Kulturowe podstawy modyfikowania światła słonecznego we wnętrzu architektonicznym. Japońska pochwała światłocienia na podstawie eseju In’ei – raisan Jun’ichirō Tanizakiego
DOI:
https://doi.org/10.23858/JUE21.2023.012Słowa kluczowe:
światło słoneczne, architektura, tradycja Japonii, tradycja ZachoduAbstrakt
W artykule omówiono kulturowe podstawy modyfikowania światła słonecznego we wnętrzu architektonicznym na przykładzie japońskiej tradycji, widzianej na tle tradycji Zachodu. Analizę oparto na rozważaniach Jun’ichirō Tanizakiego, z których wyłoniono cechy kulturowych wzorów kształtowania światła w estetyce pochwały światłocienia, polegające nie tylko na ograniczeniu światła we wnętrzach, lecz przede wszystkim na faworyzowaniu światła rozproszonego, miękkiego, bocznego i zarazem statycznego, wielokrotnie filtrowanego, mocno odgrodzonego od swego źródła. Cechy te omówiono na przykładach. Wskazano konsekwencje estetyki pochwały światłocienia dla percepcji i wartościowania architektury.
Pobrania
Bibliografia
Alberowa Z. 1983. O sztuce Japonii. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Barr J. 2017a. In Search of Japan-ness: Part 2 (We’re All Japanese Now). Strony nienumerowane, https://www.johnbarrarchitect.com/blog-1/categories/japanese-architecture, 02.02.2023.
Barr J. 2017b. Light and Transparency in Japanese Architecture (In Praise of Fuzziness). (johnbarrarchitect.com). Strony nienumerowane, https://www.johnbarrarchitect.com/blog-1/categories/japanese-architecture, 02.02.2023.
Barucki T. 1988. Architektura Japonii. Warszawa: Arkady.
Cabeza-Lainez J.M. 2014. Lighting features in Japanese traditional architecture. [W:] W. Weber, S. Yannas (red.), Lessons from Vernacular Architecture. London – New York: Earthscan from Routledge, 143–154.
Chang Ch. 2001. Ogólne pojęcie piękna. [W:] Wilkoszewska K. (red.) Estetyka japońska. Wymiary przestrzeni t. 1. Przeł. B. Romanowicz. Kraków: Universitas, 62–70.
Charciarek M. 2017. Lekcje światła i ciemności architektury / Lessons of Light and Darnkess in Architecture. Środowisko Mieszkaniowe nr 18, 4–10, https://doi.org/1 0.4467/25438700SM.17.001.7591. DOI: https://doi.org/10.4467/25438700SM.17.001.7591
Duch ukryty w drzewach. Tradycja i kunszt japońskiego ciesielstwa / Spirit Hidden in the Trees. The Tradition and Craftsmanship of Japanese Carpentry. 2022. Katalog wystawy. Kraków: Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha.
Dziechciaruk-Maj B. 2014. Arcydzieła / Masterpieces. [W:] A. Król (red.) Arcydzieła sztuki japońskiej w kolekcjach polskich / Masterpieces of Japanese Art in Polish Collections. Kraków: Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, 7–10.
Engel H. 1964. The Japanese House. A Tradition for Contemporary Architecture. Veromont-Tokyo: Charles E. Tuttle Publishers.
Frampton K. (red.) 2012. Kengo Kuma Complete Works. London: Thames & Hudson.
Hughes S. 1978. Washi, the world of Japanese paper. Tokio-New York: Kodanska International.
Jarvis M. 2012. Cellulose crystallinity: perspectives from spectroscopy and diffraction. [W:] S.E. Harding (red.) Stability of Complex Carbohydrate Structures Biofuels, Foods, Vaccines and Shipwrecks. London: Royal Society of Chemistry, s. 125-136. DOI: https://doi.org/10.1039/9781849735643-00125
Kahn L.I. 1996. Silence et Lumière, choix de conferences et d’entretiens 1955-1974. Paris: Édition du Linteau.
Kerr A. 2019. Japonia utracona. Przeł. M. Kwiecieńska-Decker. Kraków: Karakter.
Kojiki, czyli księga dawnych wydarzeń. 1986. Przeł. W. Kotański. Warszawa: PIW
Kubiak Ho-Chi B. 2009. Estetyka i sztuka japońska. Kraków: Universitas.
Kuma K. 2002. Anti-Object. London: Architectural Association.
Kuma K. 2005. Architektura w charakterze miejsca stanie się normą XXI wieku / Architecture Making Maximum Use of the Character of the Land will be the Norm in the Twenty-first Century. [W:] M. Poprawska, M.A. Urbańska (red.), Kierunki. Nowa architektura w Japonii i Polsce /New Architecture in Japan and Poland. Kraków: Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, 148–171.
Kuma K. 2013. Kengo Kuma and Associates. [W:] A. Dubet (red.), Qu’est-ce que la lumiére pour les architectes?. Paris: Archibooks, 119.
Kuma K. 2020. L’architecture naturelle. Paryż: Arléa.
Le Corbusier. 2012. W stronę architektury. Przeł. T. Swoboda. Warszawa: Fundacja Centrum Architektury.
Nishi K. i Hozumi K. What is japanese architecture? A survey of traditional Japanese architecture. 1996. New York: Kodansha USA.
Norberg-Schulz Ch. 1999. Znaczenie w architekturze Zachodu. Przeł. B. Gadomska. Warszawa: Wydawnictwo Murator.
Petri M 2022. Półprzezroczystość jako forma tworzenia przestrzeni we współczesnej architekturze Japonii. [W:] K. Banasik-Petri (red.) Państwo i Społeczeństwo 2022, zeszyt: Architektura Dalekiego Wschodu, 131–158. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Plummer H. 1995. Light in Japanese Architecture, Architecture and Urbanism. Tokyo.
Ponciroli V. (red.) 2004. Katsura. Imperial villa. Milan: Electa.
Rapoport A. 1969. House Form and Culture. Hoboken New Jersey: Prentice-Hall.
Rendchen S. 2009. Tradycyjna wiejska zabudowa Japonii – dom „minka”. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Architektura, z. 49, 173–180.
Scamozzi V. 1615, Idea dell Architettura Universale. Venezia: Giorgio Valentino.
Schelling J.W. 1983. Filozofia sztuki. Warszawa: PWN.
Sendyka R. 2011. Antropologia zmysłów. Autoportret 3, 20-27.
Stec B. 2017. Światło we wnętrzu. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Stec B. 2020. Sunlight, Atmosphere and Architecture. Kraków: AFM Publishing House.
Stec B. 2021. Architektura jak czarka dobrej herbaty. Architecture Like a Bowl of Good Tea. [W:] K. Ingarden (red.) Kengo Kuma. Eksperyment. Materiał. Architektura. Experimenting with Materials. Kraków: Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, 47–74.
Szacki J. 1971. Tradycja. Przegląd problematyki. Warszawa: PWN.
Tanizaki J. 2016. Pochwała cienia. Przeł. H. Lipszyc. Kraków: Karakter.
Tendera P. 2014. Od filozofii światła do sztuki światła. Kraków: UJ.
The Kojiki. Old Chronicles of Japan, 1992. Tokyo: Tuttle Books.
Tubielewicz J. 1984. Historia Japonii. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Tubielewicz J. 1996. Kultura Japonii. Słownik. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.
Wilkoszewska K. 2001. [W:] Wilkoszewska K. (red.) Estetyka japońska. Wymiary przestrzeni t. 1. Kraków: Universitas, 7–12.
Wilkoszewska K. 2005. Rozważania o pojęciu przestrzeni / Some Reflections upon the Notion of Space. [W:] M. Poprawska, M.A. Urbańska (red.), Kierunki. Nowa architektura w Japonii i Polsce /New Architecture in Japan and Poland. Kraków: Centrum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha, 100–109.
Witruwiusz 1956. O architekturze ksiąg dziesięć. Przeł. K. Kumaniecki. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pliki dodatkowe
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Journal of Urban Ethnology
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
