Niebezpieczne dzieło sztuki: Tęcza w przestrzeniach miejskich Warszawy

Renata Hołda

doi:10.23858/JUE18.2020.008

Opublikowane: 31.12.2020

Tom 18 (2020)

Niebezpieczne dzieło sztuki

dr Renata Hołda

Journal of Urban Ethnology

Dział: Artykuły

https://doi.org/10.23858/JUE18.2020.008

Abstrakt

Celem artykułu jest zaprezentowanie wydarzeń rozgrywających się kilka lat temu z różnym dynamizmem, przycichających chwilowo, by za czas jakiś ujawnić się na nowo, prowokując ludzkie działania i angażując emocje. Wydarzenia te miały różny charakter, a koncentrowały się wokół instalacji artystycznej Tęcza. Polska performerka Julita Wójcik na zlecenie Instytutu Adama Mickiewicza zbudowała łukowatą konstrukcję, w którą wpleciono sztuczne kwiaty w kolorach tęczy, i ustawiła ją na warszawskim Placu Zbawiciela. Chociaż nie była to pierwsza publiczna prezentacja dzieła, to właśnie ta lokalizacja wzbudziła społeczne kontrowersje. Konflikt, który się ujawnił, stopniowo się polaryzował, dzieląc strony na zwolenników Tęczy i jej przeciwników. Sama instalacja stała się jednym z najbardziej rozpoznawalnych dzieł sztuki współczesnej w Polsce, ważnym i modnym punktem spacerowym i turystycznym stolicy, a także miejscem demonstracji i happeningów oraz działań o charakterze religijnym lub karnawałowym. Wydarzenia wokół Tęczy wskazują, że dzieło wprowadzone w przestrzeń publiczną i skonfrontowane bezpośrednio z odbiorcami może zyskać moc prowokowania działań jednostek i grup. Analizując je, wykorzystałam koncepcję dramatu społecznego Victora Turnera, a także odwołałam się do symbolicznego wpływu dzieł sztuki na ludzi, ich emocje i działania.

Słowa kluczowe:

Tęcza, przestrzeń miejska, dramat społeczny, sztuka publiczna

Inne teksty tego samego autora

Dr Renata Hołda, Prawo do ogrodu. Ogrodnicy w przestrzeni miasta , Journal of Urban Ethnology: Tom 19 (2021): Miasteczko – pamięć – dziedzictwo – konteksty
Renata Hołda, Boże Ciało. Święto, ceremonia i performance , Journal of Urban Ethnology: Tom 11 (2013)
Dr Renata Hołda, Ghost tour. „Straszne” dziedzictwo miasta , Journal of Urban Ethnology: Tom 21 (2023): Z kulturowego dziedzictwa miasta
Renata Hołda, Modrzejówka – osiedle robotnicze w centrum Krakowa , Journal of Urban Ethnology: Tom 13 (2015)
Renata Hołda, Czytanie Twierdzy Kraków , Journal of Urban Ethnology: Tom 12 (2014)
Renata Hołda, Jedność i różnica w badaniach międzykulturowych , Journal of Urban Ethnology: Tom 14 (2016)

Pobierz pliki

PDF PDF

Zasady cytowania

Hołda, R. (2020). Niebezpieczne dzieło sztuki: Tęcza w przestrzeniach miejskich Warszawy. Journal of Urban Ethnology, 18, 137–154. https://doi.org/10.23858/JUE18.2020.008

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Aka 2012, Dwie tęcze na pl. Zbawiciela – zbieg okoliczności?, artykuł z dnia 05.02.2012, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34862,11085758,Dwie_tecze_na_pl__Zbawiciela___zbieg_okolicznosci_.html dostęp: 22.03. 2015.
Belting H. 2012, Antropologia obrazu. Szkice do nauki o obrazie, przeł. M. Bryl, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, Kraków.
Douglas M. 2004, Symbole naturalne, przeł. E. Dżurak, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Dubrowska M. 2015, Zostawcie nam tęczę! Konkurentka palmy budzi emocje, artykuł z dnia 24.06.2015, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34889,11996217,Zostawcie_nam_tecze__Konkurentka_palmy_budzi_emocje.html dostęp: 03. 04. 2015.
Flashowa gra „Bitwa o tęczę” 2014, http://wawalove.pl/Flashowa-gra-Bitwa-o-tecze-a14012 dostęp: 15.04.2015.
Freedberg D. 2005, Potęga wizerunków. Studia z historii i teorii oddziaływania, przeł. E. Klekot Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Warszawa.
Handelman D. 1991, Symbolic Types, the Body, and Circus, “Semiotica”, vol. 85, no 3–4, p.205–225.
Jabłoński R. 2010, Pomnik Chrystusa Króla, „Życie Warszawy”, 23.09.2010, http://www.zw.com.pl/artykul/517373.html, dostęp: 08.07.2020.
Kertzer D.I. 2010, Rytuał, polityka, władza, przeł. Z. Simbierowicz, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa.
Krasny M. 2013, O tym, jak miałem napisać felieton, ale zrezygnowałem, „Obieg”, (12.11.2013).
Magazyn Sztuki 2014, Sztuka jako zawód? Z Julitą Wójcik rozmawia Krzysztof Gutfrański, „Magazyn Sztuki w Sieci”, 02.07.2014, http://magazynsztuki.eu/index.php/rozmowy/213-sztuka-jako-zawod dostęp: 23.03.2015.
Mitchell W.J.T. 1990, The Violence of Public Art: “Do the Right Thing”, “Critical Inquiry, Vol. 16, No. 4, p. 880–889.
Mitchell W.J.T. 2013, Czego chcą obrazy? Przeł. Ł. Zaremba, Narodowe Centrum Kultury Warszawa.
Pawłowicz K. 2014, Samowola budowlana HGW: Tęcza stoi nielegalnie!,, „W Polityce”, 14.11.2014 https://wpolityce.pl/polityka/222100-samowola-budowlana-hgw-tecza-stoi-nielegalnie dostęp 10.04.2019.
Pawłowski R. 2012, Tęczy nie oddamy, 09.06.2012 http://wyborcza.pl/1,76842,11897627,Teczy_nie_oddamy.html dostęp: 03.04. 2015.Ruch Narodowy chce zablokować montaż tęczy, artykuł z dnia 11.04.2014, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34889,15786361,Ruch_Narodowy_chce_zablokowac_montaz_teczy.html#TRrelSST, dostęp 30.04.2015.
Schechner R. 2000, Przyszłość rytuału, przeł. T. Kubikowski, Oficyna Wydawnicza Volumen Warszawa.
Siek A 2014., Żywy mur wokół warszawskiej tęczy? „Ekscentryzm lokalnych środowisk lewicowych”, http://wiadomosci.gazeta.pl/wiadomosci/1,114871,16767519,Zywy_mur_wokol_warszawskiej_teczy___Ekscentryzm_lokalnych.html dostęp 30.04.2015.
Staszyc M. 2012, Realność tęczy, „Obieg”, 14.11.2012, http://archiwum-obieg.u-jazdowski.pl/rozmowy/26988 dostęp 04.04.2015.
Supernak P. 2012, „Tęcza” na placu Zbawiciela, „Rzeczpospolita” 06.06.2012, http://www.rp.pl/artykul/887958.html dostęp 20.03. 2015.
Tak wygląda spalona tęcza na Placu Zbawiciela 2012, artykuł z dnia 13.10.2012, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34889,12663649,Tak_wyglada_spalona_tecza_na_pl__Zbawiciela__WIDEO_.html dostęp: 03.04. 2015.
Tęcza budzi protesty 2014, artykuł z dnia 01.05.2014, http://www.rp.pl/artykul/1106496.html dostęp 16.04.2015.
„Tęcza jest piękna” vs. „pozwólmy jej zniknąć” [LISTY ], artykuł z dnia 27.07.2013, https://warsza-wa.wyborcza.pl/warszawa/1,54420,14343632,_Tecza_jest_piekna__vs___pozwolmy_jej_zniknac___LISTY_.html#TRrelSST dostęp: 03.04.2015.
Tęcza nad Wigrami 2010, artykuł z dnia 4.08.2010 roku, http://news.o.pl/2010/08/04/tecza-nad -wigrami dostęp 23.03.2015.
Turner V. 1988, The Anthropology of Performance, PAJ Publication. New York.
Turner V. 2005a, Gry społeczne, pola i metafory. Symboliczne działanie w społeczeństwie, przeł. W. Usakiewicz, Kraków.
Turner V. 2005b, Od rytuału do teatru. Powaga zabawy, przeł. M. J. Dziekanowie, Warszawa.
Turner V.W. 1957, Schism and Continuity in African Society. A Study of Ndembu Village Life, The University Press, Manchester.
Wielkie rozczarowanie protestem porno 2015, „Nic się nie dzieje”, artykuł z dnia 08.05.2015, http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34889,13828742,Wielkie_rozczarowanie_protestem_porno___Nic_sie_nie.html, dostęp: 03.04. 2015.
http://rebelya.pl/forum/watek/50299/; link zarchiwizowany. Google Scholar