Czy współczesna i przyszła archeologia będzie „potrzebowała” teorii?
Keywords:
teoria w archeologii, teraźniejszość archeologii, przyszłość archeologii, potrzeba teorii, przyszłość teorii archeologicznejAbstract
Celem artykułu jest zarysowanie obecnej sytuacji i najbliższej przyszłości w rozwoju archeologii jako dziedziny wiedzy. Należy mieć świadomość, że archeologia jako nauka funkcjonująca społecznie potrzebuje także teorii. Ten kontekst pozwala podjąć problem formułowany co pewien czas, a mianowicie: dokąd zmierza archeologia. Istotne jest, jaką rolę w tym wytyczaniu „nowego” kierunku będzie pełniła teoria. Rozważania dotyczą kształtu i charakteru nowych bądź zmodyfikowanych teorii, dostosowanych do nowych obszarów badawczych.
Tłumacz: Iwona Zych
Downloads
Download data is not yet available.
References
Butler J., 2008 Uwikłani w płeć. Feminizm i polityka tożsamości, Warszawa
Charmaz K., 2009 Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, Warszawa
Ciesielska A., 2002 Elementy teorii społecznej w archeologii. Koncepcje grup, instytucji i struktur społecznych, Kalisz
Darwin K., 1859 On the origin of species by means of natural selection, London
Domańska E., 2012 Historia egzystencjalna. Krytyczne studium narratywizmu i humanistyki zaangażowanej, Warszawa
Domańska E., 2014 W obronie dyscypliny; problem suwerenności i re-profesjonalizacji historii, [w:] E. Domańska, R. Stobiecki, T. Wiślicz red., s. 99–111
Domańska E., Stobiecki R., Wiślicz T. red., 2014 Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, Kraków
Domańska E., Topolski J., Wrzosek W., 1994 Między modernizmem a postmodernizmem. Historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań
Foucault M., 1977 Archeologia wiedzy, Warszawa
Foucault M., 1993 Nadzorować i karać, Warszawa
Geertz C., 2010 Po fakcie. Dwa kraje, cztery dekady, jeden antropolog, Kraków
Giddens A., 2003 Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, Poznań
Intelektualiści a władza, 1985 Intelektualiści a władza (rozmowa między Michelem Foucaulte’ em a Gilles’ em Deleuze’ em), „Miesięcznik Literacki”, nr 10–11, s. 175
Johnson M., 2013 Teoria archeologii. Wprowadzenie, Kraków
Kobyliński Z. red., 2001 Quo vadis archeologia? Whither European archaeology in the 21st century? Warszawa
Latour B., 2010 Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, Kraków
Legutko P., 2010 Nadchodzą barbarzyńcy, „Rzeczpospolita”, nr 231 (8724)
Ławecka D., 2003 Wstęp do archeologii, Warszawa
Mamzer H., 2004 Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne, Poznań
Mamzer H., Ostoja-Zagórski J., 2007 Orientacje badawcze w polskiej archeologii, „Nauka”, t. 1, s. 131–148
Marciniak A., 1996 Archeologia i jej źródła. Materiały faunistyczne w praktyce badawczej archeologii, Warszawa–Poznań
Maetzke G., 1986 Źródło archeologiczne jako odwzorowanie procesu społeczno-kulturowego, [w:] Teoria i praktyka..., s. 246–302
Minta-Tworzowska D., 1987 Kwestia postępu poznawczego w archeologii i prahistorii, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 2, s. 5–12
Minta-Tworzowska D., 1994 Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, Poznań
Minta-Tworzowska D., 2000 Świat archeologii w świetle źródeł archeologicznych, „Acta Historica et Museologica Universitatis Silesianae Opaviensis”, t. 5, Opava, s. 49–59
Minta-Tworzowska D., 2000 Archeologiczne rekonstrukcje świata pradziejowego wobec krytyki postmodernistycznej, [w:] Kultury pradziejowe a rzeczywistość dziejowa, S. Tabaczyński red., Warszawa, s. 185–198
Minta-Tworzowska D., 2000 Postmodernizm, myśl postrukturalistyczna a archeologia (Zarys problematyki), [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, A. Buko, P. Urbańczyk red., Warszawa, s. 87–97
Minta-Tworzowska D., 2000 Kwestia przełomu metodologicznego w archeologii i prahistorii polskiej, [w:] Archeologia i prahistoria polska w ostatnim półwieczu, Poznań, s. 527–537
Minta-Tworzowska D., 2002 Between a community of inspiration and the separateness of archaeological traditions, [w:] Archäologien Europas / Archaeologies of Europe. Geschichte, Methoden und Theorien / History, methods and theories, Tübinger Archäeologische Taschenbücher, t. 3, P.F. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak red., New York–München–Berlin, s. 53–64
Pałubicka A., Tabaczyński S., 1986 Społeczeństwo i kultura jako przedmiot badań archeologicznych, [w:] Teoria i praktyka..., s. 57–183
Pawleta M., 2004 Re-konstrukcja dzieciństwa w archeologii, [w:] Dusza maluczka a strata ogromna, W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński red., Poznań, s. 87–98
Peirce Ch. S., 1992 Reasoning and the logic of things. The Cambridge Conferences Lectures of 1898, Cambridge
Peirce Ch. S., 2009 Niektóre konsekwencje braku czterech zdolności, [w:] C. Peirce 2009b, s. 7–101
Peirce Ch. S., 2009 O nieskończonej wspólnocie badaczy, Opole
Pollock G., 2011 New encounters, arts, cultures, concepts, [w:] Auschwitz and afterimages, abjection, witnessing and representation, N. Chare red., London, praca cytowana za E. Domańską 2014
Prensky M., 2001 Digital Natives, Digital Immigrants, Part II, [w :] On the Horizon, MCB University Press, t. 9, nr 5, October
Rączkowski W., 2002 Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii, Poznań
Shanks M., 1992 Experiencing the Past: On the Charakter of Archaeology, London
Tabaczyński S., 1971 Kultura. Znaczenie pojęcia i problemy interpretacyjne w badaniach archeologicznych, „APolski”, t. 16, z. 1–2, s. 19–36
Tabaczyński S., 1976 Kultura i kultury w problematyce badań archeologicznych, „APolski”, t. 21, z. 2, s. 365–374
Tabaczyński S., 1983 Tradycja neopozytywistyczna wobec „nowej archeologii”, „Archeologia”, t. 34, s. 171–180
Tabaczyński S., 1987 Archeologia średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze, Wrocław
Tabaczyński S., 1993 Kultura i jej rzeczowe korelaty, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 41, nr 1, s. 5–21
Tabaczyński S. red., 2000 Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, Warszawa
Tabaczyński S., Marciniak A., Cyngot D., Zalewska A. red., 2012 Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Poznań
Tabaczyński S., Pleszczyńska E., 1974 O teoretycznych podstawach archeologii (Prezentacja i próba analizy poglądów D.L. Clarke’a), „APolski”, t. 19, z. 1, s. 7–94
Topolski J., 1996 Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa
Urbańczyk P., 1981 O możliwościach poznawczych archeologii, „Przegląd Archeologiczny”, t. 29, s. 5–25
Urbańczyk P., 1986 Formowanie się układów stratyfikacyjnych jako proces źródłotwórczy, [w:] Teoria i praktyka..., s. 184–245
Zalewska A., 2005 Teoria źródła archeologicznego we współczesnej refleksji metodologicznej, Lublin
Żak J., 1966 Historia pierwotna i jej współczesne metody, „Studia Metodologiczne”, t. 2, s. 67–89
Żak J., 1975 Uwagi teoretyczne o refleksji prahistorycznej, „APolski”, t. 20, z. 2, s. 259–273
Żak J., Minta-Tworzowska D., 1991 Problematyka prahistorii pozytywistycznej, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 4, s. 9–27
Charmaz K., 2009 Teoria ugruntowana. Praktyczny przewodnik po analizie jakościowej, Warszawa
Ciesielska A., 2002 Elementy teorii społecznej w archeologii. Koncepcje grup, instytucji i struktur społecznych, Kalisz
Darwin K., 1859 On the origin of species by means of natural selection, London
Domańska E., 2012 Historia egzystencjalna. Krytyczne studium narratywizmu i humanistyki zaangażowanej, Warszawa
Domańska E., 2014 W obronie dyscypliny; problem suwerenności i re-profesjonalizacji historii, [w:] E. Domańska, R. Stobiecki, T. Wiślicz red., s. 99–111
Domańska E., Stobiecki R., Wiślicz T. red., 2014 Historia – dziś. Teoretyczne problemy wiedzy o przeszłości, Kraków
Domańska E., Topolski J., Wrzosek W., 1994 Między modernizmem a postmodernizmem. Historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań
Foucault M., 1977 Archeologia wiedzy, Warszawa
Foucault M., 1993 Nadzorować i karać, Warszawa
Geertz C., 2010 Po fakcie. Dwa kraje, cztery dekady, jeden antropolog, Kraków
Giddens A., 2003 Stanowienie społeczeństwa. Zarys teorii strukturacji, Poznań
Intelektualiści a władza, 1985 Intelektualiści a władza (rozmowa między Michelem Foucaulte’ em a Gilles’ em Deleuze’ em), „Miesięcznik Literacki”, nr 10–11, s. 175
Johnson M., 2013 Teoria archeologii. Wprowadzenie, Kraków
Kobyliński Z. red., 2001 Quo vadis archeologia? Whither European archaeology in the 21st century? Warszawa
Latour B., 2010 Splatając na nowo to, co społeczne. Wprowadzenie do teorii aktora-sieci, Kraków
Legutko P., 2010 Nadchodzą barbarzyńcy, „Rzeczpospolita”, nr 231 (8724)
Ławecka D., 2003 Wstęp do archeologii, Warszawa
Mamzer H., 2004 Archeologia i dyskurs. Rozważania metaarcheologiczne, Poznań
Mamzer H., Ostoja-Zagórski J., 2007 Orientacje badawcze w polskiej archeologii, „Nauka”, t. 1, s. 131–148
Marciniak A., 1996 Archeologia i jej źródła. Materiały faunistyczne w praktyce badawczej archeologii, Warszawa–Poznań
Maetzke G., 1986 Źródło archeologiczne jako odwzorowanie procesu społeczno-kulturowego, [w:] Teoria i praktyka..., s. 246–302
Minta-Tworzowska D., 1987 Kwestia postępu poznawczego w archeologii i prahistorii, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 2, s. 5–12
Minta-Tworzowska D., 1994 Klasyfikacja w archeologii jako sposób wyrażania wyników badań, hipotez oraz teorii archeologicznych, Poznań
Minta-Tworzowska D., 2000 Świat archeologii w świetle źródeł archeologicznych, „Acta Historica et Museologica Universitatis Silesianae Opaviensis”, t. 5, Opava, s. 49–59
Minta-Tworzowska D., 2000 Archeologiczne rekonstrukcje świata pradziejowego wobec krytyki postmodernistycznej, [w:] Kultury pradziejowe a rzeczywistość dziejowa, S. Tabaczyński red., Warszawa, s. 185–198
Minta-Tworzowska D., 2000 Postmodernizm, myśl postrukturalistyczna a archeologia (Zarys problematyki), [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, A. Buko, P. Urbańczyk red., Warszawa, s. 87–97
Minta-Tworzowska D., 2000 Kwestia przełomu metodologicznego w archeologii i prahistorii polskiej, [w:] Archeologia i prahistoria polska w ostatnim półwieczu, Poznań, s. 527–537
Minta-Tworzowska D., 2002 Between a community of inspiration and the separateness of archaeological traditions, [w:] Archäologien Europas / Archaeologies of Europe. Geschichte, Methoden und Theorien / History, methods and theories, Tübinger Archäeologische Taschenbücher, t. 3, P.F. Biehl, A. Gramsch, A. Marciniak red., New York–München–Berlin, s. 53–64
Pałubicka A., Tabaczyński S., 1986 Społeczeństwo i kultura jako przedmiot badań archeologicznych, [w:] Teoria i praktyka..., s. 57–183
Pawleta M., 2004 Re-konstrukcja dzieciństwa w archeologii, [w:] Dusza maluczka a strata ogromna, W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński red., Poznań, s. 87–98
Peirce Ch. S., 1992 Reasoning and the logic of things. The Cambridge Conferences Lectures of 1898, Cambridge
Peirce Ch. S., 2009 Niektóre konsekwencje braku czterech zdolności, [w:] C. Peirce 2009b, s. 7–101
Peirce Ch. S., 2009 O nieskończonej wspólnocie badaczy, Opole
Pollock G., 2011 New encounters, arts, cultures, concepts, [w:] Auschwitz and afterimages, abjection, witnessing and representation, N. Chare red., London, praca cytowana za E. Domańską 2014
Prensky M., 2001 Digital Natives, Digital Immigrants, Part II, [w :] On the Horizon, MCB University Press, t. 9, nr 5, October
Rączkowski W., 2002 Archeologia lotnicza – metoda wobec teorii, Poznań
Shanks M., 1992 Experiencing the Past: On the Charakter of Archaeology, London
Tabaczyński S., 1971 Kultura. Znaczenie pojęcia i problemy interpretacyjne w badaniach archeologicznych, „APolski”, t. 16, z. 1–2, s. 19–36
Tabaczyński S., 1976 Kultura i kultury w problematyce badań archeologicznych, „APolski”, t. 21, z. 2, s. 365–374
Tabaczyński S., 1983 Tradycja neopozytywistyczna wobec „nowej archeologii”, „Archeologia”, t. 34, s. 171–180
Tabaczyński S., 1987 Archeologia średniowieczna. Problemy. Źródła. Metody. Cele badawcze, Wrocław
Tabaczyński S., 1993 Kultura i jej rzeczowe korelaty, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, t. 41, nr 1, s. 5–21
Tabaczyński S. red., 2000 Kultury archeologiczne a rzeczywistość dziejowa, Warszawa
Tabaczyński S., Marciniak A., Cyngot D., Zalewska A. red., 2012 Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, Poznań
Tabaczyński S., Pleszczyńska E., 1974 O teoretycznych podstawach archeologii (Prezentacja i próba analizy poglądów D.L. Clarke’a), „APolski”, t. 19, z. 1, s. 7–94
Topolski J., 1996 Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej, Warszawa
Urbańczyk P., 1981 O możliwościach poznawczych archeologii, „Przegląd Archeologiczny”, t. 29, s. 5–25
Urbańczyk P., 1986 Formowanie się układów stratyfikacyjnych jako proces źródłotwórczy, [w:] Teoria i praktyka..., s. 184–245
Zalewska A., 2005 Teoria źródła archeologicznego we współczesnej refleksji metodologicznej, Lublin
Żak J., 1966 Historia pierwotna i jej współczesne metody, „Studia Metodologiczne”, t. 2, s. 67–89
Żak J., 1975 Uwagi teoretyczne o refleksji prahistorycznej, „APolski”, t. 20, z. 2, s. 259–273
Żak J., Minta-Tworzowska D., 1991 Problematyka prahistorii pozytywistycznej, „Folia Praehistorica Posnaniensia”, t. 4, s. 9–27
Downloads
Published
2015-01-01
How to Cite
Minta-Tworzowska, D. (2015). Czy współczesna i przyszła archeologia będzie „potrzebowała” teorii?. Archeologia Polski, 60(1-2), 21–37. Retrieved from https://journals.iaepan.pl/apol/article/view/184
Issue
Section
Methods and methodology
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
Publication co-financed by the Ministry of Science and Higher Education under the program "Support for scientific journals 2019-2020"
