The restoration of wooden church architecture as condtioned by regulations of the partition tme. Some remarks on the basis of sources from the Greater Poland province

Authors

  • Aleksander Jankowski Institute of History and International Relations, Kazimierz Wielki University in Bydgoszcz, Księcia Józefa Poniatowskiego Street 12, 85-671 Bydgoszcz https://orcid.org/0000-0002-7806-1845

DOI:

https://doi.org/10.23858/KHKM67.2019.1.006

Keywords:

church art, wooden churches, renovation of architecture, Greater Poland

Abstract

Legal regulations imposed on Polish territories by the partitioning powers changed the rules of managing parish property and of financing the renovation of churches. In the territories an-nexed by Prussia regulations from 1794 were operative, assigning the management of property and financial issues to parish priests and provisors, while issues of community gatherings to commune plenipotentiaries. In 1875 the institution of church supervisory board was established, which took over church property management, and since 1905 was also authorized to levy a tax to cover renovation expenses. In the part of Greater Poland annexed by Russia the management of church property was regulated by a 1817/1818 decree, which established a supervisory board for every parish. 90% of renovation costs had to be covered by the parishioners. Following the nationalization of church estates in 1843 and the property right reform in 1864 the board could only enact charges with the consent of the assembly of parishioners, within which it was only real property owners that were entitled to decide. Works costing up to 3000 rubles were super-vised by province authorities, while more expensive renovations were subject to the approval of the Ministry of Internal Affairs.

Downloads

Download data is not yet available.

References

Allgemeines. 1804. Allgemeines Landrecht für die Preussischen Staaten, Bd. IV, Theil 2, Titel 11, Ab. 3: Von den Obern und Vorgesetzten der Kirchengesellschaften; Ab. 9: Von der Verwaltung der Güter und des Vermögens der Pfarrkirchen, Berlin.

Brykczyński Antoni. 1888. Dom Boży to jest praktyczne wskazówki budowania, naprawiania i utrzymania kościołów na wzór dzieła X. Montault (Barbier de Montault) „Traité pratique de la construction, de l’ameublement et de la décoration des églises”, Warszawa.

Dettloff Paweł. 2010. Działalność konserwatorska Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, [w:] Polskie dziedzictwo kulturowe u progu niepodległości. Wokół Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, red. E. Manikowska, P. Jamski, Warszawa, s. 127–158, 351–363 (aneksy).

Dziennik. 1818. Wypis z Protokołu Sekretaryatu Stanu Królestwa Polskiego, „Dziennik Praw Królestwa Polskiego”, t. 6, nr 25

Dziennik. 1824. Wypis z Protokołu Sekretaryatu Stanu Królestwa Polskiego, „Dziennik Praw Królestwa Polskiego”, t. 8, nr 33

Dziennik. 1864. Wypis z Protokołu Sekretaryatu Stanu Królestwa Polskiego, „Dziennik Praw Królestwa Polskiego”, t. 62, nr 187.

Jakimowicz Teresa. 1996. Konserwatorstwo i konserwatorzy w Wielkopolsce w latach 1793–1918, [w:] Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX w., red. A.S. Labuda, K. Zawiasa-Staniszewska, Poznań 1996, s. 102–119.

Jankowski Aleksander. 2009. Kościoły drewniane o zdwojonej konstrukcji ścian, Bydgoszcz.

Jankowski Aleksander. 2017. Malarstwo ścienne drewnianych świątyń Wielkopolski 1795- 1939, Bydgoszcz.

Kiec Olgierd. 2001. Protestantyzm w Poznańskiem 1815–1918, Warszawa.

Kohte Julius. 1895–1896. Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, Bd. III, Berlin.

Kohte Julius. 1897. Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, Bd. IV, Berlin.

Korytkowski Jan. 1888. Brevis descriptio historico-geographica ecclesiarum archidioecesis gnesnensis et posnaniensis. Archidioecesis Posnaniensis, cz. B, Gnesnae.

Kujawski Witold. 2009. Następstwa rozbiorów Polski w diecezji włocławskiej, „Studia Włocławskie”, t. 12, s. 173–182.

Kumor Bolesław. 1966. Granice archidiecezji gnieźnieńskiej w tysiącleciu (1000–1939), „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik Prawno-Historyczny”, t. IX, nr 3–4, s. 3–27.

Kumor Bolesław. 1980. Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej1772–1918, Kraków.

Łuszczkiewicz Władysław. 1869. Wskazówka dla utrzymania kościołów, cerkwi, przechowywanych tamże zabytków przeszłości, Kraków.

Łuszczkiewicz Władysław. 1887. Poradnik dla zajmujących się utrzymaniem i restauracją kościołów i sprzętów kościelnych, Kraków.

Majdowski Andrzej. 1994. Zabudowania plebańskie w ustawodawstwie Królestwa Polskiego, [w:] A. Majdowski, Ze studiów nad architekturą sakralną w Królestwie Polskim, Warszawa, s. 63–94.

Małecki Henryk. 1988. Dwustulecie Kościoła Warszawskiego w zarysie, „Warszawskie Studia Teologiczne”, t. XI, 1998, s. 11–50.

Manikowska Ewa. 2010. Organizacja opieki nad zabytkami a dziedzictwo kultury sakralnej. Zarys problematyki, [w:] Polskie dziedzictwo kulturowe u progu niepodległości. Wokół Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości, red. E. Manikowska, P. Jamski, Warszawa, s. 167–187.

Pruszyński Jan. 1989. Ochrona zabytków w Polsce, Warszawa.

Turwid Marjan. 1926. Klasztor na Lipówce. Legendy, Września.

Wisłocki Jerzy. 1981. Uposażenie Kościoła i duchowieństwa katolickiego w Polsce 1918–1939, Poznań.

Published

2019-01-01

How to Cite

Jankowski, A. (2019). The restoration of wooden church architecture as condtioned by regulations of the partition tme. Some remarks on the basis of sources from the Greater Poland province. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 67(1), 93–112. https://doi.org/10.23858/KHKM67.2019.1.006

Issue

Section

Studies and Materials