Album Kolei Lwowsko-Czerniowieckiej i jego autor — Adolf Schoon von Corbitzthal (1830–1904)
DOI:
https://doi.org/10.23858/KHKM70.2022.1.004Słowa kluczowe:
album fotograficzny, fotografia, fotografia kolejowa, historia fotografii, Adolf Schoon von Corbitzthal, Kolej Lwowsko-Czerniowiecka, XIX wiekAbstrakt
Kolej Lwowsko-Czerniowiecka otwarta została w 1866 r., a najważniejsze elementy jej infrastruktury, takie jak dworce i mosty, oraz tabor zostały udokumentowane w albumie fotograficznym, który powstał najprawdopodobniej na zamówienie dyrekcji Kolei na krótko po otwarciu linii, zapewne w 1867 r. Egzemplarze albumu w różnym stopniu kompletności zachowały się w kilku kolekcjach europejskich i amerykańskich. Autorem zdjęć jest Adolf Schoon von Corbitzthal (1830–1904), żołnierz armii austriackiej
i urzędnik kolejowy, zatrudniony na Kolei Lwowsko-Czerniowieckiej w latach 1866–1871. Album jest jednym z licznych zespołów zdjęć o tej tematyce, które powstały w drugiej połowie XIX w. głównie na zlecenie spółek budujących nowe linie i służyły przede wszystkim celom reprezentacyjnym.
Pobrania
Bibliografia
A. B. 1986. Fotografował z natury. Adolfe de Schoon-Corbitzthal, „Kraków. Magazyn kulturalny”, nr 1, s. 54.
Antykwariat. 2019. Antykwariat „Rara Avis”. 125 aukcja antykwaryczna. Książki — plakaty — czasopisma, Kraków.
Auge. 2003. Das Auge und der Apparat. Die Fotosammlung der Albertina, Hrsg. M. Faber, K.A. Schröder, Paris–Ostfildern.
Banach Jerzy. 1998. Ikonografia Rynku Głównego w Krakowie, Katalog widoków Krakowa, 1, Kraków.
Bednarek Anna. 2016. „Mała pamiąteczka”, czyli o fotografiach obrazów Saturnina Świerzyńskiego ofiarowanych Józefowi Łepkowskiemu, „Modus. Prace z historii sztuki”, t. 16, s. 75–98.
Bednarek Anna. 2019. Nie tylko Kriegerowie. Fotografowie Krakowa i jego zabytków w XIX wieku, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, t. 37, s. 151–170.
Bednarek Anna, Szyma Marcin. 2018. Najstarsza fotografia kościoła Dominikanów w Krakowie, „Rocznik Krakowski”, R. 84, s. 173–178.
Bednarek Anna, Walanus Wojciech. 2018. Mało znane fotografie Krakowa i ich domniemany autor ks. Leopold Textoris (1822–1885), „Rocznik Krakowski”, R. 84, s. 133–155.
Bednarek Anna, Walanus Wojciech. 2020. Ks. Leopold Textoris — fotograf. Addenda do biografii, „Rocznik Krakowski”, R. 86, s. 113–118.
Beschreibender Katalog. 1902. Beschreibender Katalog des k. k. historischen Museums der österreichischen Eisenbahnen, Wien.
Bieńkowski Wiesław. 1994. Schneider Antoni Julian, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 35, Warszawa–Kraków, s. 571–573.
Bildpolitik. 2016. Bildpolitik der Ingenieure, Fotokampagnen der k. k. privilegierten österreichischen Staats-Eisenbahn-Gesellschaft 1855–1879, Hrsg. M. Faber, M. Keckeis, Beiträge zur Geschichte der Fotografie in Österreich, 13, Wien–Salzburg.
Bogdziewicz Ryszard. 2017. Fotografia na Lubelszczyźnie na tle fotografii europejskiej i krajowej w latach 1839–1918, Lublin.
Brożek Ludwik. 1964. Janik Jerzy, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 25, Wrocław, s. 513–514.
Caraffa Constanza. 2011. From photo libraries to photo archives. On the epistemological potential of art-historical photo collections, [w:] Photo archives and the photographic memory of art history, ed. C. Caraffa, Munich–Berlin, s. 11–44.
Caraffa Constanza. 2019. Objects of value: challenging conventional hierarchies in the photo archive, [w:] Photo-objects. On the materiality of photographs and photo archives in the humanities and sciences, ed. J. Bärnighausen, Max Planck Research Library for the History and Development of Knowledge Studies, 12, Berlin, s. 11–32.
Chrimes Mike. 1991. Civil engineering, 1839–1889. A photographic history, Stroud.
Correspondência. 1957. Correspondência do Ministério dos Estrangeiros — Extr., „Publicações do Arquivo Nacional”, vol. 39, s. 131–148.
Costumes. [1855]. Costumes polonais dessinés d’après nature par Gerson. Lithographies par E. Desmaisons, Varsovie.
Daniel Malcolm R. 1992. Édouard-Denis Baldus and the Chemin de Fer du Nord Albums, „Image”, vol. 35, nos. 3–4, s. 3–38.
Daniel Malcolm R. 1994. The photographs of Édouard Baldus, New York.
Dawna fotografia. 2004. Dawna fotografia lwowska 1839–1939, red. A. Żakowicz, Lwów.
Drahtnachrichten. 1911. Drahtnachrichten der „Tages-Post”, „Tages-Post”, nr 48, 28 lutego, s. 9–12.
Drexler Ignacy. 1920. Wielki Lwów. Le grand Léopol, Lwów.
Edwards Elizabeth, Hart Janice. 2011. Fotografie jako przedmioty. Wprowadzenie, [w:] Badania wizualne w działaniu. Antologia tekstów, red. M. Frąckowiak, K. Olechnicki, Warszawa, s. 253–284.
Faber Monika. 2006. Menschlicher Maßstab für Ingenieurkunst, „Wiener Zeitung”, nr 18, 27 stycznia, dodatek „Extra”, s. 2.
Faber Monika. 2006/7. Industriefotografie im Vielvölkerstaat. Ein Beispiel aus dem Banat, „Chroniques allemandes”, no 11, s. 111–125.
Faber Monika. 2016. „…A plnou silou se vrhl na fotografování…” Detaily z profesního života jednoho z prvních fotografů, [w:] Andreas Groll (1812–1872). Neznámý fotograf, ed. M. Faber, P. Trnková, Praha, s. 27–95.
Fedorowicz-Jackowska Aleksandra. [b.d.]. Publikacja ilustrowana fotograficznie, http://visualheritage.eu/portfolio/publikacja-ilustrowana-fotograficznie (dostęp 27.11.2020).
Gaidoş Cristian-Oliviu. 2018. Die Banater Berg- und Hüttenwerke und Domänen in der offiziellen Photographie der StEG (1858–1873), „Transylvanian Review”, vol. 27, no. 4, s. 96–109.
Gestellt. 2014. Gestellt. Fotografie als Werkzeug in der Habsburgermonarchie, Hrsg. H. Justnik, Wien.
Gröning Maren. 2006. Materialien aus der Photothek des Österreichischen Museums für Volkskunde als Beiträge zu einer Ausstellung zur Geschichte der österreichischen Fotografie 1839–1939, [w:] Fotos — „schön und nützlich zugleich”. Das Objekt Fotografie, Hrsg. I. Ziehe, U. Hägele, Visuelle Kultur, 2, Münster, s. 177–194.
J. J. 1868. Unterbrochene Eisenbahnfahrt, „Die Gartenlaube. Illustrirtes Familienblatt”, no. 15, s. 236–237.
Jackiewicz Danuta. 2012. Karol Beyer 1818–1877, Fotografowie Warszawy, Warszawa.
Jackiewicz Danuta. 2014. Maksymilian Fajans 1825–1890, Fotografowie Warszawy, Warszawa.
Jaśkiewicz Bronisław. 1977. Müldner Wilhelm, [w:] Polski słownik biograficzny, t. 22, Wrocław, s. 315–316.
Junevičius Dainius. 2008. Anton Rohrbach. Rediscovering a mid-19th century photographer of railway bridges, [w:] Jubilee — 30 Years ESHPh. Congress of Photography in Vienna, eds. A. Auer, U. Schögl, Salzburg, s. 110–125.
Junevičius Dainius. 2013. Antalis Rohrbachas. 1861 m. fotografijos, Vilnius.
Katalog. 2020. Katalog fotografii ze zbioru Aleksandra Czołowskiego, oprac. R. Słoma, Warszawa.
Keckeis Martin. 2016. Fotografien im Dienste expansiver Unternehmensstrategien 1855–1879, [w:] Bildpolitik der Ingenieure, Fotokampagnen der k. k. privilegierten österreichischen Staats-Eisenbahn-Gesellschaft 1855–1879, Hrsg. M. Faber, M. Keckeis, Beiträge zur Geschichte der Fotografie in Österreich, 13, Wien–Salzburg, s. 19–66.
Kohn Ignaz. 1871. Eisenbahn-Jahrbuch der Österreichisch-Ungarischen Monarchie, Jhrg. 4, Wien.
Kolej. 2009. Kolej Żelazna Warszawsko-Terespolska 1866, oprac. A. Chylińska-Stańczak, Warszawa.
Konta Ignaz. 1886/7. Eisenbahn-Jahrbuch der Oesterreichisch-Ungarischen Monarchie, Jhrg. 19, Wien.
Konta Ignaz. 1898. Geschichte der Eisenbahnen Oesterreichs vom Jahre 1867 bis zur Gegenwart, [w:] Geschichte der Eisenbahnen der Oesterreichisch-Ungarischen Monarchie, Bd. 1, Th. 2, Wien–Teschen–Leipzig, s. 3–426.
Koziński Jerzy. 1978. Fotografia krakowska w latach 1840–1914, Kraków dawniej i dziś, 20, Kraków.
Kronika. 1867. Kronika, „Gazeta Lwowska”, nr 144, 24 czerwca, s. 828–829.
Kronika. 1868a. Kronika, „Gazeta Narodowa”, nr 41, 19 lutego, s. 3–4.
Kronika. 1868b. Kronika, „Gazeta Lwowska”, nr 57, 9 marca, s. 2.
Kronika. 1868c. Kronika, „Strzecha”, R. 1, z. 8, s. 263–266.
Kronika. 1869. Kronika miejscowa i zagraniczna, „Czas”, nr 244, 24 października, s. 2.
Kronika. 1873. Kronika, „Gazeta Narodowa”, nr 108, 4 maja, s. 3.
Kubica Grażyna. 2017. Krakowscy ewangelicy w społeczno-kulturowym krajobrazie miasta — od reformacji do połowy XIX wieku. Szkic z antropologii historycznej, „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Sociologica”, 9, t. 2, s. 156–186.
Kudłacz Katarzyna, Miskowiec Marta. 2008. Katalog winiet krakowskich zakładów fotograficznych w zbiorach Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie, Kraków.
Lavédrine Bertrand. 2009. Photographs of the past. Process and preservation, Los Angeles.
Locales. 1889a. Locales, „Wiener Zeitung”, nr 292, 19 grudnia, s. 5.
Locales. 1889b. Locales, „Wiener Zeitung”, nr 295, 22 grudnia, s. 6.
Locales. 1904. Locales und provinzielles, „Mährisches Tagblatt”, nr 223, 30 września, s. 4–6.
Lyden Anne M. 2003. Railroad vision. Photography, travel and perception, Los Angeles.
Macháň Radim. 2006. Josef Schon Edler von Corbizthal. Příklad nobilitace důstojníka rakouské armády v 1. polovině 19. století, „Historie/Historica”, č. 13, Sborník prací Filosofické fakulty Ostravské univerzity, 226, s. 95–104.
Manikowska Ewa. 2019. Photography and cultural heritage in the age of nationalisms. Europe’s Eastern borderlands (1867–1945), London.
Mazan Leszek. 1997. 150 lat dróg żelaznych w Galicji. 1847–1997, Warszawa.
McCauley Elizabeth Anne. 1994. Industrial madness. Commercial photography in Paris 1848–1871, New Haven.
Micklewright Nancy. 2003. A Victorian traveler in the Middle East. The photography and travel writing of Annie Lady Brassey, Burlington.
Militär-Schematismus. 1855. Militär-Schematismus des österreichischen Kaiserthumes, Wien.
Nichtamtlicher Theil. 1868. Nichtamtlicher Theil, „Czernowitzer Zeitung”, nr 35, 6 marca, s. 1.
Nowak-Mitura Ewa. 2015. Początki fotografii w prasie polskiej. „Tygodnik Ilustrowany” 1859–1900, Źródła do historii fotografii polskiej XIX wieku, Warszawa.
Oliveira Eduardo Romero. 2018. Photographic views of railroads: recording public works in nineteenth-century Brazil, „História, Ciências, Saúde — Manguinhos”, vol. 25, no. 3, s. 695–723, http://www.scielo.br (dostęp 29.11.2020).
Oliveira Eduardo Romero. 2019. Railway photography and technology: analysis of the photographic record of Brazilian railway in the 19th century, „História (São Paulo)”, vol. 38, http://www.scielo.br (dostęp 29.11.2020).
Pensionsstand. 1859. In den Pensionsstand werden übernommen, „Kaiserlich-königliches Armee-Verordnungsblatt. Personal-Angelegenheiten”, nr 30, 31 maja, s. 141–142.
Perego Elvire. 1998. The urban machine. Architecture and industry, [w:] A new history of photography, ed. M. Frizot, Köln, s. 196–223.
Personal-Nachrichten. 1862. Personal-Nachrichten, „Centralblatt für Eisenbahnen und Dampfschifffahrt in Oesterreich”, nr 33, 16 sierpnia, s. 328.
Personal-Nachrichten. 1863. Personal-Nachrichten, „Centralblatt für Eisenbahnen und Dampfschifffahrt in Oesterreich”, nr 36, 5 września, s. 296.
Personalnachrichten. 1871. Personalnachrichten, „Centralblatt für Eisenbahnen und Dampfschifffahrt in Oesterreich”, nr 53, 5 lipca, s. 663–665.
Personalveränderungen. 1848. Personalveränderungen in der k. k. Armee, „Oestreichische militärische Zeitschrift”, Band 2, Heft 4, s. 88–108.
Personal-Veränderungen. 1861. Personal-Veränderungen bis Ende Februar 1861, „Österreichische militärische Zeitschrift”, dodatek „Armee-Nachrichten”, nr 5, 1 marca, s. 31–37.
Pinheiro Nuno. 2008. Industrial photography, [w:] Encyclopedia of nineteenth-century photography, ed. J. Hannavy, t. 1, New York–London, s. 741–744.
Ročnâk Ûrìj A. 2018. Arhìtektura budinkìv perših vokzalìv zalìznicì L‘vìv-Černìvcì-Âsi, „Sučasnì problemi arhìtekturi ta mìstobuduvannâ”, vip. 51, s. 482–489.
Słownik. 2006. Słownik terminologiczny sztuk pięknych, red. K. Kubalska-Sulkiewicz, M. Bielska-Łach, A. Manteuffel-Szarota, Warszawa.
Spis. 1996. Spis polskich fotografów i firm fotograficznych działających w latach 1839–1914, t. 1, cz. 1, red. J. Ihnatowiczowa, A. Piotrowski, Warszawa.
Sprawozdanie. 1865. Sprawozdanie Dyrekcyi Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie z czynności w roku 1864/5, Kraków.
Sprawozdanie. 1906. Sprawozdanie Dra St. Krzyżanowskiego dyrektora Archiwum Aktów Dawnych miasta Krakowa za rok 1905, Kraków.
Starl Timm. 2005. Lexikon zur Fotografie in Österreich 1839 bis 1945, Wien.
Strach Hermann. 1898. Geschichte der Eisenbahnen Oesterreich-Ungarns von den ersten Anfängen bis zum Jahre 1867, [w:] Geschichte der Eisenbahnen der Oesterreichisch-Ungarischen Monarchie, Bd. 1, Th. 1, Wien–Teschen–Leipzig, s. 73–503.
Stulik Dusan C., Kaplan Art. 2013. Albumen, The Atlas of analytical signatures of photographic processes, Los Angeles, http://www.getty.edu/conservation/publications_resources/pdf_publications/pdf/atlas_albumen.pdf (dostęp 27.11.2020).
Svoboda Johann. 1870. Die Zöglinge der Wiener-Neustädter Militär-Akademie von der Gründung des Institutes bis auf unsere Tage, Wien.
Svoboda Johann. 1894. Die Theresianische Militär-Akademie zu Wiener-Neustadt und ihre Zöglinge von der Gründung der Anstalt bis auf unsere Tage, Bd. 2, Wien.
Svoboda Johann. 1897. Die Theresianische Militär-Akademie zu Wiener-Neustadt und ihre Zöglinge von der Gründung der Anstalt bis auf unsere Tage, Bd. 3, Wien.
Sztandara Magdalena. 2006. Fotografia etnograficzna i „etnograficzność” fotografii. Studium z historii myśli etnologicznej i fotografii II poł. XIX i I poł. XX wieku, Opole.
Szuro Stanisław. 1997. Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji. Koleje żelazne w Galicji w latach 1847–1914, red. H. Madurowicz-Urbańska, Informatory Statystyczne do Dziejów Społeczno-Gospodarczych Galicji, 13, Kraków.
Vermischte Nachrichten. 1868a. Vermischte Nachrichten, „Centralblatt für Eisenbahnen und Dampfschifffahrt in Oesterreich”, nr 9, 29 lutego, s. 83.
Vermischte Nachrichten. 1868b. Vermischte Nachrichten, „Centralblatt für Eisenbahnen und Dampfschifffahrt in Oesterreich”, nr 40, 3 października, s. 435–436.
Verzeichniss. 1857. Verzeichniss der Mitglieder der k. k. geographischen Gesellschaft zu Ende Februar l857, „Mittheilungen der kaiserlich-königlichen Geographischen Gesellschaft”, Jhrg. 1, s. XII–XVIII.
Wierzbicki Ludwik. 1907. Rozwój sieci kolei żelaznych w Galicyi od roku 1847 włącznie do roku 1890, Lwów.
Willumson Glenn. 2013. Iron Muse. Photographing the Transcontinental Railroad, Berkeley.
Wykaz. 1859. Wykaz nowego ponumerowania domów i podziału król. głów. miasta Krakowa. 1859, Kraków.
Wykaz. 1881. Wykaz nowego ponumerowania domów, „Dziennik Rozporządzeń dla stoł. król. miasta Krakowa”, L. 12, s. 87–108.
Zając Izabela. 2017. Historia zabytkowych albumów do przechowywania fotografii, Warszawa.
Załamanie. 1868. Załamanie się mostu na Prucie pod Czerniowcami podczas przechodu mięszanego pociągu z Czerniowiec do Lwowa, „Tygodnik Lwowski”, nr 13, 29 marca, s. 99–100.
Żakowicz Aleksander i współpracownicy. 2008. Fotografia galicyjska do roku 1918. Fotografowie Galicji, Tatr oraz Księstwa Cieszyńskiego, red. A. Żakowicz, Częstochowa–Katowice–Lwów.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Kwartalnik Historii Kultury Materialnej
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
