Fontanna z kobietą o dwóch twarzach – unikatowy element przestrzeni miejskiej Częstochowy
DOI:
https://doi.org/10.23858/JUE20.2022.005Słowa kluczowe:
modernizm powojenny, przestrzeń miejska, fontanna, rzeźba, architektura i sztuka lat 60., Włodzimierz Ściegienny - architekt i artysta, CzęstochowaAbstrakt
Celem artykułu jest zaprezentowanie historii powstania charakterystycznego i lubianego przez mieszkańców Częstochowy obiektu – fontanny, zwanego potocznie „Pani Kowalska”, a także jego wpływu na postrzeganie przestrzeni miejskiej. Pierwotny projekt został zrealizowany w 1964 roku przez architekta Włodzimierza Ściegiennego, niestety fontanna straciła swój początkowy charakter w wyniku przebudowy w 2007 roku. Obecnie choć nadal wzbudza żywe emocje i jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów przestrzeni miejskiej Częstochowy, jej forma i kontekst odbioru społecznego nabrały innego wymiaru. Artykuł prezentuje niepublikowane materiały, dokumentujące tę realizację, pochodzące z prywatnego archiwum częstochowskiego twórcy Włodzimierza Ściegiennego, którego dorobek wpisuje się w reprezentacyjne przykłady polskiej architektury powstałej po 1945 roku.
Pobrania
Bibliografia
Augé M. 2010. Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Basista A. 2001. Betonowe dziedzictwo: architektura w Polsce czasów komunizmu. Warszawa–Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Braun J. 1979. Częstochowa. Urbanistyka i architektura. Warszawa: Arkady.
Buczyńska-Garewicz H. 2006. Miejsca, strony, okolice. Przyczynek do fenomenologii przestrzeni. Kraków: Universitas.
Cymer A. 2019. Architektura w Polsce 1945 – 1989. Warszawa: Centrum Architektury, Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki.
Daniel T., Sączek T. 1993. Włodzimierz Ściegienny – wspomnienie. Almanach Częstochowy II cz.
Izdebska K. 2015. Przestrzeń i miejsce w praktyce artystycznej. Socjologiczne studium przypadku. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Humanistycznego US Minerwa.
Krzysztofowicz-Kozakowska S. 2016. Sztuka w czasach PRL. Kraków Olszanica: Bosz.
Lewicki J. 2017, Ocena wartości zabytków epoki modernizmu. Przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Wiadomości Konserwatorskie 49, 38-50.
Malec-Zięba E. 2020. Korelacje architektury i sztuki w twórczości Włodzimierza Ściegiennego. Państwo i Społeczeństwo – Architektura i sztuka 2020 (XX), 67-85.
Malec-Zięba E. 2021. Fenomen twórczości architekta i artysty plastyka Włodzimierza Ściegiennego. Teka Komisji Architektury, Urbanistyki i studiów Krajobrazowych 17 (4), 33-49.
Rewers E. 2005. Post-Polis, Wstęp do filozofii ponowoczesnego miasta. Kraków: Universitas.
Stelmach B., Andrzejewska-Batko K. 2019. Tożsamość 100 lat polskiej architektury. Warszawa: NIAiU.
Syska A. 2020. Spodek w Zenicie. Warszawa: Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki.
Ściegienny K. 2005. Ars longa vita brevis. Częstochowa: Stowarzyszenie Przyjaciół Gaude Mater.
Ściegienny K. 2011. Ad futuram rei memoriam. Częstochowa: Stowarzyszenie Przyjaciół Gaude Mater.
Taborska H. 1996. Współczesna sztuka publiczna. Dzieła i problemy. Warszawa: Wiedza i Życie.
Wallis A. 1979. Informacja i Gwar, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Wąsek H. 2017. Stowarzyszenie architektów w Częstochowie. Zarys historii. Częstochowa: SARP Oddział Częstochowa.
Włodarczyk M. 2019. Modernizm 1956-1970 w Krakowie. Dziedzictwo. Przykłady. Uwarunkowania. Kraków: SARP Oddział Kraków.
Wowczak J. 2021. Funkcja i treść. Dychotomie polskiej architektury XX wieku w twórczości Jana Kruga. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Źródła internetowe
Częstochowa miasto z historią - nasze zdjęcia, historie i dyskusje: grupa publiczna strony Częstochowa miasto z historią, https://www.facebook.com/groups/477091596197718, 10.12.21.
Częstochowa miasto z historią - nasze zdjęcia, historie i dyskusje: komentarze pod postami o fontannie i rzeźbie,
https://www.facebook.com/groups/477091596197718/search/?q=Pani%20kowalska,
https://www.facebook.com/photo/?fbid=4144500725600040&set=gm.911470582759815, 10.12.2021.
Kwiatkowska E., Haładyj T. 2016. Sprawdź, czy wiesz, gdzie są Kwadraty, most kacapski i Grajdołek, Pani Kowalska, artykuł z dnia 10.02.2016, https://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa/56,48725,19605281,pani kowalska,,11.html?fbclid=IwAR2728teO-0AeYuDgk9qimF0vSiRrr1Xwj_CVTBTdZKEI7AYdwaxZET0oI4/, 10.12.2021.
Mamoń M., Steinhagen D. 2021. "Pani Kowalska" ze skweru Solidarności już po naprawie. Ale fontanna wciąż działa na pół gwizdka, artykuł z dnia 08.06.2021, https://czestochowa.wyborcza.pl/czestochowa/7,48725,27175393,fontanna-pani-kowalska-ze-skweru-solidarnosci-juz-po-naprawie.html?disableRedirects=true, 24.11.2021.
Oficjalna strona poświęcona dokumentacji twórczości Włodzimierza Ściegiennego, https://www.facebook.com/arch.wlodzimierz.sciegienny, 10.12.2021.
“Pani Kowalska” się sypie – alarmuje radna: informacja o zniszczeniu cokołu rzeźby, https://gazetaregionalna.com/pani-kowalska-sie-sypie-alarmuje-radna/, 10.12.2021.
#RatujmyPaniąKowalską: komentarze pod postami, https://www.facebook.com/groups/477091596197718/search/?q=%23ratujmypani%C4%85kowalsk%C4%85%20, 10.12.21.
Zalejski D. 2019, Tramwaj do modernizmu, CGK nr.13, Częstochowa, 7. http://cgk.czestochowa.pl/download/issues/CGK_2_2019.pdf, 24.11.2021.
Pliki dodatkowe
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Journal of Urban Ethnology
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
