Między starożytnością a średniowieczem: problem rekonstrukcji struktur społecznych. Na marginesie periodyku „Studia Academica Šumenensia”, t. I-V, 2014-2018
DOI:
https://doi.org/10.23858/PA68.2020.005Słowa kluczowe:
Dalmatia, Late Antiquity, early Middle Ages, the concept of ‘big man’Abstrakt
The goal of the article is to draw attention to the problem of correlation, to attempts to connect two seemingly very different worlds – namely, Late Antiquity and the early Middle Ages. Included is the problem of reconstructing the social structures functioning in this period in the Balkans in the broad context of southeastern Europe. This problem has been discussed in relation to the area of Dalmatia, and the inspiration to write these comments came from the journal Studia Academica Šumenensia (SA Š) issued by the Department of History and Archaeology of the University of Shumen, Bulgaria. One of the articles published in the SA Š is a work by D. Dzino that deals with the problem of reconstructing the social structures of Dalmatia between the 6th and 9th centuries. In this paper we encounter another attempt to adopt the anthropological concept of ‘big man’ by Marshal-Sahlins.
Pobrania
Bibliografia
Babić S. (2002). ‘Still innocent after all these years? – Sketches for a social history of archaeology in Serbia’. W: P.F. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak (red.), Archäologien Europas: Geschichte, Methoden und Theorien, Tübinger Archäologische Taschenbücher 3 (309-322). Münster: Waxmann.
Babić S. (2006). Archaeology in Serbia – A Way Forward? W: N. Tasić, C. Grozdanov (red.), Homage to Milutin Garašanin (655-659). Belgrad: Serbian Academy of Sciences and Art.
Babić S. (2014). Identity, integration, power relations and the study of the European Iron Age. W: C.N. Popa, S. Stoddart (red.), Fingerprints the Iron Age, Integrating South-Eastern Europe into the debate (283-290). Oxford: Oxbow Books.
Barthes R. (1977). The Death of Author. W: S. Heath (red.), Image, Music, Text (142-154). Londyn: Fontana Press.
Barthes R. (1982). A Barthes Reader. S. Sontag (red.). New York: Hill & Wang.
Bernbeck R., Müller J. (1996). Prestige und Prestigegüter aus kulturanthropologischer und archäologischer Sicht. W: R. Bernbeck, J. Müller (red.), Prestige - Prestigegüter - Sozialstrukturen: Beispieleausdemeuropäischen und vorderasiatischen Neolithikum. Archäologische Berichte 6 (1-27). Bonn: Holos.
Burr V. (1995). An Introduction to Social Constructionism. Londyn, New York: Routledge.
Busuladžić A. (2011). Roman Villas in Bosnia and Herzegovina. Sarajevo: Zemaljski Muzej Bosne i Hercegovine.
Cambi N. (2002). Antika. Zagreb: Naklada Ljevak.
Chevalier P. (1996a). Salona II: Ecclesiae Dalmatiae. Tome 1 – Catalogue. Collection de l’École Française de Rome 194 (2). Split-Rome: Musée archéologique de Split.
Ciesielska A. (2012). Królestwo, państwo, wodzostwo czy system prawa książęcego? O formach organizacji społecznych na etapie wczesnopaństwowym kilka uwag teoretycznych. Studia Lednickie, 11, 47-58.
Ciesielska A. (2012b). Migracje czy mit migracji w archeologii tradycyjnej (kulturowo-historycznej i dyfuzjonistycznej). W: W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński (red.), Migracje: Funeralia Lednickie, spotkanie 15 (183-188). Poznań.
Clasters P. (1989). Society against the State. Essays in Political Anthropology. New York: Zone Books.
Curta F. (2001). The Making of the Slavs: history and archaeology of the Lower Danube c. 500-700. Cambridge: Cambridge University Press.
Curta F. (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages 500-1250. Cambridge: Cambridge University Press.
Curta F. (2013a). ‘Horsemen in forts or peasants in villages? Remarks on the archaeology of warfare in the 6th and 7th c. Balkans’. W: A. Sarantis, N. Christie (red.), War and Warfare in Late Antiquity. Late Antique Archaeology, 8 (809-850). Leiden: Brill.
Curta F. (2013b). The Beginning of the Middle Ages in the Balkans. Millenium, 10, 145-214.
Dzino D. (2010). Becoming Slav, Becoming Croat. Identity Transformations in Post-Roman and Early Medieval Dalmatia. Leiden-Boston: Brill.
Dzino D. (2014). The rise and fall of the Dalmatian ‘Big-men’: Social structures in Late Antique, Post-Roman and Early Medieval Dalmatia (ca. 500-850). Studia Academica Šumenensia, 1, 127-152.
Dzino D., Milošević A., Vedriš T. (red.). (2018). Migration, Integration and Connectivity on the Southeastern Frontier of the Carolingian Empire. Leiden-Boston: Brill.
Durkheim E. (1999). O podziale pracy społecznej. War¬szawa.
Eichert S. (2017). Great men’, ‘Big men’ and ‘Chiefs’ in Carantania? On the Frmation of Elites and Leadership/Rulership in the Eastern Alps During the Early Middle Ages. W: G. Fusek (red.), Archäologische Studien zum frühen Mittelalter. Monographiae. Communicationes XIX (15-26). Nitra.
Evans J.A. (2008). Justynian i Imperium Bizantyńskie. Justynian I Wielki 483-565 cesarz bizantyński od 527 r. Warszawa: Bellona.
Gellner E. (1964). Thought and Change. London: Weidenfeld and Nicolson.
Giddens A. (2003). Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji. S. Amsterdamski (tłum). Poznań: Zysk i S-ka.
Godelier M. (1988). The Making of Great Men. Male Domination and Power among the New Guinea Baruya. Cambridge: Cambridge University Press.
Godłowski K., Kozłowski J.K. (1985). Historia starożytna ziem polskich. Warszawa: PWN.
Iversen R. (2017). Big-Men and Small Chiefs: The Creation of Bronze Age Societies. Open Archaeology, 3, 361-375.
Johnson M. (2011). Archaeological Theory: An Introduction. Oxford: Wiley-Blackwell.
Kaczanowski P., Parczewski M. (red.). (2005). Archeologia o początkach Słowian: materiały z konferencji. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Kolendo J. (2004). Mity etnogenetyczne w starożytności a kształtowanie się pojęć autochtonizmu i allochtonizmu. W: M. Salamon, J. Strzelczyk (red.), Wędrówka i etnogeneza w starożytności i średniowieczu. Kraków: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.
Kostrzewski J. (1913). Wielkopolska w czasach przedhistorycznych. Poznań: Księgarnia M. Niemierkiewicza.
Kristiansen K. (1996). European origins – ‘Civilisation’ and ‘Barbarism’. W: P. Graves-Brown, S. Jones, C. Gamble (red.), Cultural Identity and Archaeology: The Construction of European Communities (138-144). Londyn: Routledge.
Little L.K. (red.) (2006). Plague and the End of Antiquity: The Pandemic of 541–750. Cambridge: Cambridge University Press.
Mamzer H., Ostoja-Zagórski J. (2007). Orientacje badawcze w polskiej archeologii. Nauka, 1, 131-148.
Marciniak A. (2013). O przeszłości. Dylematy przedstawiania w archeologii. Rocznik Antropologii Historii, 3, 1(4), 17-54.
Milosavljević M. (2014). And now, what’s going to happen to us without barbarians? Studia Academica Šumenensia, 1, 22-38.
Morrisson C. (2007). Wydarzenia – perspektywa chronologiczna. W: C. Morrisson (red.), A. Gabroń (przeł.), Świat Bizancjum, tom 1: Cesarstwo Wschodniorzymskie 330-641 (11-62). Kraków: WAM.
Nowak J. (2011). Rekonstrukcja organizacji społeczeństw pradziejowych. W: M. Rybicka (red.), Obraz struktury społecznej w świetle źródeł archeologicznych w pradziejach i średniowieczu (17-25). Rzeszów: Fundacja Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego.
Novaković P. (2011). Archaeology in the New Countries of Southeastern Europe: A Historical Perspective. W: L.R. Lozny (red.), Comparative Archaeologies: A Sociological View of the Science of the Past (339-461). New York: Springer.
Olsen B. (2002). Od predmeta do teksta. Teorijske perspective arheoloških istra živanja. Beograd: Geopoetika.
Olsen B. (2006). ‘Scenes from a troubled engagement: post-structuralism and material cultural studies’. W: C. Tilley, W. Keane (red.), Handbook of Material Culture (85-103). London: Sage.
Pantev A. (2014). Rereading ‘Stritelite’. Studia Academica Šumenensia, 2, 8-26.
Pawleta M. (2015). Wybrane aspekty społecznego funkcjonowania wytworów wiedzy archeologicznej i archeologii we współczesnej Polsce. Folia Praehistorica Posnaniensia, 20, 373-396.
Petrinec M. (2009). Gräberfelder aus dem 8. bis 11. Jahrhundert im Gebiet des frühmittelalterlichen kroatischen Staates. Monumenta Medii Aevi Croatiae 3. Split.
Pohl W. (1988). Die Awaren. Ein Steppen volkim Mitteleuropa 567–822 n. Chr. Munich: Beck.
Posavec V. (2007). Dalmacija u vrijeme Marcelina i Julija Nepota. Split: Književni krug.
Sahlins M. (1963). Poor man, rich man, big-man, chief: political types in Melanesia and Polynesia. Comparative Studies in Society and History, 5, 285-303.
Smoleń R. (2017). Rola wybitnych jednostek i mitów państwowotwórczych w procesie legitymizacji władzy w państwach Afryki Przedkolonialnej. Colloquium Wydziału Nauk Humanistycznych i Społecznych. Kwartalnik, 1, 105-125.
Spriggs M. (2008). Ethnographic parallels and the denial of history. World Archaeology, 40(4), 538-552.
Topolski J. (1998). Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
Wylie A. (2002). Thinking from things. Essays in Philosophy of Archaeology. Berkeley: University of California Press.
