Między centrum, zapleczem a szlakiem handlowym. Wymiana i obieg pieniężny w tzw. ośrodkach centralnych we wczesnym średniowieczu na przykładzie Wrocławia
DOI:
https://doi.org/10.23858/APol67.2022.006Słowa kluczowe:
handel i wymiana, ośrodki grodowe, drogi, szlaki handlowe, akcesoria kupieckieAbstrakt
W artykule omówiono problem handlu i wymiany w głównych ośrodkach państwa Piastów na przykładzie Wrocławia. Podjęto próbę rewizji tras, którymi przebiegały okoliczne szlaki handlowe oraz odtworzenia ich zmienności w okresie od X do 1 poł. XIII w. Poruszono także kwestię roli handlu w kształtowaniu się samego Wrocławia, przy czym za istotne uznano pytanie, czy ośrodek ten, jak się powszechnie przypuszcza, powstał na skrzyżowaniu szlaków dalekosiężnych, czy też wzniesienie tego ważnego grodu stanowiło stymulator dla rozwoju lokalnych i ponadlokalnych połączeń drożnych. Przeanalizowano zarówno przedmioty związane z wymianą dóbr, jak i próbowano zlokalizować miejsca dokonywania ewentualnych transakcji. Na podstawie poszczególnych kategorii znalezisk (skarby srebrne, monety, wagi, odważniki etc.) ukazano przemiany dokonujące się w ekonomii grodu wrocławskiego i jego zaplecza.
Pobrania
Bibliografia
Adamczyk D. 2013, Kruszec, moneta, tranzyt czy „hybryda”, czyli częścią jakiego systemu handlowego były ziemie Polski południowej w X wieku?, [w:] Argenti fossores et alii. Znaczenie gospodarcze wschodnich części Górnego Śląska i zachodnich krańców Małopolski w późnej fazie wczesnego średniowiecza (X–XII wiek), P. Boroń red., Wrocław, s. 197–202.
Adamczyk D. 2017, Pieniądz czy strategiczny instrument władzy? Obieg kruszcu w społeczeństwie piastowskim przełomu XI i XII wieku, załamanie w dopływie denarów z Saksonii a ekspansja Bolesława Krzywoustego na Pomorze, „Przegląd Zachodniopomorski”, 32/2, s. 143–167.
Adamczyk D. 2018, Srebro i władza. Trybuty i handel dalekosiężny a kształtowanie się państwa piastowskiego i państw sąsiednich w latach 800–1100, Warszawa.
Badura J. 2010, Geomorfologiczne uwarunkowania lokalizacji lewobrzeżnego Wrocławia, [w:] Ulice średniowiecznego Wrocławia, J. Piekalski, K. Wachowski red., Wratislavia Antiqua, 11, s. 15–45.
Bogucki M. 2004, Dlaczego we wczesnym średniowieczu powstawały skarby złomu srebrnego? Uwagi na marginesie prac Jacka Kowalewskiego i Przemysława Urbańczyka, „Wiadomości Numizmatyczne”, 48/1 (177), s. 49–76.
Bogucki M. 2010, Między wagą a mieczem. Kupcy wikińscy w świetle źródeł pisanych i archeologicznych, „Pruthenia”, V, s. 17–66.
Bogucki M. 2011, Główne etapy upieniężnienia rynków na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych”, 71, s. 67–88.
Buśko C. 2005, Wrocław u progu lokacji, [w:] Wschodnia strefa Starego Miasta we Wrocławiu w XII–XIII wieku. Badania na placu Nowy Targ, C. Buśko red., Wrocław, s. 177–194.
Butent - Stefaniak B., Baran E. 1998, Monety z ul. Drewnianej we Wrocławiu w zbiorach Gabinetu Numizmatyczno-Sfragistycznego Biblioteki Ossolineum, „Czasopismo Zakładu Narodowego Imienia Ossolińskich”, 9, s. 211–221.
Butent - Stefaniak B., Ilisch P., Malarczyk D., Nowakiewicz T., Nakielski W. 2013, Frühmittelalterliche Münzfunde aus Schlesien, [w:] Frühmittelalterliche Münzfunde aus Polen. Inventar IV/ Kleinpolen, Schlesien, M. Bogucki, P. Ilisch, S. Suchodolski red., Warszawa, s. 226–494.
Butent - Stefaniak B., Malarczyk D. 2009, Obieg pieniężny na Śląsku we wczesnym średniowieczu (od X do połowy XII wieku), Wrocław.
Chorowska M., Caban M., Duma P., Piekalski J., Gomułka I. 2018, W cieniu Pałacu Hatzfeldtów i kościoła św. Wojciecha. Wstępne wyniki badań kwartału między pl. Nowy Targ a ul. Wita Stwosza we Wrocławiu, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 60/2, s. 241–263.
Chorowska M., Goliński M. 2017, Rozwój społeczny i przestrzenny miasta polokacyjnego, [w:] Atlas historyczny miast polskich IV, Śląsk, 13, Wrocław, 2, M. Młynarska-Kaletynowa red., Wrocław, s. 16–21.
Chrzan K. 2014, Uwagi do studiów nad osadnictwem wschodniego dorzecza Baryczy od 2 poł. IX w. do poł. XI w., [w:] Funkcje grodów w państwach wczesnośredniowiecznej Europy Środkowej, K. Chrzan, K. Czapla, S. Moździoch red., Wrocław–Głogów, s. 191–225.
Chrzan K. 2018, Miejsce w krajobrazie oraz funkcje wczesnośredniowiecznych grodów w dorzeczach środkowej i górnej Obry, Baryczy oraz środkowej Prosny w IX i X w., „Przegląd Archeologiczny”, 66, s. 261–282.
Demidziuk K. 1998, Archiwalia archeologiczne z terenu Wrocławia do 1945 roku, Wrocław.
Domański J. 1967, Nazwy miejscowe dzisiejszego Wrocławia i dawnego okręgu wrocławskiego, Warszawa.
Duma P., Paszkiewicz B. 2018, Monety, [w:] Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu. Studium strefy placu Nowy Targ we Wrocławiu. Część 1, J. Piekalski, K. Wachowski red., Wratislavia Antiqua, 23/I, Wrocław, s. 449–488.
Dunin - Wąsowicz T. [1959] 2011, Badania sieci drożnej średniowiecznej Polski, [w:] Drogami średniowiecznej Polski. Studia z dziejów osadnictwa i kultury, wybrał i opracował A. Janeczek, Warszawa, s. 13–24.
Gediga B . 2000, Opolski ośrodek grodowy w państwie wczesnopiastowskim, [w:] Śląsk około roku 1000, M. Młynarska-Kaletynowa, E. Małachowicz red., Wrocław, s. 167–183.
Goliński M. 2006, Środa Śląska w średniowieczu, [w:] Środa Śląska – dzieje miasta wina i skarbów, R. Żerelik red., Wrocław, s. 33–85.
Haisig M., Kiersnowski R., Reyman J. 1966, Wczesnośredniowieczne skarby srebrne ze Śląska, [w:] Wczesnośredniowieczne skarby srebrne z Małopolski, Śląska, Warmii i Mazur. Materiały, M. Haisig, R. Kiersnowski, J. Reyman red., Wrocław, s. 33–66.
Hilczerówna Z. 1956, Ostrogi polskie z X–XIII wieku, Poznań.
Janowski A. 2019, Waga i odważniki, [w:] Ciepłe. Elitarna nekropola wczesnośredniowieczna na Pomorzu Wschodnim, S. Wadyl red., Gdańsk, s. 167–181.
Jaworski K., Lisowska E., Pankiewicz A., Stanisławski B. 2013, Artefacts of Scandinavian origin form the Cathedral Island (Ostrów Tumski) in Wrocław, [w:] Scandinavian culture in Medieval Poland, S. Moźdzoich, B. Stanisławski, P. Wiszewski red., Wrocław, s. 279–314.
Kara M. 1998, Wczesnośredniowieczny grób uzbrojonego kupca z miejscowości Ciepłe na Pomorzu Gdańskim w świetle ponownej analizy chronologicznej, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, H. Kóćka-Krenz, W. Łosiński red., Poznań 1998, s. 505–524.
Kara M. 2016, Przybory kupieckie, [w:] Bodzia. Elitarny cmentarz z początków państwa polskiego, A. Buko red., Warszawa, s. 107–114.
Kara M., Krąpiec M. 2000, Możliwości datowania metodą dendrochronologiczną oraz stan badań dendrochronologicznych wczesnośredniowiecznych grodzisk z terenu Wielkopolski, Dolnego Śląska i Małopolski, [w:] Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, H. Samsonowicz red., Kraków, s. 303–327.
Kaźmierczyk J. 1966a, Wrocław lewobrzeżny we wczesnym średniowieczu, I, Wrocław.
Kaźmierczyk J. 1966b, Z badań nad grodami i miastami wczesnego średniowiecza na Śląsku, „Archeologia Polski”, 10/2, s. 655–700.
Kaźmierczyk J. 1970, Wrocław lewobrzeżny we wczesnym średniowieczu, II, Wrocław.
Kaźmierczyk J. 1991, Ku początkom Wrocławia, 1. Warsztat budowlany i kultura mieszkalna Ostrowa Tumskiego od X do połowy XI wieku, Wrocław.
Kaźmierczyk J. 1993, Ku początkom Wrocławia, 2. Warsztat budowlany i kultura mieszkalna Ostrowa Tumskiego od połowy XI do połowy XIII wieku, Wrocław.
Kaźmierczyk J. 1995, Ku początkom Wrocławia, 3. Gród na Ostrowie Tumskim w X–XIII wieku, Wrocław.
Kaźmierczyk J., Kramarek J., Lasota C. 1975, Badania na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w 1973 roku, „Silesia Antiqua”, 17, s. 183–220.
Kaźmierczyk J., Kramarek J., Lasota C. 1976, Badania na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w 1974 roku, „Silesia Antiqua”, 18, s. 177–225.
Kaźmierczyk J., Kramarek J., Lasota C. 1980, Badania na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu w 1978 roku, „Silesia Antiqua”, 22, s. 71–158.
Kaźmierczyk J., Macewicz K., Wuszkan S. 1977, Studia i materiały do osadnictwa Opolszczyzny wczesnośredniowiecznej, Opole.
Kolenda J. 2008, Wczesnośredniowieczny Milicz w świetle wykopalisk, [w:] Milicz. Clavis Regni Poloniae. Gród na pograniczu, J. Kolenda red., Wrocław, s. 9–63.
Kolenda J. 2011, Wczesnośredniowieczne osadnictwo grodowe pogranicza Śląska i Wielkopolski w świetle analiz dendrochronologicznych, [w:] Populi terrae marisque: prace poświęcone pamięci Profesora Lecha Leciejewicza, M. Rębkowski, S. Rosik red., Wrocław, s. 41–65.
Kolenda J., Chrzan K. 2012, Wczesnośredniowieczna osada na stanowisku 3 w Sadkowie, gm. Kąty Wrocławskie, woj. dolnośląskie. Badania na trasie budowy autostrady A-4 w latach 2005–2009, „Raport”, 7, Warszawa, s. 281–301.
Kouřil P., Gryc J. 2018, Early medieval stronghold in Opava-Kylešovice and its importance for the understanding of the Silesian Region in the turn of the tenth-eleventh centuries, [w:] Moravian and Silesian strongholds of the tenth and eleventh centuries in the context of Central Europe, P. Kouřil, R. Procházka red., Brno, s. 185–213.
Kouřil P., Gryc J. 2019, Czech Silesia in the Early Middle Ages, „Přehled výzkumů”, 60/2, s. 93–143.
Kóčka W., Ostrowska E. 1956, Wyniki prac wykopaliskowych we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim w latach 1953–1954, „Sprawozdania Archeologiczne”, 2, s. 85–95.
Kramarek J. 1963, Wczesnośredniowieczne materiały osadnicze z Wrocławia, „Silesia Antiqua”, 5, s. 159–197.
Kubiak S. (przy współpracy B. Paszkiewicza) 1998, Znaleziska monet z lat 1146–1500 z terenów Polski, Poznań.
Langenheim K. 1936, Die Bedeutung der Wikinger für Schlesiens Frühgeschichte, „Altschlesien”, 6/2, s. 273–316.
Limisiewcz A., Bykowski K., Opalińska - Kwaśnica M., Pankiewicz A. 2015, Stratygrafia procesu osadniczego w obrębie wykopu IIIF na Ostrowie Tumskim we Wrocławiu, [w:] Kształtowanie się grodu na wrocławskim Ostrowie Tumskim. Badania przy ul. św. Idziego, A. Limisiewicz, A. Pankiewicz red., In Pago Silensi. Wrocławskie Studia Wczesnośredniowieczne, 1, s. 55–142.
Lisowska E. 2013, Wydobycie i dystrybucja surowców kamiennych we wczesnym średniowieczu na Dolnym Śląsku, Wrocław.
Marcinkiewicz K., Piekalski J. 2018, Przemiany zagospodarowania terenu w fazach protomiejskich, [w:] Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu. Studium strefy placu Nowy Targ we Wrocławiu. Część 1, J. Piekalski, K. Wachowski red., Wratislavia Antiqua, 23/I, Wrocław, s. 21–140.
Marek L. 2018, Militaria, [w:] Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu. Studium strefy placu Nowy Targ we Wrocławiu. Część 1, J. Piekalski, K. Wachowski red., Wratislavia Antiqua, 23/I, Wrocław, s. 563–664.
Milejski P. 2021, Materiał numizmatyczny z badań archeologicznych kwartału między ulicami św. Katarzyny, św. Wita, Wita Stwosza i pl. Nowy Targ we Wrocławiu, „Wiadomości Numizmatyczne”, 65/209, s. 173–202.
Młynarska-Kaletynowa M. 1986, Wrocław w XII–XIII wieku. Przemiany społeczne i osadnicze, Wrocław.
Młynarska-Kaletynowa M. 1991, Struktura społeczna stołecznych ośrodków polskich w XI–XII wieku, [w:] Miasto zachodniosłowiańskie w XI–XII wieku. Społeczeństwo i kultura, L. Leciejewicz red., Wrocław–Warszawa–Kraków, s. 9–26.
Młynarska-Kaletynowa M. 2005, Z zagadnień zarządu terytorialnego Śląska w XIII w. Nowe kasztelanie: na Ślęży, w Urazie i Oleśnicy, „Archaeologia Historica Polona”, 15/2, s. 125–138.
Młynarska-Kaletynowa M. 2017a, Terytorium milickie, [w:] Atlas Historyczny Miast Polskich, IV. Śląsk, 7, Milicz, 2, E. Eysymontt red., Wrocław, s. 7–8.
Młynarska-Kaletynowa M. 2017b, Od początków do lokacji na prawie niemieckim, [w:] Atlas Historyczny Miast Polskich, IV. Śląsk, 13, Wrocław, 2, M. Młynarska-Kaletynowa red., Wrocław, s. 3–6.
Młynarska-Kaletynowa M., Eysymontt R. 2017, Leśnica jako przykład podwrocławskiego miasteczka, [w:] Atlas Historyczny Miast Polskich, IV. Śląsk, 13, Wrocław, 2, M. Młynarska-Kaletynowa red., Wrocław, s. 33–37.
Moździoch S. 1990, Organizacja gospodarcza państwa wczesnopiastowskiego na Śląsku. Studium archeologiczne, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Moździoch S. 1993, Znaczenie „pożytków wodnych” w życiu codziennym mieszkańców wczesnośredniowiecznego Śląska, „Rzeki. Kultura–cywilizacja–historia”, 2, s. 149–169.
Moździoch S. 1998, Wczesnośredniowieczne grody śląskie a ówczesne podziały plemienne, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński red., Poznań, s. 99–114.
Moździoch S. 2000, Nowe dane do zagadnienia socjotopografii piastowskich grodów kasztelańskich w X–XII wieku na przykładzie Wrocławia i Bytomia Odrzańskiego na Śląsku, [w:] Osadnictwo i architektura na ziemiach polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego, A. Buko, Z. Świechowski red., Warszawa, s. 331–354.
Moździoch S. 2004, Wrocław-Ostrów Tumski in the Early Middle Ages, [w:] Polish Lands at the turn of the first and the second millennia, P. Urbańczyk red., Warszawa, s. 319–338.
Moździoch S. 2017, Ostrów Tumski we wczesnym średniowieczu, [w:] Atlas historyczny miast polskich, IV. Śląsk, 13. Wrocław, 2, M. Młynarska-Kaletynowa red., Wrocław, s. 6–9.
Moździoch S., Przysiężna - Pizarska M. 2008, Gród Recen – refugium episcopi, [w:] Milicz. Clavis Regni Poloniae. Gród na pograniczu, J. Kolenda red., Wrocław, s. 235–254.
Moździoch S., Suchodolski S. 2006, Obieg monetarny na Śląsku w XI wieku na przykładzie znalezisk z Bytomia Odrzańskiego, [w:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza, M. Dworaczyk, A.B. Kowalska, S. Moździoch, M. Rębkowski red., Szczecin–Wrocław, s. 365–381.
Nowakowa J. 1951, Rozmieszczenie komór celnych i przebieg dróg handlowych na Śląsku do końca XIV wieku, Wrocław.
Pankiewicz A. 2019, An attempt to identify places associated with trade and exchange in early medieval strongholds in the example of Ostrów Tumski in Wrocław, „Přehled výzkumů”, 60/2, s. 145–160.
Pankiewicz A. 2020, Pottery at the borderland. Southern influences in Silesia and Lesser Poland in 9th and 10th century, Wrocław.
Pankiewicz A., Rodak S., w druku, Przemiany osadnicze na terenie Wrocławia i jego przedpola we wczesnym średniowieczu, „Przegląd Archeologiczny”.
Pankiewicz A., Siemianowska S. 2020, Early medieval glazed objects from the Wrocław and Opole strongholds: function, origin and social significance, „Přehled výzkumů”, 61/2, s. 105–122.
Pankiewicz A., Siemianowska S., Sadowski K. 2014, Wczesnośredniowieczne naczynia szklane pochodzenia wschodniego z Wrocławia Ostrowa-Tumskiego i Opola-Ostrówka, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 56, s. 191–206.
Pankiewicz A., Siemianowska S., Sadowski K. 2017, Wczesnośredniowieczna biżuteria szklana z piastowskich ośrodków grodowych Śląska (Wrocław, Opole, Niemcza), In pago Silensi. Wrocławskie Studia Wczesnośredniowieczne, 3, Wrocław.
Paszkiewicz B. 2015, Wratysław, Wrocław i Vraclav. Fałszywa moneta z ulicy św. Idziego, [w:] Kształtowanie się grodu na wrocławskim Ostrowie Tumskim. Badania przy ul. św. Idziego, A. Limisiewicz, A. Pankiewicz red., In Pago Silensi. Wrocławskie Studia Wczesnośredniowieczne, 1, Wrocław, s. 285–292.
Paszkiewicz B., Wachowski K. 2018, Nowa postać handlu (XIII–XV wiek). Przykład Wrocławia, [w:] Rytm rozwoju miasta na kulturowym pograniczu. Studium strefy placu Nowy Targ we Wrocławiu. Część 1, J. Piekalski, K. Wachowski red., Wratislavia Antiqua, 23/I, Wrocław, s. 500–538.
Paternoga M. 2003, Stanowisko nr 1 we Wszemirowie, pow. Trzebnica, w świetle dawniejszych i nowszych badań, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 45, s. 157–173.
Paternoga M., Rzeźnik P., Siemianowska S. 2017, Naczynia Solniki-Lipowiec. Lokalna grupa ceramiki całkowicie obtaczanej w północnej części Śląska, [w:] Ceramika i szkło w archeologii i konserwacji, S. Siemianowska, P. Rzeźnik, K. Chrzan red., Wrocław, s. 83–105.
Piekalski J. 1999, Od Kolonii do Krakowa. Przemiana topografii wczesnych miast. Wrocław.
Piekalski J. 2014, Praga, Wrocław i Kraków. Przestrzeń publiczna i prywatna w czasach średniowiecznego przełomu, Wrocław.
Piekalski J. 2017, Archeologia lewobrzeżnego Wrocławia, [w:] Atlas historyczny miast polskich, IV. Śląsk, 13, Wrocław, 2, M. Młynarska-Kaletynowa red., Wrocław, s. 13–16.
Rozmus D. 2014, Wczesnośredniowieczne zagłębie hutnictwa srebra i ołowiu na obszarach obecnego pogranicza Śląska i Małopolski (druga połowa XI–XII/XIII wiek), Kraków.
Rzeźnik P. 1995, K výzkumu keramikcého importu v raně městké Vratislavi, „Archaeologia historica”, 20, s. 589–600.
Rzeźnik P. 2000 Gród wrocławski około roku 1000, [w:] Śląsk około roku 1000, M. Młynarska-Kaletynowa, E. Małachowicz red., Wrocław, s. 139–148.
Rzeźnik P. 2006 Problem tezauryzacji mis żelaznych typu śląskiego w świetle studiów źródłoznawczych tzw. skarbów jednorodnych, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 42, s. 175–204.
Rzeźnik P., Stoksik H. 2017, Wyniki analiz archeometrycznych tygli szklarskich z Obiszowa na Dolnym Śląsku, [w:] Ceramika i szkło w archeologii i konserwacji, S. Siemianowska, P. Rzeźnik, K. Chrzan red., Wrocław, s. 239–259.
Samsonowicz H. 1973, Przemiany osi drożnych w Polsce późnego średniowiecza, „Przegląd Historyczny”, 64/4, s. 697–716.
Seger H. 1904, Bronzewage aus Dürschwitz, „Schlesiens Vorzeit in Bild und Schrift”, 3, s. 57–58.
Siemianowska E. 2013, W sprawie metody badań wczesnośredniowiecznych szlaków dalekosiężnych, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia”, 33, s. 91–110.
Siemianowska S. 2010, Typ Bruszczewo i dalkowsko-obrzańska grupa form naczyń wczesnośredniowiecznych. Uwagi w kwestii zasięgu występowania, chronologii oraz genezy, „Śląskie Sprawozdania Archeologiczne”, 52, s. 203–222.
Siemianowska S. 2017a, Bliska obcość. Ceramika jako identyfikator kontaktów handlowych i politycznych czy wspólnoty kultur wczesnośredniowiecznych zespołów osadniczych Słowiańszczyzny? Uwagi z perspektywy studiów nad dziesiątowieczną ceramiką z Obiszowa koło Głogowa, [w:] Ceramika i szkło w archeologii i konserwacji, S. Siemianowska, P. Rzeźnik, K. Chrzan red., Wrocław, s. 51–82.
Siemianowska S. 2017b, Domniemana karczma i „dom kupca” na śląskim grodzie. Socjotopografia wczesnośredniowiecznego Opola-Ostrówka w świetle znalezisk szklanych i przedmiotów towarzyszących, [w:] Cum gratia et amicitia. Studia z dziejów osadnictwa dedykowane Pani Profesor Marcie Młynarskiej-Kaletynowej z okazji 65-lecia działalności naukowej, D. Adamska, K. Chrzan, A. Pankiewicz red., Wrocław, s. 151–158.
Stronczyński K. 1884, Dawne monety polskie dynastyi Piastów i Jagiellonów, 2: Monety pierwszych czterech wieków w porządek chronologiczny ułożone i opisane, Piotrków.
Suchodolski S. 2008, Monety z badań wykopaliskowych w Miliczu, [w:] Milicz – Clavis Regni Poloniae. Gród na pograniczu, J. Kolenda red., Wrocław, s. 65–75.
Suchodolski S. 2012, Numizmatyka średniowieczna: moneta źródłem archeologicznym, historycznym i ikonograficznym, Warszawa.
Urbańczyk P. 2008, Trudne początki Polski, Wrocław.
Urbańczyk P. 2009, Polish discussion on medieval deposits of hack-silver, [w:] Historia archaeologica. Festschrift für Heiko Steuer zum 70. Geburtstag, S. Brather, D. Geuenich, C. Huth red., Berlin–New York, s. 501–523.
Videman J. 2018, Finds of coins and the beginnings of minting in Moravia in the tenth and early eleventh centuries, [w:] Moravian and Silesian strongholds of the tenth and eleventh centuries in the context of Central Europe, P. Kouřil, R. Procházka red., Brno, s. 215–228.
Wachowska B., Wachowski K. 1971, Uwagi o chronologii i typologii wag składanych z terenu Śląska, „Silesia Antiqua”, 13, s. 215–222.
Wachowski K. 1972, Nowe znaleziska wczesnośredniowiecznych wag i odważników z terenu Śląska, „Silesia Antiqua”, 14, s. 201–205.
Wachowski K. 1974, Wagi i odważniki na Śląsku wczesnośredniowiecznym na tle porównawczym, „Przegląd Archeologiczny”, 22, s. 173–207.
Wachowski K. 1975, Cmentarzyska doby wczesnopiastowskiej na Śląsku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Wachowski K. 1984, Militaria z grodu na Ostrówku w Opolu, [w:] Studia nad kulturą wczesnopolskiego Opola. Militaria – Wyroby bursztynowe, B. Gediga red., Wrocław, s. 11–112.
Wachowski K. 1992, Obol zmarłych na Śląsku i w Małopolsce we wczesnym średniowieczu, „Przegląd Archeologiczny”, 39, s. 123–138.
Wachowski K. 2002, Przybory kupieckie ze Starego Miasta we Wrocławiu, [w:] Rynek wrocławski w świetle badań archeologicznych, II, J. Piekalski red., Wratislavia Antiqua, 5, s. 277–286.
Wachowski K. 2006, Spory wokół wrocławskich targów, [w:] Mundus hominis – cywilizacja, kultura, natura, S. Rosik, P. Wiszewski red., Wrocław, s. 495–500.
Wołoszyn M. 2004, Zabytki pochodzenia wschodniego we wczesnośredniowiecznej Polsce – wędrówka ludzi, rzeczy, czy idei?, [w:] Wędrówki rzeczy i idei w średniowieczu, S. Moździoch red., Spotkania Bytomskie, 5, Wrocław, s. 241–259.
Wyrozumska B. 1977, Drogi w ziemi krakowskiej do końca XVI wieku, Wrocław.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Archeologia Polski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
