Kiedy i przez kogo został wzniesiony pałac w Igołomi?

Krzysztof Prokop

doi:10.23858/KHKM73.2025.3.006

Opublikowane: 2025-12-28

Tom 73 Nr 3 (2025)

Kiedy i przez kogo został wzniesiony pałac w Igołomi?

Krzysztof Prokop

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Dział: Komunikaty naukowe

https://doi.org/10.23858/KHKM73.2025.3.006

Abstrakt

Czas i okoliczności wzniesienia pałacu w Igołomi pozostają nieustalone. Dotyczy to również osób, z którymi należy wiązać jego powstanie. Łączenie projektu rezydencji z Chrystianem Piotrem Aignerem stanowi nieudokumentowaną hipotezę, co odnosiło się również do przypisywania sztukaterii Fryderykowi Baumanowi. W tekście wskazano na źródło (szkic autobiograficzny Baumana) potwierdzające sprawczą rolę tego sztukatora, współpracującego z Aignerem, przy tworzeniu wystroju pałacu. Uprawdopodobniono także, że inicjatorką wzniesienia rezydencji była Zofia Wodzicka (właścicielka 1787–1815), a zasadnicze prace budowlane miały miejsce zapewne pomiędzy 1804 a 1815. Wskazano na możliwość dalszych poszukiwań źródłowych w zachowanych być może na terenie Włoch materiałach do niezrealizowanej publikacji z opisem dzieł architektonicznych Aignera.

Słowa kluczowe:

Igołomia, rezydencje arystokratyczne, epoka porozbiorowa, Wodziccy, Chrystian Piotr Aigner, Fryderyk Bauman

Inne teksty tego samego autora

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Prokop, K. (2025). Kiedy i przez kogo został wzniesiony pałac w Igołomi?. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 73(3), 419–431. https://doi.org/10.23858/KHKM73.2025.3.006

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Chłędowski Kazimierz. 1957. Pamiętniki, 1, Galicja (1843–1880), Kraków.
Google Scholar

Chrzanowski Tadeusz, Kornecki Marian. 1982. Sztuka Ziemi Krakowskiej, Kraków.
Google Scholar

Dobrowolski Tadeusz. 1974. Sztuka polska od czasów najdawniejszych do ostatnich, Kraków.
Google Scholar

Encyklopedia. 2004. Encyklopedia Kresów, red. M. Karolczuk-Kędzierska, A. Górska, Kraków.
Google Scholar

Fabijanowska Katarzyna, Myczkowski Zbigniew. 1988. Studium historyczno-kompozycyjne i projekt rekompozycji parku pałacowego w Igołomi, „Teki Komisji Urbanistyki i Architektury”, 22, s. 189–198.
Google Scholar

Felcenloben Dorota. 2020. Wodziccy z Kościelnik. Dzieje rodziny, Warszawa.
Google Scholar

Gerhardt Artur. 2001. Rodzina Wodzickich w Krakowie w XVIII i XIX wieku, Kraków.
Google Scholar

Jaroszewski Tadeusz Stefan. 1965. Chrystian Piotr Aigner 1756–1841, Warszawa.
Google Scholar

Jaroszewski Tadeusz Stefan. 1970. Chrystian Piotr Aigner, architekt warszawskiego klasycyzmu, Warszawa.
Google Scholar

Jaroszewski Tadeusz Stefan. 2000. Pałace w Polsce. Przewodnik, Warszawa.
Google Scholar

Kanon. 2023. Kanon krajoznawczy województwa małopolskiego, red. P. Miśkowiec, A. Kryszczak, P. Cybulski, J. Partyka, Kraków.
Google Scholar

Kartki. 2021. Kartki z dziejów igołomskiego Powiśla, red. K. Tunia, Igołomia.
Google Scholar

Katalog. 1953. Katalog zabytków sztuki w Polsce, 1, Województwo krakowskie, red. J. Szablowski, 8, Powiat miechowski, oprac. Z. Boczkowska, Warszawa.
Google Scholar

Kozik Jerzy Stanisław, Wyżga Mateusz. 2012. Przy wielkiej drodze. Gmina Igołomia-Wawrzeńczyce od wieków średnich do współczesności, Igołomia-Wawrzeńczyce.
Google Scholar

Krasnowolski Bogusław. 2013. Leksykon zabytków architektury Małopolski, Warszawa.
Google Scholar

Kronika. 1936. Kronika, „Biuletyn Historii Sztuki i Kultury”, 4, 3, s. 226–227.
Google Scholar

Libicki Piotr. 2012. Dwory i pałace wiejskie w Małopolsce i na Podkarpaciu (w granicach województw małopolskiego i podkarpackiego), Poznań.
Google Scholar

Lorentz Stanisław, Rottermund Andrzej. 1985. Klasycyzm w Polsce, Warszawa.
Google Scholar

Łętowski Ludwik. 1956. Wspomnienia pamiętnikarskie, wyd. H. Barycz, Wrocław.
Google Scholar

Łoza Stanisław. 1917. Słownik architektów i budowniczych Polaków oraz cudzoziemców w Polsce pracujących, Warszawa.
Google Scholar

Łoza Stanisław. 1931. Słownik architektów i budowniczych Polaków oraz cudzoziemców w Polsce pracujących, Warszawa.
Google Scholar

Łoza Stanisław. 1954. Architekci i budowniczowie w Polsce, Warszawa.
Google Scholar

Łoziński Jerzy Zygmunt. 1985. Pomniki sztuki w Polsce, 1, Małopolska, Warszawa.
Google Scholar

Majewska-Maszkowska Bożenna. 1971. Baumann, rodzina rzeźbiarzy, sztukatorów i architektów, [w:] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających. Malarze, rzeźbiarze, graficy, 1, red. J. Maurin-Białostocka i in., Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk, s. 105–108.
Google Scholar

Mańkowska Ewa. 2016a. Aigner (Ajgner, Aygner, Eigner, Eygner, Eygnier, Haygner) Chrystian Piotr (1756–1841), architekt, teoretyk i wykładowca architektury, [w:] Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, red. P. Migasiewicz, H. Osiecka-Samsonowicz, J. Sito, Warszawa, s. 11–17.
Google Scholar

Mańkowska Ewa. 2016b. Bauman (Baumann) Friedrich (Fryderyk) (1765–1845), Niemiec, sztukator i budowniczy, [w:] Słownik architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV–XVIII wieku, red. P. Migasiewicz, H. Osiecka-Samsonowicz, J. Sito, Warszawa, s. 34–35.
Google Scholar

Omilanowska Małgorzata. 2004. Polska. Pałace i dwory, Warszawa.
Google Scholar

Pałac. 2013. Pałac w Igołomi — przeszłość i współczesność, oprac. K.R. Prokop [S. Niewiarowski], K. Tunia, Igołomia.
Google Scholar

Pamiętniki. 1888. Pamiętniki hr. Stanisława Wodzickiego, Kraków.
Google Scholar

Piotrowski Józef. 1936. Fryderyk Bauman (1765–1843). Architekt i rzeźbiarz polski w okresie klasycyzmu i romantyzmu, „Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie”, 16, 1, s. 32–38.
Google Scholar

Prokop Krzysztof Rafał. 2009. Igołomia w przeszłości odległej i bliskiej (na drodze ku monografii historycznej), „Małopolska. Regiony — Regionalizmy — Małe Ojczyzny”, 11, s. 51–90.
Google Scholar

Prokop Krzysztof Rafał. 2010. Igołomia — rodzinna miejscowość św. Brata Alberta — Adama Chmielowskiego (zarys dziejów do czasów I wojny światowej), [w:] Servus Pauperum. W rocznice beatyfikacji i kanonizacji Brata Alberta — Adama Chmielowskiego, red. K.R. Prokop, Kraków, s. 19–85.
Google Scholar

Prokop Krzysztof Rafał. 2011. Faust Socyn w Igołomi (przyczynek do dziejów antagonizmów religijnych w Polsce końca XVI w.), [w:] Przez Kresy i historię po obrzeża polityki. Profesorowi Marcelemu Kosmanowi w półwiecze pracy naukowej, 1, red. I. Hofman, W. Maguś, Toruń, s. 525–554.
Google Scholar

Prokop Krzysztof Rafał. 2013. Staropolskie sylwetki pilickie (XIV–XIX w.). Wybitne postaci wpisane w dzieje dawnej Pilicy, Pilica.
Google Scholar

Przybyszewski Andrzej. 2015. Wodziccy herbu Leliwa, Radomyśl Wielki.
Google Scholar

Przybyszewski Stanisław M. 2012. Ziemianie. Pałace, dwory i dworki nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą. Dziedzictwo kultury narodowej na Ponidziu, Kazimierza Wielka.
Google Scholar

Raińska Marzanna. 2014. Dwory Małopolski, 1, Nowy Sącz.
Google Scholar

Ross Juliusz. 1962. Przyczynek do działalności architektonicznej i dekoracyjnej Fryderyka Baumana, „Biuletyn Historii Sztuki”, 24, 1, s. 129–131.
Google Scholar

Stępińska Krystyna. 1977. Pałace w Polsce dawniej i dziś, 1, Warszawa.
Google Scholar

Szczaus Agnieszka. 2016. Propozycje terminologiczne z zakresu architektury i budownictwa w „Budowie kościołów” Piotra Aignera (1825), „Studia Językoznawcze. Synchroniczne i Diachroniczne Aspekty Badań”, 15, 227–240.
Google Scholar

Szydłowski Tadeusz, Stryjeński Tadeusz. 1925. O pałacach wiejskich i dworach z epoki po Stanisławie Auguście i budowniczym królewskim Jakubie Kubickim, Kraków.
Google Scholar

Wiśniewski Jan. 1917. Dekanat miechowski, Radom.
Google Scholar

Wspomnienia. 1873. Stanisława hr. Wodzickiego wspomnienia z przeszłości od roku 1768 do roku 1840, Kraków.
Google Scholar

Zabytki. 1995. Zabytki architektury i budownictwa w Polsce, 18, Województwo krakowskie, 2, red. M. Roziewicz, Warszawa.
Google Scholar