Uwagi na temat polskich ogrodów w XVIII wieku. Rozważania na marginesie monografii Seweryna Malawskiego

Marzanna Jagiełło

doi:10.23858/KHKM71.2023.1.005

Opublikowane: 2023-05-29

Tom 71 Nr 1 (2023)

Uwagi na temat polskich ogrodów w XVIII wieku. Rozważania na marginesie monografii Seweryna Malawskiego

Marzanna Jagiełło

Kwartalnik Historii Kultury Materialnej

Dział: Artykuły recenzyjne i recenzje

https://doi.org/10.23858/KHKM71.2023.1.005

Abstrakt

Poświęcona polskim ogrodom XVIII w. monografia Seweryna Malawskiego wnosi niewątpliwie sporo świeżego powiewu do badań nad tytułowym zagadnieniem, uzupełniając je o liczne wątki, pośród których istotne znaczenie, porządkujące naszą dotychczasową wiedzę, posiada przedstawiony przez Autora kontekst kulturowy. Praca ta zawiera niestety pewne mankamenty. Dotyczą one niekompletnego obrazu zapowiedzianych tytułem treści. Nie pochylono się należycie na przykład nad polskim fenomenem, a mianowicie rolą kobiet w kształtowaniu ogrodów. Nie odniesiono się również do, bardzo wówczas popularnego i często powiązanego z ogrodami, kolekcjonerstwa. Zabrakło także najmniejszej choćby wzmianki o zjawisku określanym mianem ogrodów masonów/masońskich. Nie ma też słowa o innych niż rezydencjonalne założeniach (klasztornych, botanicznych, publicznych).

Słowa kluczowe:

ogrody XVIII w.

Pobierz pliki

pdf

Zasady cytowania

Jagiełło, M. (2023). Uwagi na temat polskich ogrodów w XVIII wieku. Rozważania na marginesie monografii Seweryna Malawskiego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 71(1), 77–89. https://doi.org/10.23858/KHKM71.2023.1.005

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Bogucka Maria. 2005. Gorsza płeć. Kobieta w dziejach Europy od antyku po wiek XXI, Warszawa.
Google Scholar

Bogucka Maria. 2008. Człowiek i świat. Studia z dziejów kultury i mentalności XV–XVIII w., Warszawa.
Google Scholar

Brzezowski Wojciech, Jagiełło Marzanna. 2017. Ogrody na Śląsku, 2, Barok, Wrocław.
Google Scholar

Drewicz Andrzej. b.r. Park Miejski w Kaliszu, https://wkaliszu.pl/8039516/Park_Miejski.html (dostęp 10.11.2022).
Google Scholar

Granziera Patrizia. 2003. Freemasonic Symbolism and Georgian Gardens, „Esoterica: The Journal of Esoteric Studies”, 5, s. 41–72, http://esoteric.msu.edu/VolumeV/Freemasonill.html (dostęp 10.09.2022).
Google Scholar

Grzybkowska Teresa. 2010. Ogród Armidy arkadyjskiej — Heleny Radziwiłłowej, „Rocznik Historii Sztuki”, 35, s. 5–42.
Google Scholar

Grzybkowska Teresa. 2012. Zbiory sztuki Heleny z Przeździeckich Radziwiłłowej w Nieborowie i Arkadii, [w:] Materiały z konferencji naukowej z okazji 65-lecia Muzeum Zamkowego w Pszczynie „Kolekcje sztuki i rzemiosła artystycznego w muzeach-rezydencjach” Pszczyna, 12–13 maja 2011 r., red. M. Kluss, Pszczyna, s. 27–41.
Google Scholar

Grzybkowska Teresa. 2018. Kobieta wodzem chwalebnego czynu. Twórczynie pierwszych polskich muzeów i ogrodów filozoficznych, Warszawa–Toruń.
Google Scholar

Hass Ludwik. 1982. Wolnomularstwo w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII i XIX wieku, Wrocław.
Google Scholar

Jagiełło Marzanna. 2000. Wrocławskie établissements. Historia i architektura, Wrocław.
Google Scholar

Jagiełło Marzanna. 2021. Portrety „kolekcjonerskie” najsłynniejszych w Rzeczypospolitej rówieśniczek Anny Jabłonowskiej: Izabeli Czartoryskiej (Matki Spartanki i zarazem Sybilli z Puław) oraz Heleny Radziwiłłowej (Westalki z Arkadii), [w:] Kolekcje przyrodnicze i gospodarcze innowacje — tradycja i nowoczesność. Pamięci księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej (1728–1800), red. I. Arabas, R. Księżopolski, Warszawa–Ciechanowiec, s. 193–215.
Google Scholar

Jagiełło Marzanna, Brzezowski Wojciech. 2019. Autentyzm świata przyrodniczego w ogrodach europejskich: rośliny egzotyczne, [w:] Dziedzictwo architektoniczne. W kręgu świata przyrodniczego i budowli miejskich, red. E. Łużyniecka, Wrocław, s. 5–16.
Google Scholar

Jakóbczyk-Gola Aleksandra. 2019. Gabinety i ogrody. Polskie nowożytne traktaty architektoniczne wobec kultury kolekcjonowania, Warszawa.
Google Scholar

Jarzyna Katarzyna. 2014. Pierwsze kroki polskich masonek, „Silva Rerum”, https://www.wilanowpalac.pl/pierwsze_kroki_polskich_masonek.html (dostęp 9.09.2022).
Google Scholar

Jarzyna Katarzyna. 2017. Perypetie masonerii kobiecej i kres oświeceniowego wolnomularstwa adopcyjnego, „Silva Rerum”, https://www.wilanow-palac.pl/perypetie_masonerii_kobiecej_i_kres_oswieceniowego_wolnomularstwa_adopcyjnego.html (dostęp 15.01.2023).
Google Scholar

Juszczak Dorota. 2020. Malarski zbiór króla Stanisława Augusta, rozprawa doktorska, Instytut Historii Sztuki Wydział Historyczny Uniwersytet Warszawski, Warszawa, https://depotuw.ceon.pl/bitstream/handle/item/3831/3100-DR-HI-379893%20%281%29.pdf?sequence=1 (dostęp 10.01.2023).
Google Scholar

Kępińska Alicja. 1978. Jan Piotr Norblin, Wrocław.
Google Scholar

Kłudkiewicz Kamila. 2016a. Czy kolekcja dzieł sztuki mogła być atrybutem kobiecości? Wybrane aspekty kolekcjonerstwa kobiet w drugiej połowie XIX wieku, [w:] Wnuczki Pandory. Kobieta w społeczeństwie od starożytności do współczesności, red. A. Głowacka-Penczyńska, K. Grysińska-Jarmuła, M. Opioła-Cegiełka, Bydgoszcz, s. 297–313.
Google Scholar

Kłudkiewicz Kamila. 2016b. Tożsamość kolekcjonerki sztuki. Polskie kolekcjonerki od połowy XVIII wieku do dziś, [w:] Tożsamość kobiet w Polsce. Interpretacje, 1, Od czasów najdawniejszych do XIX wieku, red. I. Maciejewska, Olsztyn, s. 135–150.
Google Scholar

Kroon Andréa A., Snoek Jan A.M. 2006. Understanding Symbolic and Masonic Historical Gardens: New Insights into a Neglected Category of Cultural Heritage, [w:] Symbolism in 18th Century Gardens. The Influence of Intellectual and Esoteric Currents, such as Freemasonry, red. J.A.M. Snoek, M. Scholl, A.A. Kroon, Den Haag, s. 9–24.
Google Scholar

Lichaczow Dymitr. 1991. Poezja ogrodów. O semantyce stylów ogrodowo-parkowych, Wrocław.
Google Scholar

Ludwisiak Małgorzata. 2003. Arkadia Heleny Radziwiłłowej — zagadnienie śmierci w XVIII-wiecznym ogrodzie, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, 77, s. 35–62.
Google Scholar

Milecka Małgorzata, Malawski Seweryn. 2022. Ogrody klasztorne w krajobrazie historycznego Lublina, Lublin.
Google Scholar

Morawińska Agnieszka. 1970. Nieznany traktat Augusta Fryderyka Moszyńskiego o ogrodach angielskich, [w:] Myśl o sztuce i sztuka XVII i XVIII wieku, red. J. Białostocki, Warszawa, s. 255–328.
Google Scholar

Morawińska Agnieszka. 1977. Augusta Fryderyka Moszyńskiego rozprawa o ogrodnictwie angielskim 1774, Wrocław.
Google Scholar

Mróz Janusz A., Zacharski Andrzej. 2008. Symbolika i magia Oraculum w Wilanowie, „Wiadomości Konserwatorskie”, 23, s. 122–125.
Google Scholar

Niedermeier Michael. 2008. [rec.:] Symbolism in 18th Century Gardens. The Influence of Intellectual and Esoteric Currents, such as Freemasonry, red. J.A.M. Snoek, M. Scholl, A.A. Kroon, Den Haag 2006, „Zeitschrift für Internationale Freimaurer-Forschung”, 19, s. 67–80, https://www.pueckler-gesellschaft.de/Jan-am-snoek-monika-scholl-und-andrea-a-kroon-symbolism-in-18thcentury-gardens.html (dostęp 12.01.2023).
Google Scholar

Ostrowska-Kębłowska Zofia. 1970. Pałace wielkopolskie z okresu klasycyzmu, Poznań.
Google Scholar

Piwkowski Włodzimierz. 1998. Arkadia Heleny Radziwiłłowej. Studium historyczne, Warszawa.
Google Scholar

Polanowska Jolanta. 2009. Stanisław Kostka Potocki (1755–1821). Twórczość architekta amatora przedstawiciela neoklasycyzmu i nurtu picturesque, Warszawa.
Google Scholar

Rogers Susan Carol. 1975. Female Forms of Power and the Myth of Male Dominance. A Model of Female/Male Interaction in Peasant Society, „American Ethnologist”, 2, 4, s. 727–756, https://anthrosource.onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1525/ae.1975.2.4.02a00090 (dostęp 10.11.2022).
Google Scholar

Saint-Pierre Jacques-Henri Bernerdin de. 1963. Podróż po Polsce. Opowiadanie o tym, co się wydarzyło od czasu mojego wyjazdu z Warszawy 1764, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, oprac. W. Zawadzki, Warszawa, 1, s. 199–212.
Google Scholar

Segalen Martine. 2002. Mari et femme dans la société paysanne, Paris.
Google Scholar

Sroczyńska Krystyna. 1969. Zygmunt Vogel. Rysownik gabinetowy Stanisława Augusta, Wrocław.
Google Scholar

Swirida Inessa. 1993. W poszukiwaniu ukrytych znaczeń. Park naturalny XVIII stulecia a wolnomularstwo, „Ars Regia”, 2, 2 (3), s. 7–40.
Google Scholar

Szendi Anna, Jagiełło Marzanna. 2012. Warszawskie ogrody krajobrazowe w twórczości Zygmunta Vogla, „Czasopismo Techniczne”, 109, 19, Architektura, 6, s. 65–73, https://repozytorium.biblos.pk.edu.pl/redo/resources/31585/file/suwFiles/SzendiA_WarszawskieOgrody.pdf (dostęp 10.10.2022).
Google Scholar

Targosz Karolina. 1997. Sawantki w Polsce w XVII w. Aspiracje intelektualne kobiet ze środowisk dworskich, Warszawa.
Google Scholar

Wegner Jan. 1948. Arkadia, Warszawa.
Google Scholar

Wegner Jan. 1954. Nieborów, Warszawa.
Google Scholar

Wraxall Nathaniel William. 1963. Wspomnienia z Polski 1778, [w:] Polska stanisławowska w oczach cudzoziemców, oprac. W. Zawadzki, Warszawa, 1, s. 477–557.
Google Scholar

Zachariasz Agata. 2019. Zielony Kraków dla przyjemności i pożytku Szanownej Publiczności, Kraków.
Google Scholar

Załęski Krzysztof. 2009. Ogrody wolnomularzy w Polsce na przełomie XVIII i XIX wieku, „Rocznik Historii Sztuki”, 34, s. 95–107.
Google Scholar

Zemanek Alicja. 1994. Z problematyki najstarszych ogrodów botanicznych w Polsce (XVI–XVIII w.), „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 39, 3–4, s. 3–25.
Google Scholar