Szklarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina według Jerzego Olczaka i Elżbiety Jasiewiczowej – 55 lat później. Nowe ustalenia dotyczące przedmiotów szklanych ze stanowiska nr 1 w Wolinie
DOI:
https://doi.org/10.23858/APOL64.2019.008Słowa kluczowe:
Polska, Wolin, wczesne średniowiecze, wytwórczość szklarka, produkcja paciorkówAbstrakt
W artykule przedstawiono stan badań nad wytwórczością szklarską w Wolinie na sta¬nowisku nr 1, zwanym „Starym Miastem”. W 1963 r. Jerzy Olczak i Elżbieta Jasiewiczowa poddali szczegółowej analizie przedmioty odnalezione w wykopie nr 4 na tym stanowisku, kreśląc na podstawie wyników owych badań obraz wytwórczości szklarskiej w Wolinie w okresie wczesnego średniowiecza. W niniejszym artykule omówione zostały pozostałe przedmioty szklane odkryte na stanowisku nr 1, a także nowe wyniki analiz fizykochemicznych w kontekście lokalnej produkcji szklarskiej, jak również podjęto próbę weryfikacji wcześniejszych ustaleń
Tłumacz: Iwona Zych
Pobrania
Bibliografia
Adamczyk D. 2002, Orientalno-bałtycki system handlowy a proces kształtowania się Europy Wschodniej w IX i X wieku, [in:] Średniowiecze polskie i powszechne, 2, I. Panica, J. Sperski eds., Katowice, pp. 63–88.
Bogucki M. 2010, The beginning of the dirham import to the Baltic Sea zone and the problem of the early emporia, [in:] Worlds apart? Contacts across the Baltic Sea in the Iron Age, A. Bitner-Wróblewska, U. Lund Hansen eds., København–Warszawa, pp. 351–361.
Dekówna M. 1980, Szkło w Europie wczesnośredniowiecznej, Sum.: Glass in early medieval Europe, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Dekówna M. 1988, Uwagi na temat klasyfikacji i interpretacji pozostałości starożytnej i wcze-snośredniowiecznej produkcji szklarskiej, Sum.: Remarks to the classification and interpretation of the ancient and early mediaeval glass-making relics, [in:] Studia nad etnogenezą Słowian i kulturą Europy wczesnośredniowiecznej, II, G. Labuda, S. Tabaczyński eds.,Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź, pp. 5–20.
Dekówna M. 1999, Glass beads, [in:] The early mediaeval hoard from Zawada Lanckorońska (upper Vistula river), H. Zoll-Adamikowa, M. Dekówna, E.M. Nosek eds., Warszawa, pp. 25–70.
Dekówna M., Olczak J. eds. 2002, Principes de description des verres anciens depuis les temps les plus reculés jusqu’au XIIIe siècle de n.è., Warszawa–Toruń.
Dekówna M., Purowski T. 2012, Znaleziska związane ze szklarstwem oraz okazy z kwarcu ze stanowiska Janów Pomorski 1, Sum.: Glass and quarto finds from Janów Pomorski site 1, [in:] Janów Pomorski stan. 1. Wyniki ratowniczych badań archeologicznych w latach 2007–2008, I/3, Analizy, M. Bogucki, B. Jurkiewicz eds., Elbląg, pp. 65–260.
Dekówna M., Szymański A. 1971, Badanie technik produkcji wczesnośredniowiecznych paciorków szklanych metodami petrograficznymi, Sum.: Research on the technics of production of early mediaeval Glass beads by petrographic methods, „Slavia Antiqua”, 18, pp. 283–309.
Filipowiak W. 1955, Sprawozdanie z prac wykopaliskowych w Wolinie w latach 1953–1954, Sum.: Report on the excavation-works in Wolin in the years 1953/1954, „Sprawozdania Archeologiczne”, 1, Wrocław, pp. 179–187.
Filipowiak W. 1956, Wyniki badań archeologicznych w Wolinie w latach 1954-1955, „Archeologické rozhledy”, 8/5, pp. 686–697.
Filipowiak W. 1962, Wolinianie. Studium osadnicze. Część 1. Materiały, Zusamm.: Die Wolliner. Ein Siedlungstudium. I. Teil-Material, Szczecin.
Filipowiak W., Konopka M. 2008, The identity of a town. Wolin, Town–State. 9th–12th cen-turies, „Quaestiones Medii Aevi Novae”, 13, pp. 243–288.
Jaroszewska E. 1955, Przedmioty metalowe i szklane z wczesnośredniowiecznego Wolina (stanowisko 1, wykop 4), maszynopis pracy magisterskiej przechowywany w zbiorach Pracowni Archeologicznej w Wolinie Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.
Jasiewiczowa E. 1958, Wolin – najstarszy ośrodek produkcji szklarskiej w Polsce, „Szkło i Ceramika”, 9/2, pp. 34–37. ; Jönsson M., Hunner P. 1995, Gold-foil beads, [in:] Glass beads. Cultural history, technology, experiment and analogy. Proceedings of the Nordic glass bead seminar 16.–18. ; October 1992 at the Historical-Archaeological Experimental Centre in Lejre, Denmark, M. Rasmussen, U. Lund Hansen, U. Näsman eds., Studies in Technology and Culture, 2, Lejre, pp. 113–116.
Kokora K. 2016, Paciorek ze szkła ołowiowo-krzemowego znaleziony w Wolinie, Sum.: Bead from lead-silica glass found in Wolin, „Archeologia Polski”, 61, pp. 171–190.
Kokora K. 2019, Glass artefacts, [in:] Wolin – Old Town. Vol. II: Studies on finds, M. Rębkowski ed., Szczecin, pp. 195–225.
Kowalówka A. 2012, Znaleziska z Wolina, [in:] Zaginione – Ocalone. Szczecińska kolekcja starożytności pomorskich, K. Kowalski, D. Kozłowska-Skoczka eds., Szczecin, pp. 367–368.
Kunkel O. 1934, Ausgrabungen Wollin, „Nachrichtenblatt für Deutsche Vorzeit”, 10/8, pp. 180–185.
Kunkel O. 1934, Wollin, „Das Bollwerk”, 11, pp. 21–28.
Łosiński W. 1988, Chronologia napływu najstarszej monety arabskiej na terytorium Europy, Sum.: Chronology of the influx of the oldest arabic coins in to Europe, „Slavia Antiqua”, 31, pp. 93–181.
Łosiński W. 1990, W sprawie rozwoju gospodarki towarowo-pieniężnej na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu w kontekście dziejów obrotu pieniężnego w strefie nadbałtyckiej. Część I, Zusamm.: Zur Frage der Entwicklung der frühmittelalterlichen Ware-Geld-Wirtschaft in polnischen Gebieten im Kontext der Geschichte des Geldumsatzes in der Ostseezone. Teil I, „Archeologia Polski”, 35/2, pp. 287–309.
Łosiński W. 1991, W sprawie rozwoju gospodarki towarowo-pieniężnej na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu w kontekście dziejów obrotu pieniężnego w strefie nadbałtyckiej. Część II, Zusamm.: Zur Frage der Entwicklung der frühmittelalterlichen Ware-Geld-Wirtschaft in polnischen Gebieten im Kontext der Geschichte des Geldumsatzes in der Ostseezone. Teil II, „Archeologia Polski”, 36/1–2, pp. 235–264.
Łosiński W. 1993, Chronologia, skala i drogi napływu monet arabskich do krajów europejskich u schyłku IX i X w., Zusamm.: Chronologie, Umfang und Zuflußwege arabischer Münzen in den europäischen Ländern um die Wende des. 9. und 10. Jh., „Slavia Antiqua”, 34, pp. 1–41.
Olczak J. 1959, Wyniki analiz spektrograficznych niektórych wczesnośredniowiecznych zabytków szklanych z terenów Pomorza Zachodniego, Zusamm.: Ergebnisse der Spektral-Analyse einiger frühmittelalterlichen Glasfunde aus dem Territorium von West-Pommern, „Materiały Zachodniopomorskie”, 5, pp. 277–293. ; Olczak J. 1962, Naczynia szklane z wczesnośredniowiecznego Wolina, „Szkło i Ceramika”, 13/6, pp. 174–179.
Olczak J. 1968, Wytwórczość szklarska na terenie Polski we wczesnym średniowieczu. Studium archeologiczno-technologiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Olczak J., Jasiewiczowa E. 1963, Szklarstwo wczesnośredniowiecznego Wolina, Sum.: Glass production in early mediaeval Volin, Szczecin.
Rjabinin E. A. 1997, Načal’nyj ètap steklodeliâ v Baltijskom regione (po materialam issledovanij Ladogi VIII–IX v.v.), [in:] Divinec staroladožskij, Meždisciplinarnye issledovaniâ, G.S. Lebedev ed., Sankt-Peterburg, pp. 43–49.
Rjabinin E. A., Galibin V. A. 1995, New data concerning early glass beadmaking in Ladoga (in the 8th to 10th century A.D.), [in:] Glass beads. Cultural history, technology, experiment and analogy. Proceedings of the Nordic glass bead seminar 16.–18. October 1992 at the Historical-Archaeological Experimental Centre in Lejre, Denmark, Studies in Technology and Culture, 2, M. Rasmussen, U. Lund Hasen, U. Näsman eds., Lejre, pp. 109–112.
Stanisławski B. 2013, Wstęp do archeologii wczesnośredniowiecznego Wolina, Sum.: Introduction to archaeology of the early medieval Wolin, [in:] Wolin wczesnośredniowieczny, część 1, B. Stanisławski, W. Filipowiak eds., Warszawa, pp. 13–44.
Steppuhn P. 1998, Die Glasfunde von Haithabu, Ausgrabungen in Haithabu, 32, Neumünster.
Szczapowa J.L. 1973, Zasady interpretacji analiz składu szkła zabytkowego, Sum.: Interpretation principles of the ancient glass compositions’ analyses, „Archeologia Polski”, 18/1, pp. 15–72.
Wilde K. A. 1939, Die Bedeutung der Grabung Wollin 1934, Szczecin. ; Wilde K. A. 1953, Die Bedeutung der Grabung Wollin 1934, Hamburg.
