The spatial and functional structure of the settlement from the Early Iron Age in Milejowice, site 19, district Wrocław, in the social aspect
DOI:
https://doi.org/10.23858/PA68.2020.004Słowa kluczowe:
spatial analysis, GIS, Thiessen Polygon Method, settlement pattern, Early Iron Age, Hallstatt C, Milejowice site 19Abstrakt
In this paper the authors present the results of spatial analyses performed using GIS tools which were used to recognize the spatial and functional structure of the settlement in Milejowice, site 19, dating back to the Early Iron Age. The aim of the study was to more precisely define the function of the discovered complexes with pole construction buildings arranged around an empty area and to make another attempt at gaining insight into the structure of the society that lived in the settlement. The acquired results allowed a discussion on the earlier interpretations of the settlement in Milejowice, according to which a part of the site functioned as a seat of the elite who distinguished their place of residence with circular fences. The results of GIS analyses did not make it possible to precisely determine the character of the society that inhabited the site. However, in the opinion of the authors, the specific organization of spatial development in Milejowice, taking into account the distribution of different kinds of artifacts within its area, may indicate social stratification among the inhabitants. The basis of the stratification was, above all, access to prestige goods and the division of social roles connected with particular economic or professional activity.
Pobrania
Bibliografia
Baron J., Golański A., Schellner K. (2011). Problems of Interpretation of Early Iron Age Fenced Settlements. A Case Study of Site 8 from Zabrodzie, Wrocław District. Sprawozdania Archeologiczne, 63, 319-359.
Buchner A. (2013). Zastosowanie Systemów Informacji Geograficznej (GIS) w badaniu struktury przestrzennej osady kultury łużyckiej na stanowisku Stary Śleszów 17, pow. wrocławski. In: J. Kolenda, A. Mierzwiński, S. Moździoch, L. Żygadło (eds), Z badań nad kulturą społeczeństw pradziejowych i wczesnośredniowiecznych. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gedidze w osiemdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, kolegów i uczniów (787-794). Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza.
Buchner A. (2018). Struktura przestrzenno-funkcjonalna osady z wczesnej epoki żelaza w Starym Śleszowie, pow. wrocławski. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 60(1), 365-381.
Bugaj E., Gediga B., Kosicki A., Szwed R., Żygadło L. (2002). Badania ratownicze na stanowisku Milejowice, pow. Wrocław w latach 1999-2001. Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, 44, 235-251.
Bugaj E., Gediga B. (2004). Wyniki ratowniczych badań wykopaliskowych przeprowadzonych na stanowisku Milejowice 19, gm. Żórawina, pow. Wrocław, woj. dolnośląskie. In: Raport 2001-2002. Wstępne wyniki konserwatorskich badań archeologicznych w strefie budowy autostrad w Polsce za lata 2001-2002. Zeszyty Ośrodka Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego (d. Zeszyty ORBA) (216-233). Warszawa: Ośrodek Ochrony Dziedzictwa Archeologicznego.
Bugaj E., Kopiasz J. (2006). Próba interpretacji zabudowy osady z wczesnej epoki żelaza na stanowisku Milejowice 19, pow. wrocławski. In: B. Gediga, W. Pio¬trowski (eds), Architektura i budownictwo epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza. Problemy rekonstrukcji (175-207). Biskupin-Wrocław: Polska Akademia Nauk, Oddział we Wrocławiu, Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, IAiE PAN.
Bugaj E., Kopiasz J. (2008). The Early Iron Age Elite and Their Seat in the South West Poland. A Case Study of the Milejowice Site 19, Wrocław District. Przegląd Archeologiczny, 56, 101-115.
Butent-Stefaniak B. (1997). Z badań nad stosunkami kulturowymi w dorzeczu górnej i środkowej Odry we wczesnym okresie epoki brązu. Wrocław-Warszawa-Kraków: Ossolineum.
Ciesielska A. (2001). Koncepcje grup społecznych i sposoby ich badania w archeologii procesualnej, postprocesualnej i neomarksistowskiej. Przegląd Archeologiczny, 49, 5-15.
Chmal H., Traczyk A. (2001). Charakterystyka geomorfologiczno-geologiczna stanowisk archeologicznych przy budowanej autostradzie A-4 (rekonstrukcja krajobrazów pradziejowych i średniowiecznych Równiny Wrocławskiej). Wrocław: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
David B., Thomas J. (2008). Landscape Archaeology: Introduction. In: B. David, J. Thomas (eds), Handbook of Landscape Archaeology (27-43). Walnut Creek, CA: Left Coast Press, Inc.
Diakowski M. (2019). Raport z analizy traseologicznej przedmiotów kościanych ze stanowiska Milejowice 19, pow. wrocławski. Wrocław: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Dzięgielewski K. (2010). Osada z młodszej i późnej epoki brązu na stanowisku 48 w Wojniczu, pow. Tarnów. In: J. Chochorowski (ed.), Via Archaeologica. Źródła z badań wykopaliskowych na trasie autostrady A4 w Małopolsce (55-116). Kraków: Instytut Archeologii UJ, Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Muzeum Archeologiczne w Krakowie.
Gediga B. (2004). Problemy socjotopografii osad ludności kultury łużyckiej. In: E. Kazdová, Z. Měřínský, K. Šabatová (eds), K poctě Vladimíru Podborskému. Přátelé a žáci k sedmdesátým narozeninám (409-418). Brno: Masarykova univerzita v Brně.
Gediga B. (2010). Śląsk – regionalna prowincja kultury halsztackiej. In: B. Gediga, W. Piotrowski (eds), Rola głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza kulturowego Europy Środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza (187-218). Biskupin-Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Polska Akademia Nauk – Oddział we Wrocławiu, IAiE PAN.
Gediga B. (2011). Neue Forschungen zu den früheisenzeitlichen Kulturen in Südwestpolen. Acta Archaeologica Carpathica, 66, 83-116.
Gediga B. (2013). The Culture of the Early Iron Age in the South-Western Regions of Poland in the Light of New Research. In: S. Bergerbrant, S. Sabatini (eds), Counterpoint: Essays in Archaeology and Heritage Studies in Honour of Professor Kristian Kristiansen (383-399). Oxford: Archeopress.
Goslar T. (2004). Raport z wykonania datowań C-14 w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym. Numer pracy: 673/04. Poznań: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Goslar T. (2006). Raport z wykonania datowań C-14 w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym. Numer pracy: 1351/05. Poznań: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Goslar T. (2019). Raport z wykonania datowań C-14 w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym. Numer pracy: 14866/19. Poznań: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Gralak T. (2013). Budownictwo i styl w okresie halsztackim C na Dolnym Śląsku. In: J. Kolenda, A. Mierzwiński, S. Moździoch, L. Żygadło (eds), Z badań nad kulturą społeczeństw pradziejowych i wczesnośredniowiecznych. Księga Jubileuszowa dedykowana Profesorowi Bogusławowi Gedidze w osiemdziesiątą rocznicę urodzin przez przyjaciół, kolegów i uczniów (329-347). Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza.
Kadrow S. (1991). Iwanowice. Stanowisko Babia Góra, cz. I. Rozwój przestrzenny osady z wczesnego okresu epoki brązu. Kraków: Instytut Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk.
Kas S., Schußmann M. (1998). Einige Überlegungen zu den hallstattzeitlichen Herrenhöfen. In: B. Berthold, E. Kahler, S. Kas, D. Neubauer, S. Schmidt, M. Schußmann (eds), Zeitenblicke. Ehrengabe für Walter Janssen (93-123). Rahden: Marie Leidorf.
Kobyliński Z. (1988). Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i w początkach wczesnego średniowiecza. Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich. Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Kopiasz J. (2004). Cmentarzysko kultury unietyckiej na stanowisku Milejowice 19, powiat Wrocław, woj. dolnośląskie. In: Archeologiczne Zeszyty Autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, z. 3. Badania na autostradzie A-4, cz. II (31-60). Wrocław: Zespół Badań Ratowniczych Instytutu Archeologii i Etnologii PAN Oddział we Wrocławiu.
Kopiasz J. (2007). Próba omówienia zagadnień socjotopograficznych w kontekście analiz statystycznych wybranej ceramiki „luksusowej” na przykładzie dwóch stanowisk z okresu halsztackiego C: Milejowice 19 i Stary Śleszów 17, powiat Wrocław. In: L. Bakalarska (ed.), Materiały z konferencji konserwatorstwa archeologicznego Jurata (8-20 V 2005 r.) Wigry (28-30 IX 2005 r.) Krynica (30 XI – 3 XII 2005 r.) (195-210). Warszawa: Narodowy Instytut Dziedzictwa.
Kopiasz J. (2008). Ceramika „prestiżowa” jako wyraz struktury społecznej mieszkańców osady z okresu halsztackiego C w Milejowicach, pow. Wrocław. In: B. Gediga, W. Piotrowski (ed.), Sztuka pradziejowa i wczesnośredniowieczna jako źródło historyczne (211-228). Biskupin-Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Komisja Archeologiczna Wrocławskiego Oddziału PAN, IAiE PAN.
Krąpiec M. (2001a). Badania dendrochronologiczne prób drewna pozyskanych z prac archeologicznych związanych z budową autostrady A-4 ze stanowiska Milejowice 19 (ob. 53 i 280). Kraków: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Krąpiec M. (2001b). Badania dendrochronologiczne prób drewna pozyskanych podczas prac archeologicznych związanych z budową autostrady A-4 ze stanowiska Milejowice 19 (ob. 914). Kraków: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Krąpiec M. (2003). Analiza dendrochronologiczna prób drewna pozyskanych podczas prac archeologicznych związanych z budową autostrady A-4 ze stanowiska Milejowice 19 (studnia ob. 965). Kraków: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Kufel-Diakowska B. (2019). Raport z analizy traseologicznej przedmiotów kamiennych ze stanowiska Milejowice 19, pow. wrocławski. Wrocław: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Lock G. (2001). Theorising the Practice or Practicing the Theory: Archaeology and GIS. Archaeologia Polona, 39, 153-164.
Maetzke G. (1986). Źródła archeologiczne jako odwzorowanie procesu społeczno-kulturowego. In: W. Hensel. G. Donato, S. Tabaczyński (eds), Teoria i praktyka badań archeologicznych, t. I, Przesłanki metodologiczne (246-302). Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Ossolineum.
Marciniak A., Tabaczyński S. (2017). Geneza i rozwój nierówności społecznych w paradygmatach badawczych archeologii. Zarys problematyki. Przegląd Archeologiczny, 65, 45-52.
Markiewicz M. (2019). Visual presentation of settlement complexes from the early Iron Age from Milejowice, site 19, and selected problems of 3D modelling in archaeology. Przegląd Archeologiczny, 67, 101-118.
Medyńska-Gulij B. (2011). Kartografia i geowizualizacja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pazdur A. 2001. Sprawozdanie nr 11/2011 z wykonania oznaczeń metodą C-14 w Laboratorium C-14 Instytutu Fizyki Politechniki Śląskiej w Gliwicach. Gliwice: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Przybyła M.S., Blajer W. (2008). Struktury osadnicze w epoce brązu i wczesnej epoce żelaza na obszarze podkarpackiej wysoczyzny lessowej między Wisłokiem a Sanem. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Rączkowski W. (2012). Metody w archeologii. In: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (eds), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (367-408). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Rieckhoff S., Biel J. (2001). Die Kelten in Deutschland. Stuttgart: Konrad Theiss.
Sadowski K., Włodarski W. 2004. Analiza geomorfologiczna stanowiska archeologicznego Milejowice 19. Poznań: Archiwum IAiE PAN, Ośrodek Badań nad Kulturą Późnego Antyku i Wczesnego Średniowiecza we Wrocławiu (maszynopis).
Schlette F. (1984). Die Kunst der Hallstattzeit. Leipzig: E.A. Seemann Verlag.
Skowron J. (2007). Die Wiederspiegelung der gesellschaftlichen Struktur auf Grund von Raumplanung des Siedlungskomplexes der Przeworsk Kultur in Rawa Mazowiecka (Mittelpolen) – eine einfache Siedlung und eine Hofsiedlung. Sprawozdania Archeologiczne, 39, 9-40.
Tabaczyński S., Zalewska A. (2012). Ku istotnościowej koncepcji źródła archeologicznego. Uwagi na temat aktualnej kondycji myśli teoretycznej w badaniu przeszłości społecznej. Wprowadzenie. In: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (eds), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (17-28). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Tajer A. (2016). Sídliště z doby halštatské z Podhoří u Lipníku nad Bečvou, okr. Přerov. Praehistorica, 33, 380-404.
Trebsche P. (2010). Architektursoziologie und Prähistorische Archäologie: Methodische Überlegungen und Aussagepotenzial. In: P. Trebsche, N. Müller-Scheeßel, S. Reinholdt (eds), Der gebaute Raum. Bausteine einer Architektursoziologie vormoderner Gesellschaften (143-170). Münster, New York, München, Berlin: Waxmann.
Urbański J. (1997). Zrozumieć GIS. Analiza informacji przestrzennej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Urbański J. (2008). GIS w badaniach przyrodniczych. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Vokolek V., Sedláček R. (2010). The Hallstatt Age “Herrensitz” and Patterns of Urban Settlement in Opatovice nad Labem (Pardubice District, Eastern Bohemia). In: B. Gediga, W. Piotrowski (eds), Rola głównych centrów kulturowych w kształtowaniu oblicza kulturowego Europy Środkowej we wczesnych okresach epoki żelaza (265-282). Biskupin-Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Polska Akademia Nauk – Oddział we Wrocławiu, IAiE PAN.
