliterackimi. Kraków w tekstach poetyckich z lat 1918-1939 ukazywany jest zazwyczaj dwojako. Pierwszy sposób podkreśla subiektywny ogląd miejskiej przestrzeni, dowodzący silnego związku podmiotu z miastem, jego zabytkową architekturą i terenami zielonymi. Drugi stanowi próbę obiektywnego jej ukazania, co najczęściej ma miejsce w utworach o cechach reportażu, gdzie mamy do czynienia z rejestracją faktów. Teksty te zazwyczaj cechuje język perswazyjny i dydaktyzm, będące właściwościami twórczości programowej. Ich egzemplifikacją są między innymi poematy Kurka i Czuchnowskiego, pisarzy związanych ze środowiskiem Awangardy Krakowskiej.

Słowa kluczowe:

Jalu Kurek, Marian Czuchnowski, literatura międzwojenna, Kraków

Pobierz pliki

Zasady cytowania

Kulczyńska-Kruk, J. (2023). Kraków w poematach Jalu Kurka i Mariana Czuchnowskiego. Journal of Urban Ethnology, 21, 177–194. https://doi.org/10.23858/JUE21.2023.011

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Adamczewska I. 2015. Powieść reportażowa czy dziennikarska? Uwagi o międzywojennej twórczości prozatorskiej Jalu Kurka. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica 2 (28), 253-272.
Google Scholar

Adamczyk E. 1997. Społeczność Krakowa i jej życie. [W:] J. Bieniarzówna, J.M. Małecki (red.), Dzieje Krakowa 4. Kraków w latach 1918-1939. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 27-50.
Google Scholar

Brzoza C. 1997. Kraków polityczny. [W:] J. Bieniarzówna, J.M. Małecki (red.), Dzieje Krakowa 4. Kraków w latach 1918-1939. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 97-101.
Google Scholar

Brzoza C., Sowa A.L. 2006. Historia Polski 1918-1945. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Cichla-Czarniawska E. 1987. „Heretyk awangardy” – Jalu Kurek. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie.
Google Scholar

Czuchnowski M. 1978. Poezje wybrane, wybrał i posłowiem opatrzył J. Kryszak. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Dużyk J. 1997. Życie literackie. [W:] J. Bieniarzówna, J.M. Małecki (red.), Dzieje Krakowa 4. Kraków w latach 1918-1939. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 341-374.
Google Scholar

Giżycki M. 1996. Awangarda wobec kina. Film w kręgu polskiej awangardy artystycznej dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Małe.
Google Scholar

Jasieński B. 2008. Poezje zebrane, wstęp, oprac. i komentarze B. Lentas, współpraca M. Ogonowska. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Jaworski S. 1972. Pisarz społecznej pasji – Jalu Kurek. [W:] B. Faron (red.), Prozaicy dwudziestolecia międzywojennego. Warszawa: Wiedza Powszechna, 413-443.
Google Scholar

Kłak T. 1978. Reporter róż. Studia i szkice literackie. Katowice: Wydawnictwo Śląsk.
Google Scholar

Kołoniecki R. 1934. Społeczne zadania literatury. Szkic publicystyczno-krytyczny, przedmowa A. Skwarczyński. Warszawa: Droga.
Google Scholar

Kopaliński W. 1991. Róża. [W:] W. Kopaliński, Słownik symboli. Warszawa, 361-364.
Google Scholar

Kryszak J. 1978. Posłowie. [W:] M. Czuchnowski, Poezje wybrane, wybrał i posłowiem opatrzył J. Kryszak. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 315-318.
Google Scholar

Kulczyńska J. 2013. Od inspiracji do realizacji. Tekst poetycki i obraz filmowy w dwudziestoleciu międzywojennym. [W:] Literatura w kalejdoskopie sztuki. Twórczość poetów i pisarzy polskich XX wieku jako inspiracja dla dzieł muzycznych, plastycznych i filmowych. W 100-lecie urodzin Czesława Miłosza, red. naukowa G. Darłak, I. Melson, I. Mida. Katowice: Akademia Muzyczna im. Karola Szymanowskiego, Bytom: Frodo, 157-172.
Google Scholar

Kulczyńska J. 2014. Miejsce doświadczone. Kraków w poezji międzywojennej. [W:] A. Ogonowska, M. Roszczynialska (red.), Kraków. Miejsce i tekst. Kraków: Universitas, 117-127.
Google Scholar

Kulczyńska-Kruk J. 2018. Paradokumentalizm w polskiej poezji dwudziestolecia międzywojennego (praca doktorska, Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków).
Google Scholar

Kurek J. 1926. Kim był Andrzej Panik? Andrzej Panik zamordował Amundsena. Kraków: Zwrotnica.
Google Scholar

Kurek J. 1930. Śpiewy o Rzeczypospolitej. Warszawa: Dom Książki Polskiej.
Google Scholar

Kurek J. 1926. Kino – zwycięstwo naszych oczu. Głos Narodu 67, 2.
Google Scholar

Kurek J. 1933. Objaśniam „OR”. Linia 5, 118.
Google Scholar

Kurek J. 1963. Mój Kraków. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Kurek J. 1974. Przedmowa. [W:] T. Peiper, Myśli o poezji, przedmowa J. Kurek, J. Brzękowski. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 27-29.
Google Scholar

Kurek J. 1980. Pisma wybrane. Poezje. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Kuźma E. 1980. Granice porównywalności poezji z malarstwem i filmem (na przykładzie wczesnej fazy polskiej poezji awangardowej). [W:] T. Cieślikowska, J. Sławiński (red.) Pogranicza i korespondencje sztuk. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 257-269.
Google Scholar

Kwiatkowski J. 1972. Świat poetycki Juliana Przybosia. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Norwid C. 1968. Promethidion. [W:] C. Norwid, Pisma wybrane 2. Poematy, wybrał i objaśnił J.W. Gomulicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 305.
Google Scholar

Nowakowska A. 2001. Róża w języku i kulturze. Acta Univeristatis Wratislaviensis 2282, Język a kultura 16, 18-20.
Google Scholar

Pawłowski L. 2014. Zamiast epickiej syntezy. Problemy konstruowania rzeczywistości społecznej II Rzeczypospolitej w prozie fabularnej lat dwudziestych. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Google Scholar

Piwowar L. 1934. Idąc z Marjanem Czuchnowskim. Tygodnik Artystów (22 grudzień 1934), 2. DOI: https://doi.org/10.25291/VR/1934-VLR-22
Google Scholar

Przyboś J. 1967. Sens poetycki 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Przyboś J. 1984. Utwory poetyckie 1, Pisma zebrane, oprac. R. Skręt, przedmowa J. Kwiatkowski. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Przyboś J. 1959. Linia i gwar. Szkice 2. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Rybicka E. 2003. Modernizowanie miasta. Zarys problematyki urbanistycznej w nowoczesnej literaturze polskiej. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Stabro S. 1975. Od Awangardy do ody. O liryce Jalu Kurka. Magazyn Kulturalny 1(13), 11-13.
Google Scholar

Tarnogórska M. 1997. Poemat międzywojenny. Studium z poetyki historycznej gatunku. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Wrocławskiej.
Google Scholar

Wierzyński K. 2021. Poezje zebrane, tom I, wstęp A. Nasiłowska, oprac. i noty, P. Kądziela. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Google Scholar

Głos Narodu 1926 (22.03), nr 67, Kraków.
Google Scholar

Głos Narodu 1931 (2.05), nr 117, Kraków.
Google Scholar

Ilustrowany Kuryer Codzienny 1931 (3.05), nr 121, Kraków.
Google Scholar

Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (8.09), nr 249, Kraków.
Google Scholar

Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (16.09), nr 257, Kraków.
Google Scholar

Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (19.09.), nr 260, Kraków.
Google Scholar

Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (22.09), nr 263, Kraków.
Google Scholar

Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (25.09), nr 266, Kraków.
Google Scholar

Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (26.09), nr 267, Kraków. DOI: https://doi.org/10.1524/klio.1933.26.26.267
Google Scholar

Ilustrowany Kuryer Codzienny 1933 (28.09), nr 269, Kraków.
Google Scholar

Robotnik 1931 (23.05), nr 187, Warszawa.
Google Scholar

Pocztówka Częstochowa. Ulica 7-iu Kamienic pod Jasną Górą, https://fotopolska.eu/Czestochowa/u8711,ul_7_Kamienic.html?f=3120-foto, 15.05.2023.
Google Scholar

Pocztówka Pozdrowienie z Częstochowy. Ulica 7 kamienic, https://polona.pl/preview/b3291962-3b35-43fd-aa24-bd44d2dbd87c, 15.05.2023.
Google Scholar