Świeciechów Flint and the Trans-regional Interactions of the Funnel Beaker Populations
DOI:
https://doi.org/10.23858/SA70.2018.006Słowa kluczowe:
Funnel Beaker culture, Świeciechów flint, trans-regional interaction, Kuyavia, MałopolskaAbstrakt
This paper deals with the distribution of Świeciechów flint and trans-regional interactions of the Funnel Beaker populations in the territory of modern Poland. Analysis of numerical distribution of artefacts made possible the conclusion regarding close connection in ‘flow’ of Świeciechów and Volhynian flint. Two ‘routs’ of transportation of this raw material to Kujawy were identified. The first ‘route’ is associated with the Vistula river, while the second ‘route’, to a less extent confirmed by empirical evidence, indicates the raw material flow from the south.
Pobrania
Bibliografia
Balcer B. 1975. Krzemień świeciechowski w kulturze pucharów lejkowatych: eksploatacja, obróbka i rozprzestrzenienie. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Balcer B. 1981. Związki między kulturą pucharów lejkowatych (KPL) a kulturą trypolską (KT) na podstawie materiałów krzemiennych. In T. Wiślański (ed.), Kultura pucharów lejkowatych w Polsce (studia i materiały). Poznań: Polska Akademia Nauk, Oddzial w Poznaniu, 59-79.
Balcer B. 1983. Wytwórczość narzędzi krzemiennych w neolicie ziem Polski. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Balcer B. 2002. Ćmielów – Krzemionki - Świeciechów. Związki osady neolitycznej z kopalniami krzemienia. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Balcer B. 2002a. Materiały krzemienne z osady kultury pucharów lejkowatych z Zawarży. In A. Kulczycka-Leciejewiczowa, Zawarża. Osiedle neolityczne w południowopolskiej strefie lessowej. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 117-128.
Barrientos G., Catella L. and Oliva F. 2015. The spatial structure of lithic landscapes: The late Holocene record of East-Central Argentina as a case study. Journal of Archaelogical Method and Theory 22(4), 1151-1192.
Bronicki A. and Hander E. 2008. Wielokulturowe stanowisko 3 w Raciborowicach-Kolonii, pow. chełmski. In J. Libera (ed.), Pradziejowe i wczesnośredniowieczne materiały z obniżenia Dubienki. Lublin: Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, 11-71.
Burchard B. 1981. Kultura pucharów lejkowatych w Małopolsce zachodniej. In T. Wiślański (ed.), Kultura pucharów lejkowatych w Polsce (studia i materiały). Poznań: Polska Akademia Nauk, Oddzial w Poznaniu, 221-232.
Burchard B., Jastrzębski S. and Kruk J. 1991. Some questions at Funnel Beaker culture south-eastern group – an outline. In D. Jankowska (ed.), Die Trichterbecherkultur. Neue Forschungen und Hypothesen 2. Poznań: Instytut Prahistorii UAM, Zakład Archeologii Wielkopolski IHKM PAN, 95-101.
Chmielewski J. T. 2015a. Znaleziska ceramiczne. Wytwórczość ceramiki i jej codzienne użytkowanie. In T. J. Chmielewski and E. Mitrus (eds.), Pliszczyn. Eneolityczny kompleks osadniczy na Lubelszczyźnie (= Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 5). Pękowice-Wrocław: Profil-Archeo, 61-106.
Chmielewski J. T. 2015b. Chronologia. In T.J. Chmielewski and E. Mitrus (eds.), Pliszczyn. Eneolityczny kompleks osadniczy na Lubelszczyźnie (= Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 5). Pękowice-Wrocław: Profil-Archeo, 219-223.
Chmielewski J.T. 2015c. Znaleziska krzemienne. Wytwórczość i wykorzystywanie narzędzi krzemiennych. In T.J. Chmielewski and E. Mitrus (eds.), Pliszczyn. Eneolityczny kompleks osadniczy na Lubelszczyźnie (= Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 5). Pękowice-Wrocław: Profil-Archeo, 107-123.
Dobrzyński M. 2011. Dom i otoczenie na podstawie osady kultury pucharów lejkowatych w Piaskach Wielkich, pow. Świdnik, woj. lubelskie. In M. Rybicka (ed.), Obraz struktury społecznej w świetle źródeł archeologicznych w pradziejach i średniowieczu. Rzeszów: Mitel, 67-81.
Dobrzyński M. 2014. Krzemieniarstwo kultury pucharów lejkowatych w Polsce centralnej [maszynopis pracy doktorskiej w Instytucie Archeologii UR]. Rzeszów: Instytut Archeologii UR.
Dobrzyński M. and Piątkowska K. 2014. Materiały krzemienne ze stanowiska 52 w Pawłosiowie, pow. Jarosław, woj. podkarpackie. In M. Rybicka (ed.), Wschodnie pogranicze grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 28). Rzeszów: Mitel, 257-280.
Domańska L. 1995. Geneza krzemieniarstwa kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. Łódź: Uniwersytet Łódzki.
Domańska L. 2013. Krzemieniarstwo horyzontu klasycznowióreckiego kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. (= Spatium Archaeologicum 7). Łódź: Instytut Archeologii UŁ, Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego.
Grygiel R. 1979. Jama ze spaloną pszenicą kultury pucharów lejkowatych z Opatowic, woj. włocławskie. Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria archeologiczna 26, 41-55.
Grygiel R. 2016. Podstawy źródłowe. Charakterystyka obiektów i materiałów ze stanowisk badanych wykopaliskowo w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek. In R. Grygiel, T. Łapińska and P. Papiernik (eds.). Neolit i początki epoki brązu w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek. 3. Środkowy i późny neolit. Kultura pucharów lejkowatych. Łódź: Fundacja Badań Archeologicznych imienia profesora Konrada Jażdżewskiego, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, 17-596.
Gumiński W. 1989. Gródek Nadbużny. Osada kultury pucharów lejkowatych. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Hodder I. 1974. Regression analysis of some trade and marketing patterns. World Archaeology 6(2), 172-189.
Hodder I. and Orton C. 1976. Spatial analysis in archaeology. New studies in archaeology. Cambridge: Cambridge University Press.
Ibañez J. J., Ortega D., Campos D., Khalidi L. and Méndez V. 2015. Testing complex networks of interaction at the onset of the Near Eastern Neolithic using modelling of obsidian exchange Journal of Royal Society Interface 12, 20150210.
Kluzik A. 2010. Osada kultury pucharów lejkowatych w Krakowie Nowej Hucie-Mogile, stan. 62. Materiały Archeologiczne Nowej Huty 25, 7-66.
Kośko A. 1981. Udział południowo-wschodnioeuropejskich wzorców kulturowych w rozwoju niżowych społeczeństw kultury pucharów lejkowatych. Grupa mątewska. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, seria archeologiczna 19.
Kośko A. 1988. Osady kultury pucharów lejkowatych w Inowrocławiu-Mątwach, woj. Bydgoszcz, stanowisko 1. Inowrocław: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.
Kośko A. and Szmyt M. 2015. Dom na wzgórzu, 3200 przed Chr. Mała osada ludności kultury pucharów lejkowatych na stanowisku Opatowice 42 (Kujawy) i jej południowo-wschodnie koneksje. In A. Diachenko, F. Menotti, S. Ryzhov, K. Bunyatyan and S. Kadrow (eds.), The Cucuteni-Trypillia Cultural Complex and its Neighbours: Essays in Memory of Volodymyr Kruts. Lviv: Astrolabe, 183-208.
Kruk J. 1980. Gospodarka w Polsce południowo-wschodniej w V-III tysiącleciu p.n.e. Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Kruk J. and Milisauskas S. 1981. Wyżynne osiedle neolityczne w Bronocicach, woj. kieleckie. Archeologia Polski 26(1), 65-113.
Kruk J. and Milisauskas S. 1983. Chronologia absolutna osadnictwa z Bronocic. Archeologia Polski 27, 195-228.
Kruk J., Milisauskas S. 1999. Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Lech J., Młynarczyk H. 1981. Uwagi o krzemieniarstwie społeczności wstęgowych i wspólnot kultury pucharów lejkowatych. Próba konfrontacji. In T. Wiślański (ed.), Kultura pucharów lejkowatych w Polsce. Poznań: Polska Akademia Nauk, Oddzial w Poznaniu, 11-33.
Libera J. and Zakościelna A. 2011. Cyrkulacja krzemienia wołyńskiego w okresie neolitu i we wczesnej epoce brązu na ziemiach polskich. In M. Ignaczak, A. Kośko and M. Szmyt (eds.), Między Bałtykiem a Morzem Czarnym. Szlaki międzymorza IV-I tys. przed. Chr., (= Archeologia Bimaris 4). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 83-115.
Nowak M. 2009. Drugi etap neolityzacji ziem polskich. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Ortega D., Ibañez J.J., Khalidi L., Méndez V., Campos D. and Teira L. 2014. Towards a multi-agent-based modelling of obsidian exchange in the Neolithic Near East. Journal of Archaeological Method and Theory 21(2), 461-485.
Papiernik P. 2016. Materiały krzemienne kultury pucharów lejkowatych z rejonu Brześcia Kujawskiego i Osłonek. In R. Grygiel, T. Łapińska and P. Papiernik (eds.), Neolit i początki epoki brązu w rejonie Brześcia Kujawskiego i Osłonek 3. Środkowy i późny neolit. Kultura pucharów lejkowatych. Łódź: Fundacja Badań Archeologicznych imienia profesora Konrada Jażdżewskiego, Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, 597-753.
Papiernik P. and Rybicka M. 2002. Annopol. Osada kultury pucharów lejkowatych na Pojezierzu Gostynińskim. Łódź: Muzeum Archeologiczne i Etnograficzne w Łodzi, Fundacja Badań Archeologicznych im. Profesora Konrada Jażdżewskiego.
Pelisiak A. 2003. Osadnictwo. Gospodarka. Społeczeństwo. Studia nad kultura pucharów lejkowatych na Niżu polskim. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Pelisiak A. and Rybicka M. 2003. Radziejów Kujawski, stan. 4, woj. kujawsko-pomorskie. Materiały krzemienne. Sprawozdania Archeologiczne 55, 81-118.
Pelisiak A., Rybicka M. and Ralska-Jasiewiczowa M. 2006. From the Mesolithic to Modern Times. Settlement Organization and Economy Recorded in Annually Laminated Sediments of the Lake Gościąż (Central Poland) (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 2). Rzeszów: Mitel.
Prinke D. 1987. Osady ludności kultury pucharów lejkowatych na stan. 50 w Tarkowie, gm. Nowa Wieś Wielka, woj. bydgoskie z II i schyłku III fazy rozwoju na Kujawach. Folia Praehistorica Posnaniensia 2, 69-125.
Prinke D. 1988. Środkowoneolityczne zalążki procesów synkretyzacji kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. In A. Cofta-Broniewska (ed.), Kontakty pradziejowych społeczeństw Kujaw z innymi ludami Europy. Inowrocław: Urzad Miejski w Inowroclawiu, 93-105.
Renfrew C. 1975. Trade as action at a distance: Questions of integration and communication. In J. Sabloff and C. C. Lamberg-Karlovsky (eds.), Ancient civilizations and trade. Albuquerque: University of New Mexico Press, 3-59.
Renfrew C. 1977. Alternative models for exchange and spatial distribution. In T.K. Earle and J.E. Ericson (eds.), Exchanges systems in prehistory. London: Academic Press, 71-90.
Renfrew C., Dixon J.E. and Cann, J.R. 1968. Further analysis of Near Eastern Obsidian. Proceedings of the Prehistoric Society 34, 319-331.
Rybicka M. 2004. Kultura pucharów lejkowatych na Pojezierzu Gostynińskim. Chronologia, osadnictwo, gospodarka. Łęczyca: Muzeum w Łęczycy.
Rybicka M. 2011. Przyczynek do badań nad datowaniem wczesnych faz kultury pucharów lejkowatych na Niżu Polski. Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego 32, 231-237.
Rybicka M. 2017. Kultura trypolska – kultura pucharów lejkowatych. Natężenie kontaktów i ich chronologia (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 2). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego i Wydawnictwo Zimowit.
Rybicka M. and Gowin K. 1994 Stefanów, st. 4, gm. Gostynin, woj. płockie (Z badań nad późną fazą kultury pucharów lejkowatych na Pojezierzu Gostynińskim). Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne I, 17-37.
Rzepecki S. 2004. Społeczności środkowoneolitycznej kultury pucharów lejkowatych na Kujawach. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Rzepecki S. 2014. Wilkostowo, stan. 23/24. Neolityczny kompleks osadniczy. 1 (= Spatium Archaeologicum 7). Łódź: Instytut Archeologii UŁ, Fundacja Uniwersytetu Łódzkiego.
Sałaciński S. 2013. Materiały krzemienne z badań neolitycznych stanowisk w Stryczowicach, woj. świętokrzyskie. In A. Uzarowicz-Chmielewska and B. Sałacińska (eds.), Osady neolityczne w Stryczowicach, woj. świętokrzyskie (= Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne 10). Warszawa: Państwowe Muzeum Archeologiczne, 257-286.
Sobkowiak-Tabaka I., Kasztowsky Z., Kabacińki J., Biró K. T., Maróti B. and Gméling K. 2015. Transcarpathian contacts of the Lateglacial societies of the Polish Lowloands. Przegląd Archeologiczny 63, 5-28.
Thalmann J.-P. 2006. Obsidian at Tell Arqa, North Lebanon. A stop-over point on a trade route? Baghdader Mitteilungen 37, 575-593.
Wiślański T. 1979. Kształtowanie się miejscowych kultur rolniczo-hodowlanych. Plemiona kultury pucharów lejkowatych. In W. Hensel and T. Wiślański (eds.), Prahistoria ziem polskich 2. Neolit. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 165-260.
Włodarczak P. 2006. Chronologia grupy południowo-wschodniej kultury pucharów lejkowatych w świetle dat radiowęglowych. In J. Libera and K. Tunia (eds.), Idea megalityczna w obrządku pogrzebowym kultury pucharów lejkowatych. Lublin-Kraków: Instytut Archeologii UMCS : Standruk, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, 27-66.
Zawiślak P. 2013. Ceramika i krzemienie z osady kultury pucharów lejkowatych z Szumowa, stan. 10, pow. Puławy. In A. Pozikhovski, M. Rybicka and J. Rogoziński. (eds.), Pogranicze kultury trypolskiej i kultury pucharów lejkowatych (= Collectio Archaeologica Ressoviensis 26). Rzeszów: Mitel, 227-250.
