Na wschodzie bez zmian? W sprawie chronologii absolutnej ceramiki z obszaru pogranicza polsko-ruskiego. Gródek, stanowisko nr 35
DOI:
https://doi.org/10.23858/APol68.2023.011Słowa kluczowe:
Polska wschodnia, wczesne średniowiecze, ceramika, periodyzacja, datowania radiowęglowe, Gródek-WołyńAbstrakt
W artykule zaprezentowano wyniki datowania radiowęglowego wczesnośredniowiecznej ceramiki z dwóch pieców odkrytych na stanowisku nr 35 w Gródku nad Bugiem. „Tradycyjne” datowanie wskazuje na XI w., podczas gdy uzyskane daty 14C są o około 150 lat starsze. Stratygraficzny związek próbek i ceramiki nie budzi wątpliwości, należy zatem omawiane wyniki potraktować jako głos w dyskusji dotyczącej różnych rytmów przemian warsztatu garncarskiego na ziemiach Polski wschodniej, rozpatrywanych dotąd wyłącznie w odniesieniu do wielkopolskiego centrum państwa Piastów.
Pobrania
Bibliografia
ŹRÓDŁA
A n n a l e s… — Annales Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki sławnego Krolestwa Polskiego, J. Dąbrowski red., I, Warszawa 1961.
P o w i e ś ć… — Powieść minionych lat, F. Sielicki red., Wrocław–Warszawa–Kraków 1968.
OPRACOWANIA
A b r a m o w i c z A. 1991, Historia archeologii polskiej: XIX i XX wiek, Warszawa–Łódź.
A i t k e n M. J. 1989, Luminescence dating: a guide for non-specialists, „Archaeometry”, 31, s. l47–159.
A n t o n i e w i c z W. 1928, Archeologia Polski. Zarys czasow przedhistorycznych i wczesnodziejowych ziem Polski, Warszawa.
A r t h u r P. 2007, Form, function and technology in pottery production from Late Antiquity to the Early Middle Ages, [w:] Technology in transition. A.D. 300–650, L. Lavan, E. Zanini, A. Sarantis red., Late Antique Archaeology, 4, Leiden–Boston, s. 159–186.
A u c h M. 2017, The early medieval settlement complex at Czermno in the light of results from past research (up to 2010). Pottery finds / Wczesnośredniowieczny zespoł osadniczy w Czermnie w świetle wynikow badań dawnych (do 2010). Ceramika naczyniowa, U źródeł Europy środkowo-wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, 2/3, Kraków–Leipzig–Rzeszów–Warszawa.
A u c h M., T r z e c i e c k i M. 2021, The early medieval settlement complex at Grodek upon the Bug River in the light of results from past research. Pottery finds / Wczesnośredniowieczny zespoł osadniczy w Grodku nad Bugiem w świetle wynikow badań dawnych. Ceramika naczyniowa, U źródeł Europy środkowo-wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, 8, Kraków–Leipzig–Lublin–Rzeszów–Warszawa.
A u c h M., H y r c h a ł a A., T r z e c i e c k i M. 2021, Early medieval pottery from the excavations at site 35 in Grodek upon the Bug River. Annex II / Aneks II. Ceramika wczesnośredniowieczna z badań na stanowisku nr 35 w Grodku nad Bugiem, [w:] The early medieval settlement complex at Grodek upon the Bug River in the light of results from past research. Pottery finds / Wczesnośredniowieczny zespoł osadniczy w Grodku nad Bugiem w świetle wynikow badań dawnych. Ceramika naczyniowa, U źródeł Europy środkowowschodniej /Frühzeit Ostmitteleuropas, 8, Kraków–Leipzig–Lublin–Rzeszów–Warszawa, s. 161–224.
A u l i c h V. V. 1977, Pro vivčennia slovanorusskoj keramiki, „Arheologiâ”, 21, s. 66–71.
B a r f o r d P., M a r c z a k E. 1992, Peasant households, potters, and phasing: Early Medieval ceramics from Podebłocie, Poland, „Archaeologia Polona”, 30, s. 127–149.
B a r t e c k i B. , B o r o w s k a B. , D z i e ń k o w s k i T. , H a j d a s I. , H y r - c h a ł a A., W o ł o s z y n M., w druku, Early medieval inhumation cemeteries in Grodek-Volyn’. Research status and future perspectives.
B a r t n i c k i M. 2008, The Halych-Volhynian Chronicle as a source for the history of Central Eastern Europe in the 13th century, „Quaestiones Medii Aevi Novae”, 13, s. 349–368.
B o b r i n s k i j A. A. 1978, Gončarstvo vostočnoj Evropy, Moskva.
B r o n k R a m s e y C. 2017, Methods for summarizing radiocarbon datasets, „Radiocarbon” 59/6, s. 1809–1833 [https://doi. org/10.1017/RDC.2017.108].
B r z o s t o w i c z M. 2014, Osiągnięcia Jozefa Kostrzewskiego w badaniach nad wczesnym średniowieczem w Polsce, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 50/1, s. 89–100.
B u k o A. 1990, Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
B u k o A. 1998, Początki Sandomierza, Warszawa.
B u k o A. 2000, Osadnictwo i architektura ziem polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego, Warszawa.
B u k o A. 2006, Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia – hipotezy – interpretacje, Warszawa.
B u k o A. 2012, Głowne cezury i wyznaczniki zmian społeczno-kulturowych na ziemiach polskich we wczesnym średniowieczu (zarys problematyki badawczej), [w:] Rytm przemian kulturowych w pradziejach i średniowieczu, T. Gralak red., Biskupin–Wrocław, s. 337–373.
B u k o A. 2014, Czy Jozef Kostrzewski był badaczem wczesnego średniowiecza?, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 50/1, s. 101–110.
B u k o A. 2021, Świt państwa polskiego, Warszawa.
B u k o A. 2022, Byzantine or Western European inspirations? Monumental architecture on the borderlands: the case study of medieval Chełm (south-east Poland), „Praehistorische Zeitschrift”, 97/2, s. 668–683.
B u k o A. red. 2019, Początki chrześcijaństwa na pograniczu mazowiecko-ruskim, Warszawa.
B u k o A., D z i e ń k o w s k i T., K u s i a k J. 2008, Proba datowania ceramiki wczesnośredniowiecznej metodą termoluminescencji: przykład badań zespołu grodowego w Busownie, „Archeologia Polski”, 53/1, s. 25–49.
C e t w i ń s k i M. 2005, „Rex insulsius” i „parasitis exercitus” czyli pycha Rusina ukarana (Gall, I, 10; Kadłubek, II, 12), [w:] Europa Środkowo-Wschodnia. Ideologia, historia a społeczeństwo. Księga poświęcona pamięci Profesora Wojciecha Peltza, J. Dudek, D. Janiszewska, U. Świderska-Włodarczyk red., Zielona Góra, s. 323–334.
C h m i e l o w s k a A . 1975, Osadnictwo w Polsce środkowej w okresie od połowy X do połowy XIII w., „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, Seria Archeologiczna, 22, s. 331–371.
C h u d z i a k W. 2020, Badania profesora Jozefa Kostrzewskiego wczesnośredniowiecznego grodziska w Żydzie vel Jedwabno na ziemi chełmińskiej, [w:] Jozef Kostrzewski, Archiwum Pamięci Archeologii Pomorza, 2, K. Godon red., Gdańsk, s. 102–117.
D ą b r o w s k a E. 1973, Wielkie grody dorzecza gornej Wisły. Ze studiow nad rozwojem organizacji terytorialno-plemiennej w VII–X wieku, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
D ą b r o w s k i D., 2023, Kronika halicko-wołyńska (Kronika Romanowiczow) o sztuce, I: Architektura, Kraków.
D e M u l d e r G., B o u d i n M., D e s c h e p p e r E., V e r b r u g g e G., V a n S t r y d o n c k M., C a p u z z o G., D e C l e r c q W. [2018] 2020, 14C-dating of wooden buildings in Flanders (Belgium). A problem of reliability?, „Anthropologica et Prahistorica”, 129, s. 87 102.
D u l i n i c z M. 2006, Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem Mazowsza, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat poźniej, W. Chudziak, S. Moździoch red., Toruń, s. 245–271.
D u l i n i c z M., W a ż n y T. 2004, Dendrochronologia o datowaniu mazowieckich grodzisk, „Rocznik Mazowiecki”, 16, s. 9–27.
D z i e d u s z y c k i W. 1990, Podstawy periodyzacji okresu wczesnośredniowiecznego w Wielkopolsce, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, Z. Kurnatowska red., Poznań–Wrocław–Warszawa, s. 155–159.
D z i e ń k o w s k i T. 2021, Early medieval settlement in the Chełm land / Wczesnośredniowieczne osadnictwo ziemi chełmskiej, U źródeł Europy środkowo-wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, 7, Kraków–Leipzig–Lublin–Rzeszów–Warszawa.
D z i e ń k o w s k i T., w druku, Ceramika wczesnośredniowieczna – „źrodło nieujarzmione”. Stan i perspektywy badań na terenie Lubelszczyzny.
D z i e ń k o w s k i T. , W o ł o s z y n M . , F l o r k i e w i c z I. , D o b r o w o l - s k i R., R o d z i k J., H a j d a s I., K r ą p i e c M. 2020, Digging the history. Absolute chronology of the settlement complex at Czermno-Cherven’ (eastern Poland). Research status and perspectives,„Sprawozdania Archeologiczne”, 72/2, s. 409–466.
F i l i p č u k M. 2008, Rajkovec’ka kul’tura v ukrainskomu Prikarpatii: chronologia i periodizacia, „Visnik Institutu Arheologii”, 3, s. 68 135.
F l o r e k M. 2018, Grody plemienne południowej Lubelszczyzny, [w:] Grody z okresu plemiennego na Lubelszczyźnie, Skarby z Przeszłości, 19, E. Banasiewicz-Szykuła red., Lublin, s. 71–124.
F l o r e k M., S o w a K. 2005, Wczesnośredniowieczna ceramika z grodziska w Zdziechowicach, gm. Zaklikow, woj. podkarpackie, [w:] Archeologia Kotliny Sandomierskiej, M. Kuraś red. „Rocznik Muzeum Regionalnego w Stalowej Woli”, 4, s. 143–153.
F l o r e k M., W o ł o s z y n M. red. 2016, The early medieval settlement complex at Czermno in the light of results from past research ( 2010). An interdisciplinary perspective / Wczesnośredniowieczny zespoł osadniczy w Czermnie w świetle wynikow badań dawnych (do 2010). Podstawy źrodłowe, U źródeł Europy środkowo-wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, 2/1, Kraków–Leipzig–Rzeszów–Warszawa.
G a r d a w s k i A. 1970, Chodlik. Część 1. Wczesnośredniowieczny zespoł osadniczy, Wrocław.
G o n č a r o v V. K. 1963, Luka-Rajkoveckaa, „Materialy i issledovaniâ po arheologii SSSR”, 108, s. 283–315.
H e n s e l W. 1939, Ceramika z grodow piastowskich w Gnieźnie, [w:] Gniezno w zaraniu dziejow (od VIII do XIII wieku) w świetle wykopalisk, J. Kostrzewski red., Poznań, s. 146–165.
H e n s e l W. [1939] 1948, Grod wczesnośredniowieczny w Kłecku w powiecie gnieźnieńskim, „Wiadomości Archeologiczne”, 16, s. 265–303.
H e n s e l W. 1946, Potrzeba przygotowania wielkiej rocznicy, Poznań.
H e n s e l W. 1950, Studia i materiały do osadnictwa Wielkopolski wczesnohistorycznej, I, Poznań.
H e n s e l W. 1956, Z badań nad polską ceramiką wczesnośredniowieczną, „Sprawozdania Archeologiczne”, 2, s. 160–167.
H e n s e l W. 1987, Słowiańszczyzna wczesnośredniowieczna: zarys kultury materialnej, Warszawa.
H e r o l d H. 2006, Fruhmittelalterliche Keramik von Fundstellen im Nordost- und Sudwest-Ungarn, Opuscula Hungarica, 7, Budapest.
H e r o l d H. 2021, Strongholds and early medieval states, [w:] The Routledge handbook of East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 500–1300, F. Curta red., Abingdon, s. 139–154.
H i l c z e r - K u r n a t o w s k a Z., K a r a M. 1994, Die Keramik vom 9. bis zur Mitte des 11. Jahrhunderts in Grosspolen, [w:] Slawische Keramik in Mitteleuropa vom 8. bis zum 11. Jahrhundert, Internationale Tagungen in Mikulčice, 1, H. Brachmann, F. Daim, L. Poláček, Č. Staňa, J. Tejral red., Brno, s. 121–141.
H i l c z e r ó w n a Z. 1967, Dorzecze gornej i środkowej Obry od VI do początkow XI wieku, Wrocław.
H o c z y k - S i w k o w a S. 1978, Chronologia ceramiki wczesnośredniowiecznej (VI–IX w.) z Lublina, „Slavia Antiqua”, 25, s. 189–223.
H o c z y k - S i w k o w a S. 2004, Kotlina Chodelska we wcześniejszym średniowieczu. Studium archeologiczno-osadnicze, Lublin.
H o l b r a a d M. 2007, The power of powder: multiplicity and motion in the divinatory cosmology of Cuban Ifa (or „mana” again), [w:] Thinking through things. Theorizing artefacts ethnographically, A. Henare, M. Holbraad, S. Wastell red., London–New York, s. 189–225.
H o ł u b o w i c z W. 1965, Garncarstwo wczesnośredniowieczne Słowian, Acta Universitatis Wratislawiensis, 31, Wrocław.
H u p a l o V. 2005, Z istorij dolidženna rann’o seredn’ovičnoi keramiki Prikarpatta ta zahidnoi Volini, „Materiali i dolidžennâ z archeologii Prikarpattâ i Volini”, 9, s. 353–371.
J a k i m o w i c z R. 1933, Kultura Polski wczesnohistorycznej (z powodu „Archeologii Polski” prof. Antoniewicza), „Przegląd Archeologiczny”, 4/10–14, s. 139–162.
J a k i m o w i c z R. [1939] 1948, Okres wczesnohistoryczny, [w:] Prehistoria ziem polskich, Encyklopedia Polska, 4/1, 5, S. Krukowski, J. Kostrzewski, R. Jakimowicz red., Warszawa–Kraków–Łódź–Poznań–Zakopane, s. 361–428.
J a n e c z e k A. 2018, The landscape of the region around Grodek (former stronghold Volhyn’) on early maps / Krajobraz okolic Grodka (dawnego grodu Wołyń) w świetle dawnych map, [w:] The early mediewal settlement complex at Grodek upon the Bug River in the light of results from past research (1952–1955) / Wczesnośredniowieczny zespoł osadniczy w Grodku nad Bugiem w świetle wynikow badań dawnych (1952–1955), U źródeł Europy środkowo- wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, 4, M. Wołoszyn red., Kraków–Leipzig–Rzeszów–Warszawa, s. 169–213.
J a s i e n i c a P. 1956, Archeologia na wyrywki, Warszawa.
J a ż d ż e w s k i K. [1954–1956] 1958, Uwagi o chronologii ceramiki zachodniosłowiańskiej z wczesnego średniowiecza, „Przegląd Archeologiczny”, 10, s. 150–191.
J u s u p o v i ć A. 2017, „Червенъ и иныграды” or „гроды Червеньскыя”? History of the domain of Cherven’ in the written record (9th–13th cc.) / „Червенъ и ины грады” czy też „гроды Червеньскыя”? Dzieje ziemi czerwieńskiej w źrodłach pisanych X-XIII wieku, [w:] From Cherven’ Towns to Curzon Line: the lands on the Middle Bug during the Middle Ages and the historiographic perspective on the formation of Poland’s eastern border, 18th–21st cc. / Od Grodow Czerwieńskich do linii Curzona. Dzieje środkowego Pobuża w wiekach średnich oraz postrzeganie formowania się wschodniej granicy Polski w historiografii XVIII–XXI w., U źródeł Europy środkowo-wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, 3/1, M. Wołoszyn red., Kraków–Leipzig–Rzeszów–Warszawa, s. 31–105.
K a c z m a r c z y k K. 1925, Przegląd literatury poświęconej dziejom Wielkopolski, „Roczniki Historyczne”, 1, s. 226–287.
K a c z m a r e k Ł. 2021, Wczesnośredniowieczna ceramika gnieźnieńska od VIII do połowy XI w., maszynopis rozprawy doktorskiej przechowywany w archiwum Wydziału Archeologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań–Gniezno.
K a l a g a J. red. 2013, Sutiejsk. Grod pogranicza polsko-ruskiego w X–XIII wieku. Studium interdyscyplinarne, Warszawa–Pękowice.
K a m i ń s k a J. 1971, Grody Polski środkowej w organizacji wczesnopaństwowej, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi”, Seria Archeologiczna, 18, s. 41–75.
K a r a M. 2009, Najstarsze państwo Piastow – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań.
K a r a M. 2020, Polish historiography and archaeology on the mechanisms behind the formation of the Piasts’ regnum, „Przegląd Archeologiczny”, 68, s. 121–135.
K l e j n L. S. 2012, Soviet archaeology: trends, schools, and history, Oxford.
K o s t r z e w s k i J. 1931, Grodzisko w Jedwabnie, w pow. toruńskim. Przyczynek do chronologii ceramiki pomorskiej okresu wczesnohistorycznego, „Slavia Occidentalis”, 10, s. 244–273.
K o s t r z e w s k i J. [1946] 1947, Ceramika słowiańska między Łabą a Odrą w zaraniu dziejow, „Przegląd Archeologiczny”, 7/1, s. 29–50.
K o s t r z e w s k i J. 1947, Kultura prapolska, Poznań.
K o s t r z e w s k i J. 1949, Pradzieje Polski, Poznań.
K o s t r z e w s k i J. 1962, Kultura prapolska, Warszawa.
K o z ł o w s k i S .K. 2014, Archeologii wczesnodziejowej polskie początki, „Fontes Archaeologici Posnanienses”, 50/1, s. 199–203.
K u č e r a M. P. 1961, Keramika drevn’ogo Plisnes’ka, „Arheologiâ”, 12, s. 143–154.
K u č e r a M. P. 1962, Drevnij Plisnes’k, „Archeologični Pamâtki URSR”, 12, s. 3–56.
K u r n a t o w s k a Z. 1973, Głowne momenty w rozwoju wczesnośredniowiecznego garncarstwa polskiego, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, 21/3, s. 435–447.
K u r n a t o w s k a Z. 1996, The organization of the Polish state – possible interpretation of archaeological sources, „Questiones mediiaevi novae“, 1, s. 5–24.
K u r n a t o w s k a Z. 2000, Badania nad początkiem i rozwojem społeczeństwa wczesnopolskiego, [w:] Archeologia i prahistoria polska w ostatnim połwieczu. Materiały z Konferencji Dorobek polskiej archeologii i prahistorii ostatniego połwiecza w Puszczykowie koło Poznania, 27–30 października 1997, Prace Komisji Archeologicznej, 20, M. Kobusiewicz, S. Kurnatowski red., Poznań, s. 381–412.
K u ś n i e r z J. 2018, Grodek upon the Bug River, site 1A. The results of the excavations in the years 1952–1955. Residential area. Immovable finds / Grodek nad Bugiem, stan. 1A. Wyniki badań wykopaliskowych z lat 1952–1955. Materiały osadowe. Zabytki nieruchome, [w:] The early medieval settlement complex at Grodek upon the Bug River in the light of results from past research (1952–1955) / Wczesnośredniowieczny zespoł osadniczy w Grodku nad Bugiem w świetle wynikow badań dawnych (1952–1955), M. Wołoszyn red., U źródeł Europy środkowo-wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, 4, Kraków–Leipzig–Rzeszów–Warszawa, s. 297–551.
L a n g ó P. 2013, The study of the archaeological finds of the tenth-century Carpathian Basin as national archaeology: early nineteenth century views, [w:] Manufacturing Middle Ages: entangled history of medievalism in nineteenth-century Europe, National cultivation of culture, 6, P.J. Geary, G. Klaniczay red., Leiden, s. 397–418.
L e c h J. [1997] 1998, Between captivity and freedom: Polish archaeology in the 20th century, „Archaeologia Polona”, 35/36, s. 24–222.
L e c i e j e w i c z L. [1989] 1990, „Kultura Prapolska” Jozefa Kostrzewskiego w dzisiejszej perspektywie, „Slavia Antiqua”, 32, s. 25–33.
L o d o w s k i J. 1980, Dolny Śląsk na początku średniowiecza (VI–X w.). Podstawy osadnicze i gospodarcze, Wrocław.
M a k s i m o v E. V. , P e t r a š e n k o V. O. 1980, Gorodiŝe Monastir’ok VIII–XIII st. na Seredn’omu Dnipri, „Arheologiâ”, 33, s. 3–20.
M a m z e r H. 2021, Jak człowiek konstruował świat i siebie samego. Archeologia w procesie humanizacji świata, Warszawa.
M a n i g d a O. V. 2018, Kompleksi X–XIII st. z teritorii Volins’koj ta Galic’koj zemel’ ak priklad sinchronnogo pobutuvanna keramičnih form, „Arheologiâ i davna istoriâ Ukraini”, 4(29), s. 84–97.
M i e c h o w i c z Ł. 2018, Wczesnośredniowieczne grody w Kotlinie Chodelskiej, [w:] Grody z okresu plemiennego na Lubelszczyźnie, Skarby z Przeszłości, 19, E. Banasiewicz-Szykuła, red., Lublin, s. 25–70.
M i e c h ow i c z Ł. , S k r z y ń s k i G. 2021, An early medieval granary in Kłodnica, eastern Poland, and the largest deposit of grain legumes in Europe, „Antiquity”, 95(384), e33 [doi:10.15184/aqy.2021.160].
M i h a j l i n a L. 2007, Slov’ani VIII–X st. miž Dniprom i Karpatami, Kyjiv.
M i ś k i e w i c z o w a M. 1981, Mazowsze wschodnie we wczesnym średniowieczu, Warszawa.
M i ś k i e w i c z o w a M. 1982, Mazowsze płockie we wczesnym średniowieczu, Płock.
M o ź d z i o c h S. 1990, Organizacja gospodarcza państwa wczesnopiastowskiego na Śląsku: studium archeologiczne, PAN – Oddział we Wrocławiu, Prace Komisji Archeologicznej, 8, Wrocław–Warszawa–Kraków.
M o ź d z i o c h S. 1994, Die Keramik der Siedlung Bytom Odrzański in Schlesien. Ein Beitrag zur Theorie und Methode der Bearbeitung von fruhmittelalterlicher Keramik, [w:] Slawische Keramik in Mitteleuropa vom 8. bis zum 11. Jahrhundert: Kolloquium Mikulčice, 25.–27. Mai 1993, Internationale Tagungen in Mikulčice, 1, H. Brachmann, F. Daim, L. Poláček, Č. Staňa, J. Tejral red., Brno, s. 143–154.
M o ź d z i o c h S. 2000, Śląsk między Gnieznem a Pragą, [w:] Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, H. Samsonowicz red., Kraków, s. 169–197.
N e k l j u d o v a T., B a š k o v A. 2018, Das archaologische Museum „Berestje“. Die Geschichte der Musealisierung der archaologischen Statte und die aktuelle Museumsentwicklung, „Analecta Archaeologica Ressoviensia”, 13, s. 441–461.
P a n k i e w i c z A. 2020, Pottery at the borderland. Southern influences in Silesia and Lesser Poland in 9th and 10th century, Wrocław.
P a n k i e w i c z A. 2022, Migracje ludności morawskiej w kierunku połnocnym u schyłku IX i w X w. i ich kulturowe konsekwencje, „Slavia Antiqua”, 63, s. 129–152.
P e t r a š e n k o V. O. 1992, Slov’ans’ka keramika VIII–IX st. z Pravoberežža Seredn’ogo Podniprov’a, Kyjiv.
P h i l i p p s e n B., F e v e i l e C., O l s e n J., S i n d b a k S. M. 2022, Single-year radiocarbon dating anchors Viking Age trade cycles in time, „Nature”, 601(7893), s. 392–396.
P o h l W. 2018, The Avars: A steppe empire in Central Europe, 567–822, Ithaca, New York.
P o l á č e k L ., D v o r s k á J. red. 1999, Probleme der mitteleuropaischen Dendrochronologie und naturwissenschaftliche Beitrage zur Talaue der March, Internationale Tagungen in Miklučice, 5, Brno.
P o l e s k i J. 1992, Podstawy i metody datowania okresu wczesnośredniowiecznego w Małopolsce, Zeszyty Naukowe UJ, 1031, Prace Archeologiczne 52, Kraków.
P o l e s k i J. 1994, Die Keramik des 7.–11. Jahrhunderts in Kleinpolen. Forschungsstand und Forschungsperspektiven, [w:] Slawische Keramik in Mitteleuropa vom 8. bis zum 11. Jahrhundert, Internationale Tagungen in Mikulčice, 1, H. Brachmann, F. Daim, L. Poláček, Č. Staňa, J. Tejral red., Brno, s. 155–164.
P o l e s k i J. 1995, Wczesne średniowiecze, [w:] Natura i kultura w krajobrazie Jury. Pradzieje i średniowiecze, Kraków, s. 137–150.
P o l e s k i J. 2013, Małopolska w VI–X wieku. Studium archeologiczne, Kraków.
P o l e s k i J. 2017, Kontakty plemion zamieszkujących tereny Polski z państwem morawskim i państwem czeskim w IX i X w. a problem kształtowania się państwa pierwszych Piastow, [w:] Spor o początki państwa polskiego. Historiografia, tradycja, mit, propaganda, W. Drelicharz, D. Jasiek, J. Poleski red., Kraków, s. 49–98.
P o p p e A. 1958, Grod Wołyń. Z zagadnień osadnictwa wczesnośredniowiecznego na pograniczu polsko-ruskim, „Studia Wczesnośredniowieczne”, 4, s. 227–300.
P o v i n e c P. P., C h e r k i n s k y A., D o r i c a J., H a j d a s I., J u l l A. J. T., K o n t u ľ I., M o l n á r M., S v e t l i k I., W i l d E. M. 2021, Radiocarbon dating of St. George’s Rotunda in Nitrianska Blatnica (Slovakia): International Consortium results, „Radiocarbon”, 63/3, s. 953–976.
R a b i n o v i č R., R â b c e v a C. 2016, O sootnošenii drevnostej Luka-Rajkoveckoj kul’tury i pamatnikov tipa Ekimaucy-Alčedar v Pruto-Destrovskom regionie, [w:] Od Bachorza do Światowida ze Zbrucza. Tworzenie się słowiańskiej Europy w ujęciu źrodłoznawczym. Księga jubileuszowa Profesora Michała Parczewskiego, B. Chudzińska, M. Wojenka, M. Wołoszyn red., Kraków–Rzeszów, s. 323–341.
R a d w a ń s k i K. 1975, Krakow przedlokacyjny. Rozwoj przestrzenny, Kraków.
R e y m a n T. [1939] 1945, Na nowych torach, „Z otchłani wieków”, 14 (9–12), s. 1–4.
R o u x V., C o u r t y M. - A. 1998, Identification of wheel-fashioning methods: technological analysis of 4th-3rd millenium BC oriental ceramics, „Journal of Archaeological Science”, 25, s. 747–763.
R u s a n o v a I. P. 1973, Slavanskie drevnosti VI–IX v.v. meždu Dneprom i zapadnym Bugom, Moskva.
R y b a k o v B. A. 1948, Remeslo drevnej Rusi, Moskva.
R z e ź n i k P. 1995, Ceramika naczyniowa z Ostrowa Tumskiego we Wrocławiu w X–XI wieku, Poznań.
S i k o r a J. 2009, Ziemie Centralnej Polski we wczesnym średniowieczu: studium archeologiczno-osadnicze, Monografie Instytutu Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego, 7, Łódź.
S i k o r s k i D. 2012, Archeologia i historia we wzajemnych relacjach i w praktyce naukowej badaczy wczesnego średniowiecza, [w:] Archaeologia versus historiam – historia versus archaeologiam czyli jak wspolnie poznawać średniowiecze, M. Brzostowicz, M. Przybył, D.A. Sikorski red., Poznań, s. 49–78.
S k r z y ń s k a K. 2021, Metryka pogranicza. Sieć grodowa dorzecza środkowego Bugu w 2. połowie IX i w X wieku, Warszawa.
S t a n c i u I. 2021, An examination of the Early Medieval pottery production concerning the use of the potter’s wheel in the eastern part of the Carpathian Basin (7th–9th centuries), [w:] Orbis Mediaevalis III. Exploring dwelling and manufacturing spaces in medieval context (7th–14th centuries), L. Keve, D. Băcueț-Crișan, I. Stanciu, F. Mărginean red., Cluj-Napoca, s. 75–122.
S y t n y k O. 2006, Katedra archeologii Uniwersytetu Lwowskiego w latach 1905–2005, „Przegląd Archeologiczny”, 54, s. 125–159.
S z c z e r b a A. 2021, Kierownictwo Badań nad Początkami Państwa Polskiego (1949–1953). Geneza, działalność, znaczenie, Łódź.
T r z e c i e c k i M. 2016, Ceramika płocka między XI a XIX wiekiem. Studium archeologiczne, Warszawa.
T r z e c i e c k i M. 2018, Grody „plemienne” i „wczesnopaństwowe” na Mazowszu (IX–XI w.). Stan badań, problematyka i możliwości interpretacji, „Historia Slavorum Occidentis”, 17/2, s. 42–67.
V a n S t r y d o n c k M. 2017, Radiocarbon dating, [w:] Analytical chemistry for cultural heritage. Topics in current chemistry collections, R. Mazzeo red., Cham [https://doi. org/10.1007/978-3-319-52804-5_11].
V o j c e ŝ u k N. 2004, Istoria dosližden’ pam’atok rajkoveckoi kul’turi u basejni Zahidnogo Bugu, „Arheologični dosliždennâ Lvivs’kogo universitetu”, 7, s. 147–158.
V o l o d a r e c ’ - U r b a n o v i č J. V., S k i b a A. V. 2011, Gončarnij posud VII–VIII st. na pivdni shidnoi Evropi, „Arheologiâ”, 2, s. 34–46.
W o ł o s z y n M. 2018, Cudzym bogom się nie kłaniaj? Interdyscyplinarność w badaniach Grodow Czerwieńskich, [w:] Stary materiał – nowe spojrzenie, Funeralia Lednickie – spotkanie 20, W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński red., Poznań, s. 45–77.
W o ł o s z y n M. red. 2018, The early medieval settlement complex at Grodek upon the Bug River in the light of results from past research (1952–1955). Material evidence / Wczesnośredniowieczny zespoł osadniczy w Grodku nad Bugiem w świetle wynikow badań dawnych (1952–1955). Podstawy źrodłowe, U źródeł Europy środkowo-wschodniej / Frühzeit Ostmitteleuropas, 4, Kraków–Leipzig–Rzeszów–Warszawa.
Ż a k i A . 1974, Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecznej, Prace Komisji Archeologicznej, 13, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk. Ż mu d z k i P. 2009, Władca i wojownicy. O wodzach, drużynie i wojnach w najdawniejszej historiografii Polski i Rusi, Wrocław.
Ż m u d z k i P. 2015, New versions of the tales of Gallus Anonymus in the Chronicle of Master Vincentius, „Acta Poloniae Historica”, 112, s. 141–57.
Ż m u d z k i P. 2017, Wędka krola Rusinow (Gall Anonim, ks. 1, rozdz. 7), „Studia Źródłoznawcze”, 55, s. 27–50.
Ż u k o w s k i R . 2008, Wczesnośredniowieczne grodzisko typu Chodlik-Huszlew i osada przygrodowa w Klimach na Podlasiu – stan. 1 i 1a, [w:] Przez granice czasu. Księga jubileuszowa poświęcona profesorowi Jerzemu Gąssowskiemu, A. Buko, W. Duczko red., Pułtusk, s. 159–176.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Archeologia Polski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
