O problemach badania sztuki w archeologii

Ewa Bugaj

doi:10.23858/PA72.2024.3810

Published: 2024-11-14

Vol. 72 (2024)

On the poblems of studying art in archaeology

Ewa Bugaj

Przegląd Archeologiczny

Section: Articles

https://doi.org/10.23858/PA72.2024.3810

Abstract

In the article, the author attempts to assess the validity of including prehistoric and ancient artefacts in the category of art and considers the problems of studying art in archaeology in the context of the most important transformations of cultural philosophical concepts concerning visual experience. It raises the issues of defining art and aesthetics by discussing essentialist and anti-essentialist approaches, presents a whole range of conceptualisations of art in archaeology and the methods of its analysis, taking into account traditional works, as well as new ones based on social constructivism and postmodernity, focussing especially on the original achievements of Polish researchers in this regard.

Keywords:

archaeology and art, art in archaeology, prahistoric art, ancient art, ancient aesthetic, visual culture image, visual culture, image, iconicity, visuality

Most read articles by the same author(s)

Download files

pdf (Język Polski)

Citation rules

Bugaj, E. (2024). On the poblems of studying art in archaeology. Przegląd Archeologiczny, 72, 5–17. https://doi.org/10.23858/PA72.2024.3810

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

References

Bal M. (2012). Wędrujące pojęcia w naukach humanistycznych. Krótki przewodnik, przekład M. Bucholc. Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Google Scholar

Belting H. (1983). Das Ende der Kunstgeschichte. München: Verlag C.H. Beck.
Google Scholar

Belting H. (1994). Das Ende der Kunstgeschichte. Eine Revision nach zehn Jahren. München: Verlag C.H. Beck.
Google Scholar

Belting H. (2003). Art History after Modernism. Chicago, London: The University of Chicago Press.
Google Scholar

Belting H. (2007). Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie, przekład M. Bryl. Kraków: Universitas.
Google Scholar

Belting H. (2010). Obraz i kult. Historia obrazu przed epoką sztuki, przekład T. Zatorski. Gdańsk: słowo/obraz terytoria.
Google Scholar

Borowicz S. (2020). Reliefy rozmazane. Rzeczy i obrazy w kulturze dawnej Grecji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Borowicz S. (2022). Teoria artefaktu. W stronę krytyki ikoniczności dawnych Greków. Roczniki Humanistyczne, 70(3), 7-26. DOI: https://doi.org/10.18290/rh22703.1
Google Scholar

Bryl M. (2008). Suwerenność dyscypliny. Polemiczna historia historii sztuki od 1970 roku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Google Scholar

Bugaj E. (2012). Archeologia a sztuka. W: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (885-909). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Bugaj E. (2018). Badania ikonograficzno-ikonologiczne greckiego malarstwa wazowego – zarys problematyki. W: D. Minta-Tworzowska (red.), Estetyka w archeologii. Obrazowanie w pradziejach i starożytności (15-27). Gdańsk: Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Google Scholar

Carrier D. (2008). A World Art History and Its Objects. Philadelphia: Pennsylvania State University Press. DOI: https://doi.org/10.1515/9780271036069
Google Scholar

Danto A.C. (1997). After the End of Art. Contemporary Art and the Pale of History. Princeton: Princeton University Press.
Google Scholar

Eco U. (2003). Nieobecna struktura, przekład A. Weinsberg, P. Bravo. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Google Scholar

Grethlein J. (2017). Aesthetic Experiences and Classical Antiquity. The Significance of Form in Narratives and Pictures. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/9781108131582
Google Scholar

Kowalski A.P. (2013). Mit a piękno. Z badań nad pochodzeniem sztuki. Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza Epigram.
Google Scholar

Kowalski A.P. (2014). Antropologia zamierzchłych znaczeń. Toruń: Polskie Towarzystwo Historyczne.
Google Scholar

Kurz I. (2012). Wobec obrazu – wobec świata. Projekt antropologii kultury wizualnej. W: I. Kurz, P. Kwiatkowska, Ł. Zaremba (red.), Antropologia kultury wizualnej. Zagadnienia i wybór tekstów (9-20). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Google Scholar

Layton R. (1981). The Anthropology of Art. New York: Columbia University Press. DOI: https://doi.org/10.7312/layt90370
Google Scholar

Mamzer H. (2014). Antropologia pradziejów jako krytyka archeologii. Rocznik Antropologii Historii, 4.1(6), 325-337.
Google Scholar

Mamzer H. (2018). Złudne nadzieje na powrót do archaicznego doświadczenia „estetycznego”. W: D. Minta-Tworzowska (red.), Estetyka w archeologii. Obrazowanie w pradziejach i starożytności (41-53). Gdańsk: Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Google Scholar

Marciniak A. (2012). Paradygmaty badawcze w archeo¬logii. W: S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska (red.), Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji (29-83). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Google Scholar

Merleau-Ponty M. (2001). Fenomenologia percepcji, przekład M. Kowalska, J. Migasiński. Warszawa: Aletheia.
Google Scholar

Minta-Tworzowska D. (2008). Teoretyczne problemy interpretacji „sztuki” pradziejowej. Docieranie do znaczenia przestrzeni sztuki pradziejowej. W: B. Gediga, W. Piotrowski (red.), Sztuka pradziejowa i wczesnośredniowieczna jako źródło historyczne (23-47). Biskupin, Wrocław: Muzeum Archeologiczne w Biskupinie, Polska Akademia Nauk, Oddział we Wrocławiu.
Google Scholar

Morawski S. (1985). Pojmowanie dzieła sztuki dawniej i dzisiaj. W: S. Morawski, Na zakręcie od sztuki do po-sztuki (163-183). Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Google Scholar

Morawski S. (1992). Główne nurty estetyki XX wieku: zarys syntetyczny. Wrocław: Wiedza o Kulturze.
Google Scholar

Pałubicka A. (2018). Ponowoczesność i humanistyka. W: D. Minta-Tworzowska (red.), Estetyka w archeologii. Obrazowanie w pradziejach i starożytności (71-80). Gdańsk: Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych PAN, Muzeum Archeologiczne w Gdańsku.
Google Scholar

Piotrowski P. (2013). Od globalnej do alterglobalistycznej historii sztuki. Teksty Drugie, 2013(1-2), 269-291.
Google Scholar

Popczyk M. (2005). Wstęp. W: M. Popczyk (red.), Muzeum Sztuki. Antologia (5-42). Kraków: Universitas.
Google Scholar

Porter J.I. (2010). The Origins of Aesthetic Thought in Ancient Greece. Matter, Sensation, and Experience. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Rejniak-Majewska A. (2005). Dzieło utopijne, historia odczarowana? O Niewidzialnym arcydziele Hansa Beltinga. Teksty Drugie, 2005(6), 177-191.
Google Scholar

Ryczek J. (2019). Czy archeologia potrzebuje sztuki? Jak teoretyczne spojrzenie otwiera nowe możliwości współpracy. Sztuka jako użytkowanie. Folia Praehistorica Posnaniensia, 24, 235-247. DOI: https://doi.org/10.14746/fpp.2019.24.14
Google Scholar

Rydlewski M. (2016). Źródła sztuki w perspektywie konstruktywizmu społecznego. Rocznik Antropologii Historii, 6(9), 303-315.
Google Scholar

Sosnowski L. (2006). Wstęp. Filozoficzny świat sztuki Arthura C. Danto. W: A. C. Danto, Świat sztuki. Pisma z filozofii sztuki (7-32). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Google Scholar

Stansbury-O’Donnell M.D. (2011). Looking at Greek Art. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Tanner J. (2006). The Invention of Art History in Ancient Greece. Cambridge: Cambridge University Press.
Google Scholar

Tatarkiewicz W. (1986). O filozofii i sztuce. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Google Scholar

Tatarkiewicz W. (1988). Historia estetyki. 1. Estetyka starożytna. Warszawa: Wydawnictwo Arkady.
Google Scholar

Weitz M. (1956). The Role of Theory in Aesthetics. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 15(1), 27-35. DOI: https://doi.org/10.1111/1540_6245.jaac15.1.0027
Google Scholar

Zeidler-Janiszewska A. (2006). Visual Culture Studies czy antropologicznie zorientowana Bildwissenschaft? O kierunkach zwrotu ikonicznego w naukach o kulturze. Teksty Drugie, 2006(4), 9-30.
Google Scholar

Zmyślony I. (2012). Esencjalizm vs antyesencjalizm – gdzie leży meritum sporu o definicję sztuki? Kwartalnik Filozoficzny, 40(2), 25-47.
Google Scholar