https://doi.org/10.23858/PA73.2025.3968
In contrast to offensive weapons, swords, spears, axes etc., elements of defensive weapons are a category of armaments very rarely recorded in early medieval cemeteries from Polish lands. Sometimes, including some finds in this category may even raise doubts (due to the difficulty of correctly identifying their military purpose). Therefore, the phenomenon of burying the dead with such items is difficult to assess unequivocally. This issue is discussed in this paper on the basis of the information available in the literature on the remains of chainmail (Dziekanowice, Giecz, Kałdus, Ostrowąż, Iwno) and shields (Dziekanowice, Kałdus, Lewino, Turowo, Żukowo) from cemeteries. One helmet (Silniczka) completes the collection, although its connection to the burial site is uncertain. The low frequency of defensive weapons in graves may have been influenced by various factors, resulting from the need for selection, giving preference to certain categories of weapons over others. Perhaps the custom of burying the dead in mail, helmets and with shields in the area in question did not take root or its reception was low. This may have been compounded by the high material value of the weapons that may have completely ruled out their ritual use as post-mortem equipment or otherwise limited this possibility, for example the inclusion of a small fragment of chainmail as an amulet (or on a pars pro toto basis). Another problem is the identification of certain pieces of weaponry due to their state of preservation.
Pobierz pliki
Zasady cytowania
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Bibliografia
Anglo-Saxon Wills – Anglo-Saxon Wills, tłum. i oprac. D. Whitelock. New York 2011.
Google Scholar
Gall – Gall Anonim, Kronika polska, oprac. M. Plezia, tłum. R. Grodecki. Skarby Biblioteki Narodowej. Wrocław 2003.
Google Scholar
Widukind – Widukind, Dzieje Sasów oraz Roczniki korbejskie i Roczniki hildesheimskie, tłum. i oprac. G.K. Walkowski. Bydgoszcz 2013.
Google Scholar
Thietmar – Kronika Thietmara, tłum. i oprac. M.Z. Jedlicki. Poznań 1953.
Google Scholar
Androshchuk F. 2010. The Gift to Men and the Gift to the Gods: Weapon Sacrifices and the Circulation of Swords in Viking Age Society. W: C. Theune, F. Biermann, R. Struwe, G.H. Jeute (red.), Zwischen Fjorden und Steppe. Festschrift für Johan Callmer zum 65. Geburstag (263-275). Rahden/Westf.: Verlag Marie Leidorf.
Google Scholar
Antoniewicz J. (1955). Niektóre dowody kontaktów słowiańsko-pruskich w okresie wczesnośredniowiecznym w świetle źródeł archeologicznych. Wiadomości Archeologiczne, 22, 233-277.
Google Scholar
Arwidsson G. (1986). Schilde. W: G. Arwidsson (red.), Birka II: 2. Systematische Analysen der Gräberfunde (38-44). Stockholm: Almqvist & Wiksell.
Google Scholar
Atgāzis M. (2019). Tuvcīņas ieroči Latvijā 10.-13. gadsimtā. Rīga: Latvijas vēstures institūta apgāds.
Google Scholar
Augustyniak J. (1977). Wyniki badań wykopaliskowych i powierzchniowych w międzyrzeczu Warty i Pilicy w latach 1969-1972. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego w Łodzi. Seria Archeologiczna, 24, 279-309.
Google Scholar
Balogh C. (2023). Türk Dünyasında Kadınların İktidar Temsili Üzerine – Avar Kadın Mezarlarında Silahlar. W: F. Ağca (red.), 1. Uluslararası Türk Kültürü Sempozyumu Bildirileri (103-113). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü.
Google Scholar
Banaszkiewicz J. (2000). „Nadzy wojownicy” – o średniowiecznych pogłoskach dawnego rytu wojskowego (Prokopiusz z Cezarei, Paweł Diakon, Girald z Walii, Sakso Gramatyk i Gall Anonim). W: S. Moździoch (red.), Człowiek, sacrum, środowisko. Miejsca kultu we wczesnym średniowieczu (11-25). Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Oddział we Wrocławiu.
Google Scholar
Bemke G. (2022). Wczesnośredniowieczne hełmy jako uzbrojenie improwizowane w świetle źródeł antropologicznych i historycznych. Argumenta Historica, 9, 7-28.
Google Scholar
Bocheński Z. (1930). Polskie szyszaki wczesnośredniowieczne. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Google Scholar
Bogacki M. (2007b). Uzbrojenie wojsk monarchii wczesnopiastowskiej w świetle źródeł pisanych. W: M. Bogacki, M. Franz, Z. Pilarczyk (red.), Wojskowość ludów Morza Bałtyckiego. Materiały z II Międzynarodowej Sesji Naukowej Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego, Wolin 4-6 lipca 2006 (278-306). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Bogacki M. (2007a). Przemiany w wojskowości polskiej od połowy X wieku do 1138 roku. Kształt i organizacja armii. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Bogacki M. (2009). Broń wojsk polskich w okresie średniowiecza. Zakrzewo: Wydawnictwo Replika.
Google Scholar
Bojarski J. (2020). Obrzędowość pogrzebowa w strefie chełmińsko-dobrzyńskiej we wczesnym średniowieczu. Toruń: Wydawnictwo UMK.
Google Scholar
Bojarski J., Chudziak W., Drozd A., Koperkiewicz A., Kozłowski T., Stawska V. (2010). Katalog źródeł. W: W. Chudziak (red.), Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4) (189-603). Toruń: Wydawnictwo UMK.
Google Scholar
Borawski P. (2002). Uzbrojenie gruzińskich górali – Chewsurów w XVII-XX wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 50(3-4), 351-370.
Google Scholar
Bóna I. (1980). Studien zum frühawarischen Reitergrab von Szegvár. Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae, 32(1-4), 31-95.
Google Scholar
Bravermanová M. (2000). Lederhelm („Podivens Helm”). W: A. Wieczorek, H.-M. Hinz (red.), Europas mitte um 1000. Katalog (258-260). Stuttgart: Konrad Theiss Verlag.
Google Scholar
Brooks N.P. (1978). Arms, Status and Warfare in Late-Saxon England. W: D. Hill (red.), Ethelred the Unready: Papers from the Millenary Conference (81-103). Oxford: British Archaeological Reports.
Google Scholar
Bullock H., Baldwin A., Hood J., Fern Ch., Cartwright C., Lang J., Wanget Q. (2011). Evidence for shield construction from the early Anglo-Saxon cemetery site of Tranmer House, Bromeswell, Suffolk. Technical Research Bulletin, 5, 15-24.
Google Scholar
Contamine Ph. (1999). Wojna w średniowieczu. Warszawa: Volumen; Bellona.
Google Scholar
Czarnecka K. (1994). The re-use of Roman military equipment in barbarian contexts. A chain-mail souvenir?. Journal of Roman Military Equipment Studies, 5, 245-253.
Google Scholar
Czarnecka K. (2021). Broń jako wyznacznik prestiżu, rekwizyt rytuału oraz świadectwo kontaktów w Barbaricum w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie wpływów rzymskich. Barbaricum, 13, 173-217.
DOI: https://doi.org/10.47888/uw.2720-0817.2021.13.pp.173-217
Google Scholar
D’Amato R. (2015). Old and new evidence on the East-Roman helmets from the 9th to the 12th centuries. Acta Militaria Mediaevalia, 11, 27-157.
Google Scholar
Dickinson T.M., Härke H. (1992). Early Anglo-Saxon Shields. London: Society of Antiquaries of London.
Google Scholar
Dowen K., Marek L., Słowiński S., Uciechowska-Gawron A., Myśków E. (2019). Two Twelfth-Century Kite Shields from Szczecin, Poland. Arms & Armour, 16(2), 121-148.
DOI: https://doi.org/10.1080/17416124.2019.1667049
Google Scholar
Dowiat J. (1959). Kilka uwag o słownictwie Galla Anonyma w związku z zagadnieniem organizacji sił zbrojnych za Bolesława Krzywoustego. Kwartalnik Historyczny, 66(1), 29-51.
Google Scholar
Ehlton F. (2003). Ringväv fran Birkas Garnison. Dokumentation, preparering och analys. Stockholm: Stockholms universitet.
Google Scholar
Eisner J. (1952). Devínska Nová Ves. Slovanské pohřebiště. Bratislava: Nakladatelstvo Slovenskej Akadémie Vied i Umení.
Google Scholar
Engel M., Sobczak C. (2019). Ozdobne okucia hełmów wczesnośredniowiecznych z zespołu osadniczego w Szurpiłach. Acta Militaria Mediaevalia, 15, 65-84.
Google Scholar
Filipowiak W. (1962). Wolinianie. Studium osadnicze 1: Materiały. Szczecin: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Forstner D. (1990). Świat symboliki chrześcijańskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Google Scholar
Gaerte W. (1923). Ein altpreußischer Helm. Zeitschrift für historische Waffen- und Kostümkunde. Neue Folge, 1(10, 2/3), 41-42.
Google Scholar
Ginalski J., Kotowicz P.N. (2004). Elementy uzbrojenia i oporządzenia jeździeckiego z grodziska wczesnośredniowiecznego „Horodyszcze” w Trepczy, pow. Sanok, stan. 2. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego, 25, 187-257.
Google Scholar
Ginter K. (2002). Problem drużyny wczesnośredniowiecznej w Polsce. W: B. Śliwiński (red.), Kopijnicy, szyprowie, tenutariusze (51-72). Gdańsk: Wydawnictwo UG Officina Ferberiana.
Google Scholar
Głosek M., Uciechowska-Gawron A. (2009-2010). Wczesnośredniowieczna tarcza z podgrodzia w Szczecinie. Materiały Zachodniopomorskie. Nowa Seria, 6-7(1), 269-284.
Google Scholar
Górewicz I.D. (2019). O wojownikach Słowian. Drużyny i bitwy na lądzie i morzu. Poznań: Triglav; Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Górewicz I.D. (2020). O broni Słowian. Na wojnie i w kulturze. Poznań: Triglav; Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar
Härke H. (2000). The circulation of weapons in Anglo-Saxon society. W: F. Theuws, J.L. Nelson (red.), Rituals of Power. From the Late Antiquity to the Early Middle Ages (377-399). Leiden-Boston-Köln: Brill.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004477551_014
Google Scholar
Härke H. (2014). Grave goods in early medieval burials: messages and meanings. Mortality, 19(1), 41-60.
DOI: https://doi.org/10.1080/13576275.2013.870544
Google Scholar
Hensel W. (1950). Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej 1. Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.
Google Scholar
Hensel W. (1953). Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej 2. Poznań: Polskie Towarzystwo Prehistoryczne.
Google Scholar
Hensel W., Hilczer-Kurnatowska Z. (1972). Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej 4. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Google Scholar
Hilbert K. (1934). O nálezech rotundy Václava. W: K. Stloukal, J. Kapras, K. Guth, A. Novák (red.), Svatováclavský sborník. Na památku 1000. výročí smrti knížete Václava Svatého 1 (220-229). Praha: Narodní výbor pro oslavu Svatováclavského Tisíciletí.
Google Scholar
Hrubý V. (1955). Staré Město. Velkomoravské pohřebiště „Na Valách”. Praha: Nakladatelství Československé Akademie věd.
Google Scholar
Indycka E. (2000). Z badań nad cmentarzyskami gieckiego kompleksu osadniczego. Studia Lednickie, 6, 69-90.
Google Scholar
Iwańczak W. (2010). Rola broni w kronikach Galla i Kosmasa. W: A. Odrzywolska-Kidawa (red.), Klio viae et invia. Opuscula Marco Cetwiński dedicata (3-15). Warszawa: Wydawnictwo DiG.
Google Scholar
Jöns H., Mazurek W. (1998). Groß Strömkendorf – nadmorska osada rzemieślniczo-handlowa i cmentarzysko z okresu wczesnosłowiańskiego nad Zatoką Wismarską. Slavia Antiqua, 39, 181-214.
Google Scholar
Jończyk L., Gołębiowska-Tobiasz A. (2015). Okucie rozetkowe z Szurpił. Import ze świata nomadów w sercu Jaćwieży. Barbaricum, 11, 195-213.
Google Scholar
Kainov S.Yu. (2008). K voprosu o kolichestvennoy otsenke pogrebeniy s predmetami vooruzheniya v Gnezdovskom mogil’nike. W: S.G. Verigin et al. (red.), Konferentsiya po izucheniyu skandinavskikh stran i Finlyandii. Materialy konferentsii 1 (200-204). Moskva-Arkhangel’sk: Institut vseobshchey istorii RAN; Pomorskiy gosudarstvennyy universitet im. M.V. Lomonosova.
Google Scholar
Kainov S.Ju. (2018). Detal’ shlema iz Pliski. W: V. Ĭotov (red.), Voenni ekspeditsii, vŭorŭzhenie i snaryazhenie (antichnost i srednovekovie) (47-52). Varna: Regionalen istoricheski muzei – Varna.
Google Scholar
Kainov S.Ju. (2022). Shlem iz kurgana Gul’bishche. K voprosu ob evolyutsii chetyrekhchastnykh boyevykh nagoloviy Vostochnoy Yevropy v VIII–XI vv. W: O.V. Dvurechenskiy (red.), Voyennaya arkheologiya. Sbornik materialov NITS „Voyennaya arkheologiya” 7 (45-78). Moskva-Tula: Institut arheologii RAN; Gosudarstvennyj muzej-zapovednik „Kulikovo pole”.
Google Scholar
Kainov S.Ju., Marzalyuk I.A. (2024). Zolochenyy shlem iz Bobruyska (Belarus’). W: O.V. Dvurechenskiy, G.V. Baranov (red.), Voyennaya arkheologiya. Sbornik materialov NITS „Voyennaya arkheologiya” 8 (35-61). Moskva-Tula: Institut arheologii RAN; Gosudarstvennyj muzej-zapovednik „Kulikovo pole”.
Google Scholar
Kainov S.Ju., Shchedrina A.Ju. (2021). Kol’chuzhnyy dospekh i kol’chuzhnyye kol’tsa iz raskopok Gnozdova. W: S.Ju. Ianov (red.), Gnozdovskiy arkheologicheskiy kompleks. Materialy i issledovaniya 2 (157-187). Moskva: Gosudarstvennyy istoricheskiy muzey.
Google Scholar
Kajkowski K. (2024). Magia wojny i wojna magii w świecie dawnych Słowian. Owidz: Wydawnictwo Chronicon.
Google Scholar
Kara M. (1991). Z badań nad wczesnośredniowiecznymi grobami z uzbrojeniem z terenu Wielkopolski. W: L. Leciejewicz (red.), Od plemienia do państwa. Śląsk na tle wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny zachodniej (99-120). Wrocław-Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Google Scholar
Kaźmierczyk J. (1993). Ku początkom Wrocławia 2: Warsztat budowlany i kultura mieszkalna Ostrowa Tumskiego od połowy XI do połowy XIII wieku. Wrocław: Oficyna Wydawnicza Sudety.
Google Scholar
Kirpichnikov A.N. (1958). Russkie szlemy X-XIII vv. Sovetskaya arkheologiya, 4, 47-69.
Google Scholar
Kirpichnikov A.N. (1971). Drevnerusskoye oruzhiye 3: Dospekh, kompleks boyevykh sredstv IX-XIII vv., Leningrad: Akademija Nauk SSSR Institut arkheologii.
Google Scholar
Kirpichnikov A.N. (2009). Rannesrednevekovyye zolochenyye shlemy. Novyye nakhodki i nablyudeniya. Sankt Peterburg: Institut Istorii Material’noy Kul’tury RAN.
Google Scholar
Klanica Z. (2006a). Nechvalín, Prušánky. Čtyři slovanská pohřebištĕ. Díl I. Brno: Archeologický ústav Akademie věd České republiky.
Google Scholar
Klanica Z. (2006b). Nechvalín, Prušánky. Vier slavische Nekropolen. Teil II. Katalog. Brno: Archeologický ústav Akademie věd České republiky.
Google Scholar
Kontny B. (2023). The Archaeology of War. Studies on Weapons of Barbarian Europe in the Roman and Migration Period. Turnhout: Brepols.
DOI: https://doi.org/10.1484/M.WSA-EB.5.134697
Google Scholar
Koranyi K. (1963). Powszechna historia państwa i prawa 2 (1). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar
Kostrzewski B. (1961). Badania wykopaliskowe w Gieczu, pow. Środa, w 1959 r. Sprawozdania Archeologiczne, 13, 145-152.
Google Scholar
Kościelecki P. (1999). Skoble czy zaczepy do rzemieni tarczy z Turowa? Przyczynek do dziejów wczesnośredniowiecznego uzbrojenia obronnego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 47(3-4), 427-434.
Google Scholar
Kościelecki P. (2000). Topografia wyposażenia grobów męskich na staromazowieckich cmentarzyskach z grobami w obudowach kamiennych z XI-XIII wieku. Studia i Materiały Archeologiczne, 10, 55-88.
Google Scholar
Kozak M. (2021). Sholom yak element zakhysnoho sporyadzhennya profesiynoho voyina u Halyts’kiy ta Volyns’kiy zemlyakh u X-XII st.: problema „latyns’kykh sholomiv”. Tabularium Historiae, 9, 71-85.
Google Scholar
Krumphanzlová Z. (1974). Chronologie pohřebního inventáře vesnických hřbitovů 9.-11. věku v Čechách. Památky archeologiecké, 65(1), 34-110.
Google Scholar
Krysztofiak T. (2004). Wczesnopiastowski kościół pw. św. Jana Chrzciciela na grodzie w Gieczu w świetle najnowszych odkryć. W: T. Janiak, D. Stryniak (red.), Początki architektury monumentalnej w Polsce (181-198). Gniezno: Muzeum Początków Państwa Polskiego.
Google Scholar
Kubik A.L. (2023). Bezhta cemetery helmet and its important contribution to the knowledge of the development of helmets in the Caucasus region. Some aspects of the evolution of four-piece helmets in the Eurasian borderlands of the medieval period. W: Ju.A. Kuznecov (red.), Voinskiye traditsii v arkheologicheskom kontekste: ot pozdnego Latena do pozdnego Srednevekov’ya (43-59). Tula: Gosudarstvennyy muzey-zapovednik „Kulikovo pole”.
Google Scholar
Kulakov V. I. (1990). Drevnosti prussov VI-XIII vv. Moskva: Akademija Nauk SSSR Institut arkheologii.
Google Scholar
Kurasiński T. (2020). On the Way to the Afterlife. Some Observations on the Presence of Weaponry in Early Medieval Cemeteries in the Context of Their Social and Cultural Circulation. Fasciculi Archaeologiae Historicae, 33, 21-36.
DOI: https://doi.org/10.23858/FAH33.2020.002
Google Scholar
Kurasiński T. (2021). Wczesnośredniowieczne groby z elementami uzbrojenia na terenie ziem polskich. Materiały do studiów. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Google Scholar
La Baume W. (1939). Frühgeschichtliche Helme aus Ostpreußen. Nachrichtenblatt für deutsche Vorzeit, 15(11-12), 296-300.
Google Scholar
La Baume W. (1940). Ein spätprussisches Reitergrab mit Helm und Verzierten Lanzen aus Ekritten, Kr. Samland. Altpreußen, 4(4), 84-87.
Google Scholar
Liwoch R. (2007). Militaria z dziewiętnastowiecznych badań w Podhorcach. Acta Militaria Mediaevalia, 1, 37-59.
Google Scholar
Luňák P. (2007). Slovanské štíty v archeologických nálezech na území ČR. Brno. [https://is.muni.cz/th/c2wuo/Kopie_-_prace_nova.pdf] – dostęp 14.09.2024.
Google Scholar
Lurker M. (1989). Słownik obrazów i symboli biblijnych. Poznań: Pallotinum.
Google Scholar
Łoski J. (1876). Brzegi Buga. Groby pogańskie w Kostomłotach. Wiadomości Archeologiczne, 3, 63-78.
Google Scholar
Marek L. (2017). Średniowieczne uzbrojenie Europu łacińskiej jako Ars Emblematica. Wrocław: Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Materyały (1900). Materyały do mapy Gubernii Płockiej. Światowit, 2, 130-142.
Google Scholar
Migotti B. (2008). Fragments of a chain mail as amulets in the Late Roman cemetery at Štrbinci near Đakovo. Contributions of Institute of Archaeology in Zagreb, 24, 203-212.
Google Scholar
Mizerka J. (2021). Wczesnośredniowieczne grodzisko w Dusinie, pow. gostyński, woj. wielkopolskie w świetle ponownej analizy archeologicznej. Folia Praehistorica Posnaniensia, 26, 171-225
DOI: https://doi.org/10.14746/fpp.2021.26.07
Google Scholar
Musianowicz K. (1960). Granica mazowiecko-drehowicka na Podlasiu we wczesnym średniowieczu. Materiały Wczesnośredniowieczne, 5, 187-230.
Google Scholar
Nadolski A. (1954). Studia nad uzbrojeniem polskim w X, XI i XII wieku. Łódź: Zakład im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Google Scholar
Nadolski A. (1960). Uwagi o wczesnośredniowiecznych hełmach typu „wielkopolskiego”. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi. Seria Archeologiczna, 5, 99-122.
Google Scholar
Nadolski A. (1963). Zabytki uzbrojenia jako źródło do dziejów polskiego średniowiecza. Studia Źródłoznawcze, 8, 112-115.
Google Scholar
Nadolski A. (1994). Lądowa technika wojskowa od połowy X do połowy XII wieku. W: A. Nadolski (red.), Polska technika wojskowa do 1500 roku (31-107). Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Niesiołowska-Wędzka A. (1977). Tarcze. W: G. Labuda, Z. Stieber (red.), Słownik starożytności słowiańskich 6(1) (21-23). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład im. Ossolińskich we Wrocławiu.
Google Scholar
Niewiński A. (2014). „Tarcza wiary i pancerz nadziei”. O wartości uzbrojenia ochronnego. Wybrane przykłady z dziejów średniowiecza. W: M. Baranowski, A. Gładysz, A. Niewiński (red.), W pancerzu przez wieki. Z dziejów wojskowości polskiej i powszechnej (52-64). Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V.
Google Scholar
Nowakowski A. (1983). Historia uzbrojenia a dzieje polskiego średniowiecza. Wiadomości Historyczne, 148(26), 187-208.
Google Scholar
Pankiewicz A. (2023). Wrocław. Gród na Ostrowie Tumskim we wczesnym średniowieczu. Warszawa-Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN; Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego.
Google Scholar
Papakin A. (2017). Sholomy u konteksti skhidnykh kontaktiv Rusi ta Pol’shchi (X-pochatok XI st.). W: D. Toyichkin (red.), Istoriya davn’oyi zbroyi. Doslidzhennya 2016 (351-366). Kyyiv: Instytut istoriyi Ukrayiny NAN Ukrayiny.
Google Scholar
Papakin A. (2019). Importy czy łupy z Rusi? Problem pochodzenia „wielkopolskich” hełmów X-początku XI wieku. W: V. Nagirnyy, T. Pudłocki (red.), Ruś a Polska (X-XIV wiek). Materiały IX Międzynarodowej Konferencji Naukowej Przemyśl, 5-8 grudnia 2018 r. (55-68). Kraków: Towarzystwo Wydawnicze „Historia Iagellonica”; Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu.
Google Scholar
Papakin A., Bezkorovayna Yu., Prokopenko V. (2017). Sholomy typu „Chorna Mohyla”: novi znakhidky ta problema pokhodzhennya. W: B.K. Patrylyak, K. Levada (red.), Naukovyy visnyk Natsional’noho muzeyu istoriyi Ukrayiny. Zbirnyk naukovykh prats’ 2 (45-56). Kyyiv.
Google Scholar
Parafiniuk M., Janus T. (2017). Badanie materiału kurhanowego Lewino. W: M. Fudziński, W. Świętosławski, W. Chudziak (red.), Pradoliny pomorskich rzek. Kontakty kulturowe i handlowe społeczeństw w pradziejach i wczesnym średniowieczu (363-368). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Google Scholar
Poleski J. (2004). Wczesnośredniowieczne grody w dorzeczu Dunajca. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Google Scholar
Rauhut L. (1971). Wczesnośredniowieczne cmentarzyska w obudowie kamiennej na Mazowszu i Podlasiu. Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne, 1, 435-656.
Google Scholar
Rudziński P.M. (2009). Tarcza we wczesnośredniowiecznej Polsce na tle europejskim. Od plemienia do państwa. Acta Militaria Mediaevalia, 5, 21-78.
Google Scholar
Ruttkay A. (1976). Waffen und Reiterausrüstung des 9. bis zur ersten Hälfte des 14. Jahrhunderts in der Slowakei (II). Slovenská archeológia, 24(2), 245-395.
Google Scholar
Rybel’ D.A. (2021). Ikonografiya mindalevidnykh shchitov v manuskriptakh Zapadnoy Evropy kontsa X-XI vekov. Istoricheskoye oruzhiyevedeniye, 1, 8-20.
Google Scholar
Rychter M.R., Strzyż P. (2016). A forgotten helmet from Silniczka in Poland. Fasciculi Archaeologiae Historicae, 29, 105-113.
DOI: https://doi.org/10.23858/FAH29.2016.012
Google Scholar
Rychter M.R., Strzyż P. (2019). Hełm z Silniczki w świetle rekonserwacji i badań metaloznawczych / A helmet from Silniczka in the context of re-conservation and metallographic examination. Wiadomości Konserwatorskie, 58, 23-32.
Google Scholar
Samsonowicz A. (2003). Leather in the equipment of the early Piast monarchy bodyguard. Fasciculi Archaeologiae Historicae, 15, 25-31.
Google Scholar
Sankiewicz P. (2018a). Uzbrojenie ochronne i broń drzewcowa w zbiorach Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy. W: P. Sankiewicz, A.M. Wyrwa (red.), Broń drzewcowa i uzbrojenie ochronne z Ostrowa Lednickiego, Giecza i Grzybowa (27-32). Lednica: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Google Scholar
Sankiewicz P. (2018b). Fragmenty pancerzy kolczych z Ostrowa Lednickiego, Giecza i Grzybowa. W: P. Sankiewicz, A.M. Wyrwa (red.), Broń drzewcowa i uzbrojenie ochronne z Ostrowa Lednickiego, Giecza i Grzybowa (133-146). Lednica: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Google Scholar
Sankiewicz P. (2018c). Katalog uzbrojenia ochronnego. W: P. Sankiewicz, A.M. Wyrwa (red.), Broń drzewcowa i uzbrojenie ochronne z Ostrowa Lednickiego, Giecza i Grzybowa (217-250). Lednica: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Google Scholar
Schmidt V. (1992). Lieps. Die slawischen Gräberfelder und Kultbauten am Südende des Tollensesees. Lübsdorf: Archäologischen Landesmuseum für Mecklenburg-Vorpommern.
Google Scholar
Schwartz W. (1879). Nachtrag zu den Materialien zur prähistorischen Kartographie der Provinz Posen 1. Posen: W. Decker & Comp.
Google Scholar
Shmelev K.V. (2016). Izdeliya iz kol’chuzhnogo polotna v srednevekovom „grazhdanskom kostyume”. K voprosu o nakhodke iz Bornitskogo mogil’nika. W: A.V. Aranovich, D.Ju. Alekseyev (red.), Istoriya voyennogo kostyuma: ot drevnego mira do nashikh dney. Materialy Mezhdunarodnoy voyenno-istoricheskoy konferentsii, 19 noyabrya 2015 g. (38-44). Sankt-Peterburg: Sankt-Peterburgskiy gosudarstvennyy universitet promyshlennykh tekhnologii i dizayna.
Google Scholar
Sikora J. (2009). Ziemie Centralnej Polski we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczno-osadnicze. Łódź: Instytut Archeologii UŁ.
Google Scholar
Sikora J. (2014). Groby wojowników, groby z bronią. Uwagi o wczesnośredniowiecznym rytuale deponowania uzbrojenia w grobach. W: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Królowie i biskupi, rycerze i chłopi – identyfikacja zmarłych (297-311). Poznań.
Google Scholar
Sommerfeld-Sarnowska W. (1939-1946). O tzw. „polskich” szyszakach wczesnośredniowiecznych. Wiadomości Archeologiczne, 16, 316-321.
Google Scholar
Stawska V., Bojarski J., Drozd-Lipińska A., Koperkiewicz A., Kozłowski T., Chudziak W. (2020). Aneks. Katalog źródeł. W: Bojarski J. (2021). Obrzędowość pogrzebowa w strefie chełmińsko-dobrzyńskiej we wczesnym średniowieczu (487-540). Toruń: Wydawnictwo UMK.
Google Scholar
Strzyż P. (2006). Uzbrojenie we wczesnośredniowiecznej Małopolsce. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe.
Google Scholar
Szentpéteri J. (1993). Archäologische Studien zur Schicht der Waffenträger des Awarentums im Karpatenbecken. Acta Archaeologica Academiae Scientiarum Hungaricae, 45(1-4), 165-246.
Google Scholar
Sztyber A. (2015). Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Modlnicy. W: K. Dzięgielewski, M. Dzięgielewska, A. Sztyber (red.), Modlnica, stan. 5 od późnej epoki brązu po czasy średniowiecza (309-455). Kraków: Krakowski Zespół do Badań Autostrad.
Google Scholar
Szymczak J. (2016). Rycerz w hełmie, w zbroi i z tarczą. Warszawa-Bellerive-sur-Allier: Wydawnictwo DiG; Edition La Rama.
Google Scholar
Telfer A., Blackmore L. (2008). A Farewell To Arms: A Saxon Shield Burial And Later Occupation at Covent Garden. Transactions of the London and Middlesex Archaeological Society, Ser. NS, 59, 153-171.
Google Scholar
Theotokis G. (2018). Military Technology: Production and Use of Weapons. W: Y. Stouraitis (red.), A Companion to the Byzantine Culture of War, ca. 300-1204 (440-472). Leiden-Boston: Brill.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004363731_014
Google Scholar
Tollerton L. (2011). Wills and Will-Making in Anglo-Saxon England. Woodbridge: York Medieval Press.
DOI: https://doi.org/10.1515/9781846158513
Google Scholar
Vandkilde H. (2015). Conflict and War, Archaeology of: Weapons and Artifacts. W: J.D. Wright, International Encyclopedia of the Social & Behavioral Sciences 4 (607-613). Oxford: Elsevier.
DOI: https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.96008-2
Google Scholar
Vencl S. (1984). Otázky poznání vojenství v archeologii. Praha: Archeologický ústav ČSAV.
Google Scholar
Vlasatý T. (2022). Lesser known aspects of the Viking shield. [https://sagy.vikingove.cz/en/lesser-known-aspects-of-the-viking-shield/] – dostęp 14.11.2024.
DOI: https://doi.org/10.59500/myhv4281
Google Scholar
Warming R.F. (2023). The Viking Age shields from the ship burial at Gokstad: a re-examination of their construction and function. Arms & Armour, 20(1), 11-34.
DOI: https://doi.org/10.1080/17416124.2023.2187199
Google Scholar
Wijnhoven M.A. (2021). A multi-dimensional approach to European mail armour: Ringed battle shirts from 300 BC to AD 500/1000. Amsterdam: Vrije Universiteit Amsterdam.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv2wr4xbw
Google Scholar
Wijnhoven M.A. (2023). Armour for the afterlife. On the presence and meaning of mail armour in burials of women and children. W: Ju.A. Kuznecov (red.), Voinskiye traditsii v arkheologicheskom kontekste: ot pozdnego Latena do pozdnego Srednevekov’ya (20-32). Tula: Gosudarstvennyy muzey-zapovednik „Kulikovo pole”.
Google Scholar
Wilson D.M. (2005). Der Teppich von Bayeux. Köln: Parkland Verlag.
Google Scholar
Wojtasik J. (1968). Cmentarzysko wczesnośredniowieczne na wzgórzu „Młynówka” w Wolinie. Szczecin: Muzeum Pomorza Zachodniego.
Google Scholar
Wrzesińska A., Kasprowicz T. (2022). Katalog grobów 1964-2013 (934 tablice) [CD]. W: J. Wrzesiński (red.), Mortui viventes obligant. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Dziekanowicach (1-962). Lednica: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Google Scholar
Wrzesiński J. (2007). Gdzie się podziali piastowscy „clipeati”?. W: M. Bogacki, M. Franz, Z. Pilarczyk (red.), Wojskowość ludów Morza Bałtyckiego. Materiały z II Międzynarodowej Sesji Naukowej Dziejów Ludów Morza Bałtyckiego, Wolin 4-6 sierpnia 2006 (218-229). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Google Scholar
Wrzesiński J. (2022). Zmarli i ich groby na cmentarzysku w Dziekanowicach. W: J. Wrzesiński (red.), Mortui viventes obligant. Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Dziekanowicach (45-232). Lednica: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Google Scholar
Wrzesiński J., Wrzesińska A. (2007). Groby z uzbrojeniem na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Dziekanowicach w Wielkopolsce. Archaeologia Historica Polona, 17, 75-93.
Google Scholar
Wybranowski D. (2020). Warunki naturalne jako jeden z czynników towarzyszących prowadzeniu działań wojennych w narracji Thietmara i Galla Anonima. Przyczynek do polityki pierwszych Piastów. W: T. Grabarczyk, M. Pogońska-Pol (red.), Oblicza wojny 2: Armia kontra natura (81-120). Łódź: Wydawnictwo UŁ.
DOI: https://doi.org/10.18778/8220-057-7.05
Google Scholar
Wyrwa A.M. (2018). Historia odkrycia szyszaka znalezionego „w bagnie” koło Giecza i jego miejsce w kulturze. W: P. Sankiewicz, A.M. Wyrwa (red.), Broń drzewcowa i uzbrojenie ochronne z Ostrowa Lednickiego, Giecza i Grzybowa (89-107). Lednica: Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.
Google Scholar
Ziółkowski M., Szymański J., Sobczyk M. (2017). Cmentarzysko kurhanowe w Lewinie. Przyczynek do dyskusji na temat wczesnośredniowiecznych obrządków pogrzebowych. W: M. Fudziński, W. Świętosławski, W. Chudziak (red.), Pradoliny pomorskich rzek. Kontakty kulturowe i handlowe społeczeństw w pradziejach i wczesnym średniowieczu (341-362). Gdańsk: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Google Scholar
Żak J. (1963). „Importy” skandynawskie na ziemiach zachodniosłowiańskich od IX do XI wieku (część katalogowa). Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk.
Google Scholar
Żmudzki P. (2005). Opisy bitew ukazujące wojowników gotowych przyjąć swój los (przykłady słowiańskie XI-XIII w.). W: A. Pieniądz-Skrzypczak, J. Pysiak (red.), Sacrum. Obraz i funkcja w społeczeństwie średniowiecznym (151-175). Warszawa: Instytut Historyczny UW.
Google Scholar
Żmudzki P. (2009). Władca i wojownicy. Narracje o wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi. Wrocław: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej.
Google Scholar
Żygulski Z. jun. (1975). Broń w dawnej Polsce na tle uzbrojenia Europy i Bliskiego Wschodu. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar