Upływający czas archeologii
Słowa kluczowe:
czas, czas kulturowy, hermeneutyka, fenomenologia, metafora, przyczynowość, dekonstrukcja, faza archeologiczna, kultura archeologiczna, metaarcheologiaAbstrakt
In this paper I consider the consequences of the use of different concepts of time in archaeology. I make an attempt to deconstruct our understanding of time in modern culture and find the ways in which it influences archaeological narratives. The common idea of time regarded as a universal and physical factor derives from the interpretation of Newtonian physics. It is also closely related to terms such as empiricism, inevitability and causation. In that interpretation linear time becomes a measure, and influences all occurring phenomena in an equal way. That understanding of time is frequently used by archaeologists for chronological ordering of artefacts. In fact it separates time from space. I argue that physical/universal time and time understood as the experience of a human being are completely different qualities. The first restrains the interest of archaeologists to evolutional variations of the physical forms of artefacts while the second approach allows us to interpret them through the prism of their cultural contents. Cultural time becomes meaning subjected to cultural rules instead of an objective measure that in the end lacks a time phenomenon
Pobrania
Download data is not yet available.
Bibliografia
Ajdukiewicz K. 2004 Zagadnienia i kierunki filozofii. Teoria poznania, metafizyka, Kęty-Warszawa.
Aveni A. 2001 Imperia czasu, Poznań.
Barthes R. 1970 Mit i znak. Eseje, Warszawa.
Binford L. R. 1962 Archaeology as Anthropology, „American Antiquity”, Vol. 28, No. 2, 217-225.
Binford L. R. 1978 Nunamiut ethnoarachaeology, New York.
Binford L. R. 1979 Organization and formation process: looking at curated technologies, „Journal of Anthropological Research”, Vol. 35, No. 3, 255-273.
-
Binford L. R. 1980 Willow Smoke and Dogs’ Tails: Hunter-Gatherer Settlement Systems and Archaeological Sites Formation, „American Antiquity”, Vol. 45, No. 1, 4-20.
-
Bradley R., Phillips T., Richards C., Webb M., 2000 Decorating the Houses of the Dead: Incised and Pecked Motifs in Orkney Chambered Tombs, „Cambridge Archaeological Journal”, Vol. 11,No. 1, 45-67.
-
Broniewski T. 1964 Architektura średniowieczna, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Bugajewski M. 2002 Historiografia i czas, Paula Ricoeura teoria poznania historycznego, Poznań.
Burszta W. J. 1996 Czytanie kultury. Pięć szkiców, Łódź.
Chłopecki J. 1989 Czas, świadomość, historia. Uwarunkowania potocznejświadomości czasu, Warszawa.
Denbigh K. G. 1979 Świat i czas, Warszawa.
Domańska E. 1994 Filozoficzne rozdroża historii, (w:) E. Domańska, J. Topolski, W. Wrzosek (red.), Między modernizmem a postmodernizmem, historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań, 17-30.
Domańska E. 1997 Tekstualizacja archeologii (od Barthesa do Hoddera), (w:) J. Ostoja-Zagórski (red.), Jakiej archeologii potrzebuje współczesna humanistyka?, Poznań, 65-77.
Gosden C. 1994 Social being and time, Oxford-Cambridge.
Heidegger M. 1994 Bycie i czas, Warszawa.
Hodder I. 1995 Czytanie przeszłości, Poznań.
Iwaniszewski S. 2012 Archeologia czasu, (w:) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna, próba konceptualizacji, Poznań, 273-283.
Johnson M. 2002 Behind the castle gate, from medieval to renaissance, London and New York.
Johnson M. 2010 Archaeological theory. An introduction, Chichester.
Kaczanowski P., Kozłowski J. K. 1998 Wielka historia Polski, Najdawniejsze dzieje ziem polskich, t. I, Pinnex, Kraków.
Kruk J. 1980 Gospodarka w Polsce południowo-wschodniej w V-VIII tysiącleciu p.n.e., Wrocław.
Kruk J., Milisauskas S. 1999 Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu, Kraków.
Leask H. G. 2003 Irish castles and castellated house, Dundalk.
Leroi-Gourhan A. 1966 Religie prehistoryczne, Warszawa.
Mamzer H. 1998 Archeologia jako uobecnienie przeszłości, (w:) W. Wrzosek (red.), Świat historii, Poznań, 299-308.
Mamzer H. 2004 Archeologia i dyskurs, Poznań.
Marciniak A. 2012 Przedstawianie i narratywizm w archeologii, (w:) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna, próba konceptualizacji, Poznań, 162-177.
Merleau-Ponty M. 2001 Fenomenologia percepcji, Warszawa.
Michalski K. 1988 Logika i czas, próba analizy Husserlowskiej teorii sensu, Warszawa.
Minta-Tworzowska D. 1994 Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, Poznań.
Minta-Tworzowska D. 2000 Archeologiczne rekonstrukcje świata pradziejowego wobec krytyki postmodernistycznej, (w:) S. Tabaczyński (red.), Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, Warszawa, 185-198.
O’Keeffe T. 2001 Concepts of ‘castle’ and the construction of identity in medieval and post-medieval Ireland, „Irish Geography”, vol. 34, strona internetowa: www.ucd.ie/gsi/pdf/34-1/castle/pdf
-
Ostoja-Zagórski J. 1989 Refleksje na temat roli czasu i przestrzeni w badaniach archeologicznych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 37(1), 163-173.
Ostoja-Zagórski J. 2001 Profesor Jan Żak – w drodze do syntezy, (w:) D. Minta-Tworzowska, W. Rączkowski (red.), Archeologia. Paradygmat. Pamięć, Poznań, 151-161.
Pałubicka A. 2000 Archeologia jako nauka historyczna o kulturze. O badaniach formy i funkcji znalezisk archeologicznych, (w:) A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i praktyce, Warszawa, 75-86.
Rączkowski W. 1990 Osadnictwo społeczności rolniczych epoki brązu i epoki żelaza – problemy teoretyczne, Poznań [maszynopis pracy doktorskiej].
Ricoeur P. 1989 Język, tekst, interpretacja, Warszawa.
Rozwadowski A. 2009 Obrazy z przeszłości. Hermeneutyka sztuki naskalnej, Poznań.
Schiffer M. B. 1985 Is There a “Pompeii Premise” in Archaeology?, „Journal of Anthropological Research”, Vol. 41, No. 1, 18-41.
Shanks M., Tilley Ch. 1988 Social theory and archaeology, Albuquerque.
Schoen-Żmijowa A. 2002 Aleksandra Koyrégo analiza paradoksów Zenona z Elei, „Zagadnienia filozoficzne w nauce”, t. XXXI, 45-80.
Skarga B. 1982 Czas i trwanie. Studia o Bergsonie, Warszawa.
Sweetman D. 2005 The Medieval Castles of Ireland, Slovenia.
Tabaczyński S. 1970 Neolit środkowoeuropejski. Podstawy gospodarcze, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Tabaczyński S. 2001 Profesor Jan Żak – po latach, (w:) D. Minta-Tworzowska, W. Rączkowski (red.), Archeologia. Paradygmat. Pamięć, Poznań, 137-150.
Tabaczyński S., Marciniak A., Cyngot D., Zalewska A., (red.) 2012 Przeszłość społeczna, próba konceptualizacji, Poznań.
Tatarkiewicz W. 1970 Historia filozofii, filozofia nowożytna do roku1830, t. 2, Warszawa.
Tilley Ch. 1994 A Phenomenology of Landscape: Places, Paths and Monuments, Oxford.
Topolski J. 1998 Wprowadzenie do historii, Poznań.
Topolski J. 1998 Świat bez historii, Poznań.
Urbańczyk P. 1981 Formowanie się układów stratyfikacyjnych jako proces źródło twórczy, (w:) W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych, t. 1: Przesłanki metodologiczne, Wrocław, 184-245
Urbańczyk P. 1987 Stratygrafia archeologiczna w świetle poglądów E. C. Harrisa, „Przegląd Archeologiczny”, t. 34, 253-276.
Urbańczyk P. 2000 Władza i polityka we wczesnym średniowieczu, Wrocław.
White H. 1973 Metahistory: The Historical Imagination In Nineteenth-Century Europe, Baltimore.
White H. 1978 Tropics of Discourse. Essays in Cultural Criticism, Baltimore-London.
White H. 2000 Poetyka pisarstwa historycznego, Kraków.
Wrzosek W. 1992 Czas a determinizm. Uzurpacje fizykalistyczne w badaniach nad czasem, „Studia Metodologiczne”, t. 27, 225-249.
Wrzosek W. 1995 Historia – Kultura – Metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii, Wrocław.
Żak J. 1986 O kontynuacji/dyskontynuacji społecznej na ziemiach wiślańsko-odrzańskich w V/VI w., „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 1, 85-108.
Żak J., Minta-Tworzowska D. 1991 Problematyka prahistorii pozytywistycznej, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 4, 9-23.
Aveni A. 2001 Imperia czasu, Poznań.
Barthes R. 1970 Mit i znak. Eseje, Warszawa.
Binford L. R. 1962 Archaeology as Anthropology, „American Antiquity”, Vol. 28, No. 2, 217-225.
Binford L. R. 1978 Nunamiut ethnoarachaeology, New York.
Binford L. R. 1979 Organization and formation process: looking at curated technologies, „Journal of Anthropological Research”, Vol. 35, No. 3, 255-273.
-
Binford L. R. 1980 Willow Smoke and Dogs’ Tails: Hunter-Gatherer Settlement Systems and Archaeological Sites Formation, „American Antiquity”, Vol. 45, No. 1, 4-20.
-
Bradley R., Phillips T., Richards C., Webb M., 2000 Decorating the Houses of the Dead: Incised and Pecked Motifs in Orkney Chambered Tombs, „Cambridge Archaeological Journal”, Vol. 11,No. 1, 45-67.
-
Broniewski T. 1964 Architektura średniowieczna, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Bugajewski M. 2002 Historiografia i czas, Paula Ricoeura teoria poznania historycznego, Poznań.
Burszta W. J. 1996 Czytanie kultury. Pięć szkiców, Łódź.
Chłopecki J. 1989 Czas, świadomość, historia. Uwarunkowania potocznejświadomości czasu, Warszawa.
Denbigh K. G. 1979 Świat i czas, Warszawa.
Domańska E. 1994 Filozoficzne rozdroża historii, (w:) E. Domańska, J. Topolski, W. Wrzosek (red.), Między modernizmem a postmodernizmem, historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań, 17-30.
Domańska E. 1997 Tekstualizacja archeologii (od Barthesa do Hoddera), (w:) J. Ostoja-Zagórski (red.), Jakiej archeologii potrzebuje współczesna humanistyka?, Poznań, 65-77.
Gosden C. 1994 Social being and time, Oxford-Cambridge.
Heidegger M. 1994 Bycie i czas, Warszawa.
Hodder I. 1995 Czytanie przeszłości, Poznań.
Iwaniszewski S. 2012 Archeologia czasu, (w:) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna, próba konceptualizacji, Poznań, 273-283.
Johnson M. 2002 Behind the castle gate, from medieval to renaissance, London and New York.
Johnson M. 2010 Archaeological theory. An introduction, Chichester.
Kaczanowski P., Kozłowski J. K. 1998 Wielka historia Polski, Najdawniejsze dzieje ziem polskich, t. I, Pinnex, Kraków.
Kruk J. 1980 Gospodarka w Polsce południowo-wschodniej w V-VIII tysiącleciu p.n.e., Wrocław.
Kruk J., Milisauskas S. 1999 Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu, Kraków.
Leask H. G. 2003 Irish castles and castellated house, Dundalk.
Leroi-Gourhan A. 1966 Religie prehistoryczne, Warszawa.
Mamzer H. 1998 Archeologia jako uobecnienie przeszłości, (w:) W. Wrzosek (red.), Świat historii, Poznań, 299-308.
Mamzer H. 2004 Archeologia i dyskurs, Poznań.
Marciniak A. 2012 Przedstawianie i narratywizm w archeologii, (w:) S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna, próba konceptualizacji, Poznań, 162-177.
Merleau-Ponty M. 2001 Fenomenologia percepcji, Warszawa.
Michalski K. 1988 Logika i czas, próba analizy Husserlowskiej teorii sensu, Warszawa.
Minta-Tworzowska D. 1994 Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, Poznań.
Minta-Tworzowska D. 2000 Archeologiczne rekonstrukcje świata pradziejowego wobec krytyki postmodernistycznej, (w:) S. Tabaczyński (red.), Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, Warszawa, 185-198.
O’Keeffe T. 2001 Concepts of ‘castle’ and the construction of identity in medieval and post-medieval Ireland, „Irish Geography”, vol. 34, strona internetowa: www.ucd.ie/gsi/pdf/34-1/castle/pdf
-
Ostoja-Zagórski J. 1989 Refleksje na temat roli czasu i przestrzeni w badaniach archeologicznych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 37(1), 163-173.
Ostoja-Zagórski J. 2001 Profesor Jan Żak – w drodze do syntezy, (w:) D. Minta-Tworzowska, W. Rączkowski (red.), Archeologia. Paradygmat. Pamięć, Poznań, 151-161.
Pałubicka A. 2000 Archeologia jako nauka historyczna o kulturze. O badaniach formy i funkcji znalezisk archeologicznych, (w:) A. Buko, P. Urbańczyk (red.), Archeologia w teorii i praktyce, Warszawa, 75-86.
Rączkowski W. 1990 Osadnictwo społeczności rolniczych epoki brązu i epoki żelaza – problemy teoretyczne, Poznań [maszynopis pracy doktorskiej].
Ricoeur P. 1989 Język, tekst, interpretacja, Warszawa.
Rozwadowski A. 2009 Obrazy z przeszłości. Hermeneutyka sztuki naskalnej, Poznań.
Schiffer M. B. 1985 Is There a “Pompeii Premise” in Archaeology?, „Journal of Anthropological Research”, Vol. 41, No. 1, 18-41.
Shanks M., Tilley Ch. 1988 Social theory and archaeology, Albuquerque.
Schoen-Żmijowa A. 2002 Aleksandra Koyrégo analiza paradoksów Zenona z Elei, „Zagadnienia filozoficzne w nauce”, t. XXXI, 45-80.
Skarga B. 1982 Czas i trwanie. Studia o Bergsonie, Warszawa.
Sweetman D. 2005 The Medieval Castles of Ireland, Slovenia.
Tabaczyński S. 1970 Neolit środkowoeuropejski. Podstawy gospodarcze, Wrocław-Warszawa-Kraków.
Tabaczyński S. 2001 Profesor Jan Żak – po latach, (w:) D. Minta-Tworzowska, W. Rączkowski (red.), Archeologia. Paradygmat. Pamięć, Poznań, 137-150.
Tabaczyński S., Marciniak A., Cyngot D., Zalewska A., (red.) 2012 Przeszłość społeczna, próba konceptualizacji, Poznań.
Tatarkiewicz W. 1970 Historia filozofii, filozofia nowożytna do roku1830, t. 2, Warszawa.
Tilley Ch. 1994 A Phenomenology of Landscape: Places, Paths and Monuments, Oxford.
Topolski J. 1998 Wprowadzenie do historii, Poznań.
Topolski J. 1998 Świat bez historii, Poznań.
Urbańczyk P. 1981 Formowanie się układów stratyfikacyjnych jako proces źródło twórczy, (w:) W. Hensel, G. Donato, S. Tabaczyński (red.), Teoria i praktyka badań archeologicznych, t. 1: Przesłanki metodologiczne, Wrocław, 184-245
Urbańczyk P. 1987 Stratygrafia archeologiczna w świetle poglądów E. C. Harrisa, „Przegląd Archeologiczny”, t. 34, 253-276.
Urbańczyk P. 2000 Władza i polityka we wczesnym średniowieczu, Wrocław.
White H. 1973 Metahistory: The Historical Imagination In Nineteenth-Century Europe, Baltimore.
White H. 1978 Tropics of Discourse. Essays in Cultural Criticism, Baltimore-London.
White H. 2000 Poetyka pisarstwa historycznego, Kraków.
Wrzosek W. 1992 Czas a determinizm. Uzurpacje fizykalistyczne w badaniach nad czasem, „Studia Metodologiczne”, t. 27, 225-249.
Wrzosek W. 1995 Historia – Kultura – Metafora. Powstanie nieklasycznej historiografii, Wrocław.
Żak J. 1986 O kontynuacji/dyskontynuacji społecznej na ziemiach wiślańsko-odrzańskich w V/VI w., „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 1, 85-108.
Żak J., Minta-Tworzowska D. 1991 Problematyka prahistorii pozytywistycznej, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 4, 9-23.
Pobrania
Opublikowane
2013-01-01
Jak cytować
Kiarszys, G. (2013). Upływający czas archeologii. Przegląd Archeologiczny, 61, 15–31. Pobrano z https://journals.iaepan.pl/pa/article/view/1104
Numer
Dział
Artykuły
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
