„Czy tu mieszkają komuniści?”  Trudne dziedzictwo krakowskiej Nowej Huty

Eve Baniowska-Kopacz

doi:10.23858/JUE23.2025.004

Published: 2025-12-03

Vol. 23 No. - (2025)

“Do communists live here?” The difficult heritage of Cracow’s Nowa Huta

Eve Baniowska-Kopacz

Journal of Urban Ethnology

Section: Cultural heritage

https://doi.org/10.23858/JUE23.2025.004

Abstract

The question “Do communists live here?” became a pretext for the author to reflect on the common perception of the heritage of the city/district of Nowa Huta (NH) in Cracow (Poland). Methodologically, the considerations are embedded into the concept of the dissonant heritage and the authorised heritage discourse. The presented materials were obtained during classic ethnographic research. The research area included, among others, the “communism tours”.

Keywords:

dissonant heritage, authorized heritage discourse, communism tour, ethnographic research, Nowa Huta - Cracow, Poland

Most read articles by the same author(s)

Ewa Baniowska-Kopacz, “The backyards of Nowa Huta” as seen from the backyard. An ethnologist’s view , Journal of Urban Ethnology: Vol. 17 (2019): Journal of Urban Ethnology
Ewa Baniowska-Kopacz, U progu niepodległości ... Zamek prezydencki w Wiśle – zmienne znaczenia , Journal of Urban Ethnology: Vol. 12 (2014)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Baniowska-Kopacz , E. (2025). “Do communists live here?” The difficult heritage of Cracow’s Nowa Huta. Journal of Urban Ethnology, 23(-), 59–77. https://doi.org/10.23858/JUE23.2025.004

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Augé M. 2010. Nie-miejsca. Wprowadzenie do antropologii hipernowoczesności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Google Scholar

Ashworth G. 2015. Planowanie dziedzictwa. Kraków: MCK.
Google Scholar

Assman J. 2008. Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Banaszkiewicz M. 2010. Nowa Huta – nowy produkt turystyczny? [W:] M. Banaszkiewicz, F. Czech i P. Winskowski (red.), Miasto: między przestrzenią a koncepcją przestrzeni. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 195-210.
Google Scholar

Banaszkiewicz M., Graburn N. i Owsianowska S. 2016. Tourism in (Post)socialist Eastern Europe. Journal of Tourism and Cultural Change 15(2), 109-121. Doi: https://doi.org/10.1080/14766825.2016.1260089 DOI: https://doi.org/10.1080/14766825.2016.1260089
Google Scholar

Banaszkiewicz M. i Semik Z. 2019. Schrony w Nowej Hucie jako kłopotliwe dziedzictwo: pomiędzy edukacją a rozrywką. Turyzm 29/1, 7-15. Doi: http://dx.doi.org/10.18778/08675856.29.1.01 DOI: https://doi.org/10.18778/0867-5856.29.1.01
Google Scholar

Baniowska-Kopacz E. 2022. Miejska zieleń jako element zadomowienia – przykład najstarszych osiedli krakowskiej Nowej Huty. [W:] J. Janto (red.), Socializmus a Mesto. Bratyslava: Univerzita Komenskeho v Bratislave, 87-99.
Google Scholar

Baniowska-Kopacz E. 2024a. Park Kulturowy Nowa Huta w świetle dokumentów miejskich i UNESCO oraz badań etnologicznych. Łódzkie Studia Etnograficzne 63, 199-216. Doi:10.12775/LSE.2024.63.11 DOI: https://doi.org/10.12775/LSE.2024.63.11
Google Scholar

Baniowska-Kopacz E., 2024b. Problematyka dziedzictwa kulturowego neoregionu – przypadek Nowej Huty. Prezentacje nowohuckich muzeów. Prace Etnograficzne, 52 (2024), 69-93. Doi: https://doi.org/10.4467/22999558.PE.24.006.21676 DOI: https://doi.org/10.4467/22999558.PE.24.006.21676
Google Scholar

Beiersdorf Z. i Komorowski W. 2010. Nowa Huta lat pięćdziesiątych. Dziedzictwo – zagrożenia i perspektywy. [W:] B. Szmygin i J. Haspel (red.), Zabytki drugiej połowy XX wieku – waloryzacja, ochrona, konserwacja / Das Erbe Der Nachkriegszeit Erhalten und Erneuern - Denkmale Der Moderne und Gegenmoderne / Architecture of The Second Half of The 20th Century – Studies and Protection. Warszawa-Berlin: ICOMOS Polska / ICOMOS Deutschland, 17-28.
Google Scholar

Biskupska K. i Ciechorska-Kulesza K. 2024. Kłopotliwe dziedzictwo – Konteksty, Interpretacje, Działania. Kultura i Społeczeństwo 2024/1, 3-16.
Google Scholar

Dyskusja Ośrodka Studiów Kulturowych i Literackich nad Komunizmem IBL PAN: Komunizm i PRL dzisiaj. 2013. Teksty Drugie 3, 227-244.
Google Scholar

Golonka-Czajkowska M. 2013. Nowe miasto, nowych ludzi. Mitologie nowohuckie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Jones S. H. 2014. Autoetnografia. Polityka tego, co osobiste. [W:] N. K. Denzin i Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych, Tom 2. Warszawa: PWN, 175-218.
Google Scholar

Klich-Kluczewska B. 2009. Nowa Huta skąd przychodzimy. [W:] K. Jurewicz (red.), Moja Nowa Huta. Wystawa jubileuszowa. Kraków: Muzeum Historyczne Miasta Krakowa, 7-27.
Google Scholar

Knudsen B. T. 2010. The past as staged-real environment: communism revisited in The Crazy Guides Communism Tours, Krakow, Poland. Journal of Tourism and Cultural Change 8(3), 139-153. Doi: https://doi.org/10.1080/14766825.2010.510195 DOI: https://doi.org/10.1080/14766825.2010.510195
Google Scholar

Komorowski W. 2017. Heritage conservation for urban planning and architecture of Nowa Huta of the years 1949–1959. Journal of Heritage Conservation 49, 153-162. Doi: 10.17425/WK49CONSERVATION.
Google Scholar

Kultura i Społeczeństwo. 2024. Kłopotliwe dziedzictwo. Styczeń – marzec 68(1), 3-279. https://czasopisma.isppan.waw.pl/kis/issue/view/197.
Google Scholar

Lewicki J. 2010. Ochrona architektury z 2 połowy XX wieku w Polsce. Teoria i praktyka konserwatorska. [W:] B. Szmygin i J. Haspel (red.), Zabytki drugiej połowy XX wieku – waloryzacja, ochrona, konserwacja / Das Erbe Der Nachkriegszeit Erhalten und Erneuern – Denkmale Der Moderne und Gegenmoderne / Architecture of The Second Half of The 20th Century – Studies and Protection. Warszawa-Berlin: ICOMOS Polska / ICOMOS Deutschland, 149-159.
Google Scholar

Macdonald S. 2006. Undesirable heritage: Fascist material culture and historical consciousness in Nuremberg. International Journal of Heritage Studies 12(1), 9-28. DOI: https://doi.org/10.1080/13527250500384464
Google Scholar

Macdonald S. 2009. Difficult Heritage. Negotiating the Nazi Past in Nuremberg and Beyond. New York: Routledge.
Google Scholar

Macdonald S. 2018. Heritage. [W:] H. Callan (red.), The International Encyclopedia of Anthropology, John Wiley & Sons, 1-12. Doi:10.1002/9781118924396.wbiea1709 DOI: https://doi.org/10.1002/9781118924396.wbiea1709
Google Scholar

Marciniak Ł. 2011. Metody doświadczenia osobistego (Personal experience methods). [W:] K.T. Konecki i P. Chomczyński (red.), Słownik socjologii jakościowej. Warszawa: Difin, 181-183.
Google Scholar

Myczkowski Z., Chajdys K., Forczek-Brataniec U., Latusek K., Marcinek R., Nosalska P., Rymsza--Mazur W., Siwek A. i Wielgus K. 2015-2020. Plan ochrony Parku Kulturowego Nowa Huta, Etap I (2015). Część 1 (tekst). Kraków: Urząd Miasta Krakowa i Politechnika Krakowska.
Google Scholar

Owsianowska S. i Banaszkiewicz M. 2015. Trudne dziedzictwo a turystyka. O dysonansie dziedzictwa kulturowego. Turystyka Kulturowa 11, 6-24.
Google Scholar

Piasecki E. 1971. Proces imigracji. [W:] S. Panek i E. Piasecki (red.), Nowa Huta. Integracja ludności w świetle badań antropologicznych. Materiały i Prace Antropologiczne 80, 23-51.
Google Scholar

Radłowska R. 2013. O Nowej Hucie reportaż. Gazeta Wyborcza. Piątek Ekstra (28.02.2013), https://wyborcza.pl/piatekekstra/7,129155,13478974,o-nowej-to-hucie-reportaz.html
Google Scholar

Radłowska R. i Kozik R. 2008. Kto się boi Nowej Huty. Gazeta Wyborcza – Kultura (06.02.2008), http://wyborcza.pl/1,75410,4901763.html
Google Scholar

Smith L. T. 2014. Na grząskim gruncie. Badania tubylców w erze niepewności. [W:] N. K. Denzin i Y. S. Lincoln (red.), Metody badań jakościowych, Tom 1. Warszawa: PWN, 137-166.
Google Scholar

Smith L. 2006. Uses of Heritage. London−New York: Routledge. DOI: https://doi.org/10.4324/9780203602263
Google Scholar

Smith L. 2016. Zwierciadło dziedzictwa: narcystyczna iluzja czy zwielokrotnione odbicie? Rocznik Antropologii Historii VI(9), 25-44
Google Scholar

Spałek R. 2021. O totalitaryzmie i komunistach w PRL. Przystanek Historia (02.07.2021), https://przystanekhistoria.pl/pa2/tematy/komunizm/83660,O-totalitaryzmie-i-komunistach-w--PRL.html
Google Scholar

Szcześniak M. 2023. Poruszeni. Awans i emocje w socjalistycznej Polsce. Warszawa: Krytyka Polityczna.
Google Scholar

Tunbridge J.E. i Ashworth G.J. 1996. Dissonant Heritage. The Management of the Past as a Resource in Conflict. Chichester, New York: Wiley.
Google Scholar

Wąchała-Skindzier M. 2023. PRL w narracji muzealnej 1987-2017. Kraków: Księgarnia Akademicka. DOI: https://doi.org/10.12797/9788381388535
Google Scholar

Whigham K. 2014. Performing a future (in) performing a past: Identity, cultural performance, and the Utopian impulse. Tourist Studies 14(2), 203-224. Doi: https://doi.org/ 10.1177/1468797614532184 DOI: https://doi.org/10.1177/1468797614532184
Google Scholar

Ziębińska-Witek A. 2020. Musealisation of communism, or how to create national identity in historical museums. Muzeológia a kultúrne dedičstvo 8(4), 59-72. Doi: 10.46284/mkd.2020.8.4.5 DOI: https://doi.org/10.46284/mkd.2020.8.4.5
Google Scholar

Communism tour of Nowa Huta district: https://www.crazyguides.com/krakow-tours/communism-tour-of-nowa-huta-district (dostęp: 20.02.2025).
Google Scholar

Crazy Guides, https://www.crazyguides.com/ (dostęp: 17.03.2025).
Google Scholar

Crazy Guides – Relacje prasowe, s. 1, https://www.crazyguides.com/press-releases/#tabs-1 ( dostęp: 17.03.2025).
Google Scholar

Crazy Guides – Relacje prasowe, s. 2, https://www.crazyguides.com/press-releases/#tabs-2 ( dostęp: 17.03.2025).
Google Scholar

eNHa trip, https://fundacjanh.org/pl/projekt-enha-trip/ (dostęp: 10.01.2025).
Google Scholar

Get Your Guide. Atrakcje i wycieczki – Nowa Huta, (oferta wycieczek po NH w dniu 09.12.2022), https://bit.ly/3Gg4Aot (dostęp: 09.12.2022).
Google Scholar

Nowohucka Kronika Filmowa nr 828, https://kinosfinks.okn.edu.pl/multimedia-876nkf_nr_828.htmlfbclid=IwZXh0bgNhZW0CMTEAAR5UFdKRiG12YXqJv_IcQPwz318APbm1PfRyzBe8iL2egPZiARVqKIaQXPSaXg_aem_o2Oy5ZdLVeoRNmBx4Z9iDw (dostęp 30.05.2025).
Google Scholar

Modernizacja i rozbudowa dawnego kina Światowid na potrzeby Muzeum Nowej Huty, https://muzeumkrakowa.pl/oddzialy/modernizacja-i-rozbudowa-dawnego-kina-swiatowid-na--potrzeby-muzeum-nowej-huty (dostęp: 20.02.2025).
Google Scholar

Nowa Huta żegna robotnicze korzenie i szuka nowych. „Polityka” – fotoreportaż: https://www.polityka.pl/fotoreportaze/1799608,1,nowa-huta-zegna-robotnicze-korzenie-i-szuka-nowych.read (dostęp: 10.10.2022).
Google Scholar

Przewodnik po Krakowie. Historia Nowej Huty - zwiedzanie Krakowa, https://www.krakow--przewodnicy.pl/zwiedzanie/historia-nowejhuty.htm (dostęp: 09.12.2022).
Google Scholar

Wypoczynek w Krakowie. Nieznane oblicze Nowej Huty – dworki nowohuckie (21.11.2016), https://www.bwkrakow.pl/nablogu/nieznane-oblicze-nowej-huty-dworki-nowohuckie (dostęp: 09.12.2022).
Google Scholar