Dwór łowiecki Wazów w Białowieży w świetle źródeł pisanych i badań archeologicznych

Autor

  • Tomasz Samojlik Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk, ul. Waszkiewicza 1c, 17-230 Białowieża https://orcid.org/0000-0003-3822-1311
  • Bogumiła Jędrzejewska Instytut Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk, ul. Waszkiewicza 1c, 17-230 Białowieża
  • Dariusz Krasnodębski Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Al. Soldarności 105, 00-140 Warszawa https://orcid.org/0000-0001-7096-1227
  • Hanna Olczak Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk, Al. Solidarności 105, 00-140 Warszawa

Słowa kluczowe:

16-17 w. -- Polska, Wazowie (dynastia), dwory królewskie łowieckie, Białowieża (Polska)

Abstrakt

THE VASA DYNASTY’S HUNTING MANOR IN BIAŁOWIEŻA IN THE LIGHT OF ARCHIVAL DOCUMENTS AND ARCHAEOLOGICAL EXCAVATIONS

Neither the Vasa dynasty’s hunting manor in the Białowieża Forest, mentioned in written sources, nor the Vasa period in the history of the forest have yet been subject of detailed study. Analysis of written documents and results of archaeological excavations carried out in 2004–2005 have evidenced that the the Vasas’ hunting manor was erected in Białowieża most probably at the end of the 16th century. It was located in the centre of the contemporary Białowieża, on a hill on the Narewka river (today the Palace Park). Apart from the manor, the complex incorporated other buildings, a fish pond, a mill, gardens, an apiary and arable fields covering 30 ha in total. In the times of the Vasas, the manor was accompanied by a village with 14 ha of arable fields. All the three kings from the Vasa dynasty stayed in the royal manor in Białowieża during hunts in the Białowieża Forest: Zygmunt III in 1588, Władysław IV in 1643, and Jan Kazimierz Vasa in 1650, though most probably there were more royal visits to Białowieża. Since 1589, the Białowieża Forest had a special status — it was not only the royal hunting ground but also part of the crown estates (Brześć economy), which generated income for the royal court. The manor was mentioned in written sources for the last time in 1663. Archaeological finds prove that the manor was destroyed by fire during the last part of the Polish-Russian war (1654–1667). Although the manor was demolished and the Białowieża forestry suffered great demographical and financial losses, the status of the Białowieża Forest as the royal forest did not change. The next royal hunting manor in Białowieża is mentioned in written sources about 40 years later, in the times of the Wettin dynasty.

Pobrania

Download data is not yet available.

Bibliografia

Antczak A. 2002. Puszcza Białowieska i okolice. Białystok.

Bajko P. 2001. Zarys dziejów. Białowieża.

Davies N. 1999. Boże igrzysko. Historia Polski. Kraków.

Bednarska – Ruszajowa K. 1976. Michał Hieronim Juszyński –bibliograf i bibliofil. Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej 26, 69-92.

Geresz J. 2006. Wybitni Podlasiacy. Z dziejów Podlasia 34.

Góralska M. 1994. Fragment księgozbioru Michała Hieronima Juszyńskiego w Bibliotece Ossolineum. Czasopismo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich 5, 161-180.

Januszek A. 2006. Rezydencja królewska w Niepołomicach w czasach panowania Zygmunta Augusta 1548-1572. Lublin.

Jędrzejewska B. and Samojlik T. 2004. Kontrakty Jana III Sobieskiego z lat 1675-1686 w sprawie dzierżawy i użytkowania Leśnictwa Białowieskiego. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 52, 321-330.

Kossak S. 2001. Saga Puszczy Białowieskiej. Warszawa.

Luterbacher J. et al. 2001. The late Maunder Minimum (1675-1715) – a key period for studying decadal scale climatic change in Europe. Climatic Change 49, 441-462.

Maroszek J. 2000. Pogranicze Litwy i Korony w planach króla Zygmunta Augusta. Białystok.

Ochman-Staniszewska S. 2006. Dynastia Wazów w Polsce. Warszawa.

Sahanowicz H. 2002. Historia Białorusi. Od czasów najdawniejszych do końca XVIII wieku. Lublin.

Samojlik T., Jędrzejewska B. 2004. Użytkowanie Puszczy Białowieskiej w czasach Jagiellonów i jego ślady we współczesnym środowisku leśnym. Sylwan 148, 37-50.

Samojlik T. 2006. Łowy i inne pobyty królów polskich i wielkich książąt litewskich w Puszczy Białowieskiej w XV- XVI wieku. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej 54, 293-305.

Wisner H. 2002. Rzeczpospolita Wazów. Czasy Zygmunta III i Władysława IV. Warszawa.

Wiśniewski J. 1977. Osadnictwo wschodniej białostocczyzny. Acta Baltico-Slavica 11, 18.

Pobrania

Opublikowane

2014-01-01

Jak cytować

Samojlik, T., Jędrzejewska, B., Krasnodębski, D., & Olczak, H. (2014). Dwór łowiecki Wazów w Białowieży w świetle źródeł pisanych i badań archeologicznych. Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 62(1), 73–90. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/khkm/article/view/739

Numer

Dział

Komunikaty naukowe