Flints in glacigenic sediments of the Chełm Hills, Eastern Poland. Prehistory and geology = Krzemienie w osadach glacigenicznych Pagórów Chełmskich: prahistoria — geologia
Słowa kluczowe:
erratic flints, Rejowiec flint, Chełm Hills, eastern PolandAbstrakt
Chełm Hills is an area situated on the northern periphery of the Lublin Upland in the eastern part of Poland. It is a mesoregion covering about 722 square kilometres. Monadnocks and hillocks reaching the relative altitudes up to 300 metres above see level, which are towering above the sandy of peaty plains are characteristic to this area. They are built of Cretaceous formations covered with layers of the Tertiary sandstones of varying thickness. Within them lies the Cretaceous flint raw material, which macroscopically is often similar to siliceous rocks occurring in the neighbouring areas of Volhynia, Volhynian Polesie and Podlasie. Current verification work has revealed mostly Prehistoric sites, documenting settlement from the Middle Palaeolithic to the end of the Bronze Age. Among these, the most numerous group is constituted by Late Palaeolithic and Early Bronze Age materials. The Late Palaeolithic sources were recorded most of all in the form of remnants of workshops documented by the presence of individual pre-cores, more numerous cores and accompanying débitage
Pobrania
Bibliografia
Bargieł B. and Libera J. 1996. Wyniki badań pracowni nakopalnianej w Nowym Rachowie. Archeologia Polski Środkowowschodniej 1, 35–48
Bargieł B. and Libera J. 2002. Z badań nad produkcją siekier dwuściennych z krzemienia święciechowskiego i gościeradowskiego. Przegląd Archeologiczny 50, 5–43
Bargieł B. and Libera J. 2005. Zespoły grobowe z krzemiennymi płoszczami w Małopolsce i na Wołyniu. Wiadomości Archeologiczne 57, 3–27
Bronicki A. 1991. Późnoneolityczne i wczesnobrązowe toporki kamienne z obszaru województwa chełmskiego. In J. Gurba (ed.), Schyłek neolitu i początki epoki brązu w Polsce środkowowschodniej (materiały z konferencji) (= Lubelskie Materiały Archeologiczne). Lublin, 297–340
Bronicki A. 1993. Osadnictwo pradziejowe i wczesnośredniowieczne okolic Siedliszcza i Pawłowa w woj. chełmskim. Wiadomości Archeologiczne 52, 157–207
Bronicki A. and Hander E. 2008. Wielokulturowe stanowisko 3 w Raciborowicach-Kolonii, pow. chełmski. In J. Libera (ed.), Pradziejowe i wczesnośredniowieczne materiały z Obniżenia Dubienki (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 16). Lublin, 11–169
Budziszewski J. 1998. Świętokrzyski Okręg Pradziejowej Eksploatacji Krzemieni w dobie kultury trzcinieckiej. In A. Kośko and J. Czebreszuk (eds.), Trzciniec — system kulturowy czy interkulturowy proces? Poznań, 284–299
Buraczyński J. and Wojtanowicz J. 1988. Objaśnienie do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski, 1:50 000, arkusz Sawin. Warszawa
Chałubińska A. and Wilgat T. 1954. Podział fizjograficzny województwa lubelskiego. In Przewodnik V Ogólnopolskiego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Lublin, wrzesień 1954. Lublin, 3–4
Chmielewski W. 1975. Paleolit środkowy i górny. In W. Chmielewski, R. Schild and H. Więckowska (eds.), Paleolit i mezolit (= Pradzieje ziem polskich 1). Wrocław, 9–158
Dagnan-Ginter A. and Zając M. 2005. Przewodnik po wystawie / Exhibition guide. In J. Rydzewski (ed.), Pradzieje i wczesne średniowiecze Małopolski / Prehistoty and Early Middle Ages of Little Poland. Przewodnik po wystawie, katalog zabytków / Exhibition guide and catalogue. Kraków, 53–400
Dobrowolski R. and Terpiłowski S. 2006. Influence of palaeokarst morphology on the formation of ice-pushed ridges. A case study from Rejowiec, eastern Poland. Boreas 35(2), 213–221
-
Dobrowolski R., Terpiłowski S. and Zalewski I. 2004. Paleomorfologia podczwartorzędowa zachodniego Polesia i jej wpływy na przebieg odrzańskich (= dnieprzańskich) procesów glacigenicznych. In Z. Michalczyk (ed.), Badania geograficzne w poznawaniu środowiska. Lublin, 118–122
Fiedorczuk J. and Schild R. 2002. Wilczyce — a new late Magdalenian site in Poland. In B. V. Eriksen and B. Bratlund (eds.), Recent studies in the Final Palaeolithic of the European plain. Proceedings of a U.I.S.P.P. Symposium, Stockholm, 14–17. October 1999 (= Jutland Archaeological Society Publications 39). Hřjberg, 91–100
Gurba J. and Libera J. 2010. W pradziejach. In J. Buraczyński (ed.), Roztocze. Dzieje osadnictwa. Lublin, 35–64
Harasimiuk M. 1975. Rozwój rzeźby Pagórów Chełmskich w trzeciorzędzie i czwartorzędzie (= Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania. Prace Geograficzne 115). Warszawa, 1–94
Harasimiuk M. and Henkiel A. 1979. Neogeńskie rowy tektoniczne w okolicy Chełma. Przegląd Geologiczny 2, 102–103
Henkiel A. 1983. Regionalne zróżnicowanie facjalne czwartorzędu. Kenozoik Lubelskiego Zagłębia Węglowego, Sympozjum 9–11 września 1983 r., Lublin. Lublin
Jahn A. 1956. Wyżyna Lubelska. Rzeźba i czwartorzęd (= Polska Akademia Nauk. Instytut Geografii. Prace Geograficzne 7). Warszawa
Jaskanisowa D. (ed.). 1996. Archeologiczne Zdjęcie Polski — metoda i doświadczenia. Próba oceny (= Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków B, 95). Warszawa
Jaskanisowa D. 1998. Ewidencja archeologicznych dóbr kultury. In Z. Kobyliński (ed.), Ewidencja. Eksploatacja i dokumentacja w praktyce konserwatorstwa archeologicznego (= Zeszyty Generalnego Konserwatora Zabytków. Archeologia 1). Warszawa, 15–34
Kaczanowski P. and Kozłowski J. K. 1998. Najdawniejsze dzieje ziem polskich (= Wielka Historia Polski 1). Kraków
Kłosińska E. M. 2006. Łużyckie osadnictwo Polesia w czasach dominacji kultu ognia i słońca. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Badania archeologiczne na Polesiu Lubelskim (= Skarby z Przeszłości 8). Lublin, 73–86
Kondracki J. 2002. Geografia regionalna Polski. Warszawa
Konopla V. 1998. Skarb kremyanikh serpiv rannozaliznogo viku z Rivnenshchini. Volino-podilski arheologichni studii 1, 190–195
Kozłowski S. K. 1989. Mesolithic in Poland. A new approach. Warszawa
Krakowska E. 1996. Grace górnicze z pola eksploatacyjnego „Borownia” w Rudzie Kościelnej. In W. Brzeziński, W. Borkowski and W. Migal (eds.), Z badań nad wykorzystaniem krzemienia pasiastego (= Z Badań nad Gospodarką Surowcami Krzemiennymi 3). Warszawa, 55–85
Krassowska A. and Niemczycka T. 1984. Pokrywa mezozoiczna Lubelskiego zagłębia Węglowego. In Harasimiuk M. (ed.), Przewodnik 56 Zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Lublin 6–8 września 1984. Warszawa, 36–55
Krukowski S. 1939–1948. Paleolit. In S. Krukowski, J. Kostrzewski and R. Jakimowicz, Prehistoria ziem polskich (= Polska Akademia Umiejętności. Encyklopedia Polska 4, part 1(5)). Kraków, 1–117
Krzak Z. 1975. Starożytne kopalnie krzemienia na ziemiach polskich. Z Otchłani Wieków 41(4), 202–206
Libera J. 1995. Późny paleolit i mezolit środkowowschodniej Polski. Część pierwsza. Analiza (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 9). Lublin
Libera J. 1998. Późny paleolit i mezolit środkowowschodniej Polski. Część druga. Źródła (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 11). Lublin
Libera J. 2001. Krzemienne formy bifacjalne na terenach Polski i zachodniej Ukrainy (od środkowego neolitu do wczesnej epoki żelaza). Lublin
Libera J. 2002. Wykorzystanie krzemienia świeciechowskiego i gościeradowskiego w paleolicie schyłkowym i mezolicie w międzyrzeczu Wisły i Bugu oraz w dorzeczu Sanu (zarys problematyki). In B. Matraszek and S. Sałaciński (eds.), Krzemień świeciechowski w pradziejach. Materiały z konferencji w Ryni, 22–24.05.2000 (= Studia nad Gospodarką Surowcami Krzemiennymi w Pradziejach 4). Warszawa, 29–49
Libera J. 2003. Pośród pagórów Polesia Lubelskiego. Z Otchłani Wieków 58(1), 19–24
Libera J. 2006. Kraina krzemieniem usiana. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Badania archeologiczne na Polesiu Lubelskim (= Skarby z Przeszłości 8). Lublin, 49–60
Libera J. 2006. Pierwsze górnopaleolityczne ostrze liściowate z Lubelszczyzny. In K. Szymczak and M. Przeździecki (eds.), In memoriam Valdemari Chmielewski — Księga poświęcona pamięci Profesora Waldemara Chmielewskiego (= Światowit. Supplement Series P 11). Warszawa, 161–164
Libera J. 2006. W czasach epoki kamienia. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Badania archeologiczne na Polesiu Lubelskim (= Skarby z Przeszłości 8). Lublin, 21–48
Libera J. 2008. First finds of Szeletian points from the Lublin region. In Z. Sulgostowska and A. J. Tomaszewski (eds.), Man — Millennia — Environment. Studies in honour of Romuald Schild. Warszawa, 193–196
Libera J. in press Zabytki kamienne z otuliny Poleskiego Parku Narodowego (przyczynek do badań prahistorii centralnej części Polesia Podlaskiego: Wiązowiec). Studia i Materiały do Badań nad Neolitem i Wczesną Epoką Brązu na Mazowszu i Podlasiu 4
Libera J. and Szeliga M. 2006. Late Paleolithic workshops in Lublin region, based on the local cretaceous flint resources, through the prism of new discoveries. An overview of the issue. Archaeologia Baltica 7, 160–177
Libera J. and Taras H. 2011. Epoka neolitu i początki epoki brązu na Polesiu Lubelskim. In U. Stankiewicz and A. Wawrusiewicz (eds.), Na rubieży kultur. Badania nad okresem neolitu i wczesną epoką brązu. Białystok, 37–54
Libera J. and Taras H. in press. Krzemień narzutowy w materiałach epok kamienia i brązu na stanowisku 1 w Dubecznie (Polesie Lubelskie). In W. Borkowski, B. Sałacińska and S. Sałaciński (eds.), Krzemień narzutowy w pradziejach (= Studia nad Gospodarką Surowcami Krzemiennymi w Pradziejach). Warszawa
Libera J., Zakościelna A. and Superson J. 1994. Wyniki badań powierzchniowych nad środkową Karasiówką w północnej części Kotliny Sandomierskiej. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska sec. F, 46/47, 17–57
Lindner L., Maruszczak H., Palenko V. P. and Wojtanowicz J. 1991. Extens and chronology of stadial advances of the Saalian I ice sweet between the Odra and Dnieper rivers. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sec. B, 46, 139–153
Maruszczak H. 1972. Wyżyny Lubelsko-Wołyńskie. In M. Klimaszewski (ed.), Geomorfologia polski, tom I. Polska południowa — góry i wyżyny. Warszawa, 340–384
Mazurowski R. 1980. Metodyka archeologicznych badań powierzchniowych (= Polska Akademia Nauk — Oddział w Poznaniu. Seria: Metodologia Nauk 19). Warszawa–Poznań
Rejniewicz Ł. 1985. Wytwórczość krzemieniarska oparta na surowcu rejowieckim w Dorohuczy, woj. lubelskie. In J. Gurba (ed.), Lubelskie materiały archeologiczne (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 1). Lublin, 9–19
Schild R., Królik H. and Mościbrodzka J. 1977. Kopalnia krzemienia czekoladowego z przełomu neolitu i epoki brązu w Polanach Kolonii. Wrocław
Sulgostowska Z. 1989. Prahistoria międzyrzecza Wisły, Niemna i Dniestru u schyłku plejstocenu. Warszawa
Szymczak K. 1992. Północno-wschodnia prowincja surowcowa kultury świderskiej (= Folia Archaeologica 55). Łódź
Taras H. 1995. Kultura trzciniecka w międzyrzeczu Wisły, Bugu i Sanu. Lublin
Taras H. 2006. Narodziny i początek epoki brązu. In E. Banasiewicz-Szykuła (ed.), Badania archeologiczne na Polesiu Lubelskim (= Skarby z Przeszłości 8). Lublin, 61–72
Tomaszewski J. A. 2005. Lithic Artifacts. In R. Schild (ed.), The Killing Fields of Zwoleń. A Middle Paleolithic Kill–Butchery–Site in Central Poland. Warsaw, 139–189
Wyrwicka K. and Wyrwicki R. 1986. Przekrój geologiczny łuku Uhruska. Kwartalnik Geologiczny 30/3–4, 629–642
Zakościelna A. 1996. Krzemieniarstwo kultury wołyńsko-lubelskiej ceramiki malowanej (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 10). Lublin
Zakościelna A. and Libera J. 1991. Wykorzystanie surowców krzemiennych z okolic Świeciechowa w schyłkowym neolicie i we wczesnej epoce brązu w Polsce południowo-wschodniej. In J. Gurba (ed.), Schyłek neolitu i wczesna epoka brązu w Polsce środkowowschodniej (materiały z konferencji) (= Lubelskie Materiały Archeologiczne 6). Lublin, 135–180
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.