Grób z wagą szalkową z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Bodzi pod Włocławkiem
Keywords:
wczesne średniowiecze, Bodzia, Polska, grób nr E41, waga szalkowa, analizy fizykochemiczne metalu, regnum Piastów, Skandynawia, Ruś, UgrofinowieAbstract
W artykule przedstawiono wyniki analizy grobu (zapewne kenotafu) z początku XI w., odkrytego na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku w Bodzi na Kujawach wschodnich. Grób – obiekt unikatowy nie tylko w skali badanego cmentarzyska – zawierał m.in. rozmontowaną i uszkodzoną wagę szalkową do odważania kruszcu, której elementy zostały zdeponowane we wnętrzu skrzyni trumiennej, w dwu odrębnych skupiskach. Wyniki analizy porównawczej grobupozwalają łączyć go z nurtem praktyk funeralnych charakterystycznych dla świeckich elit społeczności strefy Morza Bałtyckiego X–XI w., zwłaszcza Skandynawów, Rusów, Ugrofinów oraz Prusów. Zdeponowane w grobie wagi, potraktowane podobnie jak okaz z Bodzi, znane są z terenów fińskich, z cmentarzysk datowanych na XI w.
Tłumacz: Iwona Zych
Downloads
Download data is not yet available.
References
Arbman H. 1940. Birka, t. I, Die Gräber, Tafeln, Uppsala
Arbman H. 1943. Birka, t. I, Die Gräber, Text, Uppsala
Arwidsson G. 1986. Klappwaagen, [w:] Birka, t. II, cz. 2, Systematische Analysen der Gräberfunde, G. Arwidsson red., Stockholm, s. 163–164
Baranowski T. 2000. Miary i wagi z wczesnośredniowiecznego Kalisza (znaleziska z grodziska na Zawodziu), [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, A. Buko, P. Urbańczyk red., Warszawa, s. 611–620
Brøndsted J. 1936. Danish inhumation graves of the Viking Age. A survey, „Acta Archaeologica”, t. 7, s. 81–228
Buko A., Duczko W., Kara M., Sobkowiak - Tabaka I. w druku Bodzia: a unique Viking-age cemetery with chamber-like graves from central Poland (a preliminary information), [w:] Scandinavian culture in Medieval Poland, S. Moździoch, B. Stanisławski, P. Wiszewski red., Wrocław
Drozd - Lipińska A., Kozłowski T. 2011. Ludzkie szczątki kostne z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska odkrytego w Bodzi (gm. Lubanie, woj. kujawsko-pomorskie, stan. 1) w świetle analiz antropologicznych. Wstępne wyniki, Toruń, maszynopis przechowywany w archiwum Zespołu ds. Ratownictwa Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu
Duczko W. 2000. Obecność skandynawska na Pomorzu i słowiańska w Skandynawii we wczesnym średniowieczu, [w:] Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, L. Leciejewicz, M. Rębkowski red., Kołobrzeg, s. 23–44
Duczko W. 2004 Viking Rus. Studies on the presence of Scandinavians in Eastern Europe, Leiden
Gniezno w zaraniu dziejów (od VIII do XIII wieku) w świetle wykopalisk, J. Kostrzewski red., Poznań 1939
Gronek S., Waszczuk K., Sobkowiak - Tabaka I. 2009. Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Bodzi, gm. Lubanie, stan. 1, AZP 46–46/27, Poznań, maszynopis przechowywany w archiwum Zespołu ds. Ratownictwa Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu
Grotowski P. Ł. 2011. Święci wojownicy w sztuce bizantyńskiej (843–1261). Studia nad ikonografią uzbrojenia i ubioru, Kraków
Józefów-Czerwińska B. 2012. Obrzędowość pogrzebowa, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska red., Poznań, s. 318–330
Kabaciński J., Waszczuk K., Gronek S. 2007. Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych w Bodzi, gm. Lubanie, stanowisko 1, NR AUT. 44, Poznań, maszynopis przechowywany w archiwum Zespołu ds. Ratownictwa Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu
Kara M. 2001. Frühmittelalterliches Grab eines bewaffneten Kaufmannes aus dem Ort Ciepłe (Warmhof) in danziger Pommern im Lichte einer erneuten Analyse, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica”, nr 23, t. I, s. 113–144
Kara M. 2009. Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań
Kirpičnikov A. N. 1966. Drevnerusskoe oružie, t. 1, Meči i sabli IX–XIII vv., Moskva
Kleiminger H. U. 1993. Gravformer og gravskik i vikingetidens Danmark, „LAG”, t. 4, s. 77–170
Kopaliński W. 1991. Słownik symboli, Warszawa
Korzuchina G. F. 1954. Russkie klady IX–XIII vv., Moskva
Kóčka - Krenz H. 1983 Złotnictwo skandynawskie IX–XI wieku, Poznań
Krauss H. 2007. Mały leksykon aniołów, Poznań
Krzyszowski A. 1992. Wstępne wyniki badań archeologicznych na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku szkieletowym z X/XI–XI wieku w miejscowości Sowinki, gm. Mosina, woj. poznańskie, stanowisko 23A, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 1, s. 83–102
Krzyszowski A. 1995. Ein reiches Gräberfeld aus dem 10./11. Jh. in Sowinki bei Poznań, „Slavia Antiqua”, t. 36, s. 49–71
Krzyszowski A. 1997 Frühmittelalterliches Grab eines Kaufmannes aus Sowinki bei Poznań in Großpolen, „Germania”, t. 75, nr 2, s. 639–671
Krzyszowski A. 2000 Klappwaage mit Gewichtssatz. Sowinki, Kr. Poznań. Gräberfeld, Grab 70, (Polen), [w:] Europas Mitte um 1000. Katalog, A. Wieczorek, H.-M. Hinz red., Stuttgart, s. 124
Kulakov V. I. 1990. Drevnosti prussov VI–XIII vv., Moskva
La Baume W., Wilczek J. 1941. Die frühmittelalterlichen Silberwaagen aus Ostpreußen, „Altpreussen”, t. 5, nr 3, s. 39–43
Leciejewicz L. 1979. Kupcy we wczesnośredniowiecznych miastach nadbałtyckich w świetle archeologii, „Pomorania Antiqua”, t. 8, s. 57–72
Lehtosalo - Hilander P. L. 1982. Luistari, t. I, The graves, Helsinki
Lehtosalo - Hilander P. L. 1982. Luistari, t. II, The artefacts, Helsinki
Lehtosalo - Hilander P. L. 1982. Luistari, t. III, A burial-ground reflecting. The Finnish Viking Age society, Helsinki
Łosiński W. 2000. Miejsce rzemiosła w dziejach handlu dalekosiężnego w krajach strefy nadbałtyckiej, [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, A. Buko, P. Urbańczyk red., Warszawa, s. 493–506
Mühlen B., von zur 1975. Die Kultur der Wikinger in Ostpreußen, Bonner Hefte zur Vorgeschichte, t. 9, Bonn
Nola A. M., di 2006. Tryumf śmierci. Antropologia żałoby. Kraków
Petersen J. 1919. De norske vikingesverd. En typologisk-kronologisk studie over vikingetidens vaaben, Kristiania
Puškina T. A. 1991. Torgovyj inventar’ iz kurganov Smolenskogo Podneprov’â, [w:] Smolensk i Gnëzdovo (k istorii drevnerusskogo goroda), D.A. Avdusin red., Moskva, s. 226–243
Ravdina T. V. 1988. Pogrebeniâ X–XI vv. s monetami na territorii drevnej Rusi. Katalog, Moskva
Smith J. M. H. 2008. Europa po Rzymie. Historia kulturowa lat 500–1000. Nowe ujęcie, Kraków
Steuer H. 1984. Feinwaagen und Gewichte als Quellen zur Handelsgeschichte des Ostseeraumes, [w:] Archäologische und naturwissenschaftliche Untersuchungen an ländlichen und frühstädtischen Siedlungen im deutschen Küstengebiet vom 5. Jh. v.Chr. bis zum 11. Jh. n.Chr., t. 2, Handelsplätze des frühen und hohen Mittelalters, H. Jankuhn, K. Schietzel, H. Reichstein red., Weinheim, s. 273–292
Steuer H.1987. Gewichtsgeldwirtschaften im frühgeschichtlichen Europa, [w:] Untersuchungen zu Handel und Verkehr der vor- und frühgeschichtlichen Zeit in Mittel- und Nordeuropa, t. 4, Der Handel der Karolinger- und Wikingerzeit, K. Düwel, H. Jankuhn, H. Siems, D. Timpe red., Göttingen
Steuer H. 1997. Waagen und Gewichte aus dem mittelalterlichen Schleswig. Funde des 11. bis 13. Jahrhunderts aus Europa als Quellen zur Handels- und Währungsgeschichte, Köln
Thunmark - Nylén L.1998. Die Wikingerzeit Gotlands, t. II, Typentafeln, Stockholm
Wachowscy B. i K. 1971. Uwagi o chronologii i typologii wczesnośredniowiecznych wag składanych z terenu Śląska, „Silesia Antiqua”, t. 13, s. 215–222
Wachowski K. 1974. Wagi i odważniki na Śląsku wczesnośredniowiecznym na tle porównawczym, „Przegląd Archeologiczny”, t. 22, s. 173–207
Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4), Mons SanctiLaurentii, t. 5, W. Chudziak red., Toruń 2010
Arbman H. 1943. Birka, t. I, Die Gräber, Text, Uppsala
Arwidsson G. 1986. Klappwaagen, [w:] Birka, t. II, cz. 2, Systematische Analysen der Gräberfunde, G. Arwidsson red., Stockholm, s. 163–164
Baranowski T. 2000. Miary i wagi z wczesnośredniowiecznego Kalisza (znaleziska z grodziska na Zawodziu), [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, A. Buko, P. Urbańczyk red., Warszawa, s. 611–620
Brøndsted J. 1936. Danish inhumation graves of the Viking Age. A survey, „Acta Archaeologica”, t. 7, s. 81–228
Buko A., Duczko W., Kara M., Sobkowiak - Tabaka I. w druku Bodzia: a unique Viking-age cemetery with chamber-like graves from central Poland (a preliminary information), [w:] Scandinavian culture in Medieval Poland, S. Moździoch, B. Stanisławski, P. Wiszewski red., Wrocław
Drozd - Lipińska A., Kozłowski T. 2011. Ludzkie szczątki kostne z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska odkrytego w Bodzi (gm. Lubanie, woj. kujawsko-pomorskie, stan. 1) w świetle analiz antropologicznych. Wstępne wyniki, Toruń, maszynopis przechowywany w archiwum Zespołu ds. Ratownictwa Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu
Duczko W. 2000. Obecność skandynawska na Pomorzu i słowiańska w Skandynawii we wczesnym średniowieczu, [w:] Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, L. Leciejewicz, M. Rębkowski red., Kołobrzeg, s. 23–44
Duczko W. 2004 Viking Rus. Studies on the presence of Scandinavians in Eastern Europe, Leiden
Gniezno w zaraniu dziejów (od VIII do XIII wieku) w świetle wykopalisk, J. Kostrzewski red., Poznań 1939
Gronek S., Waszczuk K., Sobkowiak - Tabaka I. 2009. Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych na cmentarzysku wczesnośredniowiecznym w Bodzi, gm. Lubanie, stan. 1, AZP 46–46/27, Poznań, maszynopis przechowywany w archiwum Zespołu ds. Ratownictwa Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu
Grotowski P. Ł. 2011. Święci wojownicy w sztuce bizantyńskiej (843–1261). Studia nad ikonografią uzbrojenia i ubioru, Kraków
Józefów-Czerwińska B. 2012. Obrzędowość pogrzebowa, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, S. Tabaczyński, A. Marciniak, D. Cyngot, A. Zalewska red., Poznań, s. 318–330
Kabaciński J., Waszczuk K., Gronek S. 2007. Sprawozdanie z ratowniczych badań wykopaliskowych w Bodzi, gm. Lubanie, stanowisko 1, NR AUT. 44, Poznań, maszynopis przechowywany w archiwum Zespołu ds. Ratownictwa Archeologicznego Instytutu Archeologii i Etnologii PAN w Poznaniu
Kara M. 2001. Frühmittelalterliches Grab eines bewaffneten Kaufmannes aus dem Ort Ciepłe (Warmhof) in danziger Pommern im Lichte einer erneuten Analyse, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica”, nr 23, t. I, s. 113–144
Kara M. 2009. Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań
Kirpičnikov A. N. 1966. Drevnerusskoe oružie, t. 1, Meči i sabli IX–XIII vv., Moskva
Kleiminger H. U. 1993. Gravformer og gravskik i vikingetidens Danmark, „LAG”, t. 4, s. 77–170
Kopaliński W. 1991. Słownik symboli, Warszawa
Korzuchina G. F. 1954. Russkie klady IX–XIII vv., Moskva
Kóčka - Krenz H. 1983 Złotnictwo skandynawskie IX–XI wieku, Poznań
Krauss H. 2007. Mały leksykon aniołów, Poznań
Krzyszowski A. 1992. Wstępne wyniki badań archeologicznych na wczesnośredniowiecznym cmentarzysku szkieletowym z X/XI–XI wieku w miejscowości Sowinki, gm. Mosina, woj. poznańskie, stanowisko 23A, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne”, t. 1, s. 83–102
Krzyszowski A. 1995. Ein reiches Gräberfeld aus dem 10./11. Jh. in Sowinki bei Poznań, „Slavia Antiqua”, t. 36, s. 49–71
Krzyszowski A. 1997 Frühmittelalterliches Grab eines Kaufmannes aus Sowinki bei Poznań in Großpolen, „Germania”, t. 75, nr 2, s. 639–671
Krzyszowski A. 2000 Klappwaage mit Gewichtssatz. Sowinki, Kr. Poznań. Gräberfeld, Grab 70, (Polen), [w:] Europas Mitte um 1000. Katalog, A. Wieczorek, H.-M. Hinz red., Stuttgart, s. 124
Kulakov V. I. 1990. Drevnosti prussov VI–XIII vv., Moskva
La Baume W., Wilczek J. 1941. Die frühmittelalterlichen Silberwaagen aus Ostpreußen, „Altpreussen”, t. 5, nr 3, s. 39–43
Leciejewicz L. 1979. Kupcy we wczesnośredniowiecznych miastach nadbałtyckich w świetle archeologii, „Pomorania Antiqua”, t. 8, s. 57–72
Lehtosalo - Hilander P. L. 1982. Luistari, t. I, The graves, Helsinki
Lehtosalo - Hilander P. L. 1982. Luistari, t. II, The artefacts, Helsinki
Lehtosalo - Hilander P. L. 1982. Luistari, t. III, A burial-ground reflecting. The Finnish Viking Age society, Helsinki
Łosiński W. 2000. Miejsce rzemiosła w dziejach handlu dalekosiężnego w krajach strefy nadbałtyckiej, [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, A. Buko, P. Urbańczyk red., Warszawa, s. 493–506
Mühlen B., von zur 1975. Die Kultur der Wikinger in Ostpreußen, Bonner Hefte zur Vorgeschichte, t. 9, Bonn
Nola A. M., di 2006. Tryumf śmierci. Antropologia żałoby. Kraków
Petersen J. 1919. De norske vikingesverd. En typologisk-kronologisk studie over vikingetidens vaaben, Kristiania
Puškina T. A. 1991. Torgovyj inventar’ iz kurganov Smolenskogo Podneprov’â, [w:] Smolensk i Gnëzdovo (k istorii drevnerusskogo goroda), D.A. Avdusin red., Moskva, s. 226–243
Ravdina T. V. 1988. Pogrebeniâ X–XI vv. s monetami na territorii drevnej Rusi. Katalog, Moskva
Smith J. M. H. 2008. Europa po Rzymie. Historia kulturowa lat 500–1000. Nowe ujęcie, Kraków
Steuer H. 1984. Feinwaagen und Gewichte als Quellen zur Handelsgeschichte des Ostseeraumes, [w:] Archäologische und naturwissenschaftliche Untersuchungen an ländlichen und frühstädtischen Siedlungen im deutschen Küstengebiet vom 5. Jh. v.Chr. bis zum 11. Jh. n.Chr., t. 2, Handelsplätze des frühen und hohen Mittelalters, H. Jankuhn, K. Schietzel, H. Reichstein red., Weinheim, s. 273–292
Steuer H.1987. Gewichtsgeldwirtschaften im frühgeschichtlichen Europa, [w:] Untersuchungen zu Handel und Verkehr der vor- und frühgeschichtlichen Zeit in Mittel- und Nordeuropa, t. 4, Der Handel der Karolinger- und Wikingerzeit, K. Düwel, H. Jankuhn, H. Siems, D. Timpe red., Göttingen
Steuer H. 1997. Waagen und Gewichte aus dem mittelalterlichen Schleswig. Funde des 11. bis 13. Jahrhunderts aus Europa als Quellen zur Handels- und Währungsgeschichte, Köln
Thunmark - Nylén L.1998. Die Wikingerzeit Gotlands, t. II, Typentafeln, Stockholm
Wachowscy B. i K. 1971. Uwagi o chronologii i typologii wczesnośredniowiecznych wag składanych z terenu Śląska, „Silesia Antiqua”, t. 13, s. 215–222
Wachowski K. 1974. Wagi i odważniki na Śląsku wczesnośredniowiecznym na tle porównawczym, „Przegląd Archeologiczny”, t. 22, s. 173–207
Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4), Mons SanctiLaurentii, t. 5, W. Chudziak red., Toruń 2010
Downloads
Published
2013-01-01
How to Cite
Kara, M. (2013). Grób z wagą szalkową z wczesnośredniowiecznego cmentarzyska w Bodzi pod Włocławkiem. Archeologia Polski, 58(1-2), 143–162. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/apol/article/view/171
Issue
Section
Studies
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Publication co-financed by the Ministry of Science and Higher Education under the program "Support for scientific journals 2019-2020"
