Niebezpieczne dzieło sztuki

Tęcza w przestrzeniach miejskich Warszawy

Abstrakt

Celem artykułu jest zaprezentowanie wydarzeń rozgrywających się kilka lat temu z różnym dynamizmem, przycichających chwilowo, by za czas jakiś ujawnić się na nowo, prowokując ludzkie działania i angażując emocje. Wydarzenia te miały różny charakter, a koncentrowały się wokół instalacji artystycznej Tęcza. Polska performerka Julita Wójcik na zlecenie Instytutu Adama Mickiewicza zbudowała łukowatą konstrukcję, w którą wpleciono sztuczne kwiaty w kolorach tęczy, i ustawiła ją na warszawskim Placu Zbawiciela. Chociaż nie była to pierwsza publiczna prezentacja dzieła, to właśnie ta lokalizacja wzbudziła społeczne kontrowersje. Konflikt, który się ujawnił, stopniowo się polaryzował, dzieląc strony na zwolenników Tęczy i jej przeciwników. Sama instalacja stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych dzieł sztuki współczesnej w Polsce, ważnym i modnym punktem spacerowym i turystycznym stolicy, a także miejscem demonstracji i happeningów oraz działań o charakterze religijnym lub karnawałowym. Wydarzenia wokół Tęczy wskazują, że dzieło wprowadzone w przestrzeń publiczną i skonfrontowane bezpośrednio z odbiorcami może zyskać moc prowokowania działań jednostek i grup. Analizując je, wykorzystałam koncepcję dramatu społecznego Victora Turnera, a także odwołałam się do symbolicznego wpływu dzieł sztuki na ludzi, ich emocje i działania.